[00:00:00]Θέλετε να μας πείτε το όνομά σας;

Ναι. Λέγομαι Κωνσταντίνος Περάκης.

Εγώ είμαι ο Ανδρέας Καλοκαιρινός. Βρισκόμαστε στο Ηράκλειο Κρήτης, σήμερα είναι Πέμπτη, 21 Οκτωβρίου 2021. Ξεκινώντας, θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για την καταγωγή και την οικογένειά σας;

Ναι. Ο παππούς είχε καταγωγή από το Μαλεβίζι και συγκεκριμένα από τις Κάτω Ασίτες. Εγώ γεννήθηκα στην Γιαμαλάκη, στο νούμερο 29. Στο Μποδοσάκειο, το δημοτικό που βρίσκεται πιο κάτω, πήγαινε ο πατέρας μου, πήγαινα εγώ και πήγαινε και ο γιος μου.

Εσείς, οπότε, μεγαλώσατε στη γειτονιά της Αγίας…

Εγώ μεγάλωσα στη Γιαμαλάκη, ναι. Θυμάμαι, αρχές της δεκαετίας του ’60 φαντάζομαι ή τέλη του '50… Μάλλον, επειδή το δωμάτιο ήτανε από την εξωτερική πλευρά, πρέπει να είχε χτιστεί το σπίτι, οπότε θα πρέπει να ήτανε ’63 με ’66. Θυμάμαι ότι με ξυπνούσανε τα κάρα το πρωί, τα οποία κατεβαίνανε στο πλοίο  για να φορτώσουνε προϊόντα που έρχονταν από την Αθήνα. Ο δρόμος ήταν με κυβόλιθους. Ήταν πιο στενός από ό,τι είναι σήμερα, γιατί κάποια στιγμή το σχέδιο πήρε μέρος από τα οικόπεδα τα απέναντι από εμάς. Το σπίτι το δικό μας ήταν ανεβαίνοντας δεξιά, τα σπίτια που πήρε, που απαλλοτριωθήκανε, ήτανε από την αριστερή πλευρά. Και φάρδυνε ο δρόμος. Ο δρόμος, λοιπόν, ήτανε πάρα πολύ στενός. Όλα τα σπίτια εκείνα που απαλλοτριωθήκανε είχανε αυλές μπροστά, τις οποίες τις χάσανε. Ο δρόμος ήτανε αυτό που λέμε «καλντερίμι» και ήτανε στρωμένος με κυβόλιθους. Για αυτό και τα κάρα τα οποία ανεβαίνανε φορτωμένα κάνανε πάρα πολύ θόρυβο. Και ήταν ένας θόρυβος που τον θυμάμαι σαν παιδί να με ξυπνάει το πρωί. Ένας άλλος χαρακτηριστικός θόρυβος ήταν ο θόρυβος που έκανε το εργοστάσιο της Δ.Ε.Η, το οποίο βρισκότανε εκεί που βρίσκεται τώρα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Και όταν - δεν θυμάμαι χρονολογία τώρα ακριβώς - αλλά θυμάμαι ότι όταν μεταφέρθηκε το εργοστάσιο στα Λινοπεράματα, μας έκανε εντύπωση η ησυχία που επικράτησε ξαφνικά, από τη μια μέρα στην άλλη. Τι άλλο;

Είπατε πριν, είπατε μόλις ότι κάποια σπίτια έχασαν τις αυλές τους. Το δικό σας το σπίτι το θυμάστε για να το περιγράψετε πώς ήταν;

Ναι, το δικό μας σπίτι πριν χτιστεί, δηλαδή όπως το είχε αγοράσει ο πατέρας μου σαν οικόπεδο, είχε μέσα ένα κτίσμα το οποίο στο ισόγειο είχε μια μεγάλη τραπεζαρία. Είχε έναν διάδρομο από την είσοδο όπου υπήρχε κι ένα πηγάδι και δεξιά ήταν το σαλόνι. Στο βάθος ήτανε μια μεγάλη τραπεζαρία με κουζίνα και υπήρχε κι ένα μπάνιο, το οποίο θυμάμαι και λειτουργούσε με… Ήτανε πιεστικός κώδωνας, έτσι το λέγανε, και ήταν ένα μπάνιο, το οποίο για να ζεστάνεις το νερό έπρεπε να βάλεις, να ανάψεις ξύλα. Η κατασκευή του θυμάμαι εκεί ήταν πάρα πολύ καλή, διότι με δυο- τρία ξυλαράκια ζεσταινόταν το νερό, είχε μια πολύ μελετημένη κατασκευή. Στη μέση υπήρχε μια σκάλα, η οποία ανέβαινε πάνω στα υπνοδωμάτια που υπήρχε άλλο ένα μπάνιο. Και μετά, πάνω, ήταν η ταράτσα. Αυτό πρέπει να γκρεμίστηκε το ’62-’63, όπου χτίστηκε το νέο σπίτι.

