[00:00:00]Καλησπέρα. Είμαι η Αντιγόνη Βαγενά. Είμαι ερευνήτρια στο Istorima. Σήμερα είναι Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου του 2021. Βρισκόμαστε στο σπίτι του αφηγητή μας. Γεια σου, Δημήτρη.

Καλησπέρα. Είμαι ο Δημήτρης Λεονταρής. Είμαι 43 ετών. Κατάγομαι από τα Ιωάννινα. Είμαι γιος μιας μεσοαστικής οικογένειας. Η μητέρα μου εργαζότανε οικιακά. Μάλλον δεν εργαζότανε. Ο πατέρας μου ελεύθερος επαγγελματίας, αργυροχόος. Μεγαλώσαμε γενικά όμορφα μαζί με τον αδελφό μου. Δεν είχαμε ιδιαίτερα προβλήματα. Πέρα από το ασταθές του επαγγέλματος των γονέων μου, που δεν υπήρχε κάποιο σταθερό εισόδημα, όπως συμβαίνει σε άλλες οικογένειες που υπάρχει κάποιος δημόσιος υπάλληλος. Γενικά ήμουνα μέτριος μαθητής τα πρώτα χρόνια, στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο. Στο Λύκειο μπόρεσα να βάλω ένα πρόγραμμα και να ασχοληθώ με την τρίτη Δέσμη, να κατευθυνθώ στην τρίτη Δέσμη, απ’ όπου πέρασα στο Ιστορικό–Αρχαιολογικό στα Ιωάννινα. Οι σπουδές μου ήταν σχετικά εύκολες. Μπόρεσα να τελειώσω μέσα στα τέσσερα χρόνια που προβλεπότανε και μετά θέλησα να συνεχίσω κάνοντας ένα μεταπτυχιακό στην Φιλοσοφία, το οποίο όμως λόγω της δυσκολίας και της έλλειψης οργάνωσης από θέμα προγράμματος και εξοικονόμησης πόρων για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε ως υπότροφοι, δεν μπόρεσα να ολοκληρώσω, μιας και κατευθύνθηκα πιο πολύ στο να ζητήσω επαγγελματική αποκατάσταση. Γι’ αυτό το λόγο, ξεκίνησα στην αρχή να εργάζομαι πάνω στη μελέτη ύλης για να δώσω στον Α.Σ.Ε.Π., όπου όμως και εκεί πέρα δυστυχώς δεν μπόρεσα να έχω επιτυχία στις εξετάσεις. Και γι’ αυτό, μετά σταμάτησα την αναβολή των σπουδών και θέλησα να ολοκληρώσω τη στρατιωτική μου θητεία, όπου και πέρασα ως Δόκιμος. Ενάμιση χρόνο περίπου θητεία στο στρατό έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού μου να μπορέσω να πάρω τα μόρια του Δοκίμου για να μπορέσω να βρω κάποια δουλειά στο Δημόσιο, όπως άκουγα εκείνη την εποχή. Τελείωσα το στρατό το 2005, αρχές του 2005. Και επειδή δεν είχα κάποια άλλη επαγγελματική λύση ασχολήθηκα με τα φροντιστήρια, στην αρχή σε οικογενειακό κύκλο, τα οποία όμως σιγά-σιγά άρχισαν και επεκτείνονταν. Παράλληλα, την επόμενη χρονιά μπόρεσα να εργαστώ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ως καθηγητής σε φροντιστήρια και να μπω και σαν ωρομίσθιος ενισχυτικής διδασκαλίας στη Μέση Εκπαίδευση. Περίπου δούλεψα δύο χρόνια, αλλά ταυτόχρονα είχα στο μυαλό μου και να βρω κάποια προκήρυξη, γιατί τα χρονικά περιθώρια που ήταν τα 30 έτη σε προκηρύξεις που εκείνο το διάστημα υπήρχανε, ήτανε το 30ο έτος της ηλικίας.

Προκηρύξεις σε τι κλάδο, σε τι ακριβώς;

Προκηρύξεις πέρα από τον Α.Σ.Ε.Π. που έδωσα μια χρονιά και δεν μπόρεσα… Και δεν ήτανε κάθε χρόνο οι εξετάσεις αυτές. Μετά εγώ κοίταζα οπουδήποτε υπήρχαν προκηρύξεις. Ακόμα από τράπεζες που είχα κάνει χαρτιά, αλλά και γενικά στο Δημόσιο τομέα, γιατί αποζητούσα την επαγγελματική αποκατάσταση. Και αυτές οι προκηρύξεις είχαν κυρίως να κάνουν με Σώματα Ασφαλείας, Πυροσβεστική, Δημοτική Αστυνομία, που υπήρχαν τότε, αν και ήταν μια κρίσιμη περίοδος γιατί οι πιο πολλές είχαν βγει όσο εγώ ήμουνα στο στρατό και δεν μπορούσα να κάνω αιτήσεις και μετά το στρατό δεν έβγαιναν και τόσο πολύ προκηρύξεις. Αλλά, εκείνο το διάστημα έτυχε να κάνω συγκεκριμένα για Δημοτική Αστυνομία, Πυροσβεστική. Και ήμουνα σε μια φάση που προετοιμαζόμουνα για τον δεύτερο Α.Σ.Ε.Π.

Και βγαίνει μια προκήρυξη για εξωτερικούς φρουρούς καταστημάτων κράτησης,[00:05:00] όπου επειδή ήμουνα στην Αθήνα για φροντιστήρια Α.Σ.Ε.Π., προετοιμασία, δεν μπόρεσα να κάνω τα χαρτιά μου. Και υπήρχε μια, έτσι… στενοχώρια γι’ αυτό το θέμα. Αλλά, γυρίζοντας μετά βγαίνει δεύτερη προκήρυξη για σωφρονιστικούς υπαλλήλους, για εσωτερικούς φύλακες καταστημάτων κράτησης. Προλαβαίνω, κάνω αυτή την προκήρυξη…

Κάνεις την αίτηση.

Κάνω την αίτηση στην προκήρυξη. Και ναι, το αφήνω εκεί, γιατί μετά αρχίσανε τα μαθήματα, άρχισε η νέα σχολική χρονιά: φροντιστήρια πάλι, ενισχυτική διδασκαλία, ιδιαίτερα, τρεξίματα, μαθήματα, διαβάσματα. Και θυμάμαι είχα πάει για κάτι προσωπικές συνεντεύξεις στην Πρέβεζα για Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και για φιλολόγους σε καταστήματα κράτησης. Υπήρχε μια προκήρυξη τότε, φιλόλογος καταστημάτων κράτησης, σαν δια βίου εκμάθηση, εκπαίδευση ενηλίκων, όπου κι από κει δεν… Τα πιο πολλά αυτά ήταν μέσω γνωριμιών και μέσω σχέσεων διαπροσωπικών. Δεν μπόρεσα να έχω επιτυχία κι εκεί. Και συνέχισα τα μαθήματά μου. Ώσπου κάποιο πρωινό, εκεί γύρω στα τέλη Οκτωβρίου του 2006, χτυπάει το τηλέφωνο και μου λένε ότι είναι από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και με καλούνε στην Αθήνα για συνέντευξη, για την προκήρυξη στα καταστήματα κράτησης. Δεν το πίστευα, το ‘χα σχεδόν ξεχάσει, γιατί είχα δώσει και κάποιες άλλες εξετάσεις στην Πυροσβεστική που σας είπα και είχα αποτύχει. Και δεν το πίστευα. Νόμιζα ότι μου κάνουν πλάκα. Βέβαια, χάρηκα πάρα πολύ κι εγώ και η οικογένειά μου και περίμενα πώς και πώς να πάω να δώσω τις εξετάσεις.

Τι εξετάσεις ήταν αυτές που έδωσες;

Περάσαμε… Μας κάλεσαν μέσα στο Νοέμβριο για ψυχοτεχνικά τεστ και για σωματικό έλεγχο, γενικά αν είμαστε αρτιμελείς, και τα ψυχοτεχνικά τεστ. Και μετά είχε οριστεί για άλλη ημερομηνία τα αθλήματα, όπου περνώντας τα…

Οπότε, ουσιαστικά εσένα σε κάλεσαν τηλεφωνικά να σου πουν ότι πέρασες από άποψη μορίων;

Πέρασα από άποψη μορίων, γιατί είχα, όπως είπα, υψηλό απολυτήριο Γενικού Λυκείου εγώ. Μέτραγαν μόρια ξένης γλώσσας, τα μόρια από το στρατό, που ήμουν Δόκιμος σε Ειδικές Δυνάμεις, και υπήρχε και το λεπτό σημείο της εντοπιότητας, όπου εγώ είχα τα χαρτιά μου… Τα εκλογικά μου δικαιώματα τα είχα στο χωριό του πατέρα μου, που είναι Δραγοψά Δωδώνης, Περιφέρεια Δωδώνης δηλαδή. Ανήκει στην Περιφέρεια Ηπείρου τώρα, αλλά τότε δεν αναφερόταν τα Γιάννενα. Αυτό είναι μια μικρή παρένθεση…

Δεν ήτανε στην προκήρυξη;

Εν τέλει, δεν με βοήθησε στο να πάρω την εντοπιότητα…

Να πάρεις τα μόρια...

Να πάρω τα μόρια της εντοπιότητας, γιατί στα Γιάννενα υπήρχαν μόνο δύο θέσεις στη φυλακή στα Γιάννενα. Και τέλος πάντων, εκείνη τη στιγμή δεν το… Εφόσον πήραν τηλέφωνο εγώ πήδαγα απ’ τη χαρά μου τώρα. Κατεβαίνω Αθήνα, περνάω τα ψυχοτεχνικά τεστ. Εν τω μεταξύ, υπήρχε μια αντίδραση από την κοπέλα μου τότε, τώρα σύζυγό μου, ότι «Πού θα πας και τι θα κάνεις;». Γενικά ήταν αντίθετη στις προκηρύξεις αυτού του είδους, Σώματα Ασφαλείας. Εγώ βέβαια εντάξει, ως πιο μεγάλος και λίγο πιο ώριμος έβλεπα λίγο πιο μακριά, ότι είναι κάτι που σου εξασφαλίζει μια μονιμότητα και μια ασφάλεια, και γι’ αυτόν το λόγο δεν έδινα ιδιαίτερη βάση στις αιτιάσεις αυτές.

Πήγα, λοιπόν, στην Αθήνα. Έδωσα τα ψυχοτεχνικά και τα αθλητικά νομίζω. Ήταν ταυτόχρονα νομίζω με μια δυο μέρες διαφορά. Πέρασα και τα αθλήματα κάνοντας μια προετοιμασία, αν και, εντάξει, σε γενικές γραμμές ήμουν σε καλή κατάσταση. Και μετά περιμέναμε τα οριστικά αποτελέσματα, που μας είπαν θα μας ειδοποιήσουν, πότε θα μας ενημερώσουν για να πάμε να αναλάβουμε υπηρεσία. Εν τω μεταξύ, τότε στην Αθήνα, στο ενδιάμεσο των εξετάσεων, εγώ πληροφορήθηκα ότι κενές οργανικές θέσεις… Επειδή όπως είπα, μου είπαν ότι χάνω την εντοπιότητα επειδή δεν είχα καθόλου μόρια εντοπιότητας επειδή ήμουν εγγεγραμμένος σε άλλο Δήμο, πέρα απ’ το Δήμο Ιωαννιτών. Θα πήγαινα σε κάποια κενή οργανική θέση. Και τότε οι κενές οργανικές θέσεις,[00:10:00] μας είπαν στο Υπουργείο, ήταν σε τρεις φυλακές: ή στην Κω ή στο Μαλανδρίνο ή στον Κορυδαλλό.

Και συγκεκριμένα θυμάμαι την τελευταία στιγμή, πριν φύγω απ’ το Υπουργείο, είχε έρθει ένας εκεί υπάλληλος και ήμασταν γύρω στα πέντε έξι άτομα και μας ρώταγε πού θα επιλέγαμε. Κι εγώ επειδή είχα ζήσει και λίγο στην Αθήνα και στο στρατό ήμουνα στην Αθήνα και για κάποιο διάστημα πάλι έκανα στην Αθήνα, χωρίς δεύτερη σκέψη είπα Αθήνα, Κορυδαλλό, γιατί, λέω εντάξει, στην Κω θα ήμουν μακριά —αν και είχα πάει στο νησί και ήταν ωραία— και στο Μαλανδρίνο δεν το ήξερα καν πού πέφτει. Οπότε, λέω Κορυδαλλό. Με κοίταζε λίγο περίεργα. Δεν κατάλαβα γιατί…

Μετά το κατάλαβες γιατί σε κοίταξε περίεργα;

Ε, ναι, εντάξει. Γιατί σκεφτόμουνα Κορυδαλλό, Αθήνα, διασκέδαση, ενώ αυτός κατάλαβε ότι επιλέγοντας Κορυδαλλό… Ο Κορυδαλλός είναι η μεγαλύτερη φυλακή στα Βαλκάνια και τι σημαίνει αυτό. Τέλος πάντων, μετά…

Οι άλλοι τι είπανε τότε, εκείνη τη μέρα;

Δεν το θυμάμαι τώρα ακριβώς… Κάποιος νομίζω δήλωσε… Κάποιος πρέπει να ‘ταν από νησί και δήλωσε Κω. Του ήρθε κουτί. Και κάποιος είπε Μαλανδρίνο. Μπορεί να ήτανε πιο κοντά στην Περιφέρεια. Εγώ δεν ήξερα καν πού πέφτει το Μαλανδρίνο —στην Άμφισσα. Πιο πολύ μου πήγε Κορυδαλλό απ’ την άποψη ότι φαίνονταν πιο κοντά στα Γιάννενα. Με ένα λεωφορείο, δηλαδή, του Κ.Τ.Ε.Λ. θα ‘φτανα σε έξι ώρες Γιάννενα κι ούτε θα τραβιόμουν με νησιά και με θάλασσες, αν πήγαινα Κω ή Μαλανδρίνο, που δεν ήξερα πού είναι. Τέλος πάντων, το αφήνουμε εκεί. Η χαρά μας ήταν ότι… Λέμε, τώρα, λύσαμε το επαγγελματικό μας, λύσαμε το πρόβλημα της ζωής μας εκεί όσοι ήμασταν, γιατί ήταν μεγάλη η προκήρυξη και είχε τύχει να είμαστε, γύρω στα —δεν θυμάμαι— πενήντα εξήντα άτομα τη φορά. Πηγαίναμε ανά διαστήματα και ήμασταν… Γενικά λέγαμε ότι μπορεί να μας πάρουν, γιατί, ντάξει, ξέραμε ότι ήταν καλά και τα λεφτά σαν Υπουργείο. Και λέγαμε αμήν και πότε να μας επιλέξουν. Γυρίζω μετά στα Γιάννενα. Συνεχίζω την καθημερινότητά μου με τα μαθήματα κλπ. Εντάξει, το μυαλό μου, βέβαια, ήταν και πότε θα μας πάρουν τηλέφωνο. Κάποια στιγμή μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων είχα εγώ μια επαφή με έναν συνάδελφο, με μελλοντικό συνάδελφο. Είχαμε αλλάξει κάποια τηλέφωνα. Αυτός ήταν από Κομοτηνή. Με παίρνει τηλέφωνο κάποια στιγμή μέσα Ιανουαρίου και μου λέει ότι έμαθε από κάποιους ότι έχουν επιλέξει τα πρώτα ονόματα όσους είχαν εντοπιότητα και πάνε για διορισμό το Φεβρουάριο. Αλλά, εμάς, μου είχε πει, δεν μας είχε δει πουθενά σαν αυτούς που δεν έχουμε εντοπιότητα, σαν δεύτερη σειρά. Υπήρχε ένας πανικός μήπως μπήκανε τίποτα ενστάσεις, μήπως μπήκανε τίποτα μέσα κτλ. και μας έχουνε πετάξει έξω, γιατί δεν βλέπαμε πουθενά τα ονόματά μας στο ίντενρετ. Κοιτάξαμε… Εγώ, δηλαδή, πραγματικά νόμιζα ότι έγινε κάτι, γιατί υπήρχανε και κάποιες άλλες ενστάσεις κι είχαν γίνει κάποιες άκυρες προκηρύξεις σε άλλα Σώματα. Φοβήθηκα ότι μας έχουνε πετάξει έξω όσους τουλάχιστον δεν είχαμε εντοπιότητα. Και δεν ξέραμε τι να κάνουμε. Τέλος πάντων, παίρνουμε τηλέφωνο στα κεντρικά στο Υπουργείο και μαθαίνουμε ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, γιατί όσοι θα καλύπταμε κενά οργανικών θέσεων θα υπήρχε δεύτερη προκήρυξη μέσα σε διάστημα ενός μήνα.

Ε, πέρασε ο ένας μήνας αυτός και καλώς εχόντων των πραγμάτων, κάποια στιγμή μέσα στο Μάρτιο, αρχές Μαρτίου, ήρθε το πολυπόθητο τηλεφώνημα ότι καλούμαι μέσα σε μια βδομάδα να πάω στην Αθήνα να ορκιστώ. Εντάξει, υπήρχε μια πικρόγλυκη αίσθηση, γιατί στο διάστημα αυτό, σας είπα, είχα την κοπέλα μου που μου έλεγε να μην πάω, να μην πάω, να το ξανασκεφτούμε, να δούμε τι θα κάνουμε. Κι όταν ήρθε το τελειωτικό τηλεφώνημα τότε συνειδητοποίησα ότι τώρα ήρθε η ώρα της τελικής απόφασης. Αλλά, βλέποντας ότι γενικά σαν Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση που ήμουν, σαν καθηγητής, δεν υπήρχε μεγάλος ορίζοντας επαγγελματικής αποκατάστασης, δεν μπόρεσα να το διαπραγματευτώ, γιατί πιο πολύ ήταν το Δημόσιο και όχι τόσο η θέση σε μια φυλακή, η εργασία σ’ ένα εργασιακό περιβάλλον όπως της φυλακής, που εντάξει, και όντως άκουγα ότι θα είναι δύσκολο και φανταζόμουνα…

Η κοπέλα σου είχε ένσταση ως προς το θέμα της Αθήνας, [00:15:00]δηλαδή το ότι θα έφευγες από την πόλη που ζούσατε, ή και ως προς το ότι θα «έριχνες», ας πούμε, τις σπουδές που έκανες;

Και τα δύο. Η κοινωνική κατακραυγή θα μπορούσα να πω, επειδή με είχε γνωρίσει σαν καθηγητή και θα με παρουσίαζε μετά αργότερα σαν φύλακα. Αλλά, εντάξει, εμένα δεν… Αυτά ήτανε κουβέντες, λέξεις. Δεν κοίταζα λεζάντες. Κοίταζα την ουσία του πράγματος, που ήταν από τη μια μιλάμε για αβεβαιότητα και για φάσμα ανεργίας κι απ’ την άλλη μιλάμε για Δημόσιο, που και τότε ακόμη υπήρχε το Δημόσιο, υπήρχε η σταθερότητα, υπήρχε ο σταθερός μισθός, υπήρχαν τα επιδόματα. Ήταν μέρα με τη νύχτα και μισθολογικά και εργασιακά, ασφαλιστικά κτλ.

Οπότε, εσύ ήσουν ενθουσιασμένος. Δεν σε είχε προβληματίσει αυτό, ότι οι σπουδές σου ουσιαστικά πήγαιναν χαμένες.

Όχι. Δεν με είχε προβληματίσει καθόλου αυτό, γιατί, εντάξει, σκεφτόμουν έχοντας ρωτήσει κι έχοντας ακούσει διάφορα σχόλια ότι μπορούσα, επειδή ήμουν σωφρονιστικός και όχι εξωτερικός που είχα χάσει την πρώτη προκήρυξη που σας είπα, των εξωτερικών, μπορούσα μέσω σωφρονιστικών υπαλλήλων να αναγνωρίσω το πτυχίο μου σε βάθος χρόνου, στην οχταετία υποτίθεται θεωρητικά. Και οπότε, είχα μια ελπίδα ότι κάποια στιγμή μπορεί να αναγνωρίσω το πτυχίο μου. Οπότε, και αυτή η προσπάθεια που έκανα ως φοιτητής, αυτά τα χρόνια σπουδών και αργότερα όλη η προσπάθεια, δεν θα πήγαινε χαμένη σε βάθος χρόνου, ενώ στην προκήρυξη των εσωτερικών ή σ’ άλλα Σώματα Ασφαλείας αυτομάτως πήγαινες σε Σώμα. Οπότε, ό,τι είχες κάνει με θέμα σπουδών κτλ. διαγραφόταν. Τουλάχιστον σ’ εμάς ήξερα ότι σαν σωφρονιστικός υπάλληλος μπορούσα αργότερα να αναγνωρίσω το πτυχίο και να κάνω μετάταξη σαν διοικητικό προσωπικό, οπότε θα μου φαινόταν χρήσιμο εντέλει το πτυχίο σε κάποια στιγμή στο μέλλον. Βέβαια, ακόμη δεν μου είχε φανεί και το περιμένω.

Τέλος πάντων, πήγαμε στο… Ήρθε η μεγάλη μέρα της αναχώρησης απ’ τα Γιάννενα, θυμάμαι. Ήταν… εντάξει, νομίζω σαν déjà vu. Όπως είχα ζήσει και στο στρατό που έφυγα για να πάω να υπηρετήσω το στρατό, τη στρατιωτική μου θητεία, έτσι ένιωθα και όταν έφευγα για Αθήνα. Πήγα… Έφυγα νύχτα από τα Γιάννενα, θυμάμαι, με το βραδινό δρομολόγιο. Φτάνω ξημερώματα στην Αθήνα και πήγα κατευθείαν στην ξαδέρφη μου που έμενε στον Πειραιά, γιατί Κορυδαλλός με Πειραιά ήτανε γειτονικά. Εγώ δεν ήξερα καν πού είναι ο Κορυδαλλός. Μόνο στον Πειραιά ήξερα πού είναι, γιατί Κορυδαλλό δεν είχα ξαναπάει ποτέ. Και πήγα στο σπίτι της ξαδέρφης μου θυμάμαι 06:00 η ώρα το πρωί, 06:30. Ετοιμάστηκα εκεί πέρα, φρεσκοξυρίστηκα να ‘μαι προβλεπόμενος —σαν Δόκιμος που είχα κάνει κιόλας ήξερα τι γίνεται με το στρατό— και 07:30 η ώρα περίπου παίρνω το ταξί για να πάω στον Κορυδαλλό. Λέω: «Φυλακές Κορυδαλλού». Με κοιτάζει λίγο ο ταξιτζής, λίγο περίεργα. Δεν έδωσα εγώ βάση. Και φτάνουμε έξω από τις φυλακές.

Ήταν η πρώτη μέρα που δούλευες;

Ήταν η πρώτη μέρα που θα πήγαινα για την ορκωμοσία μου. Δεν ξέρω αν θα αναλάμβανα κιόλας υπηρεσία, αλλά λογικά μου είχαν ξαναπεί σαν ορκωμοσία είναι όπως ο αγιασμός στο σχολείο. Θα πηγαίναμε, θα βλέπαμε τι γινόταν.

Θα σας ξεναγούσαν…

Δεν θα πηγαίναμε με τσάντες, θα πηγαίναμε να δούμε τι γίνεται. Όντως βγαίνω από το ταξί. Βλέπω τον Κορυδαλλό, τον οποίο μάλλον τον είχα ξαναδεί μια φορά, γιατί είχα πάει να παίξω μπάσκετ απέναντι, στο γυμναστήριο του Κορυδαλλού. Και μου είχε μείνει η εικόνα της φυλακής, του εξωτερικού περιβάλλοντος. Αλλά, δεν καταλάβαινες ιδιαίτερα. Έβλεπες ένα μεγάλο κτίριο, έβλεπες την πρόσοψη μόνο που ήταν το Διοικητήριο στην ουσία. Δεν έβλεπες τι ακολουθούσε από μέσα, τη μεγάλη πολιτεία του Κορυδαλλού. Μπαίνω στην κεντρική είσοδο. Με ρώτησαν εκεί αν είμαι απ’ τους καινούριους. Είπα ότι είμαι νεοδιοριζόμενος και προχωρήσαμε μετά προς το γραφείο του Διευθυντή. Μας είπαν να περιμένουμε. Ήμασταν γύρω στα… Νομίζω ήμασταν οχτώ παιδιά που ήμασταν μαζί για να ορκιστούμε. Περιμέναμε εκεί. Πήγαμε να υπογράψουμε κάποια έγγραφα στην ουσία εκεί στην αρχή, στη Γραμματεία. Ε, και μετά μας κάλεσε ο Διευθυντής τότε της φυλακής, ο κύριος Καραμπέκιος. Ε, και μπήκαμε στο γραφείο του και μας υποδέχτηκε, έτσι, με πολύ χαμόγελο και ζέση και άνεση,[00:20:00] να μας κάνει να νιώσουμε, έτσι, ωραία. Μας καλωσόρισε, μας είπε ότι μπήκαμε σ’ ένα επάγγελμα το οποίο ακούγεται και λέγεται ότι είναι δύσκολο, αλλά στην ουσία είναι ένα επάγγελμα όπως όλα τα άλλα. Να είμαστε ψύχραιμοι, να είμαστε ευγενικοί πάνω απ’ όλα, πάντα να μιλάμε στους κρατούμενους στον πληθυντικό, να μην σκεφτόμαστε τίποτα γι’ αυτούς, ούτε τι έχουν κάνει, ούτε για ποιον λόγο είναι στη φυλακή, ούτε τι ποινή έχουνε. Εμείς δεν είμαστε δικαστές στο χώρο αυτό που πήγαμε να δουλέψουμε. Είμαστε υπάλληλοι του Υπουργείου Δικαιοσύνης και πρέπει να είμαστε απέναντι στους κρατούμενους εξυπηρετικοί πάνω απ’ όλα. Κι αυτό θα μας βοηθήσει γενικά σ’ όλη την καριέρα μας. Αυτά τα λόγια είναι λόγια που τα θυμάσαι για πάντα μετά. Και τα λόγια του διευθυντή… Θυμάμαι και τα λόγια όταν είχα πάει πριν στα δικαστήρια να πάρω το αντίγραφο του Ποινικού Μητρώου. Μου είχαν πει εκεί οι υπάλληλοι του δικαστηρίου: «Στους κρατούμενους να είσαι πολύ προσεκτικός γενικά. Να τους κοιτάς σαν κάρβουνο, ότι και αναμμένους καίνε και σβησμένους μουτζουρώνουν. Γενικά, δηλαδή, να μην έχεις καμιά επαφή μαζί τους».

Να κρατάς μια απόσταση.

Να κρατάς μια απόσταση, να ‘σαι και καχύποπτος και να προσέχεις, γιατί, εντάξει, με τα χρόνια όπως διαπιστώνω μπορείς να ‘ρθεις σε κοντινή επαφή. Πάντα να καταλαβαίνεις ότι έχεις να κάνεις με έναν κρατούμενο. Πρόσεξέ τον γιατί είναι αυτό που λέμε: κάρβουνο αναμμένο καίει, κάρβουνο σβησμένο λερώνει. Βέβαια, εντάξει, υπάρχουν ενστάσεις πάνω σε αυτό το θέμα από άλλους, αλλά η ουσία είναι ότι είναι σημαντικό να το ‘χεις αυτό στο μυαλό σου.

Ενστάσεις; Δηλαδή;

Ότι οι κρατούμενοι είναι άνθρωποι πάνω απ’ όλα και, εντάξει, δεν μιλάμε για να τους δεις —αυτό που είπαμε— τι έχουν κάνει, να τους τιμωρήσεις εσύ, να τους συμπεριφερθείς άσχημα. Αλλά, μπορεί να ‘χεις, ρε παιδί μου, και μια προσωπική σχέση, να… Άμα τον δεις μετά να βγεις για έναν καφέ άμα βγει απ’ τη φυλακή ή και μες στη φυλακή να αναπτύξεις άλλου είδους σχέση. Δεν μπορώ να καταλάβω εγώ πώς το ‘χουν πάρει. Εγώ έχω τηρήσει αυτό το motto μέχρι τώρα, στα δεκατέσσερα χρόνια που δουλεύω, και είναι πιστεύω μέχρι τώρα σημαντικό, γιατί υπήρχαν κάποιες περιπτώσεις που μπορούσα να έχω μια παραπέρα σχέση με κάποιους κρατούμενους και εκτός φυλακής να έχω επαφή με πρόσωπα οικεία τους για μια συναλλαγή, π.χ. να μου φέρει κάποιος εισιτήρια για έναν αγώνα. Αλλά, δεν το δέχτηκα γιατί σκέφτηκα ότι «Πού πας τώρα;». Είναι το πιο απλό, να βρω εισιτήρια από έναν συγγενή ενός κρατουμένου, να μου δώσει εισιτήρια για να πάω σε έναν αγώνα. Γιατί να δώσω αυτό το δικαίωμα, να μπορέσω μετά αυτός να με χρησιμοποιήσει σε κάτι άλλο; Το κόβεις εκεί…

Όμως, αυτό μέσα σ’ αυτά τα χρόνια που δουλεύεις γίνεται, υπάρχει;

Ναι. Από άλλους μπορεί να υπάρχουν, ναι. Μπορεί άλλοι να ‘χουν σχέση με κρατούμενους και έξω απ’ τη φυλακή και με συναδέλφους πρώην κρατουμένων, με συγγενείς κρατουμένων, δηλαδή. Κάποιος να θέλει κάτι…

Κάποια εξυπηρέτηση;

Ναι. Κάποια εξυπηρέτηση. Να θέλει ένα τεχνικό ζήτημα και να του πει ο κρατούμενος: «Έχω έναν μπάρμπα μάστορα, ρε παιδί μου. Πάρ’ τον τηλέφωνο να ‘ρθει σπίτι σου να σου φτιάξει τη λάμπα», ξέρω εγώ, «τη βρύση».

Αλλά εσύ δεν το έκανες.

Καλό είναι να το αποφεύγεις αυτό, γιατί το ένα δεν ξέρεις πού θα οδηγήσει να φέρει το άλλο. Και καλά, μπορεί να είναι ο κρατούμενος καθαρός και να μην θέλει να σε βάλει σε λούκι. Αλλά, μπορεί κάποιος άλλος να σε βάλει σε λούκι, να φέρεις και πράγματα, να κάνεις συναλλαγές που είναι παράνομες, πέρα από τα νόμιμα. Οπότε, το βασικό ήταν αυτό. Ευγένεια στους κρατούμενους, εξυπηρέτηση, αλλά από απόσταση. Και έγινε η ορκωμοσία η περιβόητη για να εξασφαλίσουμε τη θέση. Υπογράψαμε το διορισμό. Και την πρώτη μέρα, βέβαια, μας είπαν να πάμε μετά να πάρουμε στολές κτλ. για να μπορέσουμε να μπούμε στη φυλακή. Όχι με τα πολιτικά, να μπούμε πλέον ως σωφρονιστικοί υπάλληλοι, με στολή, ως ένστολοι.

Όπλο;

Όπλο όχι. Το όπλο μας είπαν θα είναι το κλειδί που ανοίγουμε και θα κλείνουμε τους κρατουμένους.

Δηλαδή δεν… Εσύ ήξερες ότι είστε άοπλοι;

Δεν θυμάμαι να ήξερα.

Δεν σε είχε απασχολήσει;

Δεν με είχε απασχολήσει ή το ‘χα ακούσει. Γενικά δεν… Είχα προσπαθήσει να μην μάθω πάρα πολλά ιδιαίτερα για το επάγγελμα για να τα βρω σιγά-σιγά. Όπως γενικά όπου πάω δεν θέλω να ξέρω πολλά για να μην επηρεάζομαι. Θυμάμαι από έναν φίλο μου αστυνομικό μου είχε πει: «Τίποτα. Η υπηρεσία θα είναι καφές, ραδιόφωνο, εφημερίδα και καρέκλα». Για όπλα είχα ακούσει ότι λόγω της επικινδυνότητας δεν φέρνουμε οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι οπλισμό, [00:25:00]μην γίνει κάποιο επεισόδιο και μας πάρουν το όπλο και μετά στραφεί εναντίον μας. Οπότε, δεν υπήρχε οπλισμός πέρα από κάτι γκλομπ, που σε στάσεις γενικά μπορούσες να το χρησιμοποιήσεις, αν και σε αυτές τις περιπτώσεις μπαίνει μέσα η αστυνομία και καθαρίζει, γιατί το καλό είναι μ’ αυτούς, να μην σε βλέπουν ως εχθρό οι κρατούμενοι, να σε βλέπουν ως υπάλληλο, γιατί τους βλέπεις κάθε μέρα εσύ. Δεν μπορεί απ’ τη μια μεριά να τους δείχνεις το γκλομπ ή το όπλο και την άλλη μέρα να τους πεις καλημέρα και να τους κάνεις, να περάσεις το οχτάωρο μαζί τους. Είναι πολύ λεπτή… Εμείς δεν είμαστε αστυνομικοί, είμαστε σωφρονιστικοί υπάλληλοι και έχουμε καθημερινή επαφή. Το όπλο μας είναι το «κλειδί» που είπαμε, τέλος πάντων, σε εισαγωγικά. Πιο πολύ είναι η διπλωματία και πώς μπορείς να ελίσσεσαι μεταξύ τους. Αυτό είναι το όπλο. Η διπλωματία και η ευστροφία μαζί με αυτούς. Και πήγαμε, λοιπόν, αγοράσαμε τα πρώτα μας ρούχα, τη στολή μας.

Και την επόμενη μέρα παρουσιαστήκαμε εκεί η σειρά που ήμασταν, γύρω στα πενήντα άτομα. Και μας χώρισαν σε γκρουπ των δέκα ατόμων να μας κάνουν την πρώτη ξενάγηση στη φυλακή, γιατί μέχρι τότε είχαμε εικόνα απ’ το Διοικητήριο και απ’ τα γραφεία. Μπαίνουμε, λοιπόν, μέσα στη φυλακή, όπου στο ενδιάμεσο θυρωρείο…

Την επόμενη τώρα μέρα ή την πρώτη μέρα που πήγες να εργαστείς;

Την επόμενη μέρα στην ουσία. Την επόμενη μέρα, γιατί την πρώτη έγινε μόνο η ορκωμοσία και στην ουσία μάς είπαν τι να πάρουμε από στολή και μας άφησαν να φύγουμε για να πάμε την άλλη μέρα να αναλάβουμε στην ουσία. Και μπαίνουμε στον προαύλιο χώρο, μπαίνουμε στο ενδιάμεσο θυρωρείο. Απ’ το εξωτερικό είναι το ενδιάμεσο, όπου εκεί υπήρχαν, έτσι, θυμάμαι, μια ξύλινη θήκη που αφήναμε τα κινητά μας τηλέφωνα. Δεν το καταλάβαμε γιατί αφήναμε τα κινητά τηλέφωνα. Μετά μας εξηγήσαν ότι απαγορεύονται τα κινητά τηλέφωνα μες στη φυλακή. Τα απενεργοποιήσαμε, τα αφήσαμε και στο θυρωρό και πήγαμε προς τα μέσα. Ήταν… Το προαύλιο του Κορυδαλλού σού θύμιζε ένα προαύλιο... Σαν πάρκο ήταν, έτσι, με λουλούδια, μ’ ένα σιντριβάνι θυμάμαι. Καμία σχέση με φυλακή. Υπήρχε ένα εκκλησάκι. Ήτανε μια μακέτα της Αγιάς Σοφιάς, που το είχε κάνει ένας κρατούμενος, μας είπε, μια μικρογραφία της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Και προχωρήσαμε για την κεντρική πύλη, που ήτανε η είσοδος στο Κατάστημα. Μπαίνουμε μέσα εκεί όπου ήταν ο θυρωρός. Εκεί υπήρχε το βιβλίο Υπηρεσίας, όπου μας είπαν κάθε μέρα θα πηγαίνουμε εκεί να υπογράφουμε που αναλαμβάνουμε την υπηρεσία και σε ποιο πόστο μάς έχουνε. Δεν καταλάβαινα εγώ τότε τους ορισμούς. Ώσπου περνάμε την κεντρική είσοδο του θυρωρείου και μπαίνουμε σ’ ένα πράγμα που ήτανε λες κι ήτανε —τι να σου πω;— ένα τεράστιο σύμπλεγμα κτιρίων, το οποίο δεν καταλάβαινες απ’ έξω ότι είναι τόσο μεγάλη και τόσο δαιδαλώδης η ρύθμιση, γιατί είναι η πιο μεγάλη φυλακή στα Βαλκάνια ο Κορυδαλλός. Και όταν πήγα εγώ είχε τρεις χιλιάδες κρατουμένους, όταν η μέση φυλακή στην Ελλάδα είναι γύρω στα τριακόσια άτομα, οι φυλακές, μέσο όρο. Εκεί ήταν τρεις χιλιάδες κρατούμενοι.

Τώρα, μιλάμε για τρεις χιλιάδες κρατούμενους… Ο Κορυδαλλός είναι και γυναικείες φυλακές. Μιλάμε συνολικά.

Τότε, νομίζω, όταν πήγα εγώ ήταν μόνο οι άντρες τρεις χιλιάδες.

Κολοσσός…

Αλλά, ήταν τρεις χιλιάδες στη δικαστική φυλακή που είμαι εγώ και στο νοσοκομείο και στο ψυχιατρείο. Η δικαστική φυλακή, όμως, είναι το πιο βαρύ όνομα, οι πιο πολλοί εκεί ήταν. Και είναι και η πιο δύσκολη φυλακή έμαθα μετά. Και είναι και η φυλακή, που… Δηλαδή, ήμουν τυχερός που πήγα πρώτη φορά σ’ αυτήν τη φυλακή, γιατί από κει και πέρα ό,τι φυλακή και να πήγαινα μου έλεγαν οι παλιοί, όποια φυλακή και να πήγαινα, θα μου φαινόταν…

Νηπιαγωγείο.

Όπως μου φαίνεται. Πολύ εύκολα… Νηπιαγωγείο…

Εσύ τι σκεφτόσουν την πρώτη μέρα, τη μέρα που μπήκες; Υπερτερούσε η χαρά του διορισμού; Συνέχιζες να είσαι στα σύννεφα ή είχες και μια αγωνία, έναν φόβο, «Πού μπαίνω τώρα εγώ εδώ μέσα;»;

Εγώ προσωπικά είχα χαρά. Βέβαια, άκουγα από άλλους ότι «Πού θα πάμε τώρα;», από άλλους συναδέλφους που ήταν και πιο μικροί σε ηλικία, γιατί εγώ μπήκα στα 30 περίπου.

Δεν φοβόσουνα;

Δεν φοβόμουν, όχι. Δεν φοβόμουν γιατί ήμουν 30 ετών. Είχα περάσει ενάμιση χρόνο στρατό περίπου, εντάξει όπως και όλοι, βέβαια. Αλλά, είχα ζήσει και κάποιες έντονες καταστάσεις [00:30:00]και στο στρατό και από θέμα επικινδυνότητας και από θέμα συμπεριφορών και από άλλους αξιωματικούς και από υφισταμένους και από προϊσταμένους, οπότε είχα μια εμπειρία και με το Δημόσιο και σε εισαγωγικά και με την «περιπέτεια».

Εντάξει, εγκληματίες δεν είχες στο στρατό.

Δεν είχα εγκληματίες, όχι. Αλλά, εντάξει, δεν τους έβλεπα σαν εγκληματίες που θα με απειλήσουν εμένα. Έλεγα ότι όντως, ρε παιδί μου, αυτοί έχουν κάνει τα εγκλήματά τους, αλλά τα ‘χουν κάνει εκεί που έπρεπε να τα κάνουν. Με εμένα δεν είχαν κάποια διαφορά. Δεν τους έχω κάνει τίποτα. Είχα στο μυαλό μου ότι και σαν… και από παιδεία που είχα από άνθρωπος ότι κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός, τον βλέπεις κάθε άνθρωπο σαν εικόνα Θεού, σαν δημιούργημα Θεού, τον σέβεσαι και σε σέβεται. Δεν είχα να χωρίσω κάτι μαζί τους. Σε οποιαδήποτε απειλή αν αισθανόμουνα δεν θα πήγαινα μόνος μου να τα βάλω με κάποιον. Θα απευθυνόμουν σε κάποιον προϊστάμενο, θα τηρούσα τη νόμιμη οδό. Τώρα, άμα κάποιος… γιατί όλα αυτά τα άκουγα και πριν πάω στον Κορυδαλλό, «Πού θα πας και τι θα κάνεις;». Τώρα, αν θέλει κάποιος να σου κάνει κάποιο κακό δεν χρειάζεται να σε βρει στη φυλακή, γιατί ξέρεις ότι στη φυλακή είναι άοπλοι, είναι ελεγχόμενοι, κλεισμένοι. Δεν έχουνε… Δηλαδή, πιο πολύ κινδύνευα να φτάσω από το Κ.Τ.Ε.Λ. Κηφισού στον Κορυδαλλό παρά μες στον Κορυδαλλό. Εκεί, δηλαδή, πιο πολύ φοβόμουν την Αθήνα σαν Αθήνα παρά μέσα στη δουλειά που ήμουνα. Και ό,τι ακούμε καθημερινά. Μπορεί να ‘σαι καθηγητής και να μπει ο μαθητής να σε γαζώσει με το όπλο ή να ‘σαι γιατρός και να σε σφάξει ο άλλος στο νοσοκομείο ή δικαστής και να ‘ρθει ο τρελός στο δικαστήριο. Εγώ ήξερα τουλάχιστον ότι στη φυλακή ένιωθα μια ασφάλεια. Πραγματικά, δηλαδή, ένιωθα ασφάλεια, γιατί ήξερα ότι εκεί μέσα είναι ελεγχόμενοι, είναι κλεισμένοι, είναι άοπλοι. Δεν έχουν κάτι να φέρουν, εκτός άμα τους βάλει κάποιος. Και εντάξει, αυτό είναι άλλη υπόθεση. Αλλά, πιο πολύ κινδυνεύεις έξω από τη φυλακή παρά μες στη φυλακή. Εγώ, δηλαδή, είχα περιστατικό και μετά… Προχωρούσα στο δρόμο με τη στολή στην αρχή και μου ‘ρθε στην Ομόνοια ένα χαρτί υγείας στο κεφάλι. Θα μπορούσε να ‘τανε κάτι άλλο χειρότερο στο κεφάλι.

Επειδή κυκλοφορούσες με τη στολή;

Επειδή κυκλοφορούσα με τη στολή, ναι. Και μετά από τότε δεν την ξανάβαλα έξω.

Καλά, τώρα, σήμερα, φαντάζομαι ότι δεν κυκλοφορούνε ούτως η άλλως με στολή.

Κυκλοφορούνε. Εντάξει, τώρα στην Αθήνα δεν ξέρω αν κυκλοφορούν. Πάντως, στα Γιάννενα όλοι είναι με τη στολή, πηγαινοέρχονται. Μόνο εγώ αλλάζω ακόμα στολή. Βάζω τα πολιτικά εκτός φυλακής. Μες στη φυλακή μόνο αλλάζω. Οι πιο πολλοί κυκλοφορούν κι έξω με τα υπηρεσιακά ρούχα, αλλά εγώ επειδή το ‘χα σαν τραύμα το περιστατικό αυτό με το χαρτί υγείας δεν ξανάβαλα στολή εκτός φυλακής.

Οπότε, πάμε λίγο πάλι στη μέρα εκείνη.

Οπότε, ναι. Μπήκαμε μέσα στο… με το φόβο των υπόλοιπων συναδέλφων, των νέων συναδέλφων, «Πού θα πάμε τώρα, τι θα δούμε τώρα»; Εγώ εντάξει. Ήμουνα…

Ο άνετος.

Χαλαρά, εντάξει. Δεν είχα, όπως σας είπα, κανένα πρόβλημα. Μπαίνουμε μέσα, περνάγαμε απ’ τους διαδρόμους. Έχει έξι πτέρυγες ο Κορυδαλλός. Είναι η Ά. Είναι μαζί η Α΄ με τη Δ΄ πτέρυγα. Κατεβαίνεις κάτω ένα μεγάλο διάδρομο και εκεί συναντάς τη Γ΄ πτέρυγα μαζί με τη Β΄ και την Ε΄ στη σειρά, όπου είναι ανά κατηγορίες οι πτέρυγες αυτές.

Κατηγορίες τι; Εγκλημάτων;

Κατηγορίες κρατουμένων και γενικά τι έχουν κάνει…

Όπως, ας πούμε;

Εγώ στη Δ΄ που πήγα πρώτη φορά ήτανε η πτέρυγα Αλβανών, όπου οι Αλβανοί ήτανε γενικά ηλικίες από 20 μέχρι 45-50. Οι πιο πολλοί ναρκωτικά, κλέφτες και… Πιο πολλοί αυτό, ναρκωτικά και κλέφτες ήτανε, έτσι, διαρρήκτες κτλ. Δεν ήταν ούτε φονιάδες ούτε αυτοί που λέμε εξαρτημένοι. Η Α΄ πτέρυγα είχε πιο πολύ μεγάλης ηλικίας για οικονομικά εγκλήματα. Η Β΄ είχε τους εθισμένους, τους εξαρτημένους και ήταν η πιο βρώμικη που λέγανε η Β΄, με τα ναρκωτικά…

Γιατί ήταν η πιο βρώμικη;

Γιατί έλεγαν δεν πρόσεχαν αυτοί που ήταν εξαρτημένοι. Δεν φρόντιζαν προσωπική υγιεινή καθόλου και τίποτα… Πήγαινες να σηκώσεις ένα στρώμα και από κάτω γινόταν η χαρά της κατσαρίδας. Δεν ήταν να πας εκεί πέρα. Ήτανε τελείως… Την πιο άσχημη εικόνα ήταν η Β΄, οι εξαρτημένοι, γιατί δεν είχαν αίσθηση της προσωπικής υγιεινής. Ενώ εