[00:00:00]Καλημέρα, Βίκυ μου.

Καλημέρα, κυρία Διονυσία.

Σε ευχαριστώ πάρα πολύ για αυτήν τη συνέντευξη, είναι τιμή για μένα.

Εγώ σας ευχαριστώ! Είμαι η Βίκυ Σαπουντζή, ερευνήτρια του Istorima για τον νομό Ιωαννίνων. Είναι Σάββατο, 23 Ιουλίου του 2022. Βρισκόμαστε στο καφέ-μπαρ «Σκάλα» και ξεκινάμε…

Και ξεκινάμε.

Τη συνέντευξη. Αρχικά, αν θέλετε, κυρία Διονυσία πείτε μου κάποια γενικά-

Nαι-

Πείτε μου το όνομά σας αρχικά, όλο-

Διονυσία Φειδοπούλου. Γεννήθηκα στην Αθήνα, από γονείς που ήταν Αθηναίοι κι εκείνοι. Μεγάλωσα, τελείωσα το σχολείο στην Αθήνα, μπήκα στην Κρατική Σχολή Χορού, τελείωσα την Κρατική Σχολή Χορού. Μετά πήγα για μεταπτυχιακό στο Παρίσι δύο χρόνια και επιστρέφοντας στην Ελλάδα μου έγινε η πρόταση να έρθω στα Γιάννενα. Στην αρχή ξεκίνησε αυτή μου η πρώτη επαφή με τα Γιάννενα διστακτικά και ελπίζοντας ότι δεν θα παραμείνω. Όμως, συνάντησα έναν παλιό μου καθηγητή γαλλικών, ο οποίος μου είπε: «Για να δεις…». Είχα έρθει για έναν χρόνο. Μου λέει: «Για να δεις πώς μετράς σαν δάσκαλος, πρέπει να μείνεις και άλλη μια χρονιά, όπου θα δεις τα αποτελέσματα της δουλειάς σου. Και μετά, αν θέλεις, φεύγεις». Και τη δεύτερη χρονιά που έμεινα, γνώρισα τον άντρα μου, ο οποίος δεν ήταν κι εκείνος από τα Γιάννενα, αλλά είχε κάνει ένα, είχε κάνει αρχιτεκτονική και διδακτορικό στο Παρίσι με θέμα το Ζαγόρι και αγάπησε τον τόπο. Και ήταν ο λόγος που παρέμεινα. Παρέμεινα για όλη μου τη ζωή μέχρι σήμερα, μπαίνοντας και σε έναν άλλον χώρο, που ήτανε τελείως έξω από τη δική μου σπουδή και έρευνα, που ήταν η αρχιτεκτονική, η γεωγραφία, η Ήπειρος, ο τόπος… Και παντρεύοντας αυτά τα δύο, την τέχνη του χορού με την αρχιτεκτονική, που επίσης είναι τέχνη, υπήρχαν πολύ καλά αποτελέσματα. Και εκείνος μπήκε στον δικό μου τον χώρο με τη μουσική που με απασχολούσε, η σύγχρονη μουσική. Και εγώ με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική τη δική του, αρμονία, θεωρία… Δουλέψαμε και σε πράγματα μαζί, σκηνοθέτησε, έκανε κοστούμια για δικές μου δουλειές. Και αυτό σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας μέχρι τα τελευταία περίπου ούτε δέκα χρόνια. Στην αρχή ήταν πολύ δύσκολα. Ήταν πολύ δύσκολα, γιατί δεν είχα τρόπο επικοινωνίας με την Αθήνα, την υδροκέφαλη Αθήνα, όπως μας έλεγε και η Πράτσικα τότε. «Να φύγετε, να πάτε στην επαρχία». Κι εγώ έλεγα: «Μα τι είναι αυτά τα κινέζικα που ακούω;». Δεν είχα, δεν ήξερα τι θα πει επαρχία. Ένα παιδί που είχε γεννηθεί στην Αθήνα, είχε μεγαλώσει στην Αθήνα… Και κατάλαβα ότι τα μεγάλα κέντρα ήταν αυτά που είχες την πληροφορία. Οπότε έπρεπε να ταξιδεύω. Και για διάφορα πράγματα. Όχι μόνο για κλασικό μπαλέτο, σύγχρονο χορό, αλλά και για μουσικοκινητική που είχα μικρά παιδάκια, να τα εντάξω μέσα στον χορό, μέσα στην μουσική, για να μπορέσουν μετά να αγαπήσουν αυτό που λέγεται χορός και να μπορέσουν να ενταχθούν στο μάθημα. Αυτό δυσκόλευε τη ζωή μου, έτσι; Γιατί έπρεπε να κάνω σεμινάρια, έπρεπε να ενημερώνομαι… Και αυτό έχει και μεγάλο κόστος. Και οικονομικό και οικογενειακό. Έμεινα πέντε χρόνια στο Λύκειο Ελληνίδων. Όταν ήρθα εδώ, με περίμεναν εκατόν πενήντα παιδιά. Και παθαίνω ένα σοκ! Μετά από το Παρίσι, από τις αίθουσες του Παρισιού να έρθω στην αίθουσα των Ιωαννίνων… Αλλά όμως προσπάθησα με πολλή αγάπη και για τα παιδιά και για αυτό που δίδασκα. Περνάν τα πέντε χρόνια, κάνω ένα στούντιο δικό μου, με όλα τα κομφόρ εκείνη την εποχή. Με τηλεόραση, με βίντεο, με πιανίστες, με κρουστούς, με… Και μου γίνεται πρόταση από τον Δήμο, να πάω στον Δήμο. Όπου στον Δήμο έμεινα είκοσι δύο χρόνια. Με όλους τους δημάρχους, όλους τους προέδρους. Όπου έγιναν πάρα πολλές παραστάσεις, πάρα πολλά event. Στο διάστημα αυτό, και όταν είχα την σχολή μου και μετά, είχα συνεργασίες με το θέατρο, με τον δήμο σε event που ήτανε η Ολυμπιακή Φλόγα, διάφορα… Στις εκδηλώσεις στο Ιτς Καλέ και… Και σε όλα αυτά, βέβαια, είχα και σύμμαχο τον σύζυγό μου. Εντωμεταξύ, έχει έρθει και ο Ηλίας στη ζωή μας, ο γιος μας, ο όποιος είναι ένα υπερκινητικό παιδί, με πολλά ενδιαφέροντα. Και όπου… Περάσαμε από διάφορα: ποδόσφαιρα, μπάσκετ, κολυμβητήρια, τάε κβον ντο… Τελικά κατέληξε να έχει όπλο του τη μουσική, με έναν πολύ καλό δάσκαλο και είναι σήμερα, έχει αποκτήσει το μεταπτυχιακό του στη Jazz Drums και ζει στο Παρίσι. Θέλω να πω ότι ο σύμμαχος-σύζυγός μου είχε, παράλληλα και εκείνος είχε ένα πολύ σπουδαίο συγγραφικό έργο. Αρχής γενομένης από το, με συνεργασία με τον Βασίλη τον Νιτσιάκο που είναι στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Μετά έκανε δικά του μόνο έργα. Το Ήπειρος, ένα πολύ μεγάλο έργο. Με την Τίνα την Δογορίτη, τη ζωγράφο, έκανε ένα βιβλίο με σχέδια δικά της και ποιήματα δικά του… Μετά, αρκετά, πολλά έργα. Μέχρι λίγο πριν φύγει από τη ζωή, που έφυγε 20 Ιουλίου πέρσι. Όλα αυτά τα χρόνια προσπάθησα να είμαι συνεπής και στα μικρά παιδάκια, να μπορέσουν να αγαπήσουν τον χορό και στην τεχνική του κλασικού μπαλέτου και του σύγχρονου χορού. Η τέχνη, όπως κανείς μπορεί να φανταστεί, τρέχει. Τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα την οποία δεν μπορείς να παρακολουθείς συνεχώς. Και όσο μεγαλώνω, που έχω φτάσει τώρα στην ηλικία των εξήντα επτά ετών, αποκλείεται να μπορώ να ακολουθήσω τα πολύ σύγχρονα πράγματα, τα οποία έχουν πτώσεις, αυτό, τρομερά ισχυρή μυϊκή δύναμη που λόγω ηλικίας δεν μπορεί μέχρι αυτήν την ηλικία να κάνουμε τα πάντα. Ακροβατικά… Αλλά τουλάχιστον προσπάθησα να διατηρήσω την ιδέα των δασκάλων μου. Της Ζουζούς της Νικολούδη, της Πράτσικα. Η Πράτσικα δεν δίδασκε, βέβαια, χορό. Του Astier που πήρα το δίπλωμα τελευταία, που με κρατάει στη ζωή. Που είναι ένα μάθημα... Δεν ξέρω αν τα λέω μπερδεμένα. Που είναι ένα μάθημα -εντός εισαγωγικών- το «μπαλέτο στο πάτωμα». Είναι ένας ερευνητής, ο οποίος ήτανε πρώτος χορευτής στην όπερα της Λυών, πολύ καλός δάσκαλος του κλασικού μπαλέτου και σκέφτηκε έναν τρόπο να βοηθήσει τους χορευτές και να αποκτήσουνε δύναμη, συγχρόνως να χαλαρώνουν και μυϊκή δύναμη. Να χαλαρώνουν και να βελτιώνουν την τεχνική τους. Και όλα αυτά είναι σαν να χορεύουν στο πάτωμα. Όμως αυτό το μάθημα δεν είναι μόνο για χορευτές, είναι και για ανθρώπους κανονικούς. Δηλαδή δεν χρειάζεται να γίνεται τόσο επίμονα η τεχνική. Ένα άλλο κομμάτι μου που, έτσι, το έκανα με πολλή αγάπη, ήταν το νηπιαγωγείο. Σε συνεργασία με τα Τ.Ε.Ι., που ήμουνα καθηγήτρια μουσικοκινητικής έξι χρόνια, έκανα υποδειγματικές διδασκαλίες στους παιδικούς σταθμούς και μετά παρακολουθούσα τις σπουδάστριες. Εκεί γνώρισαν έναν άλλον τρόπο διδασκαλίας. Δηλαδή εκεί που ήταν οι δασκάλες με το τακούνια τους, με τις φουστίτσες τους, ξαφνικά ξυπόλητοι, με φόρμες, να κυλιούνται μαζί με τα παιδιά, για να μπορούν να βιώνουν τα παιδιά την κίνηση του ζώου, να είναι ελεύθερα, χωρίς αυτό το, την στασιμότητα, να είναι, να έχουν περιορισμό. Μετά με το Πανεπιστήμιο ήταν τρία χρόνια με ένα μεσογειακό πρόγραμμα, που επίσης έμεινα στο νηπιαγωγείο του Πανεπιστημίου δέκα χρόνια συνεργάτις. Ό[00:10:00]που με καλούσαν, δεν έλεγα όχι. Πήγαινα στην Κόνιτσα, δεν ξέρω πόσα χρόνια, και δίδασκα χορό, όπου τα παιδιά εκεί δεν είχαν… Και ήταν τόσο, με τόσο αγάπη που με αντιμετώπιζαν… Και πραγματικά υπήρχαν παιδάκια που από ‘κει ακολούθησαν χορό μετά. Α, και στην Άρτα είχα μια συνεργασία, γύμναζα στο κλασικό μπαλέτο την ομάδα σύγχρονης ρυθμικής γυμναστικής. Επίσης, μαθήτριές μου από 'δω έφτασαν πάρα πολύ ψηλά. Η Κατερίνα η Κασιούμη, η Κική η Μπάκα, η Μυρτώ η Κατσίκη, η Έλενα η Ανδρεάδη, η Ευγενία η Μπινέρη, η Κατερίνα η Τσόδουλου. Πολλά παιδιά… Και αφού μου λέγανε οι καθηγητές, η Δώρα η Τσάτσου στην Αθήνα, όταν είχαν, έμπαιναν στην Κρατική Σχολή, μου λέγανε: «Τα ηπειρωτάκια είναι πάρα πολύ ωραία παιδιά». Και είναι αλήθεια αυτό. Όπως και η ηπειρώτικη μουσική βλέπουμε, και σε αυτήν, αν εμβαθύνει κανείς, ότι είναι… Δεν ξέρω, ο τόπος; Η ενέργεια του τόπου που είναι τρομερά ισχυρή; Βοηθάει τα παιδιά να μπορούν να αναπτυχθούν. Και να κάνουν πολύ σπουδαία πράγματα. Η Βίκυ η Μπέγκα τώρα τελευταία. Πολλά, πολλά παιδιά ακολούθησαν αυτό το επάγγελμα. Και έρχομαι αυτήν την στιγμή, όταν γυμνάζομαι μέσα από το μάθημά μου, γιατί γυμνάζομαι και εγώ μαζί με τους μαθητές μου, να μπορώ να έχω ενέργεια. Και να μπορώ να ερμηνεύσω μια μουσική που θα μου δοθεί, ανάλογα. Χωρίς να είναι η στατική, ας πούμε: «Τώρα πρέπει να κάνω αυτό, γιατί έτσι είναι από τον σύγχρονο χορό. Ή πρέπει να κάνω αυτό, επειδή είναι από το κλασικό, κανόνας». Κινούμαι ελεύθερα και μέσα από αυτό που αισθάνομαι.

Θέλετε να το πάρουμε απ’ την αρχή, από τα παιδικά σας χρόνια;

Ναι.

Τα πρώτα ερεθίσματα για τον χορό ίσως;

Ναι. Γεννήθηκα στο Θησείο και μετά, όταν έγινα δύο χρονών, μετακομίσαμε στη Φραγκοκκλησιά. Η Φραγκοκκλησιά είναι πάνω από το Χαλάνδρι. Ήταν μακριά το σπίτι από το κέντρο, αλλά η μητέρα μου είχε τη διάθεση να κάνω χορό στη Γρηγοριάδου. Και με πήγαινε δύο φορές την εβδομάδα, ταξίδι ολόκληρο, τότε, εκείνη την εποχή, δηλαδή πρόσφατα εννοώ! Με πήγαινε στη Γρηγοριάδου και έκανα χορό μέχρι τις πρώτες τάξεις του γυμνασίου, όπου μετά είχα διακόψει για λίγο, δεν, δεν θυμάμαι τον λόγο, και ξανάρχισα χορό στην Νασούκα Χειμάρα. Η Νασούκα Χειμάρα ήταν μια σχολή απέναντι από το Πολυτεχνείο και, όταν είχα φτάσει στην ηλικία να δώσω εξετάσεις, είχα γνωρίσει μια κοπέλα η οποία είχε κάνει τη βιβλιοθήκη της Πράτσικα. Και μου λέει: «Γιατί δεν δίνεις στην Κρατική Σχολή Χορού;». Και λέω εγώ: «Να δώσω». Αλλά εκείνη την εποχή, μάλλον με ενδιέφερε ο χορός, αλλά ζωγράφιζα κιόλας. Και δίνω στην Σχολή Καλών Τεχνών και στην Κρατική. Και ευτυχώς που περνάω στην Κρατική. Δεν περνάω στην Σχολή Καλών Τεχνών και έλεγα: «Αν περάσω και στις δύο σχολές, τι θα ακολουθήσω στην ζωή μου;». Και όταν πέρασα στην Κρατική, η Κρατική είχε γίνει τότε… Ήταν η Κούλα Πράτσικα, που είχε δοθεί στο κράτος δύο χρόνια πριν. Ήταν κάθε δύο χρόνια εξετάσεις. Οπότε, εντάξει, ήτανε ένα θαύμα. Γιατί νομίζω ότι δεν θα μπορούσα να κάνω κάτι άλλο στη ζωή. Αλλά σαν γονείς, σαν μητέρα, σαν πολύ καλή μητέρα που είχα φρόντιζε να με πηγαίνει στο ΣΙΝΕΑΚ, να με πηγαίνει στον Μπάρμπα Μυτούση… Τότε, εκείνη την εποχή, τι παραστάσεις χορού… Αλλά χόρευα με την Γρηγοριάδου, έχω φωτογραφίες που χόρευα μικρή! Στις παραστάσεις της σχολής. Κι όταν μπήκα στην Κρατική, εκεί πια ήτανε σε άλλη σφαίρα. Που είχα εκεί πολλούς καλούς δασκάλους και όχι μόνο. Άλλο;

Πώς ήταν τα χρόνια της φοίτησής σας;

Της φοίτησης… Ήτανε δύσκολα. Ήτανε δύσκολα, γιατί ήταν πολύ αυστηροί. Δεν μας άφηνε να πηγαίνουμε σε άλλη σχολή χορού, δεν μας άφηνε να πηγαίνουμε να κάνουμε αλλού μαθήματα, ήτανε πολύ κλειστό το… Δεν ξέρω γιατί… Ενώ σήμερα είναι πολύ διαφορετικά… Το πρώτο μου ταξίδι, όταν ήμουν στο πρώτο έτος, ήταν στη Γερμανία, στην Κολωνία, σε ένα διεθνές σεμινάριο. Εκεί είπα: «Αυτό είναι!». Απίστευτα μαθήματα! Κάνω το πρώτο ταξίδι, στο δεύτερο έτος ξαναπάμε πάλι και μετά πήγα πολύ αργότερα, όταν ήμουνα ήδη παντρεμένη στα Γιάννενα. Όταν παντρεύτηκα, έγινε ένα σεμινάριο ORFF στα Γιάννενα, από μια πάρα πολύ καλή δασκάλα, την Angelika τη Slavik. Kαι μοίρασε κάτι προσκλήσεις… Mας είπε ότι γίνεται ένα σεμινάριο στο Salzburg στην Αυστρία και ένα μονοετής και ένας μονοετής κύκλος στην Αθήνα. ORFF. Και πήγα στον μονοετή κύκλο, συγγνώμη, πρώτα και μετά πήγα στην Αυστρία, όπου γνώρισα το ORFF, που ήταν ένας χώρος γεμάτος αγάπη. Kαι αυτό με συνόδευε επίσης στα μαθήματά μου στα Τ.Ε.Ι., στο πανεπιστήμιο, στα νηπιαγωγεία… Και είχε πάρα πολύ χορό. Μετά γνώρισα και το Dalcroze, ένα άλλο σύστημα ρυθμικής, που το δίδασκε μια συνάδελφός μου και φίλη και είχε, επίσης ένα σύστημα που έχει πάρα πολύ χορό. Και αυτό με τράβηξε περισσότερο, γιατί έχοντας μέσα εντάξει τον χορό στα μουσικά συστήματα, καταλαβαίνεις ότι η γνώση της μουσικής, η γνώση της κίνησης σε απελευθερώνει και μπορείς να λειτουργήσεις πολύ καλύτερα και με μικρές ηλικίες και με μεγάλες ηλικίες.

Οπότε είχατε και σπουδές μουσικής παράλληλα;

Ναι, ναι. Και στην Κρατική κάναμε πιάνο και φλογέρα. Δηλαδή, σίγουρα ιστορία μουσικής, κάναμε μουσική με τον Γιάννη Ιωαννίδη… Είχα κάνει και σεμινάρια… Α, όταν πήγα στο Παρίσι ζήτησα από τον Ιάννη Ξενάκη να είμαι φοιτήτριά του και μου είχε πει το κορυφαίο: «Γιατί θέλετε να είστε φοιτήτριά μου;». Λέω: «Γιατί σπουδάζω χορογραφία». «Α, είμαστε συνάδελφοι», μου λέει. Λέω: «Ορίστε;!». Τον οποίο είχα συναντήσει σε ένα σεμινάριο στην Χίο, στο Ιωνικό Κέντρο, όπου μας έκανε τη μουσική του στην Πέτρα του Ομήρου και ήμουν συγκλονισμένη με τη μουσική του. Και είχα πάρει μουσική του στην τελευταία μου δουλειά στην Κρατική, στην χορογραφία μου, που είχα κάνει τον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο, που είχα πάρει ένα άριστα! Γενικά είχα πολύ καλούς βαθμούς στην χορογραφία. Στα τεχνικά μαθήματα, πιο κάτω λίγο! Με ενδιέφερε η χορογραφία. Αλλά όταν ήρθα εδώ, όμως, και αντιμετώπισα την ανάγκη των παιδιών για τεχνική, η χορογραφία πήγε σε λίγο πιο δεύτερη μοίρα, την οποία την ξαναβρήκα μετά, όταν πήγα στο Πνευματικό και είχα πιο πολύ χρόνο, ήμασταν πιο πολλοί δάσκαλοι… Οπότε εκεί έγινε…

Ποιες είναι οι καλύτερες αναμνήσεις που έχετε από δασκάλους σας; Και στον χορό και στην μουσική.

Και στην μουσική. Δεν έμεινα πολύ καιρό κοντά στον Ξενάκη, γιατί ήτανε τρομερά δύσκολο το μάθημά του, ήτανε αλγεβρικές εξισώσεις και εκεί ερμήνευε την μουσική του. Έκανα κάποια μαθήματα, ένα μικρό διάστημα. Λοιπόν. Να ξεκινήσουμε από την Κρατική. Η Ζουζού η Νικολούδη, η Ντένη η Ευθυμίου, ο Γιάννης Ιωαννίδης, η Μαρία η Γαζή, η Φανή η Βαφειαδάκη, η Μαρία η Κυνηγού… Και ύστερα, στην Γερμανία, η Doris Rudko, μας έκανε χορογραφία. Η Stephanie White μας έκανε Limón. Το μάθημα της Graham. Α, έκανα και τζαζ εκεί, που μ’ άρεσε πάρα πολύ. Και έκανα μετά και στο Παρίσι τζαζ. Ο Peter Goss στο Παρίσι. Ξεχνάω και τα ονόματα. Η γυναίκα του Matt Mattox, που μας έκανε τζαζ. Ο Matt Mattox ήταν ένας πάρα πολύ καλός δάσκαλος που τον έκανα στη Γερμανία και μετά έκανα με τη γυναίκα του στο Παρίσι. Ο Ντελινιέρ,[00:20:00] o [Δ.Α.] και ο Astier, ο Alain Astier, που είναι πολλά χρόνια δάσκαλος ήταν πάνω από είκοσι, που πήρα και το δίπλωμά του μετά το ’13.

Έχετε κάποιες στιγμές που θυμάστε μαζί με αυτούς τους δασκάλους; Να σας συμβουλεύουν…

Ναι. Με τη Ζουζού τη Νικολούδη έχω χορέψει στους Δελφούς, στο αρχαίο θέατρο των Δελφών και στην Επίδαυρο. Και με ήθελε πάντα στο αυτοκίνητό της, να πηγαίνουμε μαζί. Είχε μια ωραία BMW και με έπαιρνε πάντα κοντά της. Είχε οδηγό και με έπαιρνε πάντα κοντά της. Με το Ντελινιέρ έκανα Χριστούγεννα, Πάσχα, καλοκαίρια… Και αν, τελικά αν δεν πήγαινα σε ένα μάθημά του, μου φώναζε: «Denize, μου λείπεις! Γιατί δεν είσαι εκεί;». Είχαμε πάει και στην Χίο και είχαμε κάνει σεμινάριο. Πολύ ωραίος δάσκαλος. Ο Astier, με τον Astier, επειδή είμαι πάρα πολλά χρόνια μαθήτριά του, αισθανόμουνα ότι με αγαπάει πάρα πολύ και όσες φορές με διόρθωνε ήταν πολύ καίρια τα, οι διορθώσεις του. Και βελτιώθηκα πάρα πολύ μέσα από το μάθημά του. Έτσι, άλλες στιγμές με τους…

Ή στιγμές σε παραστάσεις. Θυμάστε κάποιες παραστάσεις που σας έχουν μείνει χαραγμένες στη μνήμη; Για διάφορους λόγους, όχι μόνο για…

Είχα κάνει μία παράσταση, όταν είχα την σχολή μου, που ήμουνα μπροστά μόνη μου και έκανα μία κίνηση και ερχόταν μία-μία κοπέλα από τις χορεύτριες και με άγγιζε κάπου κι εγώ κινιόμουνα. Μετά μια δεύτερη, μετά μία τρίτη, μετά μία τέταρτη… Όσες κοπέλες ήταν, όσες μαθήτριές μου ήτανε. Και μετά κάναμε σύνολο όλοι μαζί. Δηλαδή η καθεμία που έβγαινε, έμενε εκεί στην σκηνή. Κι εγώ, με την πρώτη κίνηση που μου έκανε η Έλενα, έφυγα. Και όταν τελείωσε η χορογραφία, έρχεται η μία τις μαθήτριές μου: «Διονυσία, γιατί έφυγες;». «Πού έφυγα;», λέω. Δεν είχα καταλάβει ότι είχα φύγει από την σκηνή. Την άλλη χορογραφία, χόρευα, ήμουν οκτώ μηνών και χόρευα με τα παιδιά… Που, Παναγία μου! Όλοι μου λέγανε να καθίσω και εγώ τίποτα, χόρευα οκτώ μηνών! Ενώ μου είχαν πει ότι δεν πρέπει να χορεύω, δεν πρέπει να κινούμαι… Βλακεία, φοβερή βλακεία! Μετά είχα κάνει μία άλλη ωραία χορογραφία… «Ωραία», λέγανε ότι είναι ωραία, ξέρω 'γω, οι κριτικοί. Με τρεις τηλεοράσεις επί σκηνής, που ήτανε, το βίντεο που έπαιζε ήταν του Μιχάλη. Και μ’ ένα σκοινί δεμένο, κόκκινο, γύρω από τρεις χορεύτριες. Ένα πολύ αλληγορικό έργο. Αυτό καλό. Δύσκολο, πολύ δύσκολο, με πολύ δύσκολη μουσική. Ξενάκη. Ξενάκης ήτανε ή… Νομίζω Ξενάκης. Μετά, ένα σόλο που είχα κάνει με του Μπαχ, ένα κοντσέρτο για βιολοντσέλο που-. Όλες μου οι χορογραφίες έδειχναν μια, είχαν μια εσωτερικότητα. Δεν ήταν τίποτα, ας πούμε, εξ απαλών ονύχων, να είναι επιδερμικό. Ήτανε όλα με… Να θέλω να πω κάτι, να μεταφέρω ένα μήνυμα. Μια παράσταση που είχαμε κάνει με τον Ντελινιέρ στη Χίο, δεν ήταν ακριβώς… Ήταν ένα χορογραφημένο μάθημα κλασικού μπαλέτου. Που ήτανε μπάρα και κέντρο. Και γωνία. Α, με τον Astier, για το μάθημα του Astier έχω κάνει τρεις, τέσσερις χορογραφίες… Όχι, παραπάνω! Από το Πνευματικό που ήμουνα εδώ και τρία, τέσσερα… Ήταν η πανδημία δύο χρόνια που δεν έχω κάνει τίποτα. Εφέτο και πριν τρία χρόνια, πριν τέσσερα χρόνια, πριν πέντε, έξι, εφτά χρόνια χορογραφώ πάνω στο μάθημά του, το οποίο δεν είναι ακριβώς μάθημα, είναι χορογραφημένο μάθημα. Και έχει μέσα και στοιχεία σύγχρονου. Έτσι, άλλα ωραία πράγματα με παραστάσεις, δεν θυμάμαι αυτήν τη στιγμή.

Υπάρχουν χώροι στους οποίους κάνατε κάποια παράσταση και νιώθατε δέος; Λόγω του χώρου; Ας πούμε στην Επίδαυρο…

Στην Επίδαυρο σίγουρα. Στους Δελφούς σίγουρα.

Ήταν στο πλαίσιο θεάτρου; Θεατρικής παράστασης;

Ήταν η Κρατική… Με τη Ζουζού είχαμε κάνει… Η Πράτσικα τότε, πριν πολλά χρόνια, πριν, έκανε τις Δελφικές Εορτές μαζί με την Εύα Πάλμερ και τον… Είχαμε κάπως σαν… Δεν ήταν τεχνική σύγχρονου χορού, αναβιώναμε με κοστούμια δικά της και στους Δελφούς και στην… Ειδικά στους Δελφούς και μέσα στην Επίδαυρο κινηθήκαμε περίπου το ίδιο. Την ίδια εποχή. Ήταν μια μία εβδομάδα που ζούσαν όλοι «οι κρατικοί» μαζί. Με αυλό του Πανός, με φλογέρες, με… Τα αγόρια είχαν και φλογέρα μεγάλη… Εκεί, ειδικά στους Δελφούς ήτανε πολύ, πολύ δυνατό αυτό το αίσθημα. Μετά…

Πώς ήταν η ατμόσφαιρα σε αυτές τις παραστάσεις; Θυμάστε να περιγράψετε και τους συναδέλφους και το τελικό αποτέλεσμα…

Το τελικό αποτέλεσμα ήταν καλό. Αλλά δεν σημαίνει ότι όλοι οι χορευτές της Κρατικής είχαν την ίδια αντιμετώπιση. Θυμάμαι συναδέλφους στο μάθημα της μουσικής να έχουν τα δύο πόδια πάνω στο τραπέζι, στο θρανίο, και να μην παρακολουθούν με την ίδια αγάπη, όπως-. Κι αυτό είναι λυπηρό. Κι όταν ο καθηγητής είναι ανοιχτός και δεν παρατηρεί… Οπότε τα ίδια άτομα, οι ίδιοι οι φοιτητές, δεν αντιμετώπιζαν και το γεγονός των Δελφών ή της Επιδαύρου με τον ίδιο σεβασμό. Και οπότε χάνεται, χάνεται κάτι σημαντικό, νομίζω. Πολλές φορές, όμως, πρέπει να επιβάλλει ο χορογράφος ή ο δάσκαλος, να απαιτεί σεβασμό. Όταν βλέπει ότι το κοινό του, ε, οι χορευτές του δεν το κάνουν. Έχω χορέψει και στο υπαίθριο θέατρο στην Αθήνα. Είχαμε κάνει, με τον Astier είχαμε κάνει ένα μάθημα.

Ηρώδου του Αττικού;

Όχι Ηρώδου του Αττικού, επάνω στη… Μπα, τι έπαθα τώρα... Υπαίθριο... Για πες. Μπα, τι έπαθα τώρα… Είχαμε κάνει και… Εμένα, επειδή χορεύαμε εδώ, στον Φρόντζο, που είναι μια μικρή, μία σμίκρυνση της Δωδώνης, ήμουνα πολύ συνηθισμένη να χορεύω. Γιατί όταν χορεύεις σε εξωτερικό θέατρο, είναι πιο δύσκολο. Ενώ το μέσα, μέσα στο θέατρο, είναι διαφορετικό το αίσθημα. Και όταν έχει γίνει η παράσταση εκεί, ήμουν πολύ πιο άνετη σε σχέση με τους υπόλοιπους!

Γιατί είναι πιο εύκολο;

Το μέσα;

Ναι.

Είσαι προστατευμένος. Ενώ έξω είναι άλλο το αίσθημα. Μεγαλώνεις! Μεγαλώνεις έξω! Ενώ όταν είσαι μέσα στο θέατρο, πάλι μεγαλώνεις όταν χορεύεις, αλλά είναι πιο μαζεμένο, πιο…

Πιο ασφαλές.

Πιο ασφαλές! Μπράβο, μπράβο!

Οπότε, εσείς τι νιώθετε πριν ανέβετε στη σκηνή;

Παναγία μου! Αρρωσταίνω. Τρομερό άγχος. Και, δεν ξέρω, καμιά φορά σκέφτομαι ότι είμαι άνθρωπος του στούντιο. Δηλαδή, να ετοιμάσω, να χορογραφήσω, άπειρες πρόβες, να μην κουράζομαι… Όταν είναι να χορέψω, είναι μαρτύριο! Έχω τόσο άγχος… Αφού την τελευταία φορά που χόρεψα στους Μελιγγούς, όλο το πρωί να κλαίω. Να κλαίω χωρίς λόγο. Αφού είχα τον γιο μου να μου λέει: «Μάνα, για σένα, χόρεψε για σένα!». Γιατί η μουσική ήταν του Δημήτρη του Καραγεώργου, ο οποίος, με τον οποίο δεν είχαμε κάνει πρόβες μαζί, γιατί εκείνος πέρναγε, έχανε τη γυναίκα του, τέλος πάντων. Ήταν πολύ άρρωστη. Και δεν βρήκαμε χρόνο να δουλέψουμε μαζί και δούλευα μόνη μου. Και μέχρι να βγω να χορέψω, δηλαδή, είχα αρρωστήσει. Πάντα αυτό το άγχος έχω. Ε[00:30:00]ντάξει, άμα βγω, μετά είναι εντάξει. Πιο εύκολο. Όχι τελείως εύκολο, αλλά είναι πιο εύκολο!

Πώς είναι η στιγμή μόλις πατάτε το πόδι σας στη σκηνή;

Μόλις πατάω το πόδι μου στη σκηνή, είναι ονειρική! Είναι μοναδική! Κάθε φορά είναι και διαφορετική.

Αισθάνεστε μια σύνδεση με το κοινό;

Ναι, ναι. Ειδικά τις δύο τελευταίες… Όχι, στην προτελευταία που χόρεψα για τον Μιχάλη, όχι. Ήμουνα, επίσης ήμουν πάρα πολύ αγχωμένη και ήθελα να κάνω κάτι για εκείνον. Τώρα, στους Μελιγγούς, την αισθάνθηκα αυτήν την επικοινωνία με το κοινό, γιατί ήταν πολύ θετικό το κοινό προς εμένα! Και αυτό μου έκανε πάρα πολύ καλό. Μου έκανε πάρα πολύ καλό. Είχαμε βέβαια την ατυχία με την μουσική που κόπηκε, αλλά, εντάξει. Πες ότι μπορεί να ήταν… Γιατί ήταν δεκατρία λεπτά το κομμάτι, ήταν πάρα πολύ μεγάλο. Αλλά, εντάξει, το χάρηκα.

Υπάρχει κάποια παράσταση η οποία σας έχει σημαδέψει; Είτε από αυτές που έχετε παρακολουθήσει, χορευτικές, είτε από αυτές που έχετε χορογραφήσει και έχετε συμμετάσχει.

Είναι πολλές. Έχω δει στο Μέγαρο Μουσικής της Pina Bausch που μου αρέσει πάρα πολύ. Έχω δει από την όπερα της Λυών, πριν πολλά χρόνια, πάρα πολλά χρόνια, μπορεί να 'ναι είναι είκοσι, δεκαεννιά; Καταπληκτική παράσταση. Έχω δει τον Baryshnikov με τον Ινδό, φανταστική παράσταση. Πολλές, πολλές είναι. Και καθεμιά για τον δικό της λόγο με έχει συγκινήσει. Την Pina Bausch στο Ηρώδειο. Πολλές παραστάσεις. Καλά, στη Γαλλία είχα δει τον Béjart. Τον Béjart τον είδα και στην Επίδαυρο και στο Ηρώδειο. Στην Επίδαυρο ήταν ξυπόλητοι, με παπουτσάκια μαλακά μάλλον και στο Ηρώδειο ήταν με pointe. Eκείνοι που με έχουν σημαδεύσει είναι αυτοί της όπερας της Λυών, Solo for Duo ήταν το ένα, το άλλο ήτανε – πολύ ωραίες, της Pina Bausch. Τον Baryshnikov παρά την ηλικία του, φανταστικός. Όχι στο Νιάρχος, στο Ωνάσειο. Αρκετές. Όπου μπορούσα να πηγαίνω, δηλαδή, πήγαινα. Έπαιρνα το λεωφορείο και πήγαινα. Μετά δυσκόλεψαν τα πράγματα. Και οικονομικά, με την κρίση, και με την ασθένεια του Μιχάλη… Πέρασα και εγώ ένα πρόβλημα. Πιστεύω ότι έχει ξεπεραστεί. Αυτήν την στιγμή δεν…

Θυμάστε την πρώτη παράσταση που πρωταγωνιστήσατε εσείς;

Ναι. Όχι. Όχι, να σου πω, φρόντιζα να μην είμαι εγώ και τα υπόλοιπα… Να είμαστε, να συμμετέχουμε όλοι. Να έχουμε όλοι τον ίδιο ρόλο. Δεν μου άρεσε να κάνω, να έχω πρωταγωνιστικό ρόλο εγώ και να ακολουθούν οι υπόλοιποι. Αυτό δεν το ήθελα. Ήθελα να είναι πάντα μια συνεργασία.

Την πρώτη παράσταση που συμμετείχατε;

Ναι, έχω κάτι φωτογραφίες! Μετά, με την Κρατική δίναμε παραστάσεις, αλλά επίσης είχα άγχος. Μ’ άρεσε να ερευνώ. Δηλαδή ο χώρος της… Α, είχαμε κάνει… Μας είχε, στο πρώτο έτος στην Κρατική μας είχε δώσει η Ζουζού η Νικολούδη να κάνουμε μία φυσιογνωμία. Απ’ όπου θέλαμε. Κι εγώ είχα χορέψει την Σάρα, από την Παλαιά Διαθήκη. Λες και διαισθάνθηκα ότι θα αργήσω να κάνω παιδί. Το έκανα στα τριάντα επτά μου, τον Ηλία. Και ήτανε μουσική, σύγχρονη μουσική, πήγε πολύ καλά. Σόλο πάντα. Μετά έκανα… Δεν θυμάμαι τι έκανα στο δεύτερο έτος, στο τρίτο έτος και στο τέταρτο… Κάναμε διάφορα. Είχα κάνει τον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο, που ήτανε όλο το έτος. Είχαμε μπει είκοσι πέντε και τελειώσαμε εννιά. Αλλά, εντάξει, ωραία, πολλά. Σήμερα είναι πολύ πιο προχωρημένα τα πράγματα. Δηλαδή, κάνω ένα flashback και καμία σχέση πριν τόσα χρόνια. Δηλαδή σαράντα χρόνια περίπου είμαι στα Γιάννενα και δύο χρόνια, σαράντα δυο… Πριν σαράντα χρόνια, καμία σχέση με το σήμερα. Σήμερα είναι πολύ περισσότερες οι δυνατότητες στα παιδιά να δοκιμάσουν, να… Αλλά και πολύ μεγαλύτερος ο ανταγωνισμός, βεβαίως, ε; Α, στην Καλαμάτα. Πήγαινα σε σεμινάρια στην Καλαμάτα. Σχεδόν για έξι χρόνια συνέχεια. Πολύ μεγάλοι δάσκαλοι εκεί. Χορογραφία με το-,  από τους Batsheva. Απίστευτα πράγματα! Με έναν Βέλγο… Πάρα πολύ ωραίες παραστάσεις εκεί, πολύ δυνατά! Αχ, ξεχνάω τα ονόματα των χορογράφων. Έπρεπε να ανοίξω. Πάρα πολύ ωραίες. Και ωραία μαθήματα και ωραίες παραστάσεις.

Και από πού αντλείτε έμπνευση για μια χορογραφία;

Από γεγονότα. Από τη φύση. Από τη μουσική. Από συναισθήματα. Και από πίνακες ζωγραφικής. Από μορφές. Είχα χορέψει την Κυρά της Λίμνης. Μια δουλειά του Μιχάλη πάλι. Την Κυρά της Λίμνης των Ιωαννίνων.

Την κυρά Φροσύνη.

Την κυρά Φροσύνη, ναι. Προσωπικότητες, συναίσθημα, μουσική, πίνακες, γεγονότα. Μπορεί να εμπνευστώ από ένα περπάτημα, από μία έκφραση. Μπορεί να σε προχωρήσει και να…

Και όλη αυτή η διαδικασία της δημιουργίας κρατάει, ας πούμε, συνήθως πολύ στο μυαλό σας ή ξεκινάτε και το…

Το εφαρμόζω αμέσως.

Ναι, αμέσως.

Είναι φορές που έχει συμβεί και αυτό και το άλλο. Δηλαδή είναι φορές που δουλεύω κάτι στο μυαλό μου πάρα, πάρα, πάρα, πάρα πολύ και βγαίνει μετά. Είναι άλλο που γίνεται αυθόρμητα, αλλά μπορεί να αλλάξει στην πορεία. Συμβαίνει και αυτό. Κι άλλες φορές γίνεται αυθόρμητα και μένει αυτό το αυθόρμητο και διατηρείται μέχρι το τέλος, μέχρι την έκφρασή του στη σκηνή. Ή μπορεί να βάλω ένα Χ και να πω: «Αυτό δεν γίνεται, αυτό δεν γίνεται» και το αφήνω. Να, είχα, φέτος ήθελα να κάνω μία χορογραφία με μουσική που εμπνεύστηκα του Philip Glass, για την ταινία Ώρες που είχε κάνει. Όμως ούτε πολύ χρόνο είχα και ούτε τα παιδιά, τους χορευτές, τους είχα σε πολλά, σε μαθήματα για να μπορέσει να βγει αυτό. Και το δοκίμασα και δεν ήταν αυτό που ήθελα και το άφησα. Τώρα θέλω να κάνω του χρόνου, πρώτα ο Θεός δηλαδή, να έχω τα παιδιά, αυτά που θέλω να χορέψουνε, περισσότερες φορές, για να μπορέσω να κάνω άλλη μουσική του Philip Glass, το Étude 2, τη Σπουδή Νο.2. Ελπίζω να βγει αυτό. Γιατί άμα δεν βγει, θα στεναχωρηθώ! Να βγει η ιδέα που έχω. Μια ερώτηση-απάντηση από… Εντάξει, δεν έχω αγόρια πολλά, ένα αγόρι είναι. Αλλά μπορεί τον ρόλο του αγοριού να τον ερμηνεύσει μια κοπέλα. Να είναι μια ερώτηση-απάντηση. Αυτή η ιδέα υπάρχει στο μυαλό μου και μπορεί να βγει του χρόνου πιο εύκολα απ’ ό,τι φέτος, που δοκίμασα. Κάναμε και μία δουλειά με μία ιδέα του Χάρη του Πεχλιβανίδη, του διευθυντή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., Γυναίκα, Ισότητα, Ελευθερία. Και μου βγήκε έτσι ωραία δουλειά. Ήτανε λυρικό το πρώτο, σαν εποχής βαλς. Μετά έγινε αυτό πολύ δυνατό και σκληρό και τελειώνει με την δυναμική της γυναίκας. Και την ανάγκη [00:40:00]της για ελευθερία και έκφραση. Βέβαια σήμερα αυτό το συναντάμε στις πιο πολλές. Όπως το συναντάω και σ' εσένα. Μία δυναμική η οποία δεν φωνάζει, αλλά υπάρχει. Μπράβο σου!

Ευχαριστώ!

Το λέω πολύ ειλικρινά!

Σας ευχαριστώ! Θέλετε να επιστρέψουμε στα χρόνια του Παρισιού;

Ναι.

Πώς προέκυψε η μετάβαση στο Παρίσι;

Ναι. Στο Παρίσι ήμουν με έναν γλύπτη, είχα μια σχέση με έναν γλύπτη αρκετά χρόνια, ο οποίος είχε επιλέξει το Παρίσι… Θα μου πεις: «Γιατί ακολούθησες τον Βασίλη;», αλλά, εντάξει, ήμουνα σε μία, είχα πάρει το πτυχίο μου και ψαχνόμουνα κι εγώ πού να πάω για να συνεχίσω… Και πηγαίνοντας στο Παρίσι, μπήκα αμέσως στη Σορβόννη, στο Paris IV. Εκεί έψαχνα και κάτι άλλο, γιατί, ήθελα να βρω τον Peter Goss. Kαι παράλληλα με τη Σορβόννη, έκανα, είχα βρει το στούντιο του Peter Goss και έκανα κι εκεί μαθήματα τα οποία με συγκινούσαν τόσο πολύ, που μετά η Σορβόννη πήγε σε δεύτερη μοίρα. Γιατί επέστρεψα. Επέστρεψα γιατί η σχέση δεν πήγαινε καλά με τον συγκεκριμένο άνθρωπο και προτίμησαν οι γονείς μου να μην ταλαιπωρούμαι συναισθηματικά, νά ‘ρθω να μείνω ένα διάστημα και μετά να ξαναπάω όπου θέλω. Και μου’ χε πει ο μπαμπάς μου: «Διονυσία, μπορείς να πας όπου θες. Διάλεξε». Χωρίς ο άνθρωπος να έχει τις άπειρες δυνατότητες, αλλά έβλεπε ότι το παιδί του ήθελε να κάνει κάτι. Και τυχαίνουν τα Γιάννενα και μου λέει και ο μπαμπάς τότε: «Πήγαινε έναν χρόνο και άμα δεις ότι δεν σ’ αρέσει, έρχεσαι και πας όπου θέλεις». Όμως δεν συνέβη αυτό. Το κάρμα, πώς είναι!

Και πώς ήταν η άφιξή σας στα Γιάννενα;

Χάλια! Πιο χάλια δεν γινότανε. Να σου πω γιατί. Γιατί εδώ τα πράγματα ήτανε άθλια. Και γιατί ήταν άθλια. Ζώντας την Αθήνα, στο Παρίσι μετά, στις αίθουσες του Παρισιού, έρχομαι εδώ και με περιμένανε οι κυρίες του Λυκείου Ελληνίδων. Δεν υπήρχε άλλος χώρος. Ένας χώρος σκοτεινός, χωρίς πάτωμα… Και λέω: «Εγώ εδώ δεν μπορώ να δουλέψω». Εντωμεταξύ οι συνθήκες -οι οικονομικές συνθήκες- ήταν πάρα πολύ καλές και με συμβούλεψαν και οι δικοί μου άνθρωποι ότι: «Τώρα τα Γιάννενα θα αποκτήσουν ραδιοφωνικό σταθμό, ξέρω 'γω… Έχουν πανεπιστήμιο…». Τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό εννοώ. Τελικά δεν ξέρω πώς πείστηκα. Και ήρθα.

Ποια χρονιά έγινε αυτό;

Το ’82. Τον Οκτώβριο του ’82. Σαράντα χρόνια. Όχι, πόσα χρόνια; Τριάντα οκτώ, τριάντα εννιά; Καλά, ναι, εκεί κοντά.

Θα τα κάνουμε μετά τα μαθηματικά.

Ναι, ναι, ναι. Τραυματίστηκε ο αχίλλειος και το γόνατό μου, αναγκάστηκαν να κάνουν πάτωμα, με συμβουλή δική μου. Τα παιδιά αυξανόντουσαν πάρα πολύ. Από εκατόν πενήντα γίνανε διακόσια, γίνανε… Στο τέλος ήτανε τριακόσια πενήντα. Και αυτά, φαντάσου, Βίκυ μου, ότι δίδασκα Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη. Και έπρεπε όλα αυτά τα παιδιά να τα βάλω σε αυτές τις ώρες. Δηλαδή, απίστευτες ώρες ήτανε. Πολύ στριμωγμένο το πρόγραμμα, γιατί είχαν και δημοτικούς χορούς. Την Παρασκευή, το Σάββατο, είχαν δημοτικούς χορούς. Και τα βράδια της Τρίτης και της Πέμπτης. Και προσπάθησα να στριμωχτώ και να προσαρμοστώ, με πάρα πολλά παιδιά σε κάθε τμήμα, το οποίο δεν είναι και ό,τι καλύτερο. Ποια ποδαράκια να πρωτοδείς; Ύστερα, δεν περιαυτολογώ, αλλά ήταν πάρα πολύ πίσω τα πράγματα εδώ. Έπρεπε να… Θυμάμαι, δίδασκα σύγχρονο χορό και τζαζ, ξυπόλητη. Και μόλις τελειώνει το μάθημά μου, με βρίσκει η πρόεδρος, η οποία ήταν μία καταπληκτική γυναίκα. Και με αγάπησε από την πρώτη στιγμή. Μου λέει: «Διονυσία, ήρθε ο δήμαρχος να σε δει και δεν τον άφησα να μπει μέσα». «Γιατί, κυρία Άννα;», της λέω. «Γιατί ήσουνα ξυπόλυτη!». Δηλαδή, τα παπούτσια τα είχανε πετάξει πενήντα, έναν αιώνα πριν! Μετά, είχα κάνει μια χορογραφία τον Νοέμβριο στη λέσχη αξιωματικών. Κι ήτανε έξι κοπέλες μαζί μ' εμένα. Και ήταν ένα κομμάτι που χορέψαμε ξυπόλητες, γιατί ήταν σύγχρονο. Κι εκεί οι άνθρωποι που παρακολουθούσαν την χορογραφία, με ρωτάγανε μετά, αυτό είναι βαθιά μέσα στο μυαλό μου: «Δεν έχουν λεφτά να πάρουν παπούτσια;». Δηλαδή, αυτό το πράγμα, αυτό ήτανε λίγο σαν πληγή. Μέχρι να πείσεις τους ανθρώπους ότι δεν είναι αυτό ο χορός. Δεν είναι να φοράς τα παπούτσια με τακούνι για να χορεύεις. Ή, ξυπόλυτη έχεις επαφή με την γη, παίρνεις ενέργεια από την γη. Ναι, αυτό. Και έμεινα πέντε χρόνια. Μετά αποφάσισα, μου έγινε πρόταση να κάνω ένα στούντιο δικό μου. Μετά μεγάλη τους λύπη που έφυγα, από το Λύκειο Ελληνίδων. Αλλά δεν μπορούσα να μείνω άλλο. Και μετά μου έγινε πρόταση από τον δήμο, από τον Νίκο τον Ζαρμπαλά, που ήταν αντιδήμαρχος επί των πολιτιστικών, να πάω στον δήμο. Μου διοργάνωσαν μία παράσταση και σε αυτήν την παράσταση ήμουνα ήδη έγκυος. Και δεν το ήξερα. Και του είπα: «Θα ‘ρθω στον δήμο έναν χρόνο μετά». Γέννησα δηλαδή και μετά πήγα. Για να μη… Εντάξει, δεν ήταν εύκολο να… Μέχρι να γίνει η διαδικασία… Και πήγα μετά στον δήμο.

Και του στούντιο πότε δημιουργήθηκε, πότε άνοιξε;

Το στούντιο, ’82, ’83, συν πέντε χρόνια, ’87; Ναι. Το ’87. Το ’87 μέχρι... Το ’93πήγα στο Πνευματικό Κέντρο κι έμεινα είκοσι δύο χρόνια. Στην αρχή ήμουνα μόνη μου, τεσσεράμισι χρόνια. Μετά ήρθε η Έλενα, μια μαθήτριά μου που είχε τελειώσει την Κρατική. Τεσσεράμισι χρόνια. Μετά ήρθε και άλλη μία, πάλι μαθήτριά μου, που είχε τελειώσει τη Μάνου. Μετά ήρθαν και… Γίναμε πέντε δασκάλες. Οπότε όλα τα μαθήματα πια είχανε… Μοιραζόντουσαν και ήταν πιο ξεκούραστο το πρόγραμμα από το να διδάσκω από τις 4 μέχρι τις 10 το βράδυ, κάθε μέρα, μετά μοιραστήκαμε. Και ήταν και άλλα είδη σύγχρονου χορού που μπήκανε μέσα στο σύστημα και υπήρχε ποικιλία.

Εσείς τι διδάσκατε κυρίως;

Και τα τρία συστήματα. Και μουσικοκινητική και παιδάκια και κλασικό μπαλέτο, από μικρές ηλικίες μέχρι μεγάλους, και σύγχρονο χορό. Δηλαδή στοιχεία σύγχρονου χορού για τις ηλικίες έξι, επτά, οκτώ και μετά λίγο πιο τεχνικά μαθήματα. Αλλά όταν ερχόντουσαν τα καινούργια άτομα, οι καινούργιοι δάσκαλοι, ανανεωνόταν. Και άφηνα χώρο στις νεότερες κοπέλες-δασκάλες.

Όταν δημιουργήθηκε το στούντιο ήταν όπως το είχατε φανταστεί; Ήταν οι συνθήκες και οι προϋποθέσεις…

Καλύτερο απ’ ό,τι το είχα φανταστεί, γιατί είχα πια ελευθερωθεί από τη στεγνότητα του Λυκείου Ελληνίδων… Λόγω παραδοσιακών χορών, δεν ήξερα τι θα πει ούτε κλασικό μπαλέτο ούτε σύγχρονος χορός. Και είχανε κλειδί από την σχολή όλες μου οι μεγάλες οι μαθήτριες. Γινόντουσαν ό,τι ώρα θέλαμε μαθήματα. Πρωί, μεσημέρι, βράδυ. Πρόβες, χορογραφίες, συναντήσεις με τους γον[00:50:00]είς… Ήταν ένας χώρος ανοικτός, με το πνεύμα το ευρωπαϊκό. Και όχι το στεγνό, γιαννιώτικο. Και τολμάγαμε να… Όποτε θέλαμε. Γιατί είχα περιορισμό στο Λύκειο Ελληνίδων τι ώρες θα κάνω πρόβα. Δηλαδή δεν άνοιγαν, δεν άνοιγε η φύλακας εκεί, δεν άνοιγε ούτε Σάββατο απόγευμα ούτε Κυριακή. Κυριακή ήτανε ιερή μέρα… Με τόσα παιδιά που είχα, δεν έπρεπε να μου δώσουν και μια μέρα να κάνω παραπάνω, πρόβα; Τέλος πάντων. Οπότε μετά αυτό το κατέκτησα στον δικό μου τον χώρο. Κι όταν έγινε η πρόταση από τον Δήμο, το σκεφτήκαμε με τον Μιχάλη, μήπως είναι καλύτερα από το να έχω την ευθύνη μιας σχολής που δεν… Συγγνώμη. Δεν ήμουνα και από την φύση μου επιχειρηματίας, για να πω: «Θα κρατήσω ένα βιβλίο με μαθητές και θα είμαι συνεπής στην εφορία, σε αυτά, στο ΤΕΒΕ», τι ήταν τότε… Οπότε αυτό σαν να βόλεψε, εντός εισαγωγικών. Ήμουνα επίσης πιο ελεύθερη να κάνω όποτε θέλω. Και πρόβες και μαθήματα και πρωινά και καλοκαίρια… Γιατί το καλοκαίρι άμα κλείνει η σχολή, τι κάνεις; Πώς γυμνάζεσαι; Πού; Τότε που ήμουνα στο Λύκειο Ελληνίδων πήγαινα στην Αθήνα. Μετά κι άλλες χρονιές πήγαινα, αλλά δεν… Άλλο είναι να είσαι στον χώρο σου και με την πληροφορία που έχεις πάρει από σεμινάριο να την εφαρμόζεις αμέσως, το καινούργιο πράγμα. Τώρα, μόνη μου ό,τι κάνω!

Από την αλληλεπίδραση με τις μαθήτριες, με τις μαθητευόμενες, μαθητευόμενους, με αυτό το αλισβερίσι που είχατε, τι έχετε αποκομίσει;

Και καλά και κακά. Θα σου πω. Πολλές φορές όταν χορογραφούσα και ήταν μαζί με τις μαθήτριές μου, έλεγα: «Εσύ τι λες εδώ;». Ή στα μαθήματα του αυτοσχεδιασμού, που είναι πολύ δύσκολα τα μαθήματα και επειδή είχαν έρθει και καινούργιες, όταν είχαν έρθει και οι καινούργιοι δάσκαλοι, εκεί ήταν ακόμα καλύτερα η συνεργασία. Είχα και κακή εμπειρία μ’  αυτό, να μην πω το όνομα, αποφασίζει μια δασκάλα να κάνει τον Γλάρο του…

Τσέχωφ;

Του Τσέχωφ. Και μου κάνει πρόταση να χορέψω κι εγώ. Και ό,τι κάναμε ήταν δικό μας. Δηλαδή ήτανε η κοπέλα που είχε την ιδέα, εγώ κι άλλες δύο χορεύτριες. Ό,τι κάναμε, η καθεμία, ήταν δικό της. Ε, κι εκείνη θεώρησε καλό να πει ότι ήταν δική της η δουλειά. Το οποίο δεν είναι καθόλου αλήθεια. Και υπήρχε σοβαρή σύγκρουση, γιατί ό,τι έκανα, έμπαινε μπροστά. Να μην είμαι μόνη μου… Τέλος πάντων. Και φτάσαμε στο τέλος, όπου ήτανε, αντί να χαρούμε όλη αυτήν την ιστορία, υπήρχε από κάτω… Και όταν δημιουργεί ένας χορογράφος ή ένας δάσκαλος τέτοια κατάσταση, είναι πολύ άσχημη. Γιατί ο χορός είναι, αν μη τι άλλο, είναι έκφραση συναισθημάτων, καταστάσεων, δεν μπορεί να βγαίνει έτσι. Και ήταν πολύ κακή. Άλλες φορές όμως είχαμε καλή συνεργασία. Με άλλους.

Θυμάστε μία; Κάποια, έτσι, χαρακτηριστική;

Ναι, αυτή που είχαμε κάνει με τις τηλεοράσεις, που ήταν σαν ομφάλιος λώρος αυτό… Ήταν συγκλονιστικό. Και η άλλη η χορογραφία που είχα κάνει με το, που ήμουνα σε ένα παγκάκι με τη μουσική του Μπαχ και αυτήν την… Και αυτή ήταν πολύ, πολύ δυνατό πράγμα. Και αυτή η μουσική υπάρχει μέσα μου ακόμα. Σαν να έδειχνε τη μοναξιά, έτσι, την απομόνωση… Ανάλογα και τι περίοδο πέρναγα στη ζωή μου. Καλή, κακή, με προβλήματα… Τα οποία βγαίνουν στην κίνηση.

Η χορογραφία για την υποδοχή της Ολυμπιακής Φλόγας…

Ναι, αυτό ήτανε μια ιδέα του Επαμεινώνδα Ριστάνη, ο οποίος ήταν αντιδήμαρχος επί των πολιτιστικών. Ήρθε και με κάλεσε στο γραφείο του… Αντιδήμαρχος πολιτισμού, ναι. Με καλεί στο γραφείο του και μου λέει: «Κυρία Φειδοπούλου, θέλω να κάνετε την υποδοχή της Ολυμπιακής Φλόγας».

Το 2004 ήταν αυτό;

Νομίζω. Ναι, ναι, το  ’04. Αυτό θα γινόταν στην πλατεία, σε ένα… Είχε στηθεί ένα βάθρο. Πωπω, ήταν πολύ δύσκολο, έτσι, να το… Και πήρα μια μουσική του Θεοδωράκη, μου σχεδίασε ο Μιχάλης τα κοστούμια. Πέντε. Ήταν ένα κοστούμι με λίγο εβαζέ με πέντε διαφορετικά χρώματα ζώνης. Και πήγε πάρα πολύ καλά, ήταν πολύ καλά και τα κορίτσια που… Α, ξέχασα να πω και την Εύη, την Άννα και την Δώρα την Ζούμπα, που και αυτές προχώρησαν στη ζωή τους πάρα πολύ, που ήταν μαθήτριές μου. Και ήταν αυτές οι κοπέλες και άλλη μια μαθήτριά μου και εγώ. Τρεις, τέσσερις κι εγώ πέντε. Πήγε πάρα πολύ καλά. Είχε τρομερή απήχηση. Ήταν στην πλατεία, ακριβώς, πάνω σε ένα ξύλινο βάθρο και άπειρος κόσμος γύρω-γύρω-γύρω-γύρω! Το θυμάμαι, ήτανε φανταστικό! Φανταστικό. Πολύ ωραία ιδέα και απ’ του Μιχάλη και, εντάξει, και χορογραφικά βγήκε μετά πολύ καλά. Επίσης είχα, έτσι, αυτήν την συμβουλή. Έτσι, και ιδέες και από τις ίδιες τις μαθήτριές μου. Βοηθάνε δηλαδή σε αυτό το όλο. Γιατί, εντάξει, άμα κάνεις πάρα πολλά πράγματα και δεν κάνεις μόνο χορογραφία ή μόνο ένα μάθημα και αυτό να το χορογραφήσεις, ε, δεν είναι δύσκολο; Και να έχεις και άπειρα παιδιά, να διδάσκεις.

Οπότε, αρκετές δουλειές -χορογραφίες προέκυψαν συλλογικά.

Συλλογικά, ναι, ναι, ναι! Όχι, δεν αντιλέγω σε αυτό!

Και ποια ήταν η στάση σας απέναντι στους μαθητές σας, τι προσπαθούσατε να…;

Τελείως δημοκρατική, εντελώς δημοκρατική. Αυτό το ήθελα. Ήθελα το πάρε-δώσε με τους μαθητές μου. Γι’ αυτό και αναπτύχθηκε και αγάπη και εμπιστοσύνη, ναι. Όχι, και ακόμα όταν τις βρίσκω τις μαθήτριές μου, συναντιόμαστε κάπου, την εισπράττω αυτήν την αγάπη και την εμπιστοσύνη, ακόμα. Δηλαδή, άνοιξαν τα φτερά τους και προχώρησαν με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο. Είμαι πίσω εγώ και τα χαίρομαι τα παιδιά! Αυτή η πανδημία, όμως, δύο χρόνια, μας τσάκισε. Σε όλα τα επίπεδα. Το μόνο που χαίρομαι είναι ότι μπόρεσα να ζήσω κοντά στον Μιχάλη, χωρίς να έχω ούτε μαθήματα ούτε… Η έννοια μου ήταν μόνο ο Μιχάλης. Αυτό ήταν ευκαιρία στην πανδημία.

Πώς επηρέασε τον τρόπο σκέψης σας ο σύζυγός σας-

Ο Μιχάλης.

Και την δουλειά σας, τις συνεργασίες σας… Πώς σας άλλαξαν ως άνθρωπο;

Εκείνος μου έλεγε πολλές φορές: «Γράφε, Διονυσία, γράφε, Διονυσία, γράφεις πολύ ωραία». Και όταν ήταν να κάνω μια δουλειά, το κουβεντιάζαμε μαζί. Και του έλεγα: «Πες μου την γνώμη σου». Ή εκείνος όταν έγραφε κάτι, ένα κείμενο ή μια εισήγηση, μου τη διάβαζε μετά. Και γι’ αυτό πολλές φορές επενέβαινε στα κοστούμια… Όχι τόσο στην επιλογή της μουσικής, αυτό με άφηνε, το έκανα μόνη μου, αλλά στον χώρο, στην αρχιτεκτονική του χώρου, δεν επενέβαινε, συμβούλευε. Μου λέει: «Εγώ βλέπω αυτό, εσύ κάνε ό,τι θες». Αλλά εγώ την κράταγα την συμβουλή του και την ακολουθούσα. Θυμάμαι είχα μια χορογραφία, εκεί που χόρευα την Κυρά της Λίμνης, πάλι είχε σχεδιάσει το κοστούμι ο Μιχάλης. Ήτανε ένα κόκκινο, βαθύ κόκκινο ρούχο. Και από πάνω. Εντωμεταξύ, ήτανε πολύ δύσκολο να το κάνω, ήταν σ' έν[01:00:00]α, στην Ε.Η.Μ., Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών… Α, και χόρευα και στην Λυρική Παμβώτιδα, έχω χορέψει, που έκανε ο Μιχάλης στην λίμνη, στο Νησάκι. Και η έμπνευσή μου τι ήτανε; Ένας πίνακας του Καντίνσκι, που είναι ένας ζωγράφος που τον εκτιμώ πάρα πολύ, κι εκεί πάνω βασίστηκα. Που ήτανε ένα πολύ δυνατό μαύρο, με από κάτω έτσι όπως είναι ο Καντίνσκι. Εκεί πάνω βασίστηκα κι έκανα την Κυρά της Λίμνης. Που ήταν ο χώρος, ήταν έτσι πάρα πολύ μικρός και δεν… Δηλαδή δεν είχα εύρος κίνησης, αλλά καλά πήγε! Αλλά μέχρι να γίνει αυτό, Παναγία μου!

Η αλληλεπίδρασή σας με η κοινωνία των Ιωαννίνων, πώς ήτανε; Εξελικτικά.

Εξελικτικά.

Από τη στιγμή που ήρθατε, μέχρι σήμερα.

Ο Μιχάλης είχε, έχει πάρα πολλούς φίλους, οι οποίοι ομολογώ ότι με δέχτηκαν εξίσου καλά και με αγάπησαν. Ύστερα, επειδή εκείνος είχε κοινωνικό έργο και, πώς το λένε, επιστημονικό έργο, όταν ήμασταν μαζί, είχα, δεχόμουνα αυτήν την… Με αποδέχονταν σαν τη γυναίκα του Μιχάλη. Βέβαια, εκείνος ήταν ένας πολύ πληθωρικός άνθρωπος, δηλαδή μίλαγε, μίλαγε, μίλαγε, μίλαγε… Τρομερά υψηλό επιστημονικό και γνωστικό επίπεδο, οπότε εγώ, εντάξει, έπαιρνα παρά… Συμμετείχα πολλές φορές, αλλά πιο πολύ έπαιρνα. Γιατί ήτανε ένας άλλος χώρος. Και όταν τα ετοίμαζε όλα αυτά, που δεν τα ετοίμαζε, του έβγαιναν αυθόρμητα, από την μελέτη που είχε κάνει, και θαύμαζα! Έπαιρνα. Αυτό. Σε εκδρομές μας, σε εισηγήσεις του, σε σεμινάρια, σε… Παντού, παντού, παντού. Ακολουθούσα κι εγώ.

Έχετε ασχοληθεί και εθελοντικά διδάσκοντας χορό. Θέλετε να μου πείτε λίγο γι’ αυτό;

Άρχισε... Αυτό είχε αρχίσει από την παιδική μου ηλικία. Η μητέρα μου ήτανε ένας άνθρωπος που ήθελε να προσφέρει σαν χαρακτήρας. Μας έπαιρνε μικρά παιδάκια και πηγαίναμε στο ΠΙΚΠΑ, στην Βούλα, τότε, και πηγαίναμε στα παιδάκια σοκολάτες, κάτι μικρές σοκολατίτσες, Παυλίδη ήτανε, ΙΟΝ ήτανε; Και παιχνιδάκια. Χριστούγεννα… Όχι. Πάσχα δεν θυμάμαι τι πηγαίναμε. Και αυτό το βίωνα από μικρή. Και όταν πέρασα έτσι μια δυσκολία με την διατροφή μου στο γυμνάσιο, με είχαν πάει οι γονείς μου σε έναν πολύ καλό ψυχίατρο, λόγω εφηβείας, έτσι για να με βοηθήσει. Έκανα τρεις, τέσσερις, πέντε επισκέψεις, ε, μετά τελείωσε αυτό, δεν ήταν κάποιο σοβαρό θέμα. Και σ’ ένα ταξίδι μου από τα Γιάννενα στην Αθήνα, ναι, από τα Γιάννενα στην Αθήνα, βλέπω τον κύριο Λιάκο, που με, είχα κάνει τρεις, τέσσερις επισκέψεις. Μου λέει: «Διονυσία, τι κάνεις εδώ;». Λέω: «Διδάσκω.». «Α…», μου λέει, «…διδάσκεις, αυτά. Έρχεσαι στην Ψυχιατρική να κάνεις στους ασθενείς χορό; Αλλά δεν έχουμε λεφτά». «Έρχομαι», λέω. Και πήγαινα δύο φορές την εβδομάδα, όπου πέρασα πάρα πολύ ωραία. Κάναμε, έτσι, κίνηση, περπατήματα, τρεξίματα, αυτά και στο τέλος καταλήγαμε όλοι να χορεύουμε δημοτικά! Δύο χρόνια. Πέρασα πάρα πολύ ωραία! Γιατί; Γιατί ήταν πολύ ωραίο αυτό; Ό,τι, ό,τι είχα δικό μου, προβλήματα, στενοχώρια, ξέρω 'γω, με το Λύκειο Ελληνίδων, με αυτά, έμεναν απ’ έξω. Και μπαίνοντας εκεί μέσα, έβλεπες ότι υπάρχουνε πολύ πιο δύσκολα πράγματα, Διονυσία. Έζησα εκεί δύο χρόνια. Μετά, ένας συνάδελφος στο Τ.Ε.Ι., είναι ψυχολόγος, νομίζω πρέπει να έχει συνταξιοδοτηθεί τώρα, Σπύρος Μάγκας λεγότανε και μου λέει: «Θες να δουλέψεις, να κάνεις στα παιδιά κίνηση αποκατάστασης;». Ήταν ένα τμήμα δίπλα στο Άσυλο Ανιάτων, που ήταν μικρά παιδάκια και τους έκανα εκεί μουσικοκινητική, τραγούδια, όπου πέρασα επίσης πολύ ωραία. Δεν θυμάμαι πόσο έμεινα εκεί, δύο χρόνια ή έναν χρόνο; Μετά, με καλεί κυρία Νατάσα Μπέγκα… Α, και όταν ήμουν στην σχολή, πήγαινα… Δίναμε παραστάσεις στην «Αγία Ελένη», στο ορφανοτροφείο. Και εκεί με κάλεσαν και έκανα στα παιδάκια, έφηβες ήταν, έφηβες και έφηβοι. Εκεί, εθελοντικά βέβαια, αλλά δεν πήγε και πάρα πολύ καλά όλο αυτό, γιατί υπήρχαν δυσκολίες από τα ίδια τα παιδιά. Και από την διοίκηση, φαντάζομαι. Και μετά με καλεί η κυρία Νατάσα Μπέγκα και ήμουνα στην ΕΛΕΠΑΠ, στους ενήλικες, στο νηπιαγωγείο, στον παιδικό σταθμό, αρκετά χρόνια. Κάναμε πολύ ωραίες χορογραφίες, πολύ ωραία μαθήματα. Και τώρα τελευταία, έφυγα από εκεί, έληξε εκεί… Εθελόντρια ήμουνα, αλλά, για κάποιους λόγους σταμάτησα. Και τώρα είμαι στην ΕΨΕΠ. Η ΕΨΕΠ είναι η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Έρευνας για την Τρίτη ηλικία. Και κάνω σε μεγάλης ηλικίας κυρίες μάθημα χορού. Το μάθημά μου το έχω προσαρμόσει σε μεγάλες ηλικίες. Δεν είναι ιδιαίτερα τεχνικό, αλλά, απ’ ό,τι λένε, τους έχω βοηθήσει πολύ. Να ανασάνουν, να φύγουν από τις δυσκολίες. Σε εθελοντές κάνω και φαντάζομαι ότι από του χρόνου θα μπορέσω να ενταχθώ και στα τμήματα των ανθρώπων με άνοια, που είναι τα πρωινά μαθήματα, για λίγη, πολύ λίγη κίνηση, ίσως να θελήσουν. Πάντως αυτή είναι μια σχέση που μου αρέσει πάρα πολύ. Γιατί εισπράττω πολλή αγάπη. Όπως και στην ΕΛΕΠΑΠ, όπως και στα παιδάκια αποκατάστασης, όπως και στην ψυχιατρική, παντού.

Και τι σχόλια λαμβάνετε και από τα παιδάκια και από τους ενήλικες με τους οποίους δουλεύετε;

Ήταν ένας δύο μέτρα, ήταν ένας άνθρωπος, δεν θυμάμαι το όνομά του, ο οποίος ήτανε στην ψυχιατρική, δεν θυμάμαι γιατί, τι του συνέβαινε… Και πάω μια μέρα και μου λέει: «Πού ‘σαι, ρε Διονυσία;», μου λέει, «Δεν θα ‘κανα αυτό». Και σηκώνει το μανίκι του και βλέπω χαραγμένα, τον πρόλαβαν στο τσακ. Μία αυτό. Μετά, τρέχανε οι κοπέλες να με πάρουν αγκαλιά, να μου δώσουν φιλιά! Τα παιδάκια στην, στο κέντρο αποκατάστασης μου γράφανε μικρά, μικρά, μικρά γραμματάκια: «Διονυσία, σ' αγαπάω», «Διονυσία, σ’ αγαπάμε πολύ!». Μετά, στην ΕΛΕΠΑΠ επίσης, και οι νηπιαγωγοί λέγανε ότι: «Είμαστε πολύ τυχερές που σε γνωρίσαμε». Τα πήγαινα πάρα πολύ καλά και με τα παιδάκια, παρά τις δυσκολίες τους, βοηθάγανε και οι νηπιαγωγοί… Και με τους μεγάλους, όλο γελάγαμε, όλο… Καμιά φορά βαριόντουσαν: «Άντε, να χορέψουμε κανένα δημοτικό!». Ή χορεύαμε ελεύθερα. Και τώρα από την ΕΨΕΠ, πάρα πολύ… Δηλαδή: «Μας έχεις αλλάξει τη ζωή μας». Αυτό. Είναι το μότο που χρησιμοποιούν οι μεγάλες γυναίκες. «Μας έχεις αλλάξει τη ζωή μας!». Αυτό.

Οπότε θεωρείτε ότι….

Ο εθελοντισμός είναι πάρα πολύ σημαντικό πράγμα, όταν θες να το κάνεις, έτσι; Όχι όταν υποχρεούσαι. Νομίζω ότι αυτό είναι το σωστό.

Και ποια θεωρείτε ότι είναι η σημασία του χορού για τον άνθρωπο;

Λυτρωτική. Ελευθερώνονται καταρχήν… Ελευθερώνεται μυϊκά, ψυχικά και… Δηλαδή, σωματικά, ψυχικά και το μυαλό του. Φεύγει. Αισθάνεται μια ελευθερία. Αποσυμφόρηση. Όποιο είδος χορού και να κάνει. Το ότι βρίσκεται σε έναν χώρο, το ότι μοιράζεται με άλλους ανθρώπους, κάποιους… Δεν είναι πάντα ανταγωνιστικό, αυτό, έτσι; Συναγωνιστικό. Σε σχέση με την μουσική, νομίζω ότι είναι ό,τι καλύτερο. Αυτό πιστεύω.

Και τι σημαίνει για 'σας κίνηση και ρυθμός;

Ζωή και μόνο! Να αναπνέω. Να αν[01:10:00]απνέω μέσα σ’ αυτό. Μέσα απ’ αυτό. Και να ζω!

Ωραία. Οπότε τώρα ασχολείστε πάλι με την διδασκαλία αυτήν την περίοδο.

Ναι. Αυτήν την περίοδο, ε, με μία διδασκαλία περιορισμένη, γιατί, λόγω καλοκαιριού… Αλλά από του χρόνου, πάλι. Θα προσπαθήσω τώρα βέβαια να κάνω κάτι τον Αύγουστο, αλλά θα δούμε. Θα δούμε το πού και το πώς, γιατί, άμα είναι κλειστές οι σχολές, δύσκολο να… Και ο περισσότερος κόσμος δηλαδή είναι από ‘δω, από κει… Το να μαζευτούν τέσσερα, πέντε άτομα θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Αν μαζευόντουσαν, θα έκανα κάτι, θα έκανα κάτι.

Αν έχετε να προσθέσετε οτιδήποτε άλλο…

Εγώ σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ, γιατί αισθάνθηκα ότι ξεδίπλωσα πολλά πράγματα, τα οποία, ίσως, με άλλον άνθρωπο δεν θα μπορούσα να τα εκφράσω. Σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ!

Να είστε καλά κι εγώ ευχαριστώ πολύ!

Νά 'σαι καλά!