Και η ευρύτερη γειτονιά πώς ήταν; Της Αγίας Τριάδας…

Εκεί είναι τώρα τα σύνορα της Αγίας Τριάδας, δεν είναι Αγία Τριάδα. Είναι ακριβώς στο σύνορο, δηλαδή η απέναντι πλευρά από εμάς δεν θεωρείται Αγία Τριάδα. Θεωρείται Αγία Τριάδα πίσω από εμάς, το πίσω μέρος της Γιαμαλάκη. Στην Αγία Τριάδα, [00:05:00]η Αγία Τριάδα ήτανε μια υποβαθμισμένη από τότε περιοχή. Υπήρχε μια γειτονιά που λεγόταν «Ξύλινη Ντάμπια», μένανε πρόσφυγές. Αυτή την γειτονιά την είχαν φτιάξει πρόσφυγες. Στην οποία γειτονιά, νομίζω υπάρχει και σήμερα ένα πολύ καλό καφενείο, τότε ήταν στις δόξες του, ουζερί... Υπήρχε μια φήμη που έλεγε ότι οι γιαγιάδες εκεί είχαν μάθει να καπνίζουνε χασίσι ερχόμενες από την Πόλη και το φυτεύανε στις γλάστρες. Και λέγεται ότι αν κάποιος από την Αμερικανική Βάση ήθελε να αγοράσει, πήγαινε σε εκείνη την περιοχή για να αγοράσει. Για την Αγία Τριάδα, τώρα, περισσότερα δεν θυμάμαι, διότι έχω και την εντύπωση ότι ήταν και μια περιοχή, έτσι, λίγο… Λόγω του ότι ήταν υποβαθμισμένη, ήταν και λίγο απαγορευμένη για εμάς τα παιδιά να πηγαίνουμε εκεί, ενώ δεν νομίζω ότι υπήρχε τίποτε κακό. Τέλος πάντων, αυτή ήτανε η κατάσταση εκεί, επικρατούσε... Φτωχοί άνθρωποι, δουλεύανε για το μεροκάματο. Και αν την κάνεις και σήμερα μια βόλτα, το διαπιστώνεις αυτό. Υπήρχαν διάφορα καφενεία, ψιλικατζίδικα. Μάλιστα, σε μια πλατεία, εκεί που υπήρχε μέχρι και πριν από δεκαπέντε - είκοσι χρόνια ο φούρνος του Χατζή, ο οποίος έβγαζε ένα παξιμαδάκι και ψωμί που ήτανε… Είχαν φήμη αυτά τα προϊόντα, δηλαδή πηγαίνανε από το Ηράκλειο για να τα αγοράσουνε. Κι εκεί υπήρχαν διάφορα ψιλικατζίδικα από τα οποία προμηθευόμασταν εκείνη την εποχή όλα τα παιδικά αυτά, «Εικονογραφημένα Κλασικά» και «Μικρούς Ήρωες» και όλα αυτά τα μικρά περιοδικά που αφορούσανε τα παιδιά της εποχής. Τα «κόμιξ» που λέγαμε, τα λέγαμε τότε «Μίκυ Μάους». Αλλά όλα αυτά ήταν μέχρι εκεί.

Επίσης αναφερθήκατε στην γειτονιά ως «Ξύλινη Ντάμπια». Αυτό από πού προέρχεται;

Νομίζω, η ντάμπια τώρα είναι μια λέξη τούρκικη. Έχω ξεχάσει την ετυμολογία της. Να υποθέσω ότι τα σπίτια ήταν κατασκευασμένα με τον ξύλινο τρόπο που κατασκευάζανε οι Τούρκοι; Επειδή ήταν πρόσφυγες και προερχότανε από την Τουρκία, είχαν φτιάξει τα σπίτια με τον τρόπο που τα φτιάχνανε στην Τουρκία. Αλήθεια, να το βρούμε το ντάμπια τι σημαίνει; Για κάντε μια έρευνα.

Στην συνέχεια, θέλω να ρωτήσω όσον αφορά τις υποδομές και αρχικά στο ρεύμα, ο ηλεκτρισμός, το πώς θυμάστε στο σπίτι, αν υπήρχε, ως παιδί…

Εγώ θυμάμαι και είχαμε πάντοτε ρεύμα. Δεν θυμάμαι τη ζωή μου χωρίς ρεύμα. Που σημαίνει ότι, φαντάζομαι ότι από το ’57- ’58 και μετά, που είμαι, ας πούμε, πέντε - έξι ετών, οπότε θα θυμόμουνα κάτι άλλο, υπάρχει ρεύμα.

Και όσον αφορά το τηλέφωνο;

Το τηλέφωνο τώρα, το τηλέφωνο συναντά μια δυσκολία. Τα περισσότερα σπίτια δεν είχανε τηλέφωνο. Υπήρχε μια δυσκολία στο να σου βάλει ο Ο.Τ.Ε. τηλέφωνο, διότι δεν υπήρχαν γραμμές. Αυτά που λένε «ΚΑΦΑΟ», τα σημεία που διακλαδώνονται σε κάθε γειτονιά οι γραμμές… Δεν ξέρω κι αν υπήρχε και ΚΑΦΑΟ. Ήταν γραμμές εναέριες, οι οποίες ήταν και πάρα πολύ λίγες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι εγώ έφερα τηλέφωνο στο σπίτι γυρνώντας από Αθήνα, έκανα μεταφορά, στην Αθήνα ήταν πιο εύκολο το να βάλεις τηλέφωνο. Κι έκανα μεταφορά το τηλέφωνο από το φοιτητικό σπίτι που είχα, που ήταν υποχρεωμένοι να μου το μεταφέρουνε. Και με αυτόν τον τρόπο αποκτήσαμε τηλέφωνο στο Ηράκλειο. Αυτό πρέπει να συμβαίνει ’78- ’79, κάπου εκεί. Έχω ένα παράδειγμα, για να δείξουμε την δυσκολία που υπήρχε στο να βάλεις τηλέφωνο, που έχει χαρακτηριστικά ανέκδοτου. Και είναι το ότι η πρώτη μου εξαδέλφη, όταν γεννήθηκε ο γιος [00:10:00]της, πήγανε και κάνανε αίτηση στο όνομά του για να έχει τηλέφωνο, όταν θα το χρειαστεί, μετά από δεκαοκτώ χρόνια. Εντάξει! Αυτά συνέβαιναν με τις τηλεπικοινωνίες, ναι. 

Και όσον αφορά την τηλεόραση;

Ραδιόφωνο υπήρχε. Ακούγαμε ραδιόφωνο στα μεσαία. Τώρα, σταθμούς… Αν είχε το Ηράκλειο ραδιοφωνικούς σταθμούς, δεν θυμάμαι. Και αν είχε, παίζανε τη μουσική της εποχής, η οποία για εμάς, τα παιδιά, ας πούμε, εκείνη την εποχή δεν ήτανε και πολύ αρεστή. Κι επειδή ακούγαμε κατά βάση rock, ας πούμε, και συγκεκριμένα εγώ άκουγα από hard rock μέχρι rock. Τα υπόλοιπα μού φαινότανε λίγο γλυκανάλατα. Ακούγαμε τη Βάση, τον ραδιοφωνικό σταθμό της Αμερικάνικης Βάσης. Κι από εκεί ενημερωνόμασταν και για τις νέες μόδες όσον αφορά τη μουσική.

Αναφερθήκατε και σε φοιτητικά χρόνια στην Αθήνα. Οπότε, εσείς… Θέλετε να μιλήσετε λίγο παραπάνω για αυτό; Εννοώ, φύγατε από το Ηράκλειο...

Ναι, εγώ έζησα στην Αθήνα ένα χρονικό διάστημα, αρκετά… Νομίζω ότι έζησα όλη τη Χούντα. Όλη τη Χούντα την έζησα στην Αθήνα. Ήταν λίγο δύσκολα χρόνια, με την έννοια του ότι απαγορευότανε διάφορα. Απαγορευότανε, ας πούμε, να ακούσεις Θεοδωράκη, ξέρω 'γώ, ήτανε... Στην Αθήνα τώρα η διασκέδαση συγκεντρωνότανε στην Πλάκα. Όλα, οι disco τότε και μπαρ κτλ., ήταν στην περιοχή της Πλάκας. Υπήρχανε δυο disco. Η μια ήτανε στην Πανεπιστημίου και ήτανε, λεγότανε «Αρχιτεκτονική». Είχε δημιουργηθεί από δύο ή τρεις αρχιτέκτονες. Και ήτανε και οι «Μούσες», αν δεν κάνω λάθος, η οποία βρισκότανε στην Ακαδημίας.  Όλα τα υπόλοιπα ουσιαστικά ήταν στην Πλάκα. Και κάποια ήταν στην παραλιακή. Και σιγά - σιγά, νομίζω μετά το ’81 που η Μελίνα ξεκίνησε να χαρτογραφεί την περιοχή, με την έννοια του ότι η Πλάκα έγινε διατηρητέα τα σπίτια, λαϊκού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Φύγανε από εκεί όλα τα κέντρα διασκέδασης. Νομίζω έμεινε μόνο το «Κύτταρο» κι άλλο ένα. Όλα τα υπόλοιπα είχαν κλείσει ή είχαν μετακομίσει αλλού. Και έγινε η Πλάκα όπως είναι σήμερα.

Εσείς είχατε επαφή με αυτά τα μαγαζιά που αναφέρατε;

Είχα επαφή, γιατί εργαζόμουνα τη νύχτα. Είχα την τύχη να είμαι ένας από τους τέσσερις - πέντε πρώτους DJ στην Ελλάδα. Και από αυτή την πλευρά έζησα αρκετά ενδιαφέροντα χρόνια. Είχαμε μια επαφή με τον Πετρίδη, ο οποίος ήταν τότε στην Columbia, αν δεν κάνω λάθος, πρέπει να ήταν στην Columbia. Με τον οποίο είχαμε μια συνεργασία, διότι ήτανε, ένας τρόπος τα καινούρια τραγούδια να γίνουνε γνωστά ήταν να παίζονται στις disco. Επομένως, η εταιρεία για να τα κάνει γνωστά, μας έδινε δωρεάν τους δίσκους τότε, 45 και 33 στροφών, για να τα παίζουμε στις disco. Είχε ενδιαφέρον η... Ήταν ενδιαφέρουσα εποχή.

Και πώς ήταν η εμπειρία σας σε αυτήν τη δουλειά;

Είχε δυσκολίες, διότι δεν υπήρχανε τα μηχανήματα που υπάρχουν σήμερα. Δουλεύαμε με δυο pickup. Όπου έπρεπε να ξέρεις επακριβώς τώρα πώς ξεκινά το τραγούδι και πώς τελειώνει, για να μπορέσεις να κάνεις τη μίξη. Και ήταν αυτή η [00:15:00]δυσκολία. Έπρεπε να είσαι πάνω από τα μηχανήματα για να το πετύχεις. Αν σου έφευγε, αν έφευγες λίγο, μπορούσε να τελειώσει το κομμάτι χωρίς να μπει το επόμενο. Είχε αυτήν τη δυσκολία. Επίσης, ήταν μια δουλειά η οποία ήθελε μια εγρήγορση συνεχή, διότι έπρεπε να ξέρεις πού βρίσκονται - οι δίσκοι ήταν τοποθετημένοι σε μια βιβλιοθήκη. Έπρεπε να ξέρεις πού βρίσκεται το κάθε κομμάτι για να μην κάθεσαι να ψάχνεις. Είχε μια διαδικασία. Σήμερα τα πράγματα είναι πιο εύκολα. Με τον υπολογιστή τα βγάζεις όλα και είναι εκεί, μπροστά σου.

Και τι είδους μουσική παίζατε εσείς;

Εμείς ξεκινούσαμε, πριν ανοίξει για το κοινό το μαγαζί, γύρω στις 22:00, 21:00 - 22:00. Ναι και συνήθως έτσι, όταν ξεκινούσε, πριν μπει το κοινό μέσα, παίζαμε rock, μια ελαφριά rock. Μετά υπήρχε η συγκεκριμένη μουσική, χορευτική μουσική, η οποία ήταν disco, soul και blues. Και κάποιες φορές, για ορισμένους πελάτες, που παίζαμε και rock 'n' roll για να χορέψουνε. Αλλά ένα 80 - 85% ήταν disco.

Και επιστρέφοντας στο Ηράκλειο, διατηρήσατε την επαφή σας με τη μουσική;

Όχι, όχι, καθόλου. Λίγο πριν τελειώσω, είχα σταματήσει ήδη. Ήτανε πολύ μικρή η εμπειρία μου.

Αλλά έχετε εικόνα των μαγαζιών των μαγαζιών των αρχών της δεκαετίας του ’80.

Έχω εικόνα. Στο Ηράκλειο υπήρχανε την εποχή του… Πρέπει να φτιάχτηκε, ’68 - ’69 πρέπει να φτιάχτηκε το "Piper".  Ήταν το υπόγειο στην «Αστόρια». Τελείως συμπτωματικά, το έκανα εγώ ανακαίνιση, όταν είχα κατέβει πια στο Ηράκλειο το ’79. Ανακαινίστηκε περίπου το ’80- ’81, την οποία ανακαίνιση την είχα κάνει εγώ. Εκείνη την εποχή υπήρχε και το "Stromboli", το οποίο ήτανε, αν δεν κάνω λάθος, πρέπει να ήταν εκεί που βρίσκεται τώρα το «Πλαίσιο». Υπήρχε μια μετέπειτα disco στην πίσω πλευρά, της οποίας δεν θυμάμαι το όνομά της. Η πρώτη disco στο Ηράκλειο πρέπει να ήτανε δεκαετία ’60. Πρέπει να ήτανε ’65, ’66 που δημιουργείται η πρώτη disco και είναι… Μάλλον δεν είναι disco, ένα club είναι, το οποίο βρίσκεται πίσω από τον Μαρούδα στην Καλοκαιρινού. Σήμερα ούτε ο Μαρούδας υπάρχει εκεί. Στον παλιό Μαρούδα, στην πίσω πλευρά, κάπου εκεί που είναι τώρα τα καφενεία αυτά που συχνάζουν οι φοιτητές. Μια άλλη disco υπήρχε στο πάρκο του Θεοτοκόπουλου. Εκεί που ήταν το "Take Five" ή κάτω από το "Take Five". Σήμερα ούτε το "Take Five" δεν υπάρχει εκεί. Υπήρχε το «Africa», το οποίο σαν κτήριο υπάρχει και σήμερα και είναι στον δρόμο του οποίου το όνομα δεν το θυμάμαι. Είναι ο δρόμος που βρίσκεται απέναντι από την κατάληψη του Ευαγγελισμού, σε αυτόν τον δρόμο μέσα το "Africa". Τι άλλο υπήρχε; Υπήρχε μια disco, την οποία δεν την έζησα εγώ, διότι βρισκόμουν στην Αθήνα, μεταγενέστερα από το "Piper". Ήτανε εκεί που είναι τα υφαντά της Καστρινογιάννη, πάνω, στον πρώτο όροφο ήτανε. Ούτε κι αυτό το όνομα το θυμάμαι. Αυτή ήτανε νομίζω η νυχτερινή διασκέδαση. Υπήρχε ένα μπουζουξίδικο στην Αλικαρνασσό που λεγότανε «Ζορμπάς». Το θυμάμαι πολύ αμυδρά. Πρέπει να είναι, εκεί πρέπει να είναι τέλη της δεκαετίας του ’60. Και υπήρχε και η «Αριάδνη» που ήτανε απέναντι και λίγο πριν συναντήσουμε την έπαυλη του Έβανς, νομίζω ότι λέγεται «Αριάδνη». Την είχε κάποιος Μαθιουδάκης και ήτανε, ας πούμε, η κορυφαία [00:20:00]ηρακλειώτικη διασκέδαση. Λειτουργούσε καλοκαίρι και χειμώνα. Ήταν τα μπουζούκια της εποχής. Αυτό το μαγαζί πρέπει να ήτανε δεκαετία ΄70, ίσως να λειτούργησε και την δεκαετία του ’80. Και υπήρχε, βέβαια, και το «Ακτή Ζευς», το οποίο ήταν στην Αμμουδάρα. Το είχε κάποιος Γιώργος Ασσαριωτάκης. Τη δεκαετία του ’60, νομίζω κάπου ’66 - ’67, υπήρχε μια disco, την οποία την έκανε ο ίδιος ο Ασσαριωτάκης, πρέπει να ήτανε η πρώτη, στη λεωφόρο Κνωσσού. Μου διαφεύγει, όμως, αυτήν τη στιγμή το όνομά της. Και ήταν πολύ in, ας πούμε, για την εποχή εκείνη. Μπορεί να την θυμηθώ στην πορεία πώς λεγότανε.

Και πέρα από τις disco, τα μέρη που είχαν μουσική τέλος πάντων, από discos, bars μέχρι μουσικές σκηνές, η διασκέδαση στο Ηράκλειο τι άλλο μπορούμε να πούμε ότι περιελάμβανε;

Μουσικές σκηνές δεν υπήρχαν. Δεν θυμάμαι να υπάρχουν εκείνη την εποχή. Φαντάζομαι, πρώτον, διότι τα μουσικά σχήματα δεν είχαν λόγο τότε να κάνουν συναυλίες ή να παίζουνε περιφερειακά από την Αθήνα, διότι δεν είχε προκύψει μια οικονομική ανάγκη για να συμβεί αυτό. Δουλεύανε στην Αθήνα και παίρνανε και ποσοστά από τις πωλήσεις των δίσκων. Οι συναυλίες στην περιφέρεια φαντάζομαι ότι πρέπει να ξεκινήσανε με την εμφάνιση του internet και την ανταλλαγή τραγουδιών μεταξύ χρηστών, οπότε καταργήθηκε ο δίσκος. Αυτός είναι και ο λόγος που κλείσανε και τα μαγαζιά που πουλούσανε, τα δισκάδικα, ας πούμε. Που θυμάμαι στη Δαιδάλου να είχε ένα τεράστιο μαγαζί, δεν θυμάμαι, επίσης, το όνομά του. Virgin; Κάπως έτσι. Δεν τα θυμάμαι αυτά, γιατί βρισκόμουν στην Αθήνα εκείνες τις εποχές και μου έχουν διαφύγει. Και στην Αθήνα ήταν, ποιο ήταν; Το Metropolis; Τεράστια καταστήματα που πουλούσαν δίσκους. Γύρισε η εποχή από το βινύλιο στο CD, μέχρι που εξαφανίστηκε και το CD. Φαντάζομαι ότι από εκεί προέκυψε η ανάγκη στους μουσικούς να εμφανίζονται στην περιφέρεια, διότι δεν είχαν άλλους πόρους, οπότε ήταν αναγκασμένοι να δουλέψουνε. Τα σχήματα, λοιπόν, τα οποία δεν είχαν μόνιμη δουλειά στην Αθήνα σε κάποια μαγαζιά, γυρίζανε στην επαρχία. Εκείνη την εποχή, λοιπόν, δεν υπήρχε αυτό. Οπότε δεν θυμάμαι να υπάρχουνε μουσικές σκηνές.

Και όσον αφορά τους κινηματογράφους;

Κινηματογράφοι τώρα υπήρχαν πάρα πολλοί. Αλλά δεν θυμάμαι τους δρόμους ούτε και τις ονομασίες, πέρα από τους κεντρικούς, που ήτανε η «Αστόρια», η οποία υπάρχει και σήμερα, ήταν ο «Ντορές», πριν χτιστεί όμως το καινούριο κτήριο, ήταν η «Ηλέκτρα», την οποία την είχε κάποιος Τσιλένης. Η «Ηλέκτρα» ήταν και θερινή και χειμερινή. Στον Πόρο υπήρχε ο «Κρόνος», ο οποίος επίσης ήταν και χειμερινός και θερινός. Ήταν το «Κάστρο», νομίζω δυο κτήρια πιο πάνω από εκεί που βρίσκεται σήμερα το «Πλαίσιο». Πίσω από το εργατικό κέντρο ήταν η «Σταυρωτή». Υπήρχε το «Ριβολί», το οποίο ήτανε σε μια πάροδο της 62 Μαρτύρων. Υπήρχε ο «Ορφέας», ο οποίος ήτανε πάνω στην 62 Μαρτύρων. Υπήρχε ένας κινηματογράφος, ο «Ηρόδοτος», ο οποίος ήταν στην Αλικαρνασσό. Και ήταν κι ένας στις Πατέλες, του οποίου δεν θυμάμαι το όνομά του. Και ήτανε κι ένας στον Μασταμπά, επίσης δεν θυμάμαι πώς λεγότανε. Νομίζω τους είπαμε όλους, δεν ξέρω αν μου διαφεύγει κάτι.

Κι επίσης υπήρχαν χώροι που φιλοξενούσαν χορούς; 

Οι χοροί γινότανε στο «Αχτάρικα», το οποίο ήτανε το γωνιακό τμήμα της Βικελαίας Βιβλιοθήκης, δηλαδή το τμήμα που ήτανε πλατεία Λιονταριών και Δαιδάλου, το οποίο ήταν ένα πολύ chic [00:25:00]εστιατόριο και το οποίο έκανε και χορούς, ρεβεγιόν, αποκριάτικους χορούς. Πήγαινε η τότε αστική τάξη του Ηρακλείου. Στο «Ντορέ», επίσης, γινότανε. Και υπήρχε και ο υπόγειος «Απόλλωνας», ξεχάσαμε, στους κινηματογράφους ξεχάσαμε τον «Απόλλωνα», ο οποίος ήταν ο υπόγειος «Απόλλωνας» και ο κανονικός, ο οποίος ήτανε με είσοδο στη Δικαιοσύνης, απέναντι από τα δικαστήρια. Στον υπόγειο «Απόλλωνα» κάνανε παιδικά μασκέ πάρτι. Νομίζω ότι πήγαινα κι εγώ εκεί, με πήγαιναν οι γονείς μου εκεί, σε αυτά τα παιδικά πάρτι. Χοροί σε άλλο σημείο δεν θυμάμαι να γινότανε.

Αναφερθήκατε σε αυτό τα μέρη- στο «Αχτάρικα» και στο «Ντορέ» ως κυρίως μέρη της αστικής, τέλος πάντων…

Ναι, σύχναζε η αστική τάξη. Ναι.

Από την άλλη, πιο λαϊκά στέκια του Ηρακλείου, ποια θα λέγατε ότι ήτανε εκείνη την περίοδο;

Δεν νομίζω ότι εκείνη την περίοδο υπήρχανε λαϊκά στέκια αυτού του είδους, διότι η μεσαία τάξη, με την σημερινή έννοια, δεν νομίζω ότι υπήρχε. Η ψαλίδα ήταν λίγο μεγαλύτερη, δηλαδή ήταν οι φτωχοί από τη μια και οι πλούσιοι, οι οποίοι ήταν συγκεκριμένοι, από την άλλη. Η φτωχή τώρα αυτή τάξη… Μεσαία τάξη δεν υπήρχε. Το άλλο άκρο τώρα δεν νομίζω ότι είχε τη δυνατότητα ούτε την όρεξη να πηγαίνει σε τέτοια… Υπήρχε ένα άλλο είδος διασκέδασης για αυτόν τον κόσμο. Συνήθως πηγαίναν στα σπίτια. Υπήρχανε κάποια καφενεία και κάποιες ταβέρνες που συχνάζανε, αλλά δεν είχανε αίγλη του «Αχτάρικα», ας πούμε, το οποίο δεν θυμάμαι και πώς λεγότανε, το είχε κάποιος Ρεγγινάκης. Δεν θυμάμαι πώς λεγότανε. Αυτά θα μπορούσαμε να τα είχαμε βρει από το ίντερνετ γιατί  κι εμένα η μνήμη είναι με κομμάτια. Ναι, υπήρχε εκεί η αστική τάξη… Ας πούμε, όταν γινόταν χορός, έβαζε τουαλέτες, τα χρυσαφικά τους, πηγαίνανε… Ήταν μια ευκαιρία να δείξουνε και να δούνε. Σε αυτό το κλίμα μέσα δε μπορούσε να λειτουργήσει κάτι στην εργατική, για να το πούμε, εργατική τάξη του Ηρακλείου.

Και τι περίοδο λάμβαναν χώρα αυτοί οι χοροί;

Συνήθως ήταν γιορτές. Δηλαδή, Χριστούγεννα, Απόκριες, Πάσχα. Καλοκαίρι δεν νομίζω ότι γινότανε κάτι. Κι εγώ, τώρα, σαν παιδί εκείνη την εποχή δεν θυμάμαι και πολλά πράγματα. Τώρα, θα πρέπει να πάτε σε μεγαλύτερη ηλικία για να σας δώσουνε περισσότερες πληροφορίες, γιατί νομίζω ότι αυτή η εποχή, το ’80, ας πούμε, έχει τελειώσει. Δεν υπάρχει πια το ‘80. Τέλη του ’70, δηλαδή, έχει τελειώσει αυτή η εποχή.

Τέλος, ήθελα να ρωτήσω για μια περιοχή του Ηρακλείου που, ως συνοικία, δεν υφίσταται, δηλαδή την περιοχή του Καράβολα, αν τη θυμάστε ως…

Την περιοχή του Καράβολα τη θυμάμαι. Επίσης, αν δεν κάνω λάθος, είχε δημιουργηθεί από πρόσφυγες η συνοικία εκείνη. Ήτανε σπίτια πρόχειρα κατασκευασμένα, πετρόχτιστα, με σκεπές που ήταν από ελλενίτ, το οποίο δεν είχε απαγορευτεί εκείνη την εποχή ακόμα. Υπήρχε μια ταβέρνα, όχι ταβέρνα, ταβέρνα - καφενείο, στο οποίο έβρισκες ψάρι, σαλάτα, φασολάκια, χόρτα, μέχρι εκεί, πατάτες τηγανιτές, μέχρι εκεί, δεν πρόσφερε τίποτε άλλο, αλλά ήταν ονομαστή και πήγαινε πάρα πολύς κόσμος. Τώρα, το υπόλοιπο κομμάτι, ας πούμε, ήτανε φτωχοί άνθρωποι, οι [00:30:00]οποίοι δουλεύανε για το μεροκάματο. Και είναι κι ένας οικισμός που εγώ προσωπικά δεν ήθελα να τον έχουνε γκρεμίσει. Μπορούσαν να είχαν γκρεμίσει κάποια σπίτια, τα οποία δεν διατηρούσαν και σωστή δόμηση. Τον κορμό, όμως, μπορούσαν να τον έχουνε κρατήσει και να έχουνε δημιουργήσει μια εστία πολιτισμού εκεί, λαϊκού πολιτισμού. Θεωρώ ότι η αρχιτεκτονική εκεί ήταν λαϊκού ενδιαφέροντος. Θα υπήρχε μια επικοινωνία με το "TALOS" που φτιάχτηκε απέναντι, με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, με την Αγία Τριάδα, αν υπήρχε, αν γινότανε μια ανάπλαση της περιοχής, το «Ξενία» το οποίο θα μπορούσε να είναι μια δημοτική πινακοθήκη ή να στεγάσει μια συλλογή. Απέναντι ήταν το Ιστορικό Μουσείο. Πιο κάτω ήταν η εκκλησία που αναστηλώθηκε, του Πέτρου και Παύλου. Όλο αυτό έχει μια, περιέχει μια συνομιλία, όπου κάποιος ξένος, ας πούμε, θα μπορούσε να ξεκινήσει από εκεί, από τις ταβέρνες που υπάρχουν στα τείχη επάνω και να καταλήξει, ας πούμε, στο "TALOS". Θα είχε, θεωρώ ότι θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον. Επίσης, μια άλλη πληγή είναι το ότι γκρεμίστηκε η «Καστέλα», η οποία είχε, ειδικά ο τοίχος ο μπροστινός, ο οποίος ήτανε ενετικής κατασκευής, είχε αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Θα μπορούσε και σήμερα να είναι ένας πόλος έλξης.

Η «Καστέλα» θέλετε να μας πείτε τι ήταν;

Η «Καστέλα»; Η «Καστέλα» ήταν αποθήκες. Εάν δεν κάνω λάθος, γιατί σε αυτά δεν είμαι ειδικός, ήτανε αποθήκες, ενετικές αποθήκες. Το μπροστινό τμήμα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον. Και τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 λειτουργούσε μια ταβέρνα εκεί, ονομαστή, η οποία λεγότανε «Καστέλα». Θα τη θυμούνται όλοι οι παλιοί Ηρακλειώτες, μαζί με το «Λιμενικό Περίπτερο». Το «Λιμενικό Περίπτερο» έφερνε,  κάποιες εποχές έφερνε αθηναϊκά σχήματα το καλοκαίρι που παίζανε έτσι μοντέρνα μουσική της εποχής, ελαφριά μουσική, αλλά λειτουργούσε τα καλοκαίρια και με ντόπια σχήματα. Η «Καστέλα» τώρα που ήταν λίγο πιο κάτω, ήτανε μια ψαροταβέρνα ουσιαστικά. Και υπήρχε εκεί, υπήρχε ένα… Εμείς το λέγαμε «νυφοπάζαρο», γιατί ήταν μια διασκέδαση του Ηρακλειώτη, να κατέβει σε αυτό το κομμάτι της παραλίας, δηλαδή από τη Δ.Ε.Η που υπήρχε τότε και στεγαζότανε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και να περπατήσει μέχρι τον Κούλε. Αυτή ήταν μια διαδρομή όπου έβρισκες και πλανόδιους πωλητές που πουλούσανε σπόρια, μαλλί της γριάς, παγωτό, καλαμπόκια βραστά ή ψημένα, τα ψήνανε στα κάρβουνα. Και ο κόσμος πήγαινε πάνω- κάτω, για αυτό και το λέγαμε «νυφοπάζαρο», δηλαδή γινότανε κι ένα είδους φλερτ εκεί. Αυτό όλο δεν ξέρω αν υπήρχε εκείνη την εποχή ή δημιουργήθηκε αργότερα στις Τρεις Καμάρες. Όπου υπήρχανε καρέκλες σε όλη την πλατεία κι αυτό το «νυφοπάζαρο» τώρα που λέμε, λειτουργούσε από τα Λιοντάρια, από την Ίδης όμως, όχι από την πλατεία των Λιονταριών. Η πλατεία των Λιονταριών εκείνη την εποχή ήταν λίγο υποβαθμισμένη, δηλαδή δεν λειτουργούσε, δεν είχε την έννοια της διασκέδασης. Από την Ίδης, λοιπόν, όλη τη Δικαιοσύνης μέχρι τις Τρεις Καμάρες γινότανε μια βόλτα πήγαινε - έλα. Ένα πήγαινε - έλα και ήτανε μια απογευματινή διασκέδαση. Το [00:35:00]συναντούσες, ξέρω 'γώ, από τις 18:00, 19:00 η ώρα, μέχρι το βράδυ στις 23:00, 00:00. Και πολλοί κατέληγαν στην πλατεία των Τριών Καμαρών για παγωτό ή ούζο ή δεν ξέρω τι άλλο. Τώρα, στα club που είπαμε προηγουμένως, ξεχάσαμε να βάλουμε και την «Στάμνα», η οποία βρισκότανε στην Επιμενίδου. Είναι, ίσως, από τα πρώτα μεγάλα club του Σταύρου του Λυγερού. Και ήτανε από τα καταστήματα που είχανε υιοθετήσει τότε τον Nescafe. Ήταν τα πρώτα που είχε έρθει στην Ελλάδα και είχε γίνει μόδα. Πηγαίναμε το βράδυ, τώρα, 22:00 - 23:00 η ώρα να πιούμε Nescafe και μετά δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε όλη νύχτα. Ναι. Αυτά. Τι άλλο; 

Δεν ξέρω αν θέλετε εσείς να προσθέσετε κάτι άλλο πάνω σε αυτά που έχουμε πει ή επιπλέον;

Δεν μου έρχεται τώρα κάτι στο μυαλό.

Έχουμε τη δυνατότητα να προσθέσουμε και…

Λεπτομέρειες, ναι, μόνο να προσθέσεις σε αυτά που έχουμε πει.

Ωραία, οπότε, ευχαριστώ πάρα πολύ για τον χρόνο σας και για αυτήν την αφήγηση.