[00:00:00]Καλησπέρα. Λέγομαι Ρενάτα Κώττη-Δόμπρετς και είμαι ερευνήτρια για το Istorima. Είναι 26 Νοεμβρίου 2022 και βρισκόμαστε με τον Γιώργο Δρακόπουλο στο υπόγειο της πανεπιστημιακής λέσχης, όπου έχουμε έρθει να ακούσουμε την ιστορία του και τις σκέψεις του σχετικά με τον Χορευτικό Τομέα του Πολιτιστικού Συλλόγου του ΕΚΠΑ, του Π.Ο.Φ.Π.Α. Γεια σου Γιώργο!

Καλησπέρα! Ναι, χαίρομαι πολύ που βρισκόμαστε. Εγώ είμαι μέλος του Πολιτιστικού Ομίλου Φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών, του επονομαζόμενου και ως Π.Ο.Φ.Π.Α. και συγκεκριμένα του Χορευτικού Τομέα. Αποτελείται από τέσσερις τομείς, τέσσερις δράσεις: θέατρο, χορό, κινηματογράφο και φωτογραφία. Ουσιαστικά αυτοί είναι οι τέσσερις που απαρτίζουν πλέον τον Π.Ο.Φ.Π.Α. Ξεκίνησα τον Φεβρουάριο του 2011 από σπόντα. Περπατάγαμε με μια φίλη μου μετά από καφέ και μου λέει: «Μπορείς να περιμένεις και 5 λεπτάκια να κάνουμε μια παράκαμψη;». Είχα δει αυτό το κτίριο, γιατί έχω μεγαλώσει στην Αθήνα. Έχω σπουδάσει στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, οπότε και από μικρός με εξίταραν τα κτίρια με μια χαρακτηριστική αρχιτεκτονική δομή. Οπότε λέω: «Ευκαιρία να μπω μέσα». Και κατεβήκαμε και στις σκάλες της λέω: «Τι κάνεις στο υπόγειο;» και μου λέει «Θέλω να γραφτώ. Έχει χορευτικό». Και μου είχε φανεί απόλυτα γελοίο τώρα ένας άνθρωπος 19 χρονών να θέλει να γραφτεί και να μάθει παραδοσιακούς χορούς και κλαρίνα, όπως τουλάχιστον εγώ τα θυμάμαι περαστικός από πανηγύρια στην Πελοπόννησο με synthesizer και ουίσκι σπέσιαλ και γουρουνοπούλα σε ένα χάρτινο τραπεζομάντιλο σε χώμα. Οπότε αυτό είχα στο μυαλό μου ότι είναι το κομμάτι της παράδοσης. Δεν είμαι πολύ περήφανος, αλλά αυτό ήταν το βίωμά μου τότε. Αγροτικές κοινωνίες με αυτό που ίσως μας φαίνεται τώρα πολύ... Το κοροϊδεύουμε -εγώ ακόμα δεν μπορώ να το αποδεχτώ, το καταλαβαίνω- του περίεργου πανηγυρισμού. Δηλαδή ήταν μια επίδειξη χρήματος όλο αυτό στα δικά μου μάτια σαν παιδί. Πήγαιναν εκεί πέρα να χαλάσουν λεφτά σε μια χάρτινη λαδόκολλα στο χώμα. Οπότε ναι, συζητάγαμε και μπαίνουμε εδώ πέρα. Δεν έχετε εικόνα. Είναι ένα τεράστιο υπόγειο. Ήταν τα φώτα σβηστά και έπαιζε ένας ήχος από τη Μακεδονία, γιατί ήταν ένας δάσκαλος τότε και έκανε μόνος του πρόβα. Το κάνουμε πολύ συχνά. Ερχόμαστε λίγο νωρίτερα να θυμηθούμε τα βήματα, να χαλαρώσει το σώμα μας. Και λέω τώρα: «Είσαι σίγουρη; Δεν τους βλέπω πολύ οργανωμένους». Και γράφτηκε και μου λέει: «Θες να γραφτείς κι εσύ; Είναι δωρεάν ούτως ή άλλως». Της λέω: «ΟΚ. Ας έρθουμε σε ένα μάθημα». Δεν βρισκόμασταν και συχνά, λέω: «Ας έχουμε κοινό χρόνο μαζί». Και γραφτήκαμε. Και την επόμενη... Τότε ήταν Τετάρτες και Παρασκευές. Ήταν τόσα πολλά τα παιδιά, που είχαμε δύο τμήματα της Α’ τάξης. Και γραφτήκαμε Τετάρτη. Ήρθαμε. Κατεβήκαμε. Ολόφωτη η αίθουσα. Ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό,τι τέτοιο. Εγώ ντρέπομαι στις συναναστροφές τις πρώτες και ήταν κάποια παιδιά. Μια πολύ μινιόν κοπελίτσα -φίλη μου πλέον- η οποία έρχεται και μου λέει: «Εσύ γιατί κάθεσαι μόνος σου;» και με έπιασε και χορεύαμε. Εγώ δεν χόρευα, δεν ήξερα καθόλου βήματα. Και έτσι, έγινε η πρώτη μου επαφή με τον Χορευτικό Τομέα, με έναν ήχο από τη Μακεδονία σε μια αίθουσα με δυο φώτα στο πρώτο υπόγειο της πανεπιστημιακής λέσχης. Αργότερα, ανακάλυψα ότι έχει και δεύτερο από κάτω μας ακριβώς, που έχουν μεταφερθεί βιβλία από τα αναγνωστήρια που βρίσκονται στον τέταρτο όροφο, τα οποία δυστυχώς έχουν καταστραφεί από πλημμύρα. Έκτοτε δεν έχω σταματήσει να έρχομαι. Έχει γίνει το χωριό μου. Ποτέ δεν αποδέχτηκα τα χωριά. Οι γονείς μου μεγάλωσαν στην Πελοπόννησο. Είχαν έρθει πολύ μικροί στην Αθήνα. Λόγω αυτών των βιωμάτων, ενώ εκτιμώ πολύ τα μέρη αυτά, δεν μου άρεσε η καθημερινότητα εκεί. Δεν μου άρεσε ο κόσμος, γιατί όλοι ήταν Αθηναίοι που επέστρεφαν ουσιαστικά με τζιπ Mercedes. Και έγινε εδώ το χωριό μου. Δηλαδή ήταν το μέρος που ερχόμουνα μετά τα μαθήματα. Ερχόμουνα μετά τη δουλειά. Ερχόμουν, γιατί μπορεί απλώς να μην ήθελα να πάω σπίτι να δω ταινία ή να καθίσω 15 ώρες στον υπολογιστή. Και λέω: «Ας κατέβω!» χωρίς να έχω μάθημα. Και από τότε έρχομαι καθημερινά ανακαλύπτοντας κι άλλα πράγματα στην πορεία. Μετά από κάποιο διάστημα, με πιάνουν τα παιδιά -είχαμε ήδη ξεκινήσει να χορεύουμε- και μου λένε: «Έχουμε εκλογές για τη διοικούσα επιτροπή». Πολύ βαρύγδουπο τώρα για έναν άνθρωπο 19 χρονών: «Τι είναι η διοικούσα επιτροπή;». Και μου λένε: «Είναι το όργανο, που εκπροσωπεί τον Πολιτιστικό Όμιλο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι οι εκπρόσωποί μας και πηγαίνουν πάνω να μιλήσουν ουσιαστικά όποτε χρειαζόμαστε. Και υπογράφουν. Και δεν έχουμε υποψηφίους, γιατί έχει καθυστερήσει να ενημερωθούν τα παιδιά». Και τους λέω: «Κι εγώ τι να κάνω, ρε παιδιά;». Και με πιάνει πάλι αυτή η κοπελίτσα, ήταν στην Επιτροπή Τομέα, είναι το άλλο όργανο. Η Επιτροπή Τομέα ουσιαστικά ασχολείται με ό,τι έχει να κάνει με τα εσωτερικά του Τομέα. Από το πολύ απλό, να έρθει να[00:05:00] ανοίξει και να κλείσει, έχει τον έλεγχο της κονσόλας μας, των ηχητικών εγκαταστάσεων, τα κλειδιά για το γραφείο, βγάζει τις ανακοινώσεις. Ό,τι κάνει ο Τομέας περνάει απ' την Επιτροπή Τομέα. Και η διοικούσα είναι το επόμενο όργανο. Ο εκπρόσωπός μας στη διοικούσα συνδέεται με όλο τον Πολιτιστικό Όμιλο. Εμείς έχουμε έναν εκπρόσωπο, ο Φωτογραφικός έναν άλλο, ο Θεατρικός έναν άλλον και ο Κινηματογραφικός έναν άλλο. Και όλοι αυτοί κανονικά συνεδριάζουν μαζί και περνάνε ουσιαστικά τις απόψεις του Πολιτιστικού Ομίλου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μου είχε φανεί πολύ περίεργο. Τώρα λέω: «Τι να κάνω;». Και με είχαν πιάσει τα παιδιά και τους λέω: «Τέλος πάντων, παιδιά -εγώ έφευγα κιόλας ταξίδι τότε- αν δεν βάλει και κανένας, τι να σας πω; Βάλτε με. Εγώ δυστυχώς θα είμαι εξωτερικό. Δεν μπορώ να έρθω να ψηφίσω». Γιατί είναι πολύ σημαντικό και να ψηφίζεις, γιατί το Πανεπιστήμιο παίρνει αυτές τις λίστες. Οπότε δεν μπορούμε εμείς να τους λέμε ότι: «Έχουμε, εγώ στο μάθημά μου, 60 παιδιά και έχει ο άλλος άλλα 60 και έχουμε 300 μέλη και έχουν έρθει να ψηφίσουν 37 άτομα». Σημαίνει ότι όλα αυτά τα παιδιά δεν έχουν κάποια επαφή. Δηλαδή ότι έρχονται μόνο και χορεύουν και δεν ενδιαφέρονται ουσιαστικά για την εξέλιξη. Δεν μπορεί, ας πούμε, ο Κινηματογραφικός να τους πει ότι: «Εγώ είχα γεμίσει τις προβολές μου, αλλά ψήφισαν 14 άτομα», γιατί υπήρχαν και χρονιές που δυστυχώς είχαμε τέτοιους αριθμούς. Ενώ στον Πολιτιστικό Όμιλο περνούσαν πάνω από 1000 άτομα, στο σύνολο σε τέτοιου είδους εκλογές μπορεί να ψήφιζαν 200-180. Τέλος πάντων. Τους λέω την ένστασή μου, τέλος πάντων, ότι εγώ δεν θέλω να μπλεχτώ με τίποτα πολιτικό. Δηλαδή ότι δεν σκοπεύω να... «Όχι, όχι, μου λένε, δεν έχει κάποιο πολιτικό χρώμα όλο αυτό. Γίνεται καθαρά για την αυτό-οργάνωση του χώρου». «ΟΚ -τους λέω- βάλτε με». «Δεν με ξέρει και κανένας -έλεγα εγώ από μέσα μου- ποιος θα ψηφίσει; Θα ψηφίσουν τον άλλον που τον ξέρουν». Έλα μου ντε που ψήφισαν και τους δυο μας και βγήκαμε. Οπότε μου στέλνουν ένα μήνυμα -εγώ πήγαινα Αυστρία- και μου στέλνουν ένα μήνυμα: «Είσαι ο νέος πρόεδρος του Χορευτικού Τομέα. Συγχαρητήρια! Σε περιμένουμε την Τετάρτη να κάνουμε την πρώτη μας συνάντηση». Τρόμαξα λίγο. Λέω τώρα: «Τι κάνουμε; Πού μπλέκαμε;». Το πιο ωραίο μπλέξιμο που έχω κάνει. Νομίζω, ότι όλη αυτή η επαφή με τον χώρο βοήθησε τουλάχιστον -σαν προσωπική εμπειρία- στην περαιτέρω ανάπτυξη μου σε όλους τους τομείς. Δηλαδή στο κομμάτι της δουλειάς μου, στο κομμάτι του να καταλάβω εγώ ποιος είμαι και τι θέλω, το να μάθω να χειρίζομαι τον λόγο μου, της έκθεσης, το να εκτεθείς στον πρύτανη πριν καν πας για συνέντευξη στον πρώτο σου εργοδότη. Σου φαίνεται λίγο πιο απλό ίσως. Εμένα έτσι μου φάνηκε. Ναι, γυρίζω και ξεκινάμε τις διαδικασίες του να μάθω τι εστί διοικούσα επιτροπή. Σε μια συνάντηση... Το Χορευτικό έχει τη διοικούσα επιτροπή, τον εκπρόσωπό της, την επιτροπή Τομέα, τους εθελοντές δασκάλους, οι οποίοι αναλαμβάνουν τη διδακτική των τμημάτων, κάνουν μαθήματα παραδοσιακών χορών οι οποίοι, οι περισσότεροι -το χορευτικό μας μετράει πάνω από 40 χρόνια- οι περισσότεροι στην αρχή της ίδρυσής του ήταν βιωματικοί. Δηλαδή, ήταν η Πόπη από το Μέτσοβο, ο Γιάννης από την Κάλυμνο, ο Νίκος από τη Μακεδονία και ο καθένας έδειχνε ό,τι χορεύουν στο χωριό του και μάθαινε απ' τον άλλον. Έφερνε τραγούδια από καταγραφές, πηγαίνανε με μικρά μαγνητοφωνάκια και κατέγραφαν στα πανηγύρια. Και προσπαθούσαν να κάνουν γνωριμίες και να φέρνουν. Το χορευτικό βγήκε ουσιαστικά μέσα από τον Θεατρικό Τομέα.

Ο πρώτος τομέας που ιδρύθηκε σε όλο τον Πολιτιστικό Όμιλο -δεν υπήρχε πολιτιστικός όμιλος πριν- ήταν ο Θεατρικός Τομέας. Θ.Τ.Π.Α. λεγόταν, Θεατρικός Τομέας Πανεπιστημίου Αθηνών. Από εκεί για τις ανάγκες μιας παράστασης θέλανε ρεμπέτικα. Το ‘78 νομίζω, αν θυμάμαι καλά. «Ποιος θα χορέψει ρεμπέτικα;». Ξεκινήσανε, βρήκαν μια ομάδα. Τους άρεσε, όμως, που χόρεψαν και λένε: «Να κάνουμε κι άλλα!». Αυτοί βάζανε κάτι ηπειρώτικα και κάτι τέτοια μόνοι τους. Οπότε ξεκίνησαν να κάνουν μαθήματα σιγά σιγά. Όταν είδαν ότι ενδιαφέρονται και τους αρέσει -αυτό ξεκίνησε στον 4ο όροφο του κτιρίου, που βρισκόμαστε σε μια αίθουσα με ένα πιάνο, ξύλινο πάτωμα και παράθυρα που βλέπουν στην Ιπποκράτους- ξεκίνησε εκεί, κάνανε την πρόβα τους, άρχισαν να θέλουν λίγο να ψάξουν περισσότερα πράγματα, να γίνονται περισσότεροι, οπότε αυτονομήθηκε. Και ζήτησαν να φτιαχτεί και ο Χορευτικός Τομέας. Λίγα χρόνια αργότερα, παιδιά τα οποία ασχολιόντουσαν ουσιαστικά με τον ήχο, την εικόνα και τον κινηματογράφο… Στο κτίριο που βρισκόμαστε, το στολίδι μας είναι το κινηματοθέατρο «Ίριδα». Όλο το κτίριο είναι προστατευόμενο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς λόγω της αρχιτεκτονικής του. Και το κινηματοθέατρο «Ίριδα» είναι και αυτό, γιατί πέραν της αρχιτεκτονικής του, έχει διακόσμηση με γύψινα, art nouveau[00:10:00] σχέδια. Θα δείτε κάτι πλούσια τσαμπιά σταφυλιών περιμετρικά της οθόνης και ένα κεφάλι Αθηνάς από πάνω και όλοι οι τοίχοι διακοσμημένοι, κάτι το οποίο στα «Village» φαντάζομαι δεν θα το δούμε. Οπότε ξεκίνησαν, χορεύανε εκεί, κάνανε τις πρώτες παραστάσεις στο κινηματοθέατρο και δημιουργήθηκε και ο Κινηματογραφικός Τομέας σιγά σιγά. Αφού δημιουργήθηκαν αυτοί οι τρεις τομείς, είπαν ότι: «Θα πρέπει να αλλάξει η δομή μας» και δημιουργήθηκε ο Πολιτιστικός Όμιλος Φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Και λίγα χρόνια αργότερα, μπήκε και το κομμάτι της φωτογραφίας. Τέλος πάντων, ναι. Που ήμουνα; Μπήκα, ήρθα στη συνάντηση, ξεκινήσαμε: «Τι γίνεται παιδιά; Τι κάνουμε; Τι κάνει αυτό το όργανο;». Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή εγώ σαν Γιώργος δυσκολεύτηκα λίγο με τις ισορροπίες, γιατί υπήρχαν άτομα, που ήταν αρκετά πιο παλιά στον χώρο. Ανά χρονιές η αλήθεια είναι επειδή ο σταθερός μας πυλώνας είναι το κομμάτι των δασκάλων, γιατί παραμένουν περισσότερα χρόνια λόγω και της εμπειρίας, πολλές φορές, όταν ήταν ανενεργά τα μέλη μας -δηλαδή ναι μεν βγαίνανε επιτροπές, αλλά δεν ήταν δραστήριες-, αναγκάζονταν να βγουν λίγο πιο μπροστά. Οπότε είχαν συνηθίσει, γιατί τις προηγούμενες χρονιές ήταν πιο μπροστά. Και τους λέω: «Εντάξει». Εγώ το είδα ότι είχα κατέβει και όσο μου λέγανε, σκεφτόμουν να κάνουμε και αυτό να κάνουμε... Και γιατί δεν κάνουμε μια εικαστική έκθεση στα Προπύλαια; Και να πάμε και εδώ να πάμε κι εκεί. Και μου λέγανε: «Λίγο ηρέμησε!». Τέλος πάντων. Ναι, τότε είχαμε σε 2 μήνες παράσταση, που σημαίνει ότι μου δόθηκε μια λίστα με θέατρα και τιμολόγια και έπρεπε να πάω να μιλήσουμε με τα θέατρα, να μας παραχωρηθούν, γιατί δεν είχαμε τα χρήματα να το νοικιάσουμε και να… Τέλος πάντων, έχει τα διαδικαστικά του χορευτικού: θέατρο, ήχο, φως, μουσικούς, φορεσιές, συντήρηση, μεταφορές. Όλα αυτά τα έμαθα εκεί στην πρώτη παράσταση με τη βοήθεια του κυρίου Παναγιώτη Τσίρου, ο οποίος ήταν υπεύθυνος του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων εδώ πέρα. Ένας άνθρωπος πολύ ιδιαίτερος, ο οποίος ερχόταν βράδυ για να μας βοηθάει. Νομίζω ότι είναι το πιο γνωστό όνομα σε όλους τους τομείς. Όλοι, ακόμα και νεότεροι, μπορεί να τον ξέρουν. Φέτος συνταξιοδοτήθηκε. «Θα πάω στον Τσίρο», «Κάτσε θα ρωτήσω λίγο τον Τσίρο», «Θα πάρω -23:00 το βράδυ- θα πάρω τον Τσίρο τηλέφωνο». Μας είχε δώσει αυτήν την ευκολία, που σε βοηθάει πάρα πολύ. Και με τον τρόπο του, παρότι πολύ ιδιαίτερη σαν φιγούρα, σε προγύμναζε πριν πας. Δηλαδή του λέγαμε: «Θα κάνουμε συνάντηση με τον Αντιπρύτανη, γιατί μας μείωσε τις ώρες που χρησιμοποιούμε τους χώρους μας». «Και τι θα του πείτε;», άναβε τσιγάρο, «Και τι θα του πείτε;», λίγο μάγκικα. Και όλο αυτό σε προγύμναζε. Δηλαδή, πήγαινες μετά και όντως είχες απαντήσεις σε αυτά που μας ρώτησε κι εκείνος. Με τον τρόπο του, χωρίς να είναι παρεμβατικός. Οπότε κάπως έτσι ξεκίνησα. Μπαίνοντας, λοιπόν, άρχισα να χορεύω, μπήκα στα διοικητικά. Τα δύο κομμάτια τα κλείσαμε. Μέσα έχουμε ένα μικρό γραφειάκι με τεράστιες ροζ ντουλάπες. Πέραν της παραφωνίας του χρώματος, αναρωτιόμουν τι έχουν αυτές οι ντουλάπες. Όταν μπήκα στα διοικητικά μού δόθηκαν ουσιαστικά και τα περιουσιακά στοιχεία του Τομέα και συνειδητοποίησα ότι έχουμε δικές μας φορεσιές, αντίγραφα παραδοσιακών φορεσιών. Τρελάθηκα. Ήθελα να τις δω πρώτα απ’ όλα μία μία. Οπότε ξεκίνησα. Υπάρχει άλλο ένα όργανο. Εθελόντριες κοπέλες και αγόρια, τα οποία ονομάζονται «ιματιοθήκη» και ασχολούνται με το κομμάτι της παραδοσιακής φορεσιάς. Εκπαιδεύονται στο πώς ντύνονται, γιατί υπάρχει μια ολόκληρη παράδοση στο πώς ντυνόντουσαν σε κάθε περιοχή και για ποιο λόγο φοράνε αυτά που φοράνε. Ο τρόπος που φοράει το μαντίλι μια γυναίκα π.χ. και τα στολίσματα που κάνει, μπορεί να δείχνει τη θέση της την κοινωνική, δηλαδή αν είναι ελεύθερη, αν είναι πολύ νέα, αν είναι σε ηλικία γάμου, αν έχει παντρευτεί, έχει αρραβωνιαστεί, αν είναι χήρα, παντρεμένη. Όλα αυτά έχουν για μένα -με μια ρομαντική οπτική- μια κοινωνική ευγένεια. Δηλαδή δεν θα πήγαιναν να ζητήσουν σε μια χήρα να χορέψει μπροστά, γιατί μια χήρα που είναι πρόσφατα, είναι έναν χρόνο -ας πούμε- χηρεύσασα αλλάζει τον τρόπο που δένει το μαντίλι της ή φοράει αλλιώς κάποια πράγματα μέσα στο πουκάμισο. Μετά άρχισα να παρατηρώ τα κεντήματα. Πανέμορφα κεντήματα, διαφορετικά, άλλο χρυσό, άλλο μπλε, άλλο καραβάκι εδώ, πέρδικα εκεί, λουλούδια. Και λέω: «Πού έχουν γίνει όλα αυτά και τι έχετε κάνει;». Μετά άρχισα να ψάχνω στα αρχεία του χορευτικού μου. Με έπιασε η τάση όλα αυτά να μπουν λίγο σε μια σειρά. Είχαν κάνει πολλή δουλειά τα παιδιά παλιότερα. Κάπου μπερδεύτηκαν, γιατί όπως είπαμε εδώ περνάει πάρα πολύς κόσμος. Και αυτή είναι και η ομορφιά ότι κάθε γενιά κάνει τα δικά της. Και άρχισα να βρίσκω αποφάσεις: «Αιτούμαστε τ[00:15:00]ην αγορά 40 μέτρων ύφασμα τάδε ποιότητας για την κατασκευή φουστανέλας». Όλο αυτό μπορεί να φαίνεται χαζό σε κάποιον, αλλά το να ξέρεις τι βάρος θέλει, τι ποιότητα θέλει το κάθε υλικό, για να μπορεί να είναι όσο γίνεται πιο πιστό… Μας φέρανε φορεσιές από διάφορες περιοχές για να μπορούμε να έχουμε εικόνα του αυθεντικού, του πρωτότυπου, γιατί σε πολλές περιοχές σώζονται οι φορεσιές τους. Στέλνανε αποστολές με δικά τους έξοδα -φεύγανε δηλαδή άτομα του χορευτικού- και πήγαιναν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας για να προμηθευτούν υλικά για μαντίλια Θράκης, ας πούμε. Μπορεί να μην τα βρίσκαμε εδώ και έπρεπε να πάμε εκεί. Ή ποδιές, υφαντές ποδιές. Πού να βρεις υφαντή ποδιά χωρίς να είναι από το Μοναστηράκι διαφημιστική; Όλο αυτό άρχισε να με μαγεύει. Δηλαδή νομίζω ότι είναι ο μεγαλύτερος έρωτας μαζί με τις μουσικές. Μετά, ανακάλυψα ότι έχουμε ένα πολύ μεγάλο αρχείο με CD και μουσικές. Οπότε αρχίσαμε να ακούμε: «Τι έχει αυτό το CD;», «τι έχει εκείνο το CD;». «Α, γυαλίτισσα. Γιατί λέγεται γυαλίτισσα; Πάμε να το βρούμε». Και να γκουγκλάρουμε παράλληλα και να βρίσκουμε εδώ και να βάζουμε. Τώρα μιλάμε, τελείωνε το μάθημα και επειδή είχαμε τη δυνατότητα - εγώ ήμουν στη διοικούσα, μπορούσα να κλείσω την αίθουσα- καθόμασταν μέχρι τη 01:00 η ώρα το πρωί εδώ πέρα, 4-5 άτομα, 6, 10, 12, κάναμε μόνοι μας πρόβα, βλέπαμε βιντεάκια από χορευτικά, ακούγαμε μουσικές και κάναμε τα βήματα. Και προσπαθούσαμε λίγο να μπούμε στη λογική του τι γίνεται, να μάθουμε. Οπότε εκεί είδα και τις φορεσιές, οι οποίες φορεσιές σε κάθε παράσταση -εμείς έχουμε τις δικές μας- έρχονται και άλλες. Δηλαδή νοικιάζουμε. Όταν θέλουμε να βγάλουμε κάποιες άλλες περιοχές, σκεφτόμαστε πολύ καλά τι θα φορέσουν τα παιδιά για να είναι όσο γίνεται πιο κοντά σε αυτό που... Άρα, κάναμε και αποστολές για να ψάξουμε αυτές τις φορεσιές. Πηγαίναμε σε συλλόγους. Ας πούμε, στην τελευταία μας παράσταση, που είχε αφιέρωμα στον Θεόφιλο, επειδή χρειαστήκαμε από την περιοχή της Μυτιλήνης, πήγαμε σε τοπικό παραδοσιακό σύλλογο και μας διέθεσαν οι ίδιοι τις φορεσιές τους. Και κάποιες ήταν και αυθεντικά. Δηλαδή, ήταν ρούχα που φορούσαν, ο «Σύλλογος Αναγέννηση». Και μας δείξανε και το βήμα. Δηλαδή, εκεί που ήμασταν μας λένε: «Παιδιά, δεν θα φύγετε έτσι. Θα σας βάλουμε ένα ουζάκι -μας έβαλαν ένα ουζάκι- και καθίστε στο μάθημα!». Και μας βάλανε στην παρέα τους. Αυτό έχω νιώσει σαν μικρή ιστορία, έτσι ένα μικρό κομμάτι. Και από τότε ανακαλύπτω. Δηλαδή μου 'χει δοθεί η ευκαιρία, είμαι πολύ τυχερός να μου δοθεί η ευκαιρία να περάσω από διάφορα πόστα. Έμενα αρκετά χρόνια στη διοικούσα, γιατί λόγω κάποιων αλλαγών στο Πανεπιστήμιο είχαν καθυστερήσει οι εκλογές, οπότε αναγκάστηκα να παραμείνω.

Ψηφίστηκα αργότερα σαν δάσκαλος από τους υπόλοιπους δασκάλους -σαν βοηθός- οπότε μπήκα και στο κομμάτι του κύκλου. Άλλο κομμάτι έκθεσης αυτό. Γιατί το να είσαι σε έναν κύκλο και… Ο χορός είναι κάτι φυσικό, κάνεις αυτό που θες εσύ και το γλεντάς. Όταν καλείσαι να το δείξεις σε κάποιον άλλον, πρέπει να σπάσεις τον εαυτό σου σε κομμάτια για να καταλάβεις. Δηλαδή κοιτάς τα μάτια του και κοιτάς την απορία του. Βλέπεις το βήμα του και καταλαβαίνεις τι δεν έχει καταλάβει ή προσπαθείς. Και όλο αυτό έχει μια φοβερή αίσθηση αδρεναλίνης εκείνη την ώρα, γιατί... Αν δεν δείχνεις κάτι απλώς για να το δείξεις, αν θες να το καταλάβουν και αποδομείς λίγο τον εαυτό σου. Και μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία. Εντάξει, σοκ η πρώτη φορά. Σοκ. Νομίζω ότι κεκέδισα. Είχα, όμως, τα παιδιά της επιτροπής, τους δασκάλους, είχαν έρθει όλοι στον κύκλο. Φίλοι. Γι’ αυτό σας λέω ότι εδώ είναι το χωριό μου. Δηλαδή οι κουμπάροι μου είναι από δω, γνωρίστηκαν εδώ. Η πρώτη μου δασκάλα γνώρισε τον έρωτά της εδώ. Τώρα φέρνει το παιδί της, ας πούμε, για να κατέβει στα μαθήματα που κάνω κι εγώ, για να μας δει. Όλο αυτό για μένα είναι φοβερά ελπιδοφόρο. Δηλαδή είναι κάτι το οποίο συνεχίζεται και περνάει και έχουμε πάντα, παρότι πλέον έχουμε σπάσει, -άλλος είναι στην Κρήτη, γιατί πολλοί έχουν γυρίσει στους τόπους καταγωγής τους- αν κατέβουμε εδώ είναι λες και δεν πέρασε μια μέρα. Τουλάχιστον όσον αφορά το χορευτικό. Δεν έχω την τύχη να περάσω από όλους τους τομείς, αλλά φαντάζομαι ότι η αίσθηση παραμένει κοινή στους περισσότερους. Αν κάποιος μπει στην «Ίριδα» φαντάζομαι και μετά από 10 χρόνια είναι λες και χθες έβλεπε ταινία εκεί, υποθέτω. Είναι κάτι… Εμείς το λέμε «Υπόγα» εδώ. «Η αγαπημένη μας Υπόγα», έτσι ήταν και η ομάδα μας στο Facebook. «Χορευτικός Τομέας Πολιτιστικού Ομίλου Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών ή αλλιώς η λατρεμένη μας Υπόγα». Γιατί είναι ένα υπόγειο, ένα υπόγειο πολύ αγαπημένο. Ήταν παλιά τα εστιατόρια εδώ πέρα, οπότε μετά αρχίσαμε να ανοίγουμε και άλλους [00:20:00]χώρους. Ανοίγαμε πόρτες. Έχει πόρτες, διάφορες πόρτες, παντού χώρους, κενά, βλέπεις να μπάζει αέρας από κάπου και λες: «Πού μπάζει αέρας στο υπόγειο;». Το καθαρίσαμε. Δεν ξέρω. Είναι αυτή η αίσθηση του σπιτιού. Το καθάρισμα, που έχω κάνει εδώ, στο δικό μου σπίτι δεν το έχω κάνει. Όχι μόνο εγώ. Μιλάω για μένα, αλλά νομίζω ότι είμαστε πάρα πολλά άτομα. Πάσχα να μην πάω διακοπές και να έχω βάλει άλλες 10 μέρες άδεια απ' τη δουλειά μου, για να έρθω εδώ να βάψω, δεν το έχω κάνει πουθενά. Το έχω κάνει εδώ. Μετά από γλέντι να καθαρίζω τουαλέτες, δεν το έχω κάνει αλλού. Το έχουμε κάνει εδώ. Και το κάνουμε με χαρά. Δηλαδή, είναι σοκαριστικό το ότι μπορεί να είχαμε μάθημα, πήγαινα σπίτι μου, έκανα μπάνιο, κατέβαινα, έκανα μάθημα, τελείωνα το μάθημα μου, ξεκινούσε το γλέντι μετά από μια ώρα, πηγαίναμε, τρώγαμε ένα σουβλάκι γρήγορα, ερχόμασταν, στήναμε το γλέντι, τελείωνε το γλέντι 06:00 το πρωί, καθαρίζαμε μέχρι τις 08:00 και πηγαίναμε μετά όλοι μαζί για καφέ. Πηγαίναμε στις δουλειές μας. Μπορεί να καθόμασταν κι απλώς εδώ, να είχαμε βάλει μουσική και να ακούγαμε μουσική. Άλλος μπορεί να το χαρακτηρίσει σαν... Δεν ξέρω. Απέναντι στο κεντρικό πολλές φορές -το κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι όπου είναι όλο το κομμάτι της οργάνωσης- δυστυχώς υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αυτό το βλέπουν και το εκτιμούν, το ότι δίνουν χώρο στους φοιτητές να αναπτυχθούν, να ανθίσουν και άλλοι θεωρούν ότι όλο αυτό είναι ένα ανεξέλεγκτο μονοπάτι. Ο έλεγχος, βέβαια, δεν ξέρω κατά πόσο βοηθάει στην ανάπτυξη. Η ιστορία έχει μιλήσει γι’ αυτό. Τώρα, ας μην επεκταθώ κι εγώ. Οπότε ναι, εδώ είναι το χωριό μου. Μετά μπήκαμε σε άλλες διαδικασίες. Μαθαίνεις πάρα πολλά πράγματα. Τώρα είναι τόσα πολλά που θα μας πάρει πάρα πολλές ώρες. Εμένα -σας λέω- στην πρώτη μου συνέντευξη στη δουλειά είχα το μυαλό μου ότι -είχα στις 11:00 η ώρα συνέντευξη για δουλειά και στις 15:00 είχαμε συνάντηση με τον Πρύτανη- κι εκεί που μου μίλαγε ο άνθρωπος είχα ανοιχτή την ατζέντα μου και αντί να σημειώνω ωράρια και μισθοδοσίες, έκανα τσεκ τι θέλουμε να του πούμε μετά, γιατί είχα ξεχάσει, ας πούμε, να αναφέρουμε, ότι οι καθαρίστριες δεν κατεβαίνουν στους δικούς μας χώρους και πάνω στο κινηματοθέατρο και ότι τουλάχιστον να μας δώσουν καθαριστικά υλικά. Και μετά λέω: «Τι κάνεις;». Αλλά όλο αυτό, όλως παραδόξως, με είχε χαλαρώσει στη συνέντευξη και πήγε πάρα πολύ καλά. Το κομμάτι του να βγεις στον κύκλο και να μιλήσεις αρχικά σαν επιτροπή, που τους κάνεις ανακοινώσεις. Τώρα βγαίνεις, ας πούμε, εκεί που είσαι μαθητής και χορεύεις με τους άλλους, ξαφνικά βγαίνεις στον κύκλο και τους λες: «Παιδιά, θέλουμε να σας μιλήσουμε γι’ αυτό και γι’ αυτό και έχει γίνει αυτό» ή «Τότε θα κάνουμε το γλέντι μας και τότε θα κάνουμε την εκδρομή μας» ή να τους τραβήξεις το ενδιαφέρον και να τους ενεργοποιήσεις για ζητήματα που είναι σημαντικά ότι: «Παιδιά, δεν θέλουμε να χαλάσουμε το κλίμα και όλο αυτό το ωραίο κομμάτι, αλλά είστε εδώ; Είστε μαζί μας; Θέλετε να είστε μαζί μας; Εδώ χρειάζεται βοήθεια. Χρειάζεται να βγούμε και να πούμε "Είμαστε εδώ". Ότι δεν είμαι μόνο εγώ, η Εβίτα, ο Γιάννης, ο Μάκης, ο Τάκης. Όλοι όσοι είμαστε εδώ, είμαστε εδώ». Το κομμάτι της ισορροπίας, η συνεργασία με άλλα άτομα. Το να κληθείς ξαφνικά να συνεργαστείς με 20 άτομα, που δεν ξέρεις ή κάποιους τους ξέρεις, κάποιους δεν τους ξέρεις. Το κομμάτι της επαφής με άλλους τομείς, στα διοικητικά τουλάχιστον, αυτό που προσπαθούσα να κάνω πάντα -δεν το καταφέρνω πάντα, αλλά ελπίζω- είναι να γνωριστούμε. Όταν βγήκα σαν εκπρόσωπος στη διοικούσα, πολύ δύσκολα συγκεντρωνόμασταν οι διοικούσες, γιατί ο ένας Τομέας με τον άλλον δεν... Όπως έχουν οι οικογένειες -δεν ξέρω, αν έχετε αδέρφια- που σε έχει τσαντίσει ο αδερφός σου και δεν του μιλάς για 3 μέρες, 5 μέρες, 10 μέρες, γιατί σου έχει πάρει τα παπούτσια τα λευκά, που θέλεις να φορέσεις έξω και είναι πολύ σπαστικό. Έτσι είμαστε και εμείς λίγο. Παρόλ' αυτά, σαν οικογένεια βλέπω ότι όταν υπάρχει ανάγκη, είμαστε οικογένεια και λέμε ότι: «Γιατί τον πείραξες τον μικρό μου τον αδερφό; Γιατί τον πείραξες τον μεγαλύτερο αδερφό; Άλλο να τον πειράξω εγώ, είναι δικός μου!». Οπότε ναι, προσπαθήσαμε λίγο με τα παιδιά. Ήταν η Παυλίνα η Δράκου νομίζω στον Κινηματογραφικό, η Εβελίνα -δεν θυμάμαι, κάπως έτσι λεγόταν- η κοπέλα του Θεατρικού και ένα παιδί στο Φωτογραφικό, που ήταν και δεν ήτανε και λέμε: «Υπάρχει λόγος να τσακωνόμαστε; Πείτε μας τι...». Εδώ να πω ότι εμείς είμαστε ένα υπόγειο, που δυστυχώς δεν έχει την υποδομή για να είναι αίθουσα χορευτική. Δεν έχει εξαερισμούς, δεν έχει τέτοιου είδους στοιχεία και ακριβώς από πάνω μας είναι το κινηματοθέατρο «Ίρις». Οπότε δεν ξέρω αν έχετε ακούσει ποτέ παραδοσιακό γλέντι ή αν έχετε δει βουβή ταινία. Σκεφτείτε βουβή ταινία από πάνω και οι από κ[00:25:00]άτω σας να χορεύουν Ανωγειανό ή Πεντοζάλη. Ακούγεται ένα «ντουβ!» σαν να έρχεται από τα βάθη της κολάσεως. Οπότε απ' τη μια εμείς δεν μπορούσαμε στην ένταση που μας ζητούσαν τα παιδιά. Δεν ακούγονται όλα τα όργανα και όλο το βάθος της μουσικής. Από την άλλη, πολλές φορές παρασυρόμαστε -οφείλω να το ομολογήσω- και η ένταση ανεβαίνει μαζί με την αδρεναλίνη και δυστυχώς είναι λίγο κακή η γειτνίαση πολλές φορές. Πιστεύω ότι τα βρίσκουμε πάνω κάτω. Εντάξει, υπάρχουν δύσκολες μέρες και εύκολες μέρες. Οπότε ναι, αναρωτηθήκαμε για ποιο λόγο τσακωνόμασταν, γιατί δεν θέλαμε να τσακωθούμε κανένας. Και αρχίσαμε λίγο να δημιουργούμε ότι: «ΟΚ, μην κατεβείτε με τσαντίλα. Κατεβείτε ήρεμα και ευγενικά και θα αναλάβω εγώ να χαμηλώσω!» Τότε ξημεροβραδιαζόμουν κι όμως εδώ πέρα. Δευτέρα με Σάββατο ήμασταν εδώ κάθε βράδυ. Και μετά πηγαίναμε για σουβλάκι ή τσίπουρο ή μπύρα. Κατέβαιναν ήρεμα: «Ρε παιδιά -εγώ δεν τους ήξερα κιόλας τους σκηνοθέτες-, έχουμε τον τάδε σκηνοθέτη!». «Εντάξει, παιδιά, θα το κατεβάσω». Το κατεβάζαμε. «Είναι εντάξει;». «Ναι», «ΟΚ, Συνεχίζουμε!». Και κάπως έτσι προχωρούσε. Εντάξει, νομίζω κάπως τα βρίσκαμε. Υπήρχαν και μέρες, σας λέω, ιδίως όταν εμείς είχαμε πρόβα για παράσταση και τα παιδιά είχανε κάποια... Θυμάμαι τον Ιάκωβο, είχε κατέβει: «Έχουμε καλέσει τον τάδε -δεν θυμάμαι ποιον σκηνοθέτη- και εσείς έχετε βάλει εδώ πέρα γκάιντες; Μα γκάιντες;». Έξαλλος και «ΟΚ -του λέω- ναι, θέλετε να κατέβετε όλοι μαζί κάτω να...;». Χωρίς ειρωνεία όμως. Όντως. Από την αρχή ένιωσα ότι είναι η μεγάλη ανάγκη, δική μου ίσως, -όχι ίσως σίγουρα- να δεθεί ο Πολιτιστικός Όμιλος και έστω και ένα παιδί από τον Χορευτικό να θέλει να πάει σε άλλο τομέα, να μην το σκεφτεί, να μην υπάρχει αυτό το κλίμα: «Είμαι στον Χορευτικό», «Είμαι στον Κινηματογραφικό», λες και είμαστε σε σέχτες. Γι’ αυτό είμαστε εδώ. Θες να περάσεις απ' όλα; Πέρνα απ' όλα, κάνε τα πάντα, δες τι σ' αρέσει και μείνε όπου σ' αρέσει και κάν' τα κι όλα μαζί. Ή μην κάνεις και τίποτα. Αν δεις ότι δεν σ' αρέσει τίποτα, μην κάνεις και τίποτα αλλά ζήσ’ το. Ανέβα πάνω, δες ταινίες, κάνε! Εγώ τους λέω και στα μαθήματα: «Παιδιά, σαββατοκύριακο έχει τα τάδε -λες και διαφημιστικό πρόγραμμα- εγώ θα πάω στο τάδε. Θέλετε να...;». Γιατί να μην το ζήσουν; Και όλα τα παιδιά είναι τόσο αξιόλογα. Δηλαδή, ο Φωτογραφικός κάνει τις εξορμήσεις του και τους κάνει μια ομάδα. Και σε δύο εκθέσεις, που έχω σαν επισκέπτης πάει, έχουν πολύ καλό αποτέλεσμα. Ο Θεατρικός έχει τις τρεις ομάδες του, που κάνει ανάλογα η κάθε ομάδα, τέλος πάντων, υπάρχουν κάποιες πιο αγαπημένες, κάποιες πιο κλειστές. Ο Κινηματογραφικός έχει τα σεμινάρια. Κάποια σεμινάρια νομίζω είναι και αρκετά σπάνια να τα βρεις ή πρέπει να πληρώσεις αρκετά χρήματα. Και είμαι σίγουρος δανείζει και υλικό του, κάμερες κλπ., για να γίνουν παραγωγές σε παιδιά που το χρειάζονται, το οποίο είναι πολύ σπουδαίο. Οπότε ναι, ας περάσουν απ' όλα. Τέλος πάντων. Σε εμάς πάντως, που είμαστε οι πιο αγαπητοί... Οπότε κάνουμε όλα αυτά, κάνουμε τα μαθήματά μας. Έμαθα το κομμάτι το διοικητικό. Πώς μιλάς σε έναν πρύτανη, πώς μιλάς σε έναν αντιπρύτανη, πώς μιλάς στον διευθυντή της πανεπιστημιακής λέσχης, πώς μιλάς με τον έναν, πώς μιλάς με τον άλλον. Έμαθα Photoshop λίγο, γιατί έπρεπε να βγάλουμε πρόγραμμα και δεν είχαμε χρήματα. Οπότε μας έδειξε ένα παιδί και -ξέρεις- είχαμε πάει από πάνω του: «Α, αυτό δεν μ' αρέσει εδώ, πήγαινε το...». «Δεν πάει, όμως», μου λέει. «Εντάξει, να το δούμε» και κάθισε εκεί πέρα και μας έμαθε κι εμάς για να μπορούμε να κάνουμε κάποια πράγματα μόνοι μας. Μάθαμε, δηλαδή, να κάνουμε προγράμματα. Μάθαμε λίγο την έννοια του αρχείου. Στα 20, όταν καλείσαι να διαχειριστείς ένα αρχείο ποικιλόμορφο, το οποίο αποτελείται από έγγραφα, διοικητικές πράξεις, κασέτες, CD, παραστάσεις, προγράμματα, έντυπη ύλη είναι ένα αρχείο, που το κάθε κομμάτι του θέλει τον δικό του τρόπο διαχείρισης, αποθήκευσης, καταγραφής. Μπήκαμε σε μια διαδικασία να ψηφιοποιήσουμε ουσιαστικά ένα μεγάλο κομμάτι του. Είμαστε σχεδόν στο 80%. Ευτυχώς.

Θες να μου μιλήσεις για την πρώτη σου παράσταση;

Α! Η πρώτη μου παράσταση; Δεν είμαι πολύ φίλος των παραστάσεων, σ’ αυτό το σημείο θέλω να σου πω. Είναι μια έκθεση, που δεν την έχω δουλέψει ακόμα. Ήταν στο Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών. Ήταν παράσταση τμημάτων. Εμείς κάνουμε δύο τύπου παραστάσεις. Βασικά, υπάρχει η παράσταση των τμημάτων, που ουσιαστικά τα τμήματα δείχνου[00:30:00]ν στο τέλος της χρονιάς κάποιες περιοχές, ουσιαστικά για να μπουν σε διαδικασία να χορέψουν τα παιδιά και να έρθουν σε επαφή με τις φορεσιές. Γι’ αυτό γίνεται. «Δείχνουν τη δουλειά τους», εντός εισαγωγικών. Οι κεντρικές παραστάσεις, και ονομάζονται έτσι, γιατί συνήθιζαν να τις κάνουν σε μεγάλα θέατρα στο κέντρο της Αθήνας, και είναι οι πιο χαρακτηριστικές μας. Είναι παραστάσεις που δουλεύονταν, μπορεί όχι μια χρονιά, μπορεί δύο χρόνια και είναι θεματικές. Έχουν μια ιστορία -αρχή, μέση, τέλος-, κείμενα, πολλή δουλειά, πολλή έρευνα για τραγούδια, καταγραφές. Δηλαδή μπορεί να πηγαίναμε, είχαμε πάει στη Νεστάνη για να ακούσουμε του Αϊ-Γιωργιού τι τραγουδάνε, να τα καταγράψουμε, να τα φέρουμε εδώ, να κάνουμε τα παιδιά... Ξαναπήγαμε. Έχει αυτά τα μπρος πίσω. Και οι παραστάσεις που κάνει η ομάδα εκπροσώπησης, που πηγαίνει σαν εκπρόσωπος του Πολιτιστικού Ομίλου του Χορευτικού Τομέα σε διάφορα φεστιβάλ και εκδηλώσεις σε Ελλάδα, εξωτερικό, εντός Αθηνών, ανάλογα με τις προσκλήσεις. Κάνουμε μια επιλογή των προσκλήσεων. Η πρώτη μου παράσταση, λοιπόν, ήταν στο Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών την ίδια χρονιά που είχα έρθει, μετά από 3 μήνες. Είχαμε αργήσει τότε να κάνουμε παράσταση και μας χωρίσανε 2 εβδομάδες πριν την παράσταση. Μας δώσανε τις περιοχές μας, τι θα χορέψει ποιος και μας άλλαξαν θέση στην τελευταία πρόβα. Οπότε πήγαμε εκεί. Εγώ, δεν μ' άρεσε καθόλου το Πνευματικό Κέντρο, γιατί πήγαινα και γαλλικά απέναντι και το θυμάμαι έτσι αποστειρωμένο και όλο κάτι παππούδες απέξω και όλο κάτι... Και λέω τώρα: «Πού πάμε ρε παιδί μου;». Και πήγαμε εκεί, ήταν όντως 40 Ρουμελιώτες από κάτω με τέτοια χαρά και «Καλώς τα παιδιά μας και καλώς τα!», που κάπως με συγκίνησαν, που είχαν χαρεί τόσο πολύ. Ήθελαν να μας ανοίξουνε μια μια τις αίθουσες. Το κτίριο, εν τω μεταξύ, έχει μάρμαρα κάτω, τεράστια παράθυρα, είναι μια επένδυση, που έχουν κάνει, πολύ μεγάλη. Τέλος πάντων, το επιλέξαμε, γιατί ήταν πολύ κοντά, είναι στην οδό Σίνα. Και πήγαμε εκεί, ξεκινήσαμε να χορεύουμε, κόμπλαρε το CD. Δεν είχαμε λεφτά τότε για... Μας είχαν κόψει τον προϋπολογισμό μας από πάνω. Μας είχανε πει ότι από το τάδε ποσό -δεν θυμάμαι, 4 χιλιάρικα;- θα πάρετε 1.380 ευρώ. Ναι. Όποτε ακυρώσαμε τους μουσικούς, βγάλαμε αντί για 5 σελίδες πρόγραμμα, βγάλαμε ένα μπρος πίσω, αλλάξαμε τις περιοχές -γι’ αυτό είχαν αλλάξει τις περιοχές- αλλάξαμε τις περιοχές, γιατί δεν είχαμε να νοικιάσουμε φορεσιές. Οπότε σπάσανε σε περισσότερες περιοχές με βάση τις φορεσιές που είχαμε. Ναι, τέλος πάντων. Και πάμε εκεί και κόμπλαρε το CD και χάνουμε το βήμα. Εμείς πρώτη τάξη, δεν ξέρουμε να χορεύουμε οι περισσότεροι καθόλου. Εγώ, με έχει λούσει κρύος ιδρώτας, εν τω μεταξύ. Και μου είχε πει μια καθηγήτριά μου: «Όταν στρεσάρεσαι, θα κοιτάς κάτι που θα σου φαντάζει γελοίο». Και κοίταξα εκεί πέρα έναν κύριο, που μου είχε φανεί. Φορούσε ένα πουκάμισο με λαχούρια και μας κοίταζε τόσο χαρούμενος και μου είχε φανεί πολύ χαριτωμένο όλο αυτό το θέαμα και εστίασα σε αυτόν τον κύριο. Δεν τον ξέρω. Να ‘ναι καλά όπου να 'ναι. Και ξεκινήσαμε να ξαναχορεύουμε. Με είχαν βάλει μπροστά τότε σε ένα χοροπηδηχτό. Κάναμε τις Καμάρες από την Τήλο. Βγήκε η παράσταση. Χαρά μετά, όταν έχεις βγάλει το πρότζεκτ, γιατί όλο αυτό έχει ένταση. Να ντυθείς, να ντυθείς γρήγορα, να φύγεις, να βγεις κάτω, να πας στα backstage, να αλλάξεις, πρέπει να αλλάξεις γρήγορα αλλά και με προσοχή, γιατί αυτά δεν είναι δικά μας -δεν είναι δικά μας, δεν είναι του Γιώργου- είναι ενός φορέα. Να τα βάλεις στη σειρά, να μην χαθεί τίποτα, να ξαναντυθείς, να ξαναβγείς. Ναι, βγαίνω, τελειώνει η παράσταση, χαρά μεγάλη, «Πολύ ωραία παιδιά. Το βγάλαμε!». Μου λένε: «Γιώργο, πρέπει να τους ευχαριστήσεις». «Ποιους να ευχαριστήσω -τους λέω- δεν ευχαριστήθηκαν με όλη τη διαδικασία;». Μου λέει: «Είσαι διοικούσα, πρέπει να τους ευχαριστήσεις!». Εγώ δεν είχα γράψει τίποτα. Ε, βγαίνω εκεί πέρα, τους λέω... Ψέματα, πριν πιάνω μια φίλη μου και της λέω: «Έχεις ένα Καλαματιανό;» και μου λέει: «Έχω μαζί». Το περνάμε στο στικάκι και της λέω: «Αν χρειαστεί θα σου πω να το βάλεις. Μήπως το βάλουμε στο τέλος». Και ανεβαίνω εκεί. Πάλι πρέπει να ψιλοκεκέδισα. Τους λέω: «Σας ευχαριστούμε» κλπ. Δεν τους θυμόμουν κι όλους, ποιους πρέπει να ευχαριστήσουμε, γιατί μας είχαν παραχωρήσει τον χώρο. Και να ευχαριστήσεις και τον κύριο Μιχαηλίδη και τον κύριο Κουτσούμπα. Τους ευχαρίστησα όπως όπως, με ένα σκονάκι, και τους λέω: «Τα λόγια δεν χωράνε τώρα εδώ. Εδώ ήρθαμε να γλεντήσουμε και να περάσουμε καλά και θα σας αποχαιρετήσουμε με ένα τραγούδι» και λέω στη φίλη μου «Βάλε τον Καλαματιανό τώρα!». Και ξαναβγήκαμε όλοι μαζί τώρα, 100 άτομα σχεδόν, βγήκαμε. Έχει ένα θεατράκι ουσιαστικά, ένα αμφιθέατρο και βγήκαμε και χορεύαμε και σηκώθηκαν και οι Ρουμελιώτες από κάτω -χαρούμενοι κι αυτοί- και μπήκαν και αυτοί στον κύκλο και ήταν πάλι απ' τις πιο όμορφες εικόνες. Όταν μπήκα στη διαδικασία να κάνουμε κεντρική ήταν το π[00:35:00]ιο ενδιαφέρον, γιατί δουλεύεις πιο εστιασμένα. Δουλεύεις λίγο πιο «επαγγελματικά», τις εισόδους σου, τις εξόδους σου, να βγει. Γιατί ουσιαστικά στην κεντρική θέλουμε να μείνει μια αίσθηση. Τον παίρνεις μαζί τον θεατή απ' την αρχή και κάπου τον πηγαίνεις. Και επειδή είναι δύσκολο στο παραδοσιακό κομμάτι -δεν είναι σαν το θέατρο, δεν έχει κείμενο- να τον πας από τη μια περιοχή στην άλλη και να καταλάβει για ποιο λόγο, έχει αυτή την πολύ ωραία δουλειά. Οπότε εκεί ήταν η πιο γοητευτική μου προσπάθεια σε παράσταση. Σε ένα ιδιωτικό εκπαιδευτήριο είχε γίνει στα «Εκπαιδευτήρια Μαλλιάρα». Πάλι είχα μπερδέψει το βήμα. Δεν τα πάω καθόλου καλά -σου λέω- με τις παραστάσεις. Το βρήκαμε, όμως, χόρευα με μια φίλη μου τότε στην Καππαδοκία και λέγαμε βλακείες. Επί 20 λεπτά λέγαμε βλακείες, ενώ χορεύαμε. Εν τω μεταξύ, πρέπει να 'σαι λίγο πιο... Η Καππαδοκία είναι μια περιοχή λίγο πιο απόκρημνη, με έντονο θρησκευτικό βίωμα, οπότε είναι λίγο πιο μαζεμένη συνήθως. Αν δεις και τα βιντεάκια με τους πρόσφυγες τους Καππαδόκες δεν είναι τόσο όσο οι Θρακιώτες. Είναι λίγο πιο εσωτερικοί. Και αυτήν την καθοδήγηση είχαμε. Τέλος πάντων. Τι εσωτερικοί; Κολοκύθια. Μέσα στα χαμόγελα ήμασταν. Λέγαμε, «χα, χα, χα, χα» και της λέω: «Μην γελάς». Χορεύαμε Κόνιαλη, έναν χορό που χορεύεται με τριαράκι και χτυπάς κάποια κουτάλια ρυθμικά. Μετά, τα ταξίδια. Ταξίδια αρχίσαμε να κάνουμε... Είχαμε σταματήσει. Ένας φόβος που είχαμε ήταν τα χρήματα. Μην επιβαρύνουμε τα παιδιά με χρήματα. Αλλά εμείς δεν μπορούσαμε να προσφέρουμε ταξίδια τώρα για... Οπότε αρχίσαμε, ψάχναμε, τους λέμε: «Πού θα πάμε, πού θα πάμε; Θα πάμε στο Ναύπλιο. Θα πάμε στο Ναύπλιο να δούμε το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα και αυτές τις φορεσιές». Και μετά θα πάμε... Και αρχίσαμε τα ταξίδια. Μετά άρχισε και η ομάδα ξανά τα ταξίδια. Είχαμε πάει στη Σύμη. Εκεί δένεσαι, γίνεσαι... Είναι αλλιώς, γιατί ξεκινάς με μια ομάδα ανθρώπων και ταξιδεύεις. Και φέρεις μαζί σου, σκέψου τώρα, μας είχαν πει: «Μην πάρετε πολλά ρούχα, γιατί θα έχετε τις φορεσιές σας μαζί». Οι φορεσιές είναι θεόβαριες. Θα πηγαίναμε στη Σύμη, λέγαμε να κάνουμε κι ένα μπάνιο, να έχουμε τα μαγιό. Ήταν όλα, μαγιό, πετσέτες σε ένα backpack και τα ρούχα μας και μια βαλιτσάρα φορεσιές ο καθένας. Τις πήραμε μαζί. Στη Σύμη μάς είδαν, μας κάλεσαν στην Ιταλία. Μετά πήγαμε στο Μιλάνο. Από το Μιλάνο μάς κάλεσαν, πήγαμε σε άλλο φεστιβάλ. Όλο αυτό, τέλος πάντων -όχι μόνο εμείς, αλλάζανε τα άτομα- πάλι ήταν από τις πιο ωραίες εμπειρίες. Και το πιο ωραίο είναι οι άνθρωποι, οι άνθρωποι που έχουν μείνει. Υπάρχουν άνθρωποι, που έχουν μείνει εδώ και είναι δραστήριοι. Υπάρχουν οι άνθρωποι, που είναι σαν οικογένεια πλέον, που είναι φίλοι, αγαπημένοι, κουμπάροι, οικογένεια. Οι οποίοι έρχονται στα γλέντια και αμέσως σου πιάνει το χέρι και νιώθεις το βίωμα, το διαφορετικό ότι χορεύεις με κάποιον δικό σου. Γιατί ο χορός είναι ευχαρίστηση όσα χρόνια κι αν χορεύεις. Αν χορέψεις με κάποιον που συνδέεσαι συναισθηματικά, δεν χρειάζεται να ξέρεις τι θα κάνει, νιώθεις το σώμα του, φεύγει. Ναι, όπως σας είπα, είχα γίνει δάσκαλος εδώ. Οπότε άρχισα λίγο να έχω την ανάγκη να εξελιχθώ, να πάω σε σεμινάρια, να δω κι άλλα πράγματα, να πάω και σε άλλα χορευτικά, ντόπια. Άλλο μικρόβιο, να δεις πώς χορεύεται στη Θράκη από Θρακιώτες και να τα φέρεις μετά εδώ και να τα σπάσεις όλα αυτά και να τα μεταδώσεις στα παιδιά. Ψάξιμο μετά, «Να βάλουμε κι αυτή τη μουσική, να βάλουμε και εκείνη». «Αχ, να κάνουμε κι αυτό τραγούδι», «Να κάνουμε κι εκείνο». «Τους αρέσει; Δεν τους αρέσει!». «Να πάμε στη Λέρο». Να καταλάβουν κάποιες διαδικασίες, κάποια έθιμα που μπορεί να φαίνονται περίεργα. Γιατί το κάνουμε αυτό; Την πρώτη μου χρονιά, ας πούμε, σε ένα αποκριάτικο δρώμενο, έχουν, τέλος πάντων, τη νύφη με τον αράπη και είχε ντυθεί ένας φίλος μου με μια γούνα, που είχε φέρει μια δασκάλα του Χορευτικού, η Πόπη, μια από τις παλαιότερες δασκάλες. Δεν είχαμε φούμο, εν τω μεταξύ, να τον βάψουμε και παίρνει μελάνι, δεν θυμάμαι τι παίρνει. Του λέει: «Έλα! Δεν παθαίνεις τίποτα», με ένα pom pon και τον τρίβαμε μετά 3 ώρες. Κι εμένα με ντύσανε νύφη, μου φόρεσαν τη γυναικεία φορεσιά, μου μάζευε τα χαρτομάντιλα και μου 'βαλε... «Ε, αυτά κάναμε κι εμείς -μου λέει- στο Λύκειο, για να φαινόμαστε πιο μπαμπάτσικες! Ξέρω 'γώ», μου κάνει. Και έπλαθε με τα τέτοια να φαίνεται ότι έχω στήθος. Ναι κι όλο αυτό, τέλος πάντων, το χορεύαμε εδώ πέρα. Προσπαθούμε να κάνουμε τέτοια δρώμενα και τέτοιες πλάκες, πράγματα που γινόντουσαν και στον εθιμικό κύκλο της παράδοσης, γιατί είναι πράγματα που δεν βλέπουν εύκολα τα παιδιά και είναι ωραίο. Τους αρέσει. Κι εμάς μας αρέσει να γνωρίσουμε κι άλλα πράγματα.

Τι σε συγκινεί στην παράδοση;

Μεγάλη ερώτηση. Τι με συγκινεί; Με συγ[00:40:00]κινεί ο τρόπος τους. Έχει πολλά κακώς κείμενα, όπως έχει κάθε κοινωνία. Δηλαδή αν ακούσεις κάποια τραγούδια, έχει πράγματα τα οποία ευτυχώς πλέον δεν είναι αποδεκτά. Ότι θα έρθω να σε κρεμάσω, θα φας ξύλο, θα σε κλείσω... Έχει όλη αυτή την... Αλλά παράλληλα, αυτός που το λέει μπορεί να εντάσσεται σε μια τόσο μητριαρχική κοινωνία, που η γυναίκα έχει τέτοια θέση σε δημόσιες εκδηλώσεις, που δείχνει την ισχύ της. Δηλαδή υπάρχουν περιοχές που οι γυναικείοι χοροί είναι πολύ χαρακτηριστικοί. Αυτό κάτι δείχνει. Δεν γίνεται μια κοινωνία που οι γυναίκες ήταν τόσο καταπιεσμένες να βγαίνουν τόσο. Γιατί ένα γλέντι δεν ήταν τόσο εύκολο να γίνει. Δεν είχαν όλοι τα χρήματα να πληρώσουν τα όργανα. Ήταν από το υστέρημά τους και ήταν κάτι το οποίο περίμεναν, γιατί δεν θέλανε να χαρακτηριστούν, θέλανε και οι ίδιοι να γλεντήσουν, να ξεφύγουν απ' όλο αυτό, να φορέσουν τα καλά τους. Τα καλά τους τα φορούσαν στην εκκλησία, στα γλέντια και στους γάμους. Με συγκινεί όλη αυτή η ανακάλυψη, δηλαδή όλη αυτή η αμφισημία του τι λένε και τι κάνουνε, το πώς χρησιμοποιούν, όπως και στην αρχαιότητα, τις θρησκευτικές γιορτές, για να καυτηριάζουν. Δηλαδή τις Απόκριες ένα πολύ χαρακτηριστικό πράγμα που κάνουν -ή πριν τα Χριστούγεννα- είναι ότι σε πολλές περιοχές παίρνουν ρόλους από πρόσωπα και τα καυτηριάζουν. Δηλαδή όταν λέμε τα καυτηριάζουν, με πολύ έντονο καυστικό χιούμορ. Τους δημόσιους λειτουργούς, τον δήμαρχο, τον δάσκαλο, τον ιερέα, που καθόλη τη διάρκεια της χρονιάς ουσιαστικά είναι -μιλάμε για άλλες εποχές- είναι πολύ σεβάσμια πρόσωπα, που δεν μιλάς δημόσια άσχημα γι’ αυτά. Παρόλ' αυτά, έχουν βρει τον τρόπο να το αποφορτίζουν όλο αυτό και να θέτουν τον λόγο τους στο κοινωνικό σύνολο. Την ευαισθησία τους. Την επαφή τους με τη φύση. Το πόσο μελετημένο μπορεί να είναι όλο αυτό. Δηλαδή ένα γύρισμα, ας πούμε, -θα σου δείξω μετά κάποιες φορεσιές, αν θες, μέσα- ένα γύρισμα που μπορεί να είχε το καβάδι από πάνω, αποκαλύπτει από κάτω ένα ολόκληρο κέντημα. Γιατί λες τώρα γιατί να το κάνει τριγωνάκι αυτό; Ας το άφηνε κάτω να μην κρυώνει. Όχι, γιατί δείχνει όλη της την τέχνη. Τώρα εμάς μπορεί να μας φαίνονται χαζά ότι αυτή καθόταν μέσα και κεντούσε και τι; Ήταν ευχαριστημένη; Για μένα όλα αυτά είναι θέσεις. Είναι η θέση, τίθεται στον χώρο. Λέει: «Εγώ θα κάνω αυτό». Ο τρόπος που το τραγουδάνε, ο τρόπος που... Η ποίηση, γιατί τα παραδοσιακά τραγούδια είναι ποιήματα, ουσιαστικά δεν διαφέρουν κάτι από ποιήματα που μπορεί να θαυμάζουμε. Μιλάνε για τον έρωτα με φοβερή λυρικότητα. Για τον έρωτα, για τη γνωριμία, για το φλερτ, για τη φύση, για την άνοιξη. Η επαφή με τη φύση είναι πολύ σημαντική νομίζω, επειδή εξαρτώνται και απ’ αυτή. Έχουνε τόσες τελετές και τόσες διαδικασίες. Το ότι τραγουδάνε πράγματα συγκεκριμένες περιόδους για να υποδεχτούν κάτι, που, δεν ξέρω, το βρίσκω -έχω μεγαλώσει και στην πόλη- οπότε το βρίσκω κάπως πολύ γοητευτικό. Και μου ξύπνησε βαθιά βιώματα. Δηλαδή ενώ θεωρούσα ότι δεν έχουμε σχέση σαν οικογένεια με την παράδοση, μου ξύπνησε βιώματα από τη γιαγιά μου να τραγουδάει. Η γιαγιά μου τραγουδάει όλη την ώρα. Είναι 98 χρονών σήμερα και τραγουδάει ακόμα. Τραγουδάει ασταμάτητα. Δηλαδή όταν θέλει κάτι να σου πει, θα μου αγγίξει το χέρι, θα αρχίσει να με χαϊδεύει και θα μου πει ένα τραγούδι, που δεν είχα συνειδητοποιήσει, δεν είχα δώσει σημασία. Και όντως στην Πελοπόννησο έχουν τόσο χαρακτηριστικά. Δηλαδή, μπορεί να έχουν λιγότερους χορούς, αλλά μπορεί σε ένα Καλαματιανό να είναι τόσα πολλά τα τραγούδια που θα ακουστούν και να μιλάνε για τόσα πράγματα, που δυστυχώς με τις ταχύτητες που έχουμε σήμερα δεν τα καταλαβαίνουμε αυτά. Ή εγώ τουλάχιστον δεν τα καταλαβαίνω. Όλη η ανθρωπολογία του χορού. Βασικά, εγώ βρίσκω τον χορό σαν μια αφορμή για να ανακαλύψεις άλλα πράγματα. Το γιατί, ας πούμε, στη Μακεδονία έχουμε οργανικά κομμάτια για πολλά χρόνια. Αυτό είναι βαθιά ιστορική μαρτυρία. Επειδή οι άνθρωποι ήταν σλαβόφωνοι σε πολλές περιοχές, άρα τι κάνανε; Αφαίρεσαν τα τραγούδια για να μην ακούγεται η γλώσσα και να μην χαρακτηριστούν σαν ξένοι. Τα έθιμά τους. Ας πούμε, όταν έγινα κουμπάρος στον κουμπάρο μου, -είναι από το Ξινό Νερό Φλώρινας- η θέση του κουμπάρου είναι πολύ σημαντική. Δηλαδή είχε έρθει η μάνα του και μου λέει: «Κουμπάρε!». Δεν μπορώ να σε φανταστώ. Με είχε πασά η γυναίκα. Δεν ασχολιότανε με τον γιο της, που ήταν γαμπρός και ασχολιότ[00:45:00]ανε με μένα που ήμουν κουμπάρος. Έπλεξε μαντήλια, ήρθαν οι φίλοι του γαμπρού, μου έκαναν παιχνίδια. Όλες αυτές οι διαδικασίες. Όταν ήμουνα φαντάρος στη Θράκη, πήγα σε χωριά, είδα γάμο που κάνανε ακόμα κόκκινα τατουάζ, σημάδια στα χέρια, η νύφη και κάποιες κοπέλες. Βαθιά ριζωμένες διαδικασίες και τελετές, που κάτι σημαίνουν. Δεν είναι τυχαίες. Οπότε αυτό είναι ο χορός για μένα. Είναι πέρα από ψυχοθεραπεία, αποφόρτιση, ζωντάνια, ενέργεια, είναι και μια βουτιά σε έναν τεράστιο ωκεανό, που διαρκώς ανακαλύπτεις πράγματα. Και αυτό με τραβάει πάρα πολύ και το αγαπώ και πάρα πολύ. Μακάρι να μπορέσουμε όλοι. Όλοι αντιλαμβανόμαστε κάπως διαφορετικά, σ’ άλλον αρέσει ο χορός, η επίδειξη. Αυτά υπήρχαν και στην κοινωνία. Κάποιος χορευτής ήθελε να επιδειχθεί, αυτός έκανε περισσότερες φιγούρες. Εγώ στον χορό μπορεί να χαζεύω, ας πούμε, θα κάνω κάποιες φιγούρες, όταν μερακλώσω πάρα πολύ, αλλά θα ακούω τα τραγούδια. Μπορεί να μην καταλάβω τι γίνεται, να χορεύω ασυναίσθητα το βήμα και να ακούω το τραγούδι ή να θαυμάζω κάποιον άλλον. Υπάρχει το κουτσομπολιό. Θα "κουσκουσάρεις" την ώρα που χορεύεις, Θα συγχορέψεις με κάποιον άλλον. Εκείνη την ώρα, νιώθεις κάτι διαφορετικό, όταν χορεύεις μαζί με κάποιον άλλον και είναι δικός σου άνθρωπος, νιώθεις ενότητα. Δεν ξέρω, αν πιστεύετε στην ενέργεια, σαν να μπλέκονται αυτές οι ενέργειες και να δημιουργούν κάτι άλλο. Και νομίζω ότι αυτό βγαίνει και έξω. Τα άτομα τα οποία γνωρίζονται και χορεύουν με την καρδιά τους εκείνη την ώρα διαφέρουν στο μάτι από τους τεχνικούς χορευτές. Ναι, οπότε στο μυαλό μου αυτό το Χορευτικό είναι ένα χωριό, είναι μια κοινότητα. Έχουμε τη δική μας κοινότητα, που το καφενείο μας είναι το τραπεζάκι εδώ στα δεξιά. Ο καφετζής μας είναι ο κύριος Αποστόλης ο φύλακας εδώ πέρα, που θα τον χαιρετήσουμε πριν μπούμε, που πώς είναι οι παλιοί καφετζήδες στο χωριό μας, που δεν ασχολείται με το καφενείο, κάθεται εκεί σε μια γωνία και βλέπει ματς, αλλά υπάρχει. Που πάντα θα δεις κάποιον που γνωρίζεις, πώς πας στο χωριό και είναι ο τρίτος ξάδερφος και ο τέταρτος. Είναι μια ασφαλής ζώνη για πολλούς. Δηλαδή νιώθω ότι δεν κρίνεται κάποιος. Δηλαδή αυτό τουλάχιστον προσπαθούμε κι εμείς να περάσουμε στα παιδιά μας ότι όλοι είμαστε... Δεν κρίνεται κάποιος. Ό,τι θες εδώ κάν’ το. Κρίνεσαι, αν τοποθετηθείς άσχημα σε κάποιον άλλον, αν αυτό που κάνεις θίγει κάποιον άλλον. Εκεί όχι μόνο κρίνεσαι, απορρίπτεσαι από το σύνολο. Δεν δεχόμαστε βία, δεν δεχόμαστε όλο αυτό το κομμάτι. Αλλά ο καθένας μπορεί να εκφραστεί. Δεν έχει σχέση το κομμάτι το... Μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα. Είναι ένας ασφαλής χώρος, τουλάχιστον στο δικό μου μυαλό. Και ο παραδοσιακός χορός είναι αυτό, είναι οικογένεια.

Και πώς νιώθεις γι' αυτό το νομοσχέδιο που περνάνε;

Το νομοσχέδιο... Νιώθω λες και ο πατέρας μου με αποκλήρωσε. Προδομένος κάπως, όχι σαν Γιώργος. Προδομένος, γιατί ειλικρινά η δουλειά που γίνεται απ' όλα τα παιδιά σε όλους τους τομείς είναι ασύγκριτα μεγάλη σε σχέση με τις οικονομικές δαπάνες που μπορεί να έχει όλο αυτό. Και αν δούμε τώρα -δεν είμαστε και χαζοί, είμαστε και μεγάλα παιδιά- αν δούμε τώρα τα οικονομικά και το τι ποσά χαλιούνται, κατασπαταλούνται για οποιαδήποτε αφορμή, τότε όλο αυτό σε προβληματίζει σε σχέση με το πού πηγαίνει όλη αυτή η κατάσταση. Δηλαδή τι θέλουμε; Τι ακριβώς θέλουμε; Για μένα το ίδιο το Πανεπιστήμιο θα χάσει. Ο νόμος δεν είναι του Πανεπιστημίου, είναι κάτι το οποίο είναι πάνω απ' το Πανεπιστήμιο. Η διαχείριση και το πώς θα αποφασίσει να απορροφηθεί ο Πολιτιστικός Όμιλος και η φοιτητική μέριμνα είναι του Πανεπιστημίου. Εκεί θα φανεί το ίδιο το Πανεπιστήμιο τι θα αποφασίσει. Δεν ξέρω. Εμείς τους έχουμε δείξει ότι εμείς είμαστε εδώ, είμαστε ανοιχτοί. Εγώ διαφωνώ με το κομμάτι να δείξουμε τις δράσεις μας, γιατί είμαστε πάρα πολλά χρόνια. Δηλαδή, θα έπρεπε να τις ξέρουν τις δράσεις μας. Ποτέ δεν τις κρύψαμε. Δεν είμαστε μόνο ανοιχτοί στο φοιτητικό κοινό του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είμαστε σε όλα τα φοιτητικά κοινά. Και σε μη φοιτητές. Δηλαδή ιδίως στα χρόνια, από το 2009 και μετά, όλοι οι τομείς ανοίξαμε κάπως, γιατί καταλάβαμε ότι η οικονομική συγκυρία δεν επέτρεπε σε πολλά άτομα να έρθουν σε επαφή με δραστηριότητες. Και δεν θέλαμε ν[00:50:00]α γίνει αυτό. Οπότε θα δείτε ότι και μη φοιτητές είναι εδώ και υπάρχουν άνθρωποι, που στηρίζουν τον χώρο με τον εθελοντισμό τους, με το να βοηθήσουν, με την παρουσία τους. Οπότε κερδισμένοι έχουμε βγει από αυτό. Ναι, ο νέος νόμος… Δεν ξέρω για ποιο λόγο, δεν θέλω να τοποθετηθώ πολιτικά, αλλά θεωρώ ότι κάτι άλλο υπάρχει από πίσω δυστυχώς. Ο πολιτισμός είναι ένα κομμάτι που... Δυστυχώς δεν έχουμε στο μυαλό μας ότι μια ανεπτυγμένη κοινωνία φαίνεται από τον πολιτισμό της. Η οικονομική ανάπτυξη είναι ένα σταθερό δεδομένο. Ο άνθρωπος θα πρέπει να φάει, να πιει και να κοιμηθεί και να αναπαραχθεί ίσως. Δεν ξέρω. Είναι βασικές ανάγκες. Τέλος πάντων, το κομμάτι του πολιτισμού είναι κάτι έξτρα. Είναι μια ανάγκη που σου έρχεται μετά. Είναι κάτι παραπάνω, που σου αλλάζει το πνεύμα σου και σε εξελίσσει. Αν αυτό το στερήσουν; Σαν αισιόδοξος άνθρωπος θέλω να πιστεύω ότι μπορεί να περάσει σε άλλες μορφές και θα προσπαθήσουμε με κάθε τρόπο να διατηρηθεί και να περάσει και στις επόμενες γενιές. Γιατί αυτό που λέμε χαρακτηριστικά είναι ότι αν θέλουν οι επόμενοι φοιτητές να το κλείσουν και να σταματήσει ο Πολιτιστικός Όμιλος να το κλείσουν. Είναι απόφασή τους, αλλά ας το κάνουν οι φοιτητές αυτό. Δεν θα το κάνει ένας νόμος που τυφλά παίρνει μια χατζάρα και καταργεί τα "χωριά" μας. Μας διώχνουν από το "χωριό" μας. Αυτό νιώθω. Ναι, γι’ αυτό κάνουμε και το φεστιβάλ που κάνουμε. Έχουμε προχωρήσει στις δράσεις που κάνουμε. Υπάρχει μια μεγάλη εξωστρέφεια. Το καλό που μας έδωσε είναι ότι ξαναενωθήκαμε. Αυτό που σας έλεγα με τα αδέρφια στην αρχή ότι εγώ μπορώ να τσακωθώ με τον αδερφό μου, αλλά δεν θα έρθει ο απέξω να μου πει. Είμαστε αδέρφια εμείς. Οπότε όλοι μαζί. Άρχισε το Κινηματογραφικό με το Φωτογραφικό, μιλήσαμε και εμείς, μπήκαμε κι εμείς και όλοι μαζί η οικογένεια ξανασυσπειρώθηκε, γιατί όλοι καταλαβαίνουμε αυτό το ότι αν θέλει η επόμενη γενιά ας το διαχειριστεί όπως θέλει η επόμενη γενιά, αλλά εμείς δεν θα επιτρέψουμε να κλείσει από κάποιον, ο οποίος δεν έχει έρθει καν ποτέ εδώ να δει τι είναι. Αυτό είναι το στενάχωρο βασικά ότι κρίνουν άνθρωποι που δεν έχουν έρθει καν -μιλάμε τώρα για ένα τετράγωνο απόσταση- να δουν τι είναι. Και έχουν αφεθεί. Δηλαδή, έχουν αφεθεί χώροι. Το κινηματοθέατρο πάνω στηρίζεται στα παιδιά του Κινηματογραφικού. Τα καθίσματα τα έχουν φτιάξει με έξοδα δικά τους. Τους καθαρισμούς τους κάνουν εκείνοι. Το ότι δεν καταρρέει χρεώνεται σε εκείνους. Η αίθουσα αυτή συντηρείται από εμάς. Όλο το κομμάτι. Οι φορεσιές συντηρούνται από εμάς. Εγώ τώρα για την παράσταση θα πάρω 40 πουκάμισα να πλύνω και να σιδερώσω. Όλοι οι 30 εθελοντές μας, 40, θα πάρουνε. Οπότε αυτό είναι ο Πολιτιστικός Όμιλος. Είναι οι άνθρωποι του και αυτό που καταργούν τους ανθρώπους δεν μπορούν να τους καταργήσουν. Οπότε προς το παρόν είναι ένας νόμος-πλαίσιο.

Τι χορός είναι αυτή η αίθουσα;

Τι;

Τι χορός; 

Ένα μεγάλο Συρτό απ' όλες τις περιοχές. Το Συρτό το δωδεκάρι, το λεγόμενο Καλαματιανό, Συρτό Μακεδονίας, Συρτό συγκαθιστό, Καλαματιανός Νάξου, Χανιώτης, Ροδίτικος, όλα, όλα, όλα. Είναι αυτό, είναι ένα Συρτό δωδεκάρι, που ο καθένας το χορεύει από τη δική του περιοχή, όπως θέλει και όλοι κάπως βρίσκουμε το βήμα. Αυτό είναι αυτός ο χώρος. Αυτό. Ένας τεράστιος κύκλος με διαφορετικότητες, που όλοι βρίσκουν το ίδιο βήμα. Αν μπορώ να το πω έτσι. Και μια μουσική. Πάντα ακούγεται μια μουσική. Δεν ξέρεις τι μουσική θα ακούσεις, αλλά από τη μουσική που ακούς καταλαβαίνεις ποιος έχει κατέβει πριν. Σαν να σε υποδέχεται: «Α! Είναι ο Νικολάκης κάτω. Παίζει κρητικά», «Α! Είναι ο Δρακόπουλος κάτω. Παίζει Μακεδονία», «Πω, Κάλυμνο; Ποιος έχει βάλει Κάλυμνο, ποιος να 'ναι κάτω;». Σαν να σε υποδέχεται. Ακούς μουσική από τα σκαλιά. Αυτό που ενοχλεί τους γείτονες μας πάνω -και δικαιολογημένα τους ενοχλεί πολλές φορές- για εμάς είναι σαν να σε υποδέχεται. Το ακούς και -πώς να σ' το πω;- ό, τι έχεις μέσα σου, απ' όλα αυτά τα αρνητικά, που μπορεί να μας γεμίζει η καθημερινότητα και η τηλεόραση και οι εφημερίδες, φεύγει. Φεύγει, πάει κάπου, δεν ξέρω. Φεύγει, σε τραβάει όλο αυτό, κατεβαίνεις, αφήνεις τα πράγματα. Και να μην χορέψεις, κάθεσαι. Και μετά από λίγο χορεύεις και ξανακάθεσαι. Δεν ξέρω τώρα αν μίλησα πάρα πολύ. Κάπως με συγκινεί όλη αυτή η ανασκόπηση. Είναι αρκετά τα 11 χρόνια. Και εντ[00:55:00]άξει, είχαμε τα χρόνια του COVID, που για μας ήταν σοκαριστικά. Δηλαδή εγώ το πρώτο πράγμα που έκανα, όταν ήρθα από στρατό, την επόμενη μέρα ήρθα εδώ να δω τι γίνεται η αίθουσα. Όχι για να... Aν έχει μπει νερό, πώς είναι οι φορεσιές. Όχι μόνο εγώ. Αυτό έκαναν και άλλοι άνθρωποι. Έρχεται η Γιώτα, που έχει μετακομίσει στην Τρίπολη, για να δει αν οι φορεσιές του Μετσόβου έχουν μέσα ρυζόχαρτο και πετσέτες για να μην φθαρεί το χρυσό κέντημα. Αυτό είναι. Αυτό μακάρι να περάσει και στους επόμενους. Δηλαδή μακάρι. Αυτό δεν θέλουμε να σταματήσει. Το να πηγαίνουν πάνω και να βλέπουν ταινίες και να συζητάνε τα θέματα που τους ενδιαφέρουν δεν θέλουμε να σταματήσει. Το να κάνουν παραστάσεις δεν θέλουμε να σταματήσει. Δεν θέλουμε να σταματήσει τίποτα, γιατί όλα είναι σημαντικά και όλα είναι μια αλυσίδα. Και μακάρι να τα καταφέρουμε. Ελπίζουμε. Νομίζω ότι ο κόσμος θα το καταλάβει αυτό. Δεν ξέρω τώρα τι άλλο μπορώ να σας πω γι’ αυτόν τον χώρο. Νομίζω ότι είναι ωραίο να περάσει μια καταγραφή στο δικό σας αρχείο και ακόμα πιο ωραίο άνθρωποι που θα ακούσουν την καταγραφή να κατέβουν εδώ και να το βιώσουν, γιατί κάποια πράγματα όσο και να τα λες, αν δεν το βιώσεις, δεν τα καταλαβαίνεις. Και νομίζω θα το βιώσουν, είμαι αρκετά σίγουρος γι’ αυτό. Αυτό.

Σ’ ευχαριστώ πολύ Γιώργο.

Εγώ ευχαριστώ!