[00:00:00]Είναι 19 Αυγούστου του 2022. Είμαι στα Εξάρχεια με τον κύριο Παναγιώτη Ευαγγελίδη. Εγώ είμαι η Δάφνη Χατήρα και είμαι ερευνήτρια στο Istorima. Γεια σας, κύριε Παναγιώτη. 

Γεια σας, κυρία Δάφνη.

Μπορείτε να μου πείτε ολόκληρο το όνομά σας;

Παναγιώτης Ευαγγελίδης. 

Ωραία, λοιπόν πείτε μας αν θέλετε, καταρχήν λίγα λόγια για σας.

Ή καθόλου ή πολλά. 

Πολλά.

Εντάξει. Τίποτα, τι είμαι φαντάζομαι θέλεις να μάθεις. Βασικά ασχολούμαι με τον κινηματογράφο, κάνω ντοκιμαντέρ, είμαι μεταφραστής, κυρίως από τα Ιαπωνικά, και είμαι και συγγραφέας. Γράφω δηλαδή μυθιστορήματα, και κατά καιρούς εξασκώ και το επάγγελμα του θεραπευτή σιάτσου που είναι κάτι που σπούδασα στην Ιαπωνία, όταν ζούσα εκεί. 

Κύριε Παναγιώτη, εσείς στο παρελθόν ήσασταν ακτιβιστής ΛΟΑΤΚΙ. Μιλήστε μου γι’ αυτό.

Ήμουνα στο παρελθόν σε δύο περιόδους χρονικές, τη δεκαετία του ‘80 που ήτανε το κίνημα του ΑΚΟΕ με το περιοδικό «ΑΜΦΙ» και τα λοιπά. Μετά αυτό τελείωσε, επακολούθησαν πολλά χρόνια που δεν συνέβαινε έτσι κάτι ιδιαίτερο στο χώρο. Δεν υπήρχαν οργανώσεις, δεν υπήρχαν διεκδικήσεις από μεριάς κοινότητας κτλ, και μετά εκεί γύρω στο 2000 ξανάρχισε. Είχαν γίνει κάτι επεισόδια σε ένα μπαρ είχε μπει η αστυνομία, σε ένα μπαρ που λεγόταν «Spices», εκεί νομίζω προς το Γκάζι, είχε μπει η αστυνομία και είχε συλλάβει άτομα και ένα από αυτά τα άτομα αυτοκτόνησε στη φυλακή, στα κρατητήρια. '' Οπότε είχε γίνει μεγάλος ντόρος τότε, και αυτό ήταν το έναυσμα να γίνει μία έκρηξη πάλι στο ΛΟΑΤΚΙ χώρο και να αρχίσουν να δημιουργούνται οργανώσεις και γινόντουσαν συνελεύσεις στις οποίες κάναμε στο Πολυτεχνείο, στην αίθουσα Γκίνη και έτσι μέσα από αυτή τη ζύμωση, ας πούμε, των συνελεύσεων και αυτά δημιουργήθηκε μία ομάδα που λεγότανε ΠΟΠ. Τώρα μην με ρωτήσεις για τα αρχικά, δεν τα θυμάμαι. Το “Ο” πιθανώς να ήταν ομοφυλοφιλική κάτι και από την ΠΟΠ, που ήταν έτσι μία ομάδα χαλαρή δημιουργήθηκε η ΟΛΚΕ, που είναι ομοφυλοφιλική λεσβιακή κοινότητα Ελλάδας. Εγώ ασχολήθηκα ενεργά από την αρχή και ήμουνα και αρκετές φορές εκλεγμένος ας πούμε στο διοικητικό συμβούλιο υπό διάφορες ιδιότητες. Έτσι ξεκίνησε η ιστορία της ΟΛΚΕ και μία από τις βασικές πρώτες διεκδικήσεις ήτανε η κατοχύρωση του γάμου μεταξύ ατόμων ίδιου φύλου. Μιλάμε πάντα για πολιτικό γάμο, οπότε απευθυνθήκαμε κυρίως στις δημοτικές αρχές, τους δήμους της χώρας. Να βρεθεί δηλαδή ένας δήμαρχος ή πέντε δήμαρχοι ή όλοι οι δήμαρχοι, που να μη διαβάσει στενά το Σύνταγμα και το νόμο, να το διαβάσει με μία ευρεία οπτική και να συμπεριλάβει κάθε άτομο που θέλει να ενωθεί, να ενώσει τη ζωή του με ένα άλλο με πολιτικό γάμο. Και επί τέσσερα χρόνια γινόταν αυτή η καμπάνια, δεν είχε βρεθεί κάποιος και ξαφνικά, όπως όλα γίνονται ξαφνικά στη ζωή, ένας δήμαρχος στην Τήλο, που είναι τώρα μακαρίτης, ο Τάσος ο Αλιφέρης, που ανήκε στο ΠΑΣΟΚ, ξαφνικά μάθαμε ότι δέχεται να τελέσει στο δημαρχείο του στην Τήλο πολιτικούς γάμους. Οπότε έγινε λίγο της κακομοίρας, θέλαμε να τους κάνουμε πολύ γρήγορα, κάναμε μία συνάντηση ας πούμε όλοι και είπαμε: «Ωραία, βρέθηκε ο δήμαρχος», ο οποίος ήδη από την πλευρά του μας είπε: «Παιδιά, το συντομότερο δυνατό γιατί η πολιτεία, το κράτος, οι θεσμοί θα συνωμοτήσουν όλοι και θα βρουν πατήματα και θα το σαμποτάρουν», ας πούμε. «Οπότε όσο πιο γρήγορα γίνει». Δεν είχαμε αυταπάτες ότι αυτό θα γινόταν και δεν θα ακυρωνόντουσαν οι γάμοι, εννοείται, αλλά αυτό που θέλαμε ήταν — δεν μας ενδιέφερε η ακύρωση — να γίνει ένα μπαμ μέσα στην ελληνική κοινωνία ότι ξαφνικά ένας δήμαρχος παντρεύει κάποια ομόφυλα ζευγάρια. Οπότε έπρεπε να κινηθούμε αστραπιαία όπου κι εγένετο. Το catch της ιστορίας είναι ότι ζευγάρια υπήρχανε βέβαια, αλλά απ’ τα υπάρχοντα ζευγάρια και αντρικά και γυναικεία, δεν δεχότανε κανείς να εκτεθεί. Διότι αυτό είναι και το πρόβλημα γενικά της ομοφοβίας, που έχει δημιουργηθεί επειδή η ομοφυλοφιλία είναι κάτι έξω από τη νόρμα. Οπότε τα ίδια τα ζευγάρια που ‘χαν και παιδιά κάποιες γυναίκες και τα λοιπά και τα λοιπά, δεν θέλαν να εκτεθούνε και να πάνε στο Δημαρχείο και είπανε: «Εσείς». Δηλαδή όλα πρέπει να τα κάνουν οι ακτιβιστές πάντα.  Οπότε είπαμε: «Θα πάω εγώ με τον Κώστα, η Δάφνη με την Μαρία» και τα λοιπά και τα λοιπά και τα λοιπά, οπότε τα ζευγάρια, τα οποία τελικά πήγανε στην Τήνο δεν ήταν πραγματικά ζευγάρια. Ήταν ζευγάρια ακτιβιστικα θα λέγαμε, στα οποία δεν υπήρχε ερωτικό πάθος μεταξύ τους αλλά υπήρχε ακτιβιστικό πάθος για ισότητα, για προχώρημα στα ανθρώπινα δικαιώματα και τα λοιπά. Οπότε τα κριτήρια των ζευγαριών ήταν κάποιοι που να το έχουν με την τηλεόραση, γιατί προφανώς αυτό θέλαμε κάποιοι που να βγαίνουν μετά στα κανάλια, να μπορούν να δίνουν συνεντεύξεις και τα λοιπά και τα λοιπά. Οπότε αυτό ήταν το βασικό κριτήριο, βασικό κριτήριο που να μην τους νοιάζει να εκτεθούνε στο πανελλήνιο πια γιατί θα βγαίνανε με τα ονόματά τους και με τις φάτσες τους και με τα πάντα. Οπότε δημιουργήθηκε το αντρικό ζευγάρι ο Δημήτρης ο Τσαμπρούνης με τον Θέμη τον Κατσαγιάννη και η Ευαγγελία η Βλάμη με την Όλγα-Μαρί Καποδίνη, που δεν ήταν ζευγάρια πραγματικά αλλά ήμασταν φίλοι, συναγωνιστές και όλα τα συμπαρομαρτούντα. Και στο πιτς φυτίλι που λένε ετοιμαστήκαμε και πήγαμε στην Τήλο, όπως σου είπα αυτά γίνανε… Ως αρπαχτή όλο γινότανε. Μαζί μας ήρθανε κάποιοι ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Σύριζα, ο δήμαρχος για να πούμε έτσι και το πολιτικό κομμάτι, ο δήμαρχος ήτανε του ΠΑΣΟΚ, αυτό, Σύριζα και βέβαια φίλοι και ακτιβιστές και μέλη της ΟΛΚΕ, θα ήμασταν καμιά δεκαπενταριά άτομα. Ίσως λέω πολλά, ίσως να ‘μασταν και κάνας παραπάνω. Δεν το θυμάμαι γιατί αυτό το τριήμερο πόσο κράτησε όλο αυτό, ήτανε λίγο σαν μία γουλιά νερό ας πούμε, είχε μία συνέχεια. Δεν θυμάμαι να τρώμε. Ας πούμε, δεν θυμάμαι να τρώμε αυτό το τριήμερο, να καθόμαστε κάπου. Θυμάμαι ότι το βράδυ κάποια στιγμή κλείσανε τα φώτα και ξέρεις είπαμε κοιμόμαστε μερικές ώρες, αλλά να τρώμε ας πούμε δε το θυμάμαι. Ποτέ. Θυμάμαι λίγο ύπνο θυμάμαι ότι βουτήξαμε και στη θάλασσα μετά το γάμο, μετά τους γάμους. Θέλω να πω ήταν όλο μία πυρετώδης έτσι πορεία. Παράλληλα είχε διαρρεύσει αυτό, γιατί για να παντρευτεί κάνει στην Ελλάδα, όπως και φαντάζομαι σε όλες τις χώρες, πρέπει να το δημοσιεύσεις σε μία εφημερίδα, είναι απ’ τα, από τις προϋποθέσεις. Το δημοσίευσαμε νομίζω στην «Εστία», που [00:10:00]θεωρήσαμε ότι δεν διαβάζει κανείς, και βεβαίως κάποιος το διάβασε, κάποιος το είδε, ένας φίλος του μπαμπά μου ας πούμε του είπε, όχι για μένα, γιατί εγώ δεν ήμουνα στους γάμους, μου λέει ο μπαμπάς μου: «Άκου τώρα -μου λέει- παντρεύονται ομοφυλόφιλοι και αυτά». «Ναι, μπαμπα», του λέω, «πού το είδες εσύ;». Μου λέει: «Το είδε ο Τάκης ο τάδε στην Εστία». Λέω: «Διαβάζει ο Τάκης ο τάδε την Εστία;». Μου λέει: «Την Εστία διαβάζει, αυτή διαβάζει». Λέω: «Ιδού βρήκαμε κάποιον που διαβάζει την Εστία καθημερινώς». Ε, μπήκαμε στο αεροπλάνο, πήγαμε στη Ρόδο, στο ίδιο αεροπλάνο. Ήτανε κανάλια: ΣΚΑΪ, ANT1, Star. Ήτανε 6-7 δημοσιογράφοι με τις κάμερές τους, με τους αυτούς τους. Ε, ναι, μη χάσουνε το λαβράκι — ξέρετε πώς είναι τα κανάλια και γενικά τα ΜΜΕ, που λένε.  Είδα μια ωραία, είδα ένα ωραίο graffiti εδώ στον δρόμο που μένω, σε ένα τοίχο «Πώς γράφεται η λέξη ψέμα; Με δύο Μ και Ε». Λοιπόν, με 2 Μ και Ε, αυτό. Φτάσαμε λοιπόν, δεν υπάρχει κάτι απευθείας για την Τήλο, φτάσαμε στη Ρόδο, ήπιαμε και έναν καφέ. Προσπαθούσαμε να δούμε τι θα γίνει, μιλούσαμε με τον Αλειφέρη στην Τήλο. Τέλος παντων, ήρθε το καραβάκι. Έχει ένα μικρό ταχύπλοο, μπήκαμε, πήγαμε. Το πρώτο βράδυ ήταν… Το περάσαμε με τον Αλιφέρη, δηλαδή, που έδωσε και μία έτσι συνέντευξη για μία τηλεόραση, αλλά λέγοντας γενικώς και αορίστως πράγματα. Όχι κάτι ότι «θα γίνει ο γάμος αύριο και αυτά». Δεν θέλαμε να ξέρουνε και ο ίδιος και ο Αλιφέρης, ο ίδιος το είπε τελευταία στιγμή: «Αύριο 7:00 η ώρα στο δημαρχείο» και κάναμε λοιπόν. Φώναξαμε τους δημοσιογράφους και κάναμε μία συμφωνία μαζί τους και είπαμε: «Αν θέλετε να σας κάτσουμε, δηλαδή μετά να σας δώσουμε συνεντεύξεις, να σας μιλήσουμε, να σας αφήσουμε να μας τραβήξετε και τα λοιπά, δεν θα βγάλετε σκασμό μέχρι να γίνει ο γάμος». Μέχρι να γίνει ο γάμος καμία, καμία κάλυψη του γεγονότος. Οπότε, σου ’πα, κοιμηθήκαμε. Σου λέω, δεν θυμάμαι να πήγαμε να φάγαμε, δεν θυμάμαι τίποτα. Κοιμηθήκαμε, ξυπνήσαμε και πήγαμε αξημέρωτα στο, στο δημαρχείο που ήτανε. Δεν ξέρω τώρα αν έχει αλλάξει, ένα μικρό σπιτάκι έτσι χωριάτικο, μια αίθουσα μέσα, υπήρξαν κάποιοι κάτοικοι οι οποίοι όμως δεν ήταν ορατοί. Αλλά αν κάνεις δει την ταινία που έκανα, που λέγεται Οι γάμοι της Τήλου και που είναι από αρχειακό υλικό που τράβηξα. Α, εγώ γιατί πήγα! Εγώ πήγα, γιατί ‘ντάξει, μπορεί να πήγαινα έτσι κι αλλιώς επειδή ήμουνα στην ΟΛΚΕ και όλα αυτά. Αλλά είπανε: «Παιδιά, κάποιο αρχείο να κρατήσουμε απ’ αυτό το πράγμα, να μην έχουμε μόνο φωτογραφίες. Ποιος είναι του σινεμά, ποιος έχει κάμερα; Ο Παναγιώτης». «Λοιπόν, πάρε την κάμερά σου». Βλακωδώς, βλακωδέστατα — και είναι του χαρακτήρα μου αυτό εμένα, όχι η βλακεία, αλλά η μερική βλακεία — λοιπόν… Στα πρακτικά τουλάχιστον, ολική. Λοιπον, δεν πήρα μαζί μου τρίποδο, το οποίο το μετάνιωσα σκληρά πρώτον, αμέσως εκεί, γιατί ήμουνα συνέχεια με μία κάμερα, ήμασταν ξενυχτισμένοι, πεινασμένοι, όλα αυτά και εγώ κρατούσα μία κάμερα. Και βέβαια στην ταινία βλέπουμε, η κάμερα κάνει βουτιές, ας πούμε, που πιθανόν κοιμόμουνα όρθιος σε κάποια σημεία, δεν το θυμάμαι αυτό. Οπότε ήμουνα εγώ και μία κάμερα και ότι μπορούσα στο διάβα τράβαγα, δεν υπήρχε συνείδηση να κάνουμε μία ταινία από αυτό, ήταν να χουμε για την κοινότητα αρχείο, όπως θα έπρεπε να υπάρχουν αρχεία για πάρα πολλά πράγματα, και ειδικά η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα πάσχει από ιστορική μνήμη. Γιατί δεν υπάρχουν έτσι τεκμηριωμένα πράγματα καθόλου και ότι μπορεί να βρεθεί, όποια μαρτυρία κάποιου ανθρώπου πριν πεθάνει και τα λοιπά να πει.  Εγώ, κατά καιρούς, είχα μπει σε ομάδες που θέλαμε να πάρουμε συνεντεύξεις από παλιούς πριν αρρωστήσουν, πριν πεθάνουν. Τον μόνο που κάναμε ήταν ο Λουκάς Θεοδωρακόπουλος και έχουμε κάποιο υλικό. Το έκανα με τον Πάνο τον Κούτρα, τον τραβήξαμε μαζί, στο σπίτι του και αμέσως μετά πήρε την κατηφόρα και σ’ ένα χρόνο νομίζω πέθανε. Λοιπόν, εν πάση περιπτώσει, ξαναγυρίζω στην Τήλο. Ξυπνήσαμε, φτάσαμε εκεί, κάποιοι κάτοικοι στην ταινία — κανείς δεν το ακούει, εγώ που ξέρω το ακούω— ακούγονται κάτι φωνές από μακριά την ώρα που μπαίνουμε στο Δημαρχείο και ο δήμαρχος λεει: «Ελάτε, ελάτε γρήγορα μέσα». Ε, ήταν κάτοικοι που διαφωνούσαν και είχαν μαζευτεί και κάνανε μία μικρή διαδήλωση που δεν είναι ορατή, που δεν ήτανε στον περίβολο, ας πούμε, του Δημαρχείου. Έγινε ο γάμος, ήταν πολύ συγκινητικά με το τυπικό του πολιτικού γάμου — υποθέτω αυτό είναι — και οι δημοσιογράφοι κράτησαν-δεν κράτησαν, με τα δόντια τους κρατούσαμε. Βάλανε κρυφά τα κινητά τους και παίρνανε, μικρές κάμερες, ‘ντάξει, η γνωστή γλοιωδία που συμβαίνει, ξέρεις, με τους δημοσιογράφους, οι οποίοι θα σου πούνε: «Ω, βέβαια, όχι» και τα λοιπά και μπροστά στη μούρη σου θα προσπαθήσουν να κάνουν το αντίθετο ακριβώς. Να τα λέμε αυτά και να τα ξαναλέμε και να τα ξαναλέμε, και να μην κουραζόμαστε να τα λέμε. Λοιπόν. Με λαμπρές εξαιρέσεις υποθέτω και ξέρω και τα λοιπά. Λοιπόν.  Αλλά ξέρεις υπήρχε αυτή η δολιώτης. «Ε ναι, μωρέ, ‘ντάξει τώρα και γιατί, λίγο» και αυτά. Ε, και εν πάση περιπτώσει, δεν έχει και νόημα, γιατί το πράγμα ήταν δημοσιοποιημένο και αυτό. Θα ήμασταν, θέλω να πω θα ήμασταν πιο αυστηροί αν ήταν κάτι που θέλαμε να κρατηθεί μυστικό. Τελείωσαμε, μετά ξεκίνησε μία Οδύσσεια με τα ΜΜΕ, δηλαδή αμέσως πια αυτοί, τους είχαμε δώσει και την άδεια, άρχισαν να τραβάνε υλικό. Τα κανάλια το μάθανε, έγινε της κακομοίρας, κομμάτι της ταινίας που έκανα εγώ είναι οι τηλεοράσεις και εμάς που μιλάμε με τις τηλεοράσεις ας πούμε.  Το γυναικείο ζευγάρι ήταν πιο προσεκτικό. Δηλαδή δεν έχω υλικό του γυναικείου ζευγαριού μέχρι τον γάμο από καμία από τις δύο και από το γάμο και πέρα έχω μόνον τη μία, η άλλη εμφανίστηκε μόνον στο γάμο. Είσαι αριστερόχειρας, κι εγώ έτσι και με αλλάξανε και γράφω και με τα δύο, μπορώ να γράψω και με τα δύο. Με το αριστερό γράφω, επειδή έχω μάθει και γράφω με το δεξί βασικά, με το αριστερό κόβω ψωμί, με το αριστερό κάνω τα πάντα και γράφω παιδικά γράμματα, σχετικά με ταχύτητα, αλλά σαν παιδιού. Ξέρεις λίγο άτσαλα. Ε, φαντάζομαι αν κάτσω και με το αριστερό αυτό, αν κάτσω και το.. Αν πάθω κάτι και το βάλω στο γύψο αυτό, θα γράφω κανονικά ύστερα από λίγο. Κλείνει η παρένθεση.  Λοιπόν, έγινε ένα Γαϊτανάκι καρναβάλι με τους δημοσιογράφους και όλα αυτά και μετά πήραν τα πράγματα τον δρόμο τους δρόμους. Πήγαμε και κάναμε και ένα μπάνιο το απόγευμα, που δεν είχε ειδήσεις. Την ώρα των ειδήσεων γινόταν ο χαμός, οπότε ήταν οι μεσημβρινές ειδήσεις και μετά ήτανε οι βραδινές ειδήσεις. Το βράδυ... Πάλι δεν θυμάμαι να τρώμε, με έχει απασχολήσει αυτό γιατί δεν θυμάμαι να πηγαίνουμε κάπου. Κάποιος να ‘φέρε σάντουιτς, κάνα λουκούμι, δεν ξέρω. Πραγματικά δεν ξέρω, δεν θυμάμαι. Πάλι θυμάμαι να κοιμόμαστε λιγάκι και από την άλλη μέρα πια, γυρίσαμε στην Αθήνα. [00:20:00]Ύστερα από τρεις μέρες, έγινε στο πρακτορείο ξένων ανταποκριτών στην Ακαδημίας ψηλά προς το Κολωνάκι μία συνέντευξη τύπου για τον γάμο, το Pride που ήτανε τον ίδιο μήνα λίγο αργότερα. Ήτανε αφιερωμένο στον γάμο και τα λοιπά. Το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου κάναμε μία συγκέντρωση μπροστά στο μνημείο του άγνωστου Στρατιώτη και απλά πήγαμε γύρω-γύρω το τετράγωνο και επιδώσαμε ένα γράμμα στη Βουλή ότι έχει γίνει ο γάμος και ότι προσπαθούμε να τον κατοχυρώσουμε και, και, και.  Ο γάμοςμ ως γνωστόν, ακυρώθηκε, πήγε στο Εφετείο, ακυρώθηκε, πήγε στον Άρειο Πάγο, ακυρώθηκε και μετά προσφύγαμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπου βρίσκεται ακόμα. Νομίζω στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο πήγε το ‘16; Λοιπόν… Αυτό ό,τι ερώτηση θέλεις για πιο συγκεκριμένα μου κάνεις. Εγώ σου είπα έτσι μία σούμα τώρα. Α, να πω — γιατί θέλω να το λέω αυτό — ότι σήμερα πια από τα 5, τους 5 πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας, τα δύο αγόρια, τα δύο κορίτσια και ο δήμαρχος, ζούνε μόνο τα δύο αγόρια. Το αντρικό γονίδιο αποδείχτηκε πιο ανθεκτικό. Αν και πέθανε ο δήμαρχος βέβαια, ο οποίος και αυτός… Αλλά πεθάναν και τα δύο κορίτσια, που ήταν και φίλες και υπέροχες ακτιβίστριες κτλ. Ένας λόγος που έτσι… Και άμα θέλεις λέμε την ιστορία πώς έγινε ταινία, μετά αυτό αντί να παραμείνει στα συρτάρια. Ένας λόγος που έτσι έψησα τον εαυτό μου να κάνω αυτό το υλικό ταινία πλέον, πολλά χρόνια αργότερα, το ’20 ήτανε για να μείνει κάτι απ’ αυτά τα κορίτσια και από αυτό το Δήμαρχο, να αφεθεί, να μείνει ένα στίγμα τους και χαίρομαι από αυτή την άποψη. Χαίρομαι γιατί εγώ οι ταινίες που, κάνω πάντα-έχω συναισθηματικό κίνητρο. Δηλαδή την αγάπη μου για αυτούς τους ανθρώπους που τραβάω, πάντα έχω ένα ενδιαφέρον έντονο για τους… Είναι ανθρωποκεντρικά ντοκιμαντέρ δηλαδή, οπότε και σε αυτό που ήταν ίσως το πιο αν θέλεις δημοσιογραφικό μου ντοκιμαντέρ, η συναισθηματική μου φόρτιση ήταν βέβαια για την ιστορία που την είχα ζήσει και ο ίδιος κλπ. και για τα τρία άτομα, που μας αφήσανε ας πούμε, που φύγανε, αυτά. 

Εγώ ήθελα να σας ρωτήσω, είπατε ότι το γυναικείο ζευγάρι ήταν πιο προσεκτικό γενικά και θα ήθελα να μου πείτε για αυτό παραπάνω, γιατί συνέβαινε αυτό;

Επειδή ζούμε και σε χρόνια που οι γυναικείες διεκδικήσεις είναι φόρα παρτίδα — και επιτέλους δηλαδή και μπράβο — όχι ότι ο φεμινισμός είναι τωρινό φαινόμενο, έχει αρχίσει πολλά χρόνια, αλλά τώρα πια φαίνεται ότι υπάρχει μία επιτακτική απαίτηση να αλλάξουν τα πράγματα, τα τελευταία χρόνια. «Me, too», «τελευταίος φεμινισμός» και λοιπά και λοιπά. Λοιπόν, δύο γυναίκες λεσβίες σε μία κοινωνία σαν την ελληνική πάσχουν από διπλή, τριπλή, τετραπλή, πενταπλή αορατότητα… Λοιπόν, πρώτον είναι αόρατες σαν γυναίκες. Οι γυναίκες δεν έχουν σεξουαλικότητα, οι γυναίκες ακολουθούν τη σεξουαλικότητα του άντρα. Είναι εκεί για να μας κάνουνε τα κέφια και να περνάμε εμείς καλά, η αντρική πλευρά. Το λεσβιακό κομμάτι και όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως σε μία πιο πρωτόγονή του έτσι έκφανση είναι ό,τι δείχνει. Το λεσβιακό πορνό, ας πούμε, πάντα δεν είχε ως κοινό γυναίκες, ποτέ. Να βγει δηλαδή μία ταινία, μία τσόντα με δύο γυναίκες, δεν είναι για να το αγοράσει κάποια γυναίκα, η οποία της αρέσουν οι γυναίκες. Άρα θα το δει και θα το ευχαριστηθεί και θα κάνει τα δέοντα βλέποντάς το, λοιπόν. Αλλά για να το βλέπουν οι άντρες και στα περισσότερα από αυτά τα πορνό έτσι κι αλλιώς κάποια στιγμή χτύπαγε η πόρτα κι έμπαινε ο διευθυντής του γραφείου, ο πιτσαδόρος, ο σύζυγος, κάποιος ο οποίος έδρεπε τους καρπούς. Οι οποίοι είχαν, εντωμεταξύ, προετοιμαστεί και τα άνθη τα οποία είχαν ανθίσει. Δηλαδή δύο γυναίκες άρχιζαν να κάνουν έρωτα και έμπαινε ο άντρας και μετά του το κατέθεταν όλο το ωραίο κομμάτι από κει πέρα. Οπότε ακόμα και η έννοια ότι μία γυναίκα κάνει με μία άλλη γυναίκα, δεν είναι επειδή ο σεξουαλικός της προσανατολισμός είναι ότι της αρέσουν οι γυναίκες, αλλά επειδή τη βρίσκουμε γιατί μετά θα έρθει το αρσενικό και θα το ολοκληρώσουμε το θέμα. Δηλαδή έχουμε ένα άπλωμα και τη βρίσκουμε και μεταξύ μας και μετά όμως το καταθέτουμε. Οπότε το να είσαι λεσβία σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, τουλάχιστον μέχρι εδώ και κάποια χρόνια ήταν αόρατο. Εξού και οι γκέι υφίστατο πάντα μεγαλύτερο bullying και τα λοιπά γιατί οι λεσβίες δεν υπήρχαν πολύ απλά. Μου θυμίζει πάντα το Ιράν που ξέρω ποιος Χομεϊνί είναι και ποιος Χομείνι ήτανε πριν, που του λέγανε στα Ηνωμένα έθνη: «Μαθαίνουμε ότι στη χώρα σας -ξέρω εγώ- σκοτώνετε τους ομοφυλόφιλους» κλπ. «Μα δεν υπάρχει ομοφυλοφιλία στη χώρα μας», έλεγε αυτός. Αυτός ακόμη πιο προχωρημένος, εκεί δεν υπήρχε ούτε ανδρική ομοφυλοφιλία. Λοιπόν, οπότε το γυναικείο ζευγάρι, καλώς-κακώς και τα λοιπά, όχι τόσο η Ευαγγελία όσο η Όλγα — γεια σου, Ολγάκι — η οποία παρόλο αυτό, και αυτό την κάνει πιο ηρωική ακόμη και από την Ευαγγελία, που ήταν ακτιβίστρια και ήταν εκτεθειμένη, το είχε πάρει απόφαση. Η Όλγα που ήταν πιο… Και η Όλγα ήταν ακτιβίστρια, αλλα δεν εκτίθετο με το όνομά της και στα κανάλια και αυτά να μιλήσει. Είχε blog, ήταν σε οργανώσεις και τα λοιπά. Παρόλα αυτά, πήγε στο δημαρχείο, παντρεύτηκε, το ‘κανε όλο. Αλλά μέχρι εκείνη τη στιγμή… Η Ευαγγελία ο λόγος που βρήκα, τεκμηριωμένο στο ντοκιμαντερ, το ακούμε με τη φωνή της, γιατί μου είχε πει από την αρχή: «Παναγιώτη, κάμερα όχι επάνω μου». Λοιπόν και της είπα: «Εντάξει, Βαγγελάκι, μια χαρά», «Μετά θα με βγάλεις όσο θέλεις, αλλά μέχρι το γάμο…», αυτό που ακούγεται στην ταινία από την Ευαγγελία, από τη φωνή της, είναι: «Δεν θέλω να σκυλεύουν πάνω στα κορμιά μας οι δημοσιογράφοι». Δηλαδή να κάνουνε ρεπορτάζ, ότι «αυτές είναι οι νύφες και θα παντρευτούν αύριο και θα κάνουν» και…  Δηλαδή σιχαινόταν αυτή τη διαδικασία, το οποίο τώρα εκ των υστέρων, τότε λίγο είχαμε κοντραριστεί. Όχι εγώ προσωπικά, αλλά άλλα μέλη της αποστολής, ότι «Βρε Ευαγγελία, εντάξει, αφού θα βγεις που θα βγεις κάν’ το όλο να τελειώνουμε» και είπε: «Όχι, κάνετε εσείς ό,τι θέλετε, εγώ όσο λιγότερο τους δώσω αυτωνών τόσο πιο καλά θα είμαι με τον εαυτό μου». Εν πάση περιπτώσει. Της πρόσφερανε χρήματα, το λέμε και στο ντοκιμαντέρ, το λέει ο Δημήτρης ο Τσαμπρούνης αυτό. Και σ’ εμένα πρόσφεραν χρήματα, πολύ λιγότερα από την Ευαγγελία — 5 εμένα 20 στην Ευαγγελία — για να συγκατανεύσουμε να μας βγάζουνε, να τις βγάζουνε, να μιλάνε, να δίνουνε συνεντεύξεις και τα λοιπά. Δεν δέχτηκε με τίποτα και γενικά ήμασταν πολύ ακέραιοι στο θέμα των χρημάτων, παρόλο που τα χρειαζόμασταν σαν τρελοί, γιατί τώρα αυτό ήταν από κάτι εισφορές μελών όλα, τίποτα. Και έπρεπε να κάνουμε δικηγόρους, δίκες και τα λοιπά. Κάναμε πάρτι αντ’ αυτού και ξέρεις, και μαζεύαμε τα έξοδα. Όποτε ήμασταν… Κι αυτό μας έδινε και μία περηφάνια και μία χαρά ότι δεν λερώνουμε τα χέρια μας με τίποτα από αυτού. Λοιπόν, και εμένα με πλησίασε ένα κανάλι, δεν χρειάζεται να πω τώρα, δεν θυμάμαι ούτε το όνομα αυτουνού του… Ήταν και λίγο βλάκας αυτός. Λοιπόν, δηλαδή το ‘κανε με έναν τρόπο θα μπορούσε να είναι πιο έξυπνος στην προσέγγιση, να μου το σερβίρει πιο.. Να πει: «Να κάνουμε μία ωραία συνέντευξη πολύ, αυτή, που θα σεβαστώ, θα κάνω…». Όχι. Αυτός ήτανε τύπου μαφιόζος. Λοιπόν.. «Θέλεις τόσα για να αυτό;» και τα λοιπά. Ήταν κάπως, [00:30:00]ναι, ήτανε βλακώδες κάπως, τώρα, Ελληνοφρένεια, ας πούμε! Οπότε το όχι ήταν σίγουρο. Έτσι κι αλλιώς θα ήταν και στις δύο περιπτώσεις, αλλά ναι… Αυτός ήταν λοιπόν ο λόγος που τα κορίτσια… Η Όλγα έτσι κι αλλιώς εμφανίστηκε μόνο στο γάμο, σχεδόν είναι μυστήριο σε ποιο αυτοκίνητο μπήκε, δεν φαίνεται πουθενά. Δηλαδή η κάμερα, τη βλέπουμε να έρχεται το πρωί, το μόνο που ‘χω τραβήξει, στο βανάκι που μας πήγε στο δημαρχείο. Μετά εξαερώθηκε, άνοιξε η γη, ανελήφθη στον ουρανό. Ούτε στα πλοία, ούτε στα αεροπλάνα, που-θε-νά, όχι στην κάμερα! Στην κάμερα δεν θα την έβγαζα, γιατί αυτή ήταν συμφωνία, δεν την είδα εγώ πουθενά. Ούτε στο ξενοδοχείο. Παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο, δεν ξέρω αν η Ευαγγελία, που έχει πεθάνει και αυτή, ξέρει. Λοιπόν ναι, και μάλιστα θυμάμαι το βράδυ την ψάχναμε και λέγαμε: «Πού είναι η Όλγα, μήπως λακίσει -ας πούμε- το πρωί και δεν έρθει;». Δεν την είχε δει κανείς και αυτή όμως το πρωί, στην ώρα της, ήξερε και την ώρα, τα ήξερε όλα. Τρομερή. Τρομερή, εμφανίστηκε. Οπότε αυτό ήταν το γυναικείο. Οποτε με την Όλγα εγώ δεν έχω, δεν είχα συζητήσει καν ας πούμε. Με την Ευαγγελία, αυτό ήταν της Ευαγγελίας, ότι δεν τους δίνουμε τίποτα παρά μόνο αυτό που εμείς χρειαζόμαστε. Εμείς τους χρησιμοποιούμε, δε μας χρησιμοποιούν αυτοί.  Διπλή αορατότητα ως γυναίκες και ως λεσβίες, και τότε ακόμα πιο πολύ. Γιατί τα τελευταία χρόνια έχουν προχωρήσει πιο πολύ τα πράγματα, αν και εγώ πάντα έχω ένα μεγάλο ερώτημα, ακόμα και στη Μαδρίτη που έχω ζήσει ένα διάστημα και στη Νέα Υόρκη και παντού δεν… Στην Ελλάδα μπορώ να σου πω λίγο περισσότερο, δεν υπάρχουν λεσβιακά μπαρ. Στην Ελλάδα υπάρχει. Λοιπόν, δεν υπάρχουν. Είχα ζήσει στη Μαδρίτη ένα διάστημα, «κάθε Πέμπτη στο τάδε bar είναι λεσβιακή βραδιά, ένα Σαββατοκύριακο». Ξέρεις, όχι ένα μέρος. Και πάντα το είχα και όταν το συζητάω αυτό με άτομα της κοινότητας, μου λενε: «Βέβαια, φυσικά, οι λεσβίες είναι πάντα πιο κρυφό κομμάτι, ας πούμε, πιο κρυφό κομμάτι». Αυτό, αν απαντάει την ερώτησή σου, είναι το γιατί τα κορίτσια ας πούμε δεν εμφανίστηκαν. 

Τα ΜΜΕ μετά, που είπατε ότι έγινε ολόκληρο, έγινε ένας χαμός, υπήρχε και εκεί διαφορετική αντιμετώπιση του γυναικείου ζευγαριού από το αντρικό;

Καλή ερώτηση. Όχι εμφανώς. Θέλω να είμαι δίκαιος, όχι. Εμφανώς, όχι. Εκεί το σοκ, το σοκ, το focus ας πούμε, η εστία, ήτανε ότι κάποιος πάντρεψε ομόφυλα ζευγάρια. Δεν ήταν ότι παντρεψε άντρες «Ιιιι, και πάντρεψε και γυναίκες». Όχι, δεν υπήρξε κάτι τέτοιο, τουλάχιστον που να υποπέσει στη δική μου αντίληψη. Όχι. Ναι, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ, το μετά. Σίγουρα θα πρέπει. Λέω θα πρέπει γιατί πραγματικά δεν έχω, δεν έχω κάτι απτό να θυμηθώ, να έγινε αισθητή η παρουσία της δεύτερης νύφης ας πούμε. Γιατί μόνο η Ευαγγελία — ενώ απ’ τα αγόρια ήταν και ο Θέμης — ναι, μεν δεν έδινε συνέντευξεις στα κανάλια, αλλά ήταν around ας πούμε ήταν εκεί και που και που του λέγανε και αυτουνού και έλεγε αυτός: «Γεια, ναι εγώ είμαι», ας πούμε. Εντάξει, οι συνδικαλιστές και αυτή ήταν η ιδέα που είπα και πριν, ήταν ήδη ο Δημήτρης ο Τσαπρούνης και η Ευαγγελία η Βλάμη και για αυτό επιλέχθηκαν ως ο γαμπρός — ο ένας γαμπρός και η νύφη ας πούμε — για να υπάρχει ένας σε κάθε ζευγάρι, που μετά θα κάνε τη δουλειά για την οποία γίναν οι γάμοι. Που ξέραμε ότι δεν… Ούτε πραγματικά ζευγάρια ήτανε ούτε επρόκειτο να μην ακυρωθούνε. Η ιδέα ήταν να μπορούν να μιλάνε στα κανάλια και να κάνουνε τη δουλειά τους. Ε γίνανε τρομερές πλάκες, ήμασταν σε ένα high απίστευτο, γιατί είχαμε καταφέρει και το κάναμε αυτό, όποτε μας έδωσε μία τρομερή… Γι’ αυτό νομίζω δεν τρώγομε και δεν κοιμόμασταν, δεν χρειαζόταν κάτι. Ναι, γιατί άμα τρως κιόλας, πέφτεις, γιατί ο οργανισμός για να χωνέψει σε ρίχνει. Λοιπον… Νομίζω δεν χρειαζόμασταν τίποτα και ήμασταν σε μία εκστατική, ας πούμε, κατάσταση! Πολύ ευχαριστημένοι που έγινε, πολύ χαρούμενοι, γελούσαμε πάρα πολύ με τα τερτίπια, με αυτά που ρωτούσανε διάφοροι βλάκες στα κανάλια. Ξέρεις, γνωστοί και μη εξαιρετέοι και τα λοιπά. Στη Ρόδο είχαμε και ένα περιστατικό ενός κατοίκου, ο οποίος άρχισε να βρίζει τρομερά και να φωνάζει και τσακώθηκε εκεί με τους δημοσιογράφους και με τον δήμαρχο και αυτά. Περίεργος ναι, δεν θα ήξερε κιόλας ποιοι ήτανε, καθόλου με τα ζευγάρια ας πούμε, καθόλου με τους γαμπρούς και τις νύφες, αλλά ήταν εναντίον των καναλιών. «Τα κωλοκάναλα, που ήρθατε με τους πούστηδες και με τις λεσβίες και δεν μπορούν να δουν τα εγγόνια μας την τηλεόραση, γιατί βλέπουν τους ανώμαλους» και τα λοιπά. Ναι, εντάξει γραφικός αλλά ταυτόχρονα ενδεικτικός του τι είναι η Ελλάδα ας πούμε, πού βρίσκονται τα πράγματα στην Ελλάδα. Οπότε ήμασταν σε μεγαλο high, γελούσαμε πάρα πολύ και μείναμε δύο βράδια, δηλαδή φτάσαμε ένα βράδυ, κοιμηθήκαμε, μείναμε και το επόμενο βράδυ. Γι’ αυτό λέω τρεις μέρες και η επιστροφή ήταν την άλλη μέρα που πήρε μισή μέρα, ξέρεις, πήγαμε πάλι στη Ρόδο, εκεί περίμεναν κι άλλα κανάλια και τα λοιπά, και μετά γυρίσαμε στην Αθήνα πια προς το απόγευμα ας πούμε όποτε ήτανε δύο εικοσιτετράωρα, τρεις μέρες.

Περισσότερο αυτό που ενδιέφερε τα κανάλια και ρωτούσαν, ποια ήταν τα πιο χαρακτηριστικά; 

Υπήρχαν πολλές παράμετροι. Υπήρχε το κουτσομπολίστικο καθαρά «ποιοι είστε εσείς, πού γνωριστήκατε, τι αυτό, και τώρα τι θα κάνετε;». Ας πούμε ο Αυτιάς, ο περίφημος Αυτιάς που δεν ξέρω σε ποιο είναι ο Αυτιάς. Αυτός ήταν: «Πού γνωριστήκατε, μαζί, στη δουλειά γνωριστήκατε; Ευαγγελία μου; Βαγγελιώ μου;», ήτανε και τύπου οικείος, ας πούμε. «Γεια σου, Βαγγελιώ». «Όχι προσωπικές ερωτήσεις», του ‘λεγε. «Ναι, Βαγγελάκι μου, ναι, Ευαγγελία μου ό,τι θες εσύ» και τα λοιπά. Λίγο father, ας πούμε, και τα λοιπά. Ναι, αυτός ρώταγε καθαρά κοτσομπολίστικα. «Και τώρα τι θα κάνετε; Πρέπει να κάνετε κοινή φορολογική δήλωση;», «Μα βεβαίως, αυτό θέλουμε να κάνουμε, κοινή φορολογική δήλωσ». «Α, μπράβο, μπράβο Ευαγγελία μου, μπράβο», αυτό. Αυτός είναι, ξέρεις, σα να έχει πάρει, ξέρεις, κάτι και είναι σε ευωχία πάντα. Υπήρχαν οι πιο πολιτικοί, τύπου: «Εχετε…». Ο προϊστάμενος των εισαγγελέων είχε ήδη καταδικάσει στο γάμο δύο μέρες πριν. Είχε πει: «Αυτός ο γάμος είναι άκυρος, μην τον κάνετε» και τα λοιπά. Ο κύριος Σανιδάς, δεν ξέρω τι απέγινε αυτός. Οπότε όλοι οι δημοσιογράφοι λέγανε: «Είναι ένας γάμος καταδικασμένος από την αρχή, γιατί τον κάνετε;», ας πούμε. Και επειδή υπήρχε και το αυτό ότι είναι πραγματικοί οι γάμοι: «Τον κάνουμε γιατί θέλουμε να παντρευτούμε, θέλουμε να έχουμε κοινές φορολογικές δηλώσεις, θέλουμε να ‘χουμε, αν αποκτήσουμε παιδιά -ξέρω γω- κάλυψη απ’ την πολιτεία, αν κάποιος αρρωστήσει να μπορεί να έρχεται ο άλλος στην εντατική» και τα λοιπά. Υπήρχε λοιπον το πολιτικό κομμάτι, πέραν απ’ το κουτσομπολίστικο και υπήρχε και το γενικότερο της πληροφόρησης, ας πούμε: «Τι έγινε, ναι, μα γιατί τον κάνατε στις 7:00 το πρωί, σημαίνει ότι ξέρατε ότι είναι κάτι παράνομο». Ο Βαλιανάτος είχε πει την περίφημη ιστορική φράση: «Ε, είχε ωραίο καιρό, είδαμε αυτό, δεν είχε κι άλλα ζευγάρια στην ουρά και είπαμε να το κάνουμε, είχαμε ξυπνήσει» και τα λοιπά. Οπότε, ναι. Εντάξει, κάποια στιγμή κόπασε αυτό. Αυτά κρατάνε μια-δυο μέρες, μετά έρχονται άλλα νέα, ας πούμε. Αλλά εκείνο το καλοκαίρι ήταν έτσι θέμα κουβέντας, ας πούμε, αρκετά στην Ελλαδίτσα μας, ας πούμε. Ε, μετά έγινε και το pride.

Είπατε λίγο πριν για κάποιες μικρές αντιδράσεις από τους ανθρώπους του νησιού τη μέρα που πήγατε να γίνουν οι γάμοι. [00:40:00]Γενικά ποια ήτανε η αντιμετώπιση των κατοίκων προς την όλη κατάσταση;

Κοίταξε, αυτούς που είδα εγώ — γιατί πήραν συνέντευξη από δυο-τρεις — στην ταινία έχω αφήσει μία μόνο από μία πόλη συμπαθέστατη κυρία, όλοι ήταν υπέρ. Γενικά αυτό που διαπίστωσα ήταν μία τρομερή αγάπη για αυτόν τον δήμαρχο, τρομερή δηλαδή νερό στο όνομά του συνέχεια, ότι αυτός είναι, θέλει το καλό. Γιατί αυτός είχε κάνει πολλά καλά για το νησί και επειδή συνήθως κανείς στα δημόσια και στα πολιτικά δεν κάνει καλά παρά, κοιτάζει την τσέπη του και την ψηφοθηρία του, φαίνεται ότι αυτό είχε βγάλει το καλό κομμάτι επάνω σε όλους και τον αγαπούσαν πάρα πολύ. Αυτός, ας πούμε, αντί να φτιάξει δημαρχείο με κάποια λεφτά που του ’χανε δώσει, που παίρνει — ο κάθε καινούργιος δήμαρχος παίρνει ένα μπόνους, μπονάριο μεγάλο, 100.000 ευρώ — αυτός αντί να τα χρησιμοποιήσει για να φτιάξει καινούργιο δημαρχείο, να φτιάξει το σπίτι του, ξέρω γω τι, πήρε αυτό το πλοίο. Η Τήλος ήταν άγονη γραμμή, δεν ξέρω πώς τα λένε, που ερχόταν ένα πλοίο κάθε πότε, τώρα στην Τήνο υπάρχει όποτε θέλουν πλοίο. Υπάρχει ένα καθημερινό πλοίο που πάει και φέρνει τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, τους πάει στη Ρόδο και τα λοιπά, τους τουρίστες και τα λοιπά, όποτε τον λατρεύαν οι… Κι όχι μόνο αυτό, η Τήλος θεωρείται ότι έχει τις καλύτερες υποδομές για camping, δηλαδή έφτιαξε τουαλέτες σε κάποιες παραλίες, οπότε πραγματικά πίναν νερό στο όνομά του. Εγώ, δεν πήρα συνέντευξη on camera γιατί δεν το δέχτηκε. Είχα, ήπια ένα καφέ ας πούμε με τον παπά της Τήλου, που ήταν ένας νέος άνθρωπος και που κατά σύμπτωση τον ήξερα εγώ αυτόν προσωπικά από την Αθήνα. Τον ήξερα, από την Αθήνα. Ήτανε φίλος φίλων, τον ήξερα πριν γίνει παπάς και μετά μου ’πανε: «Ξέρεις, αυτός έγινε πάπας και είναι στην Τήλο», «Α!», λέω κι είχα το τηλέφωνό του και τον πήρα. Μου λέει: «Δεν σου δίνω συνέντευξη σε κάμερα, αλλά να ιδωθούμε να τα πούμε». Δεν το έθιξα αυτό καθόλου στην ταινία, γιατί εντάξει ο άνθρωπος δεν ήθελε. Υπέροχος, καλός, χρυσός, ήταν εναντίον. Ήταν εναντίον του γάμου και μου το είπε με ήπιους τρόπους, με κλασικά επιχειρήματα ότι ενάντια στη φύση, αυτό και τα λοιπά και του λέω: «Ρε συ», γιατί είχαμε υπάρξει, βγαίναμε με κοινές παρέας πριν γίνει παπάς. Και μετά, σου λέω, ήταν αυτοί που φωνάζανε. Μετά ρώτησα: «Ναι -λέει- υπάρχει ένα κομμάτι αντίδρασης». Πιθανώς είχαν έρθει κι από τη Ρόδο κάποιοι και τα λοιπά, αλλά αυτοί πρέπει να ταν πολύ λίγοι, έτσι που ακούω στην ταινία, έτσι που το ακούω και το ξανακούω, γιατί όταν τη δούλευα, ακούγεται σαν μία έτσι αυτή, δεκαπέντε ανθρώπων; Κάτι τέτοιο. Είκοσι; Δεν ειν’ και λίγοι θα μου πεις εκεί, στη μία σταλιά. Ναι, αλλά μπορεί να λέω και πολλούς, μπορεί να ήταν και πέντε, τι να σου πω. Πάντως δεν πλησίασανε. Ο δήμαρχος, υπάρχει αυτή η σκηνή που ανοίγει σκυφτός την πόρτα και λέει: «Ελάτε, ελάτε να κλείσουμε, να μπούμε μέσα», να ταμπουρωθούμε. Δηλαδή μην και έρθουνε και το χαλάσουνε. Γινόταν ένας αγώνας δρόμου να γίνει η γραφειοκρατική πράξη της τέλεσης του γάμου, ώστε από εκεί και πέρα να είναι πια… Να παίξουμε μπάλα, ας πούμε, δηλαδή να βγει το ακτιβιστικό κομμάτι, τα ανθρώπινα δικαιώματα, «το κάναμε για αυτό»! Ο δήμαρχος έγραψε ένα πολύ ωραίο κείμενο, το οποίο μας το διάβασε μετά την τέλεση του γάμου. Ο ένας δημοσιογράφος στις συνεντεύξεις έλεγε: «Μετά την τέλεση του μυστηρίου». Δεν υπήρχε κανένα μυστήριο, ήταν μία γραφειοκρατική πράξη κλπ, αυτό μου άρεσε πάρα πολύ πάντα εμένα και γέλαγα. Γιατί, ξέρεις, μας έχει μείνει το «μυστήριο». Κανένα μυστήριο! Υπογράψανε δύο άνθρωποι, που θέλαν να ενώσουν τις ζωές τους και τα λοιπά, το οποίο ήταν πάντα τέλειο αυτό. Το λέγαν όλοι: «Και πώς αισθανθήκατε μετά το μυστήριο;» και αυτά… Δεν υπήρξε κανένα μυστήριο, κάτσαμε σε ένα τραπέζι, βάλαμε δύο υπογραφές, μας διάβασε ο δήμαρχος τα πέντε λόγια του γάμου και τα λοιπά. Γενικά περάσαμε ωραία από μία άποψη, γιατί παίζαμε μπάλα με αυτόν τον δήμαρχο που ήταν μαζί μας, ο οποίος δεν ήτανε ούτε της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας ούτε κάτι ο άνθρωπος. Και αυτό τον έκανε ακόμη πιο ηρωική φιγούρα μέσα σε όλο αυτό και δημοκράτη και έτσι αληθινό προασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων — ήταν συμπαθέστατος — όποτε ήμασταν όλοι σε αυτό που σου είπα, σε ένα είδος έκτασης ας πούμε. Δεν σταματούσαμε, μιλούσαμε, γελούσαμε, απαντούσαμε, τα τηλέφωνά μας χτύπαγαν συνέχεια, τα είχαμε κλείσει οι περισσότεροι και τα λοιπά. Ήτανε αυτό που λένε «τρεις ηρωικές μέρες», ας πούμε. Αυτό που λένε κάποιοι για την εφηβεία λέγεται αυτά οι ηρωικές εφηβείες, που κάνεις διάφορα πράγματα προχωρημένα, ας πούμε, ξαφνικά εκεί που είσαι το παιδάκι. Ναι. Όχι ήταν πολύ ωραία, ήταν πολύ ωραία. Θα το ξανάκανα. Μπορεί και να παντρευόμουν δηλαδή και εγώ. Όχι, εννοώ ακτιβιστικά, ναι. Θέλω να πω αν δεν βρισκότανε κάποιος και χρειαζόμασταν θα ‘λεγα: «Ε, ντάξει θα ρθω εγώ», αν και σιχαίνομαι την διαπραγμάτευση με τους δημοσιογράφους. Και σε αυτό ήταν καλή η Ευαγγελία και ο Τσαπρούνης, είχαν υπομονή. Είχανε, ξέρεις, ψυχραιμία. Εγώ νομίζω θα σήκωνα τους τόνους, η βλακεία μου πατάει ένα κουμπί, ας πούμε. Λένε οτι σου πατάει ένα κουμπί, επειδή είσαι και εσύ βλάκας. Οπότε ναι, μου πατάει το κουμπί της μερικής βλακείες που είπαμε πιο πριν, ναι. Θα θύμωνα, θα θύμωνα. Το οποίο ‘ντάξει μπορεί να είναι κι αυτό ωραίο δηλαδή. Να βρίζαμε λίγο on camera και τα λοιπά. Παρόλο που δεν είμαι άνθρωπος που αρπάζομαι ή βρίζω, αλλά κάποιοι τελείως πια ξεφτίλες που σου λένε πράγματα τραβηγμένα απ’ τα μαλλιά, θες να πεις κάτι. 

Ως μέρος απλά της ομάδας σας βγήκε ποτέ αυτό να θέλετε να

Όχι, όχι. Γιατί εμπιστευόμουν πολύ, ειδικά την Ευαγγελία. Η Ευαγγελία ήταν τρομερή στο να ατακάρει, είχαμε μαζί μας το Γρηγόρη Βαλλιανάτο ο οποίος ήτανε ο άνθρωπος ο οποίος από το ΑΚΟΕ και όλο το διάστημα της μη ύπαρξης οργανώσεων και κοινότητας, ήταν ο μόνος αυτός και η Ειρήνη Πετροπούλου στις γυναίκες και ίσως και κάποιος ακόμη. Αλλά κυρίως στα κανάλια όταν συνέβαινε κάτι και θέλανε ομοφυλόφιλο εκπρόσωπο που να βγαίνει και που να αυτό, ήταν ο Βαλλιανατος, ο οποίος είναι και ετοιμόλογος και… Όταν λέμε το έχει αυτός ο άνθρωπος, το έχει 1000%. Δεν ξέρω πια, τώρα είναι ημι-αποσυρμένος. Δεν βγαίνει γιατί υπάρχουν άλλοι που βγαίνουνε και τα λοιπά, αλλά τότε δηλαδή δεν υπήρχε ερώτηση, δεν μπορούσε να τον στριμώξεις κανένας. Οπότε ήταν κι αυτός μαζί μας, ήτανε στον σκληρό πυρήνα ας πούμε της συμβουλευτικής του τι κάνουμε, του τι είμαστε, του πώς προχωράμε και τα λοιπά. Γιατί κάθε φορά μαζευόμασταν και λέγαμε: «Τώρα τι κάνουμε με αυτό, με αυτή την πρόκληση, πώς απαντάμε;». Οπότε ο Γρηγόρης ήταν πολύ πολύτιμος και φαίνεται και στην ταινία, είναι απ’ τα βασικά πρόσωπα της ταινίας και… Οπότε ναι, όχι δεν μου βγήκε να πω κάτι σε κανέναν, όχι.

Ήμουν πολύ ευχαριστημένος με τον ρόλο μου του καταγραφέα και σου λέω μετανιώνω που δεν το είχα οργανώσει καλύτερα και όχι μόνο για το τρίποδο, αλλά να έχω μία αίσθηση, να τραβήξω περισσότερα, να ‘χω περισσότερο υλικό. Τώρα αυτό το υλικό χρησιμοποιήσαμε κάτι κομματάκια για κάτι δελτία τύπου και για κάτι έτσι στην τηλεόραση και μετά καταχωνιάστηκε στο άλλο δωμάτιο, που δεν έχεις μπει και τότε ήταν mini dv, κασετούλες, και έμεινε εκεί. Ήξερα φυσικά ότι υπάρχει και αυτό δεν είχα ξεχάσει ότι υπήρχε αυτό το υλικό, [00:50:00]αλλά ένα ενδιαφέρον πράγμα που μέσα στον κορωνοϊό, αποφάσισα να φτιάξω το μέσα δωμάτιο όπου χιλιάδες κασετούλες. Να ψηφιοποιήσω και τα λοιπά, ξες, κάναμε διάφορες βρώμικες δουλειές όλοι στο lockdown. Ξαφνικά έπεσα πάνω σε αυτό το υλικό λέω: «Δεν βλέπεις λίγο;» και είδα λίγο. «Έλα μωρέ -λέω- Ευαγγελία μου» και αυτά, που είχε πεθάνει. Η Ευαγγελία πέθανε τελευταία από τους τρεις. Το είπα σε μία φίλη στο τηλέφωνο: «Έλα», μου  λέει. Και εκεί εξεπλάγην τρομερά, φίλη από την κοινότητα. «Εσύ -μου λέει- το ‘χεις αυτό το υλικο;» και να πεις ότι είχαν περάσει 50 χρόνια, οk. 30 οk, άντε 25 οk, αλλά είχαν περάσει οκτώ και… Εντάξει, δεν ήταν και λίγα αλλά δεν ειναι και τρομερό, δώδεκα χρόνια, το ‘20 που βρήκα, που το ανέσκαψα εγώ το υλικό αυτό. Της λέω: «Ναι, καλέ, ποιος θα το ‘χει; Είναι γνωστό ότι εγώ το είχα». Και, στους καινούργιους είναι κάτι σαν θρύλος, ότι και υπήρχε κάποιος μαζί τους, είδες πώς δημιουργούνται αυτά! «Που είχε φέρει κάμερα. Όχι μωρέ δεν θα ‘ταν κάνεις, θα τα είχαμε δει», λέγαν άλλοι. «Όχι, όχι, όχι, μου το ‘χει πει η τάδε που ήταν εκείνη την εποχή, υπήρχε ένα άτομο, άντρας πρέπει να ήταν που είχε τραβήξει υλικό, μα ποιος να ναι πω πού έχει χαθεί αυτό το υλικό;», ναι κλπ. Μου ‘κάνε τόση εντύπωση, λέω: «Μα είναι δυνατόν; Πόσο όλα αλλάζουν, όλα ξεχνιούνται, όλα ξέρεις, πάντα ρει και λέω: «Καλέ, ναι, εγώ». Οπότε αυτή που είναι και ακτιβίστρια και τα λοιπά στον παρόντα χρόνο που ζούμε, το είπε σε 2-3 άτομα είπαν: «Α, τι ωραία αν γίνει pride -νομίζαμε ότι θα γίνει pride το 2020- να φέρει έτσι υλικό να δείξει», ας πούμε. Λέω εγώ: «Μέσα, εννοείται», γιατί το τραβήξαμε; Για να ‘χουμε αρχείο.  Μετά είδα λίγο, είδα την Ευαγγελία που την αγαπούσα πολύ… Η Ευαγγελία έχει βάψει αυτό δωμάτιο by the way, αυτό το κιτρινάκι που βλέπεις, και άλλα δωμάτια νομίζω. Η Ευαγγελία ήτανε, το αστείο της Ευαγγελίας ήταν: «Τι; Έχεις υδραυλικά προβλήματα και δεν φωνάζεις μία λεσβία;». Ήτανε λίγο το κακό στερεότυπο, το αυτό, αλλά που το χιουμοροποιούσε. «Καλά, χάλασε το ηλεκτρικό σου και δεν φωνάζεις τη λεσβία;» και έδειχνε τον εαυτό της. Της λέω: «Ευαγγελία, πρέπει να βάψω, έχω νοικιάσει καινούργιο σπίτι», «Εγώ -μου λέει- θα το κάνω όλο!», κι ήρθε και το ‘κανε. Εντάξει, τότε είχαν έρθει κι άλλοι, νομίζω και ο Δημήτρης. Δύο από τους παντρεμένους έβαψαν εδώ. Ναι, ναι, ναι. Λοιπόν… Τι έλεγα; Α, για το πώς βρέθηκε.  Την είδα λοιπόν, συγκινήθηκα, μίλησα με την αδερφή της, πάλι, και λέω: «Μωρ’ δεν κάνω μια ταινιούλα;». Μάλιστα στην αρχή είχα σκεφτεί μία πολύ σύντομη, τύπου 20 λεπτά. Το δημαρχείο… Μετά όμως δεν μου βγαινε από άποψη αφήγησης. Δηλαδή ακριβώς επειδή είχα κάνει το τραγικό λάθος να μην τεκμηριώσω με συνεντεύξεις, δεν έβγαινε. Ούτε το πριν, ούτε τι έγινε μετά, δεν έβγαινε τίποτα. Έβγαινε με ένα τσούρμο που πήγαινε, έβγαινε κάτι, αλλά ναι. Εκείνο το καλοκαίρι ο ένας εκ των γαμπρών, οι οποίοι και οι δύο είχαν φύγει στο εξωτερικό με την οικονομική κρίση — ο ένας Αγγλία, ο Θέμης, και ο Δημήτρης Γερμανία — είχε έρθει για διακοπές όπως έρχεται κάθε καλοκαίρι. Του λέω: «Δημητράκη, θα σου πάρω μία συνέντευξη να καλύψω λίγο τα κενά, που θέλω να μου πεις τα facts». Ότι ήμασταν στην ΟΛΚΕ, ότι κάναμε καμπάνια για το γάμο, ότι αυτό μετά, για να μην έχω κενά και πράγματι του πήρα έτσι μία μεγαλούτσικη συνέντευξη — καμιά ώρα δηλαδή — και όταν άρχισα να κάνω το μοντάζ έγινε… Στην αρχή έλεγα θα τον βάλω δύο λεπτά, εδώ μισό λεπτό εκεί, και μετά είπα: «Άσ’ τα αυτά, είναι ο αφηγητής της ταινίας». Και αν δει κανείς την ταινία, αν δει κανείς την ταινία με αυτόν ξεκινάει και περίπου μ’ αυτόν τελειώνει. Δηλαδή μας αφηγείται αυτή την ιστορία ο εις εκ των γαμπρών. Οπότε έτσι έγινε η ταινία και μεγάλωσε η ταινία και έγινε ξέρω ‘γω 72 λεπτά, πόσο είναι, και έγινε, θεωρείται και σχετικά μεγάλου μήκους δηλαδή. Μέσα από αυτήν τη συνέντευξή του, την παροντική, του ’20 — δηλαδή 12 χρόνια αργότερα — ο οποίος κάλυψε όλα τα κενά που δεν βλέπαμε στην ταινία τι γινότανε. Οπότε ναι, και έτσι έγινε αυτό, το οποίο ακόμη ουσιαστικά δεν το έχει δει πολύς κόσμος της κοινότητας, διότι έτσι είναι η κατάσταση των πραγμάτων. Κανείς ιδιαίτερα δεν ενδιαφέρεται να το δείξει. Το έδειξαν στις pro-Pride εκδηλώσεις φέτος, στο pride στις 5:00 το απόγευμα, 6:00 ξέρω γω. Δεν πάτησε ψυχή! Καλοκαίρι 5:00 το απόγευμα, φώναξα λίγο εγώ, είπα: «Μα τέτοια ώρα δεν θα ‘ρθει κανείς». Ήμασταν οι γνωστοί ύποπτοι, 10 ακτιβιστές και άλλοι δέκα φίλοι, έγινε και μία… Τα κόμματα, έγινε ένα κάλεσμα εκπροσώπων των κομμάτων — ΛΟΑΤΚΙ εκπροσώπων — οπότε έγινε μία κουβέντα. Μετά παίχτηκε η ταινία and that was it. Εντάξει, παίχτηκε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ok. Αυτό, μέχρι στιγμής. Δεν έχει κάποια άλλη τύχη, ας πούμε, οπότε ελπίζω κάποια στιγμή κάποιος φορέας έτσι λίγο πιο οργανωμένος και μεγάλος να κάνει κάποια εκδήλωση.

Όπου παίχτηκε και όπου ακούστηκε ποιες ήταν οι αντιδράσεις;

Παίχτηκε κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Δηλαδή παίχτηκε διαδικτυακά μία φορά και μία με φυσική παρουσία. Ε, κοίταξε στη Θεσσαλονίκη που παίχτηκε, στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δηλαδή, στο Ολύμπιον στη μεγάλη αίθουσα, ήταν μία υπέροχη προβολή. Προφανώς εγώ δεν τους γνωρίζω φατσικά. Θα πρέπει να είχε πολλά άτομα απ’ την κοινότητα, γιατί το παρακολουθούσανε και αντιδρούσαν στο χιούμορ. Δηλαδή τα πιάνανε όλα, γιατί είναι μία ειδική ταινία εν πάση περιπτώσει. Μπορεί να τη δει οποιοσδήποτε εννοείται, ιστορικά, αλλά ξες κάποιος που ξέρει τα «dessous»…  Οπότε ήταν απολαυστική προβολή, ήταν πάρα πολύ καλή προβολή. Μετά έγινε ένα πολύ απολαυστικό q&a — εγώ το έχω πολύ με τα q&a, μου αρέσει πολύ να κάνω questions and answers — οπότε εξαντλήσαμε τον χρόνο μέχρι που μας βγάλανε έξω, γιατί θα παιζόταν η επόμενη ταινία ας πούμε μετά. Ήταν πολύ ωραία. Μετά παίχτηκε — σου λέω — διαδικτυακά στο φεστιβάλ μία φορά, το είδε πολύς κόσμος και διαδικτυακά, μετά παίχτηκε άλλες δύο φορές στη Θεσσαλονίκη. Εγώ πήγα τη μία από μία ομάδα, που λέγεται «Ομάδα για την ισότητα στον γάμο» και τα λοιπά, το παίξανε σε ένα στέκι εκεί δίπλα στη Ναυαρίνου… Αχ, πώς λέγεται αυτό, ένα αυτοδιαχειριζόμενο αυτό, με πολλές επεισοδιακές λεπτομέρειες. Δηλαδή σταμάτησε η ταινία, δεν είχε ήχο, μετά τελείωσε 10 λεπτά πιο νωρίς, και μετά κάποιος από το κινητό του μας έδωσε τα άλλα 10 λεπτά. Ήμασταν τυχεροί, όλο αυτό, παίχτηκε την Ημέρα της ομοφοβίας 17 Μαΐου ήταν αυτή η προβολή και είχε ξαναπαιχτεί και στις προ-πραϊντικές εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης, όπου εγώ δεν ανέβηκα. Γιατί πια είχα πάει… Το aller-retour στη Θεσσαλονίκη είχε… Όπου μου είπαν τα παιδιά ότι πήγε καλά και τα λοιπά. Σε ένα σινεμά παίχτηκε αυτό και τα λοιπά, και στην Αθήνα παίχτηκε σου λέω στο Pride της Αθήνας ένα απόγευμα που δεν ήρθε κανένας, εντάξει. Δεν με πειράζει προσωπικά, αλλά μία ταινία ενδιαφέρει να τη δει κόσμος και θα είναι ωραίο να τη δει κόσμος. ‘Ντάξει, δεν πάω ενάντια στην ροή των πραγμάτων ποτέ ούτε… Αποδέχομαι αυτό που υπάρχει. Αυτό, ναι. 

Θα πάω πάλι εγώ στον δήμαρχο και θα σας ρωτήσω, ξέρετε πώς και αυτός ο δήμαρχος ο οποίος ήταν σε ένα μικρό νησί, μου είπατε δεν είχε σχέση με τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, πώς και βρέθηκε να κάνει κάτι τέτοιο;

Κοίταξε, ο δήμαρχος ήτανε γιατρός και νομίζω είχε πάει ως αγροτικός κάτι — πώς είναι αυτά με τους γιατρούς — τον είχανε στείλει στην Τήλο. Μπορεί να κάνω και λάθη σε αυτό αλλά [01:00:00]χοντρικά νομίζω αυτή είναι η ιστορία. Είχε γίνει πολύ αγαπητός στο νησί, γιατί ήταν πολύ αφιλοκερδής, ήταν πολύ γενναιόδωρος, ήτανε φιλάνθρωπος και όλο αυτό που ήταν ο Τάσος ο Αλιφέρης. Οπότε είχε γίνει αγαπητός στην κοινωνία εκεί και του λέγανε όλοι: «Μα, γιατί…», όταν τελείωσε η θητεία του, δεν ξέρω πόσο είναι το αγροτικό, ένας χρόνος, ξέρω ‘γω. Ξέρεις, που κάνεις ένα αγροτικό και μετά σε μεταθέτουν, νομίζω του είπαν: «Μα ελάτε να…» και πήγε πια ως γιατρός και άνοιξε ιατρείο στην Τήλο και πλέον η δημοφιλία του ήταν πολύ μεγάλη και υποθέτω θα του είπανε: «Γιατί δεν κατεβαίνετε για δήμαρχος, όλοι εσάς θέλουμε» και πράγματι κατέβηκε και κέρδισε και νομίζω και τώρα ακόμη είναι ένα συγγενικό του πρόσωπο, έχει συνεχίσει. Μία ανιψιά του; Εγώ στην αρχή νόμιζα η κόρη του, γιατί ήταν μία Αλιφέρη μάλλον, αλλά πρέπει να είναι μια ανιψιά… Τέλος πάντων, έχει ριζώσει εκεί και τους αγαπάνε και αυτά έτσι αυτός. Τώρα για τα ΛΟΑΤΚΙ προφανώς, δεν θυμάμαι τώρα πώς είχε γίνει προσέγγιση. Κάποιος τον προσέγγισε και αυτός είπε, το λεει και στην ταινία αυτό, συμβουλεύτηκε τους νομικούς του συμβούλους και του είπαν αυτοί: «Ναι, με μία ευρεία και πλατιά ερμηνεία του νόμου φυσικά, οι άνθρωποι μπορούν να παντρεύονται, όποιοι και αν είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός ή το φύλο τους», ας πούμε. Οπότε αυτός είπε απ’τη στιγμή αυτή που μου το είπαν αυτό οι νομικοί μου σύμβουλοι και επειδή βλέπω ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι υποφέρουν με το να μην βρίσκονται σε αυτή την ένωση, διότι το νοσοκομείο, διότι η περιουσία, διότι ξες… Ζω εγώ με τον φίλο μου τον Μανώλη, ας πούμε 50 χρόνια και πεθαίνω εγώ ή πεθαίνει ο Μανώλης και την άλλη μέρα έρχεται και παίρνει η οικογένεια μέχρι και τα αυτά που βάζουμε κάτω από τα ποτήρια, τα σουβέρ, που είναι αυτά τα πράγματα με τα οποία ζούσα εγώ και το σπίτι, στο οποίο ζούσα, αλλά έτυχε να είναι του Μανώλη. Από κει και πέρα υπάρχει κοινωνική αδικία, ας πούμε, και συνήθως οι οικογένειες που είχαν και ξεγράψει κιόλας ή δε τους μιλούσαν επειδή ζούσαν με ένα ομόφυλο άτομο κτλπ., είπε: «Είναι καιρός να διορθωθεί αυτή η αδικία». Αυτό δεν ξέρω αν το λέει στην ταινία, δεν νομίζω ότι το λέει στην ταινία, αλλά το είχαμε πει σε ιδιωτικές κουβέντες ας πούμε με τον Αλιφέρη. Οπότε ως δημοκράτης και ως, ξέρεις, άνθρωπος που ήθελε την ισότητα, είπε: «Ναι, θα προχωρήσω και θα το κάνω εγώ». Και ήταν ο μόνος, είχαν πει και κάτι άλλοι δήμαρχοι σε κάτι άλλες, αλλά τελικά κοτέψανε την τελευταία στιγμή, λοιπον, και το προχώρησε και το κανε, ναι, χωρίς κόμπλεξ, χωρίς τίποτα. Ναι, αυτή είναι πάνω-κάτω νομίζω ιστορία, πήρε το πλοίο, ξέρεις, ήτανε Εθνικός Σωτήρας για το νησί θεωρείται… Λένε «Αλιφέρη» και ξέρεις, πώς να σου πω, πίνουνε νερό στο όνομά του!

Μετά είπατε ότι περιμένατε ότι θα γίνει η ακύρωση των γάμων και ακολούθησαν οι διάφορες δίκες, τα εφετεία..

Ένα πράγμα που συνέβη και είχε ενδιαφέρον — επειδή σου λέω ο Σανιδάς είχε βγει, που ήταν ο προϊστάμενος των εισαγγελέων Ελλάδας, και είχε πει είναι άκυρος και τα λοιπά — και όπως λέει και ο Αλιφέρης, όπως έλεγε και ο Αλιφέρης, βγήκε μία απόφαση πριν καν διαπραχθεί το έγκλημα, ήταν ότι «αν διαπραχθεί αυτό, θα είναι…». Ε, το ενδιαφέρον και το αναφέρανε διάφοροι άνθρωποι και στην Press Conference και από δω και από κει, είναι ότι άργησε η εισαγγελία Ρόδου ή Το Πρωτοδικείο Ρόδου να ακυρώσει τον γάμο, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι εκεί δεν θέλανε ουσιαστικά. Δηλαδή το θεωρούσαν ότι… Δέχθηκαν πιέσεις δηλαδή, για να γίνει αυτό, ότι είχαν μεγάλο δισταγμό, δεν ήταν τύπου «α, ξέρεις, τι έγινε το πρωί; Το βράδυ βάζουμε μπρος τη διαδικασία». Δεν ξέρω πόσες — το λέει η ταινία κάπου — πόσες μέρες, πόσο καιρό αργότερα, τρεις βδομάδες; Ένα εντυπωσιακό νούμερο, δεν ήταν δηλαδή μετά το Σαββατοκύριακο ή άντε και μία εθνική γιορτή και πέρασαν πέντε μέρες, ξέρω γω, ναι. Οπότε, ναι. Ε, μετά επιδοθήκαμε σε έναν αγώνα να βρίσκουμε λεφτά για να χρηματοδοτείται αυτό, με πάρτι, με βραδιές, με συνεισφορές, με αυτά. Γιατί έπρεπε να πληρωθούν δικηγόροι, έπρεπε να πληρωθούν έξοδα δικαστηρίων, δικαστικά και τα λοιπά. Ποια ήταν η ερώτηση; Έχω ξεχάσει.

Για τις δίκες που ακολούθησαν-

Ναι, ‘ντάξει μετά δεν είναι ότι πήγαμε με φυσικό τρόπο στις δικές. Πήγαιναν οι δικηγόροι από ό,τι ξέρω. Δεν νομίζω να έγινε ποτέ κάτι, να πήγαν οι τέσσερις ας πούμε, έτσι κι αλλιώς σου λέω ο Αλιφέρης νομίζω πέθανε το ’08; Καλά, τώρα αυτό είναι η δική μου ξέρεις, προϊούσης ηλικίας, ξέρεις, αυτό, συμβαίνουν διάφορες φθορές. Στην ταινία τα λέει όλα. Ναι, και τώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μπορεί ξαφνικά να σκάσει αύριο ότι αυτό ή εκείνο είναι, ισχύουν οι γάμοι ή δεν ισχύουν οι γάμοι ας πούμε. Θα έχει πλάκα να βγει μία θετική απόφαση, γιατί τα δύο αγόρια θα είναι παντρεμένα ξαφνικά. Δεν ξέρω τι γίνεται όταν το ευρωπαϊκό… Δεν ξέρω αν έχει ισχύ στην ελληνική νομοθεσία. Αυτό θα είναι ενδιαφέρον να το μάθουμε, δηλαδή αν εκεί θεωρηθεί ότι όλες οι προηγούμενες αποφάσεις είναι άκυρες και ότι ο γάμος πληροί ας πούμε τις προϋποθέσεις ενός έγκυρου γάμου. Δεν ξέρω αν η Ελλάδα δεσμεύεται από αυτό, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, γιατί πολλά αίσχη έχει καταδικάσει το ευρωπαϊκό και εδώ γίνεται της κακομοίρας, ας πούμε. 

Θα είχε ενδιαφέρον τι θα σήμαινε αυτό για την εξέλιξη.

Θα ανασκαλέψει πάλι όλη την ιστορία, ουσιαστικά. Θα τη φέρει πάλι στην επιφάνεια, στην επικαιρότητα, ας πούμε. 

Από αυτή την όλη διαδικασία, τι ήταν αυτό που ήταν το πιο… Που σας έμεινε πιο έντονα;

Σου είπα, το action, η πράξη αυτών των τριών ημερών. Εντάξει, και τα πριν είχανε πλάκα — ποιος θα παντρευτεί ποιον κλπ. — αλλά αυτά αν θέλεις, τα έχω ψιλοξεχάσει. Δηλαδή είναι έτσι θολά στο μυαλό μου. Αλλά εκεί θυμάμαι το ξενοδοχείο, θυμάμαι τη θάλασσα, θυμάμαι τον παππά που σου είπα πριν, που δεν τεκμηριώθηκε. Θυμάμαι άλλους κατοίκους που άλλοι θέλαν να μου μιλήσουν, άλλοι δεν θέλανε, αλλά ήταν όλοι στην καλή μεριά. Δενσυναντησα δηλαδή ποτέ κάποιον που να βρίζει, θα τον είχα τραβήξει και θα τον είχα βάλει, όπως τράβηξα αυτόν στη Ρόδο. Όχι, θυμάμαι αυτές τις 3 μέρες σου λέω ήταν πολύ ωραίες μέρες της ζωής μου, ας πούμε, και της ζωής μας σαν φίλοι και σαν συναγωνιστές στις οργανώσεις ας πούμε, με τους υπόλοιπους. Και το προσωπικό, ότι η προσωπική μου φίλη η Ευαγγελία πέθανε. Ένας υπέροχος άνθρωπος που τον είχαμε γνωρίσει, δεν τον ξαναείδα εγώ στη ζωή μου. Μετά από αυτό, πέθανε η Όλγα που την ήξερα έτσι πιο γενικά και αόριστα, πέθανε. Αλλά βασικά ο μεγάλος θάνατος για μένα ήταν, είναι της Ευαγγελίας. Έχω πράγματά της, φοράω, φοράω μπλούζες της, φοράω, τον χειμώνα ειδικά… Η Ευαγγελία όταν την έβλεπες, νόμιζες ότι είχε αυτά τα ρούχα που φοράει και τίποτα άλλο. Δηλαδή μία μπλούζα, ένα μπλου τζιν, ένα φαρδύ μπλου τζιν και… Όταν πέθανε και μου λέει η αδερφή της: «Έλα να σας δώσω ρούχα» κλπ., είχε μία γκαρνταρόμπα που δεν την έχει… «Η Ευαγγελία τα είχε όλα αυτά;». Είκοσι τζάκετ,ας πούμε τον χειμώνα, πόσα αυτά! Ε, κάποια τζάκετ πήρα. Μου αρέσει να φοράω ρούχα φίλων που έχουν φύγει, πολύ. Γιατί ξέρεις, τα έχουνε φορέσει πολύ, τα φοράω και εγώ, είναι σαν να τους φέρω επάνω μου οπότε είναι πολύ ωραίο αυτό, ξέρεις, και την Ευαγγελία τη φέρω αρκετά. Έχω το σαλόνι εδώ, που το έχει βάψει και γενικά όταν ας πούμε παλιώνανε ρούχα μου, μου ‘λεγε η Ευαγγελία: Τι, θα πετάξεις αυτή τη ζακέτα;», «Ευαγγελία, έχουν ανοίξει τα μανίκια κάτω, έχουν ξηλωθεί οι ραφές εδώ, έχει φθαρεί πλάτη». «Εδώ, θα το δώσεις σε μένα», οπότε ό,τι είχα δεν πετούσα τίποτε. Ερχόταν η Ευαγγελία και τα μάζευε και μετά τα [01:10:00]έβλεπα σε τρεις μήνες ξέρω γω, τα είχε ράψει, τα είχε μπαλώσει, της άρεσε πάρα πολύ το αυτό και ξαφνικά φορούσε.  Τα βρήκα κιόλας κάποια δικά μου, λεω: «Αυτό είναι δικό μου, δεν το παίρνω πίσω τώρα να το πάρει κανένας άλλος!». Λοιπόν, ναι, είχαμε μία σχέση έτσι, με ρούχα. Και επίσης υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα που λέγεται «πρόβλημα αρχείου», δηλαδή σε μία χώρα σαν την Ελλάδα. Ειδικά για τα ΛΟΑΤΚΙ, δεν υπάρχει κάποιος θεσμός, κάποιο κτίριο που να πάει κανείς τα αρχεία του, ας πούμε. Έχουμε φίλους που είναι άρρωστοι, που έχουν καρκίνο, η Ευαγγελία πέθανε και τα λοιπά, και λέω τι θα γίνουν τα πράγματα τους; Εγώ ας πούμε έχω ένα σωρό πράγματα, τι θα γίνουν αυτά τα πράγματα; Οπότε ψιλομπαλώνεται ατομικά, δηλαδή κάποιος που μαζεύει, είναι μερικοί που μαζεύουν στο σπίτι τους και τα λοιπά. Δεν υπάρχει, έχει γίνει μία κρούση στη Στέγη Γραμμάτων τώρα και έχουνε πει ένα μισό ναι. Λέω «μισό ναι», γιατί το είπανε, αλλά δεν έχει γίνει κάτι ακόμη, για ένα συγκεκριμένο άτομο που θέλει να τους δώσει, η γραφειοκρατία είναι μεγάλη και…  Αλλά έχουν πει ένα, σου λέω, μισό ναι και γενικά δεν υπάρχει. Ας πούμε ήμουνα στην Ολλανδία πριν πάρα πολλά χρόνια που μου ‘παν υπάρχει ένα κτίριο ΛΟΑΤΚΙ αρχείων, ας πούμε, και πήγα και στο τμήμα Ελλάδα είχανε πράγματα που εμείς δεν τα ‘χουμε. Περιοδικά λεσβιακά… Να εκεί θα βρεις αυτά που ψάχνεις! Περιοδικά λεσβιακά αν υπάρχουνε, τα ‘χουν αυτοί. Λοιπόν, του ‘60 και του ‘70 που, άντε να τα έχει καμία στο σπίτι της πιθανώς γιατί έγραφε στο περιοδικό και γιατί της έμεινε το περιοδικό. Όλα τα «Αμφί», όλα τα αυτά, λογοτεχνία, Ελλάδα, ράφια ατελείωτα. Πού; Στο Άμστερνταμ. Κίνα… Δηλαδή κάνουνε μία δουλειά, ένα κτίριο βέβαια μεγάλο, που είναι αυτό, πληρώνονται υπάλληλοι και εντάξει άλλες, άλλες χώρες, άλλοι πολιτισμοί, παρόλο που υποτίθεται Ευρώπη όλοι μαζί αλλά δεν… Δεν υπάρχει αυτό, ναι, καθόλου. Next, αν υπάρχει next. 

Eίναι κάτι άλλο που έρχεται στο μυαλό σας σχετικό και δεν-

Μωρέ ό,τι είχα στο μυαλό μου ό,τι μου ‘ρχεται στο λέω. Τώρα μπορεί να φύγεις και να πω: «Α, δεν της είπα αυτό, δεν της είπα εκείνο». Ε, too bad!

Ευχαριστώ πολύ, λοιπόν.

Παρακαλώ πολύ εγώ, να σου ανανεώσω και το νερό σου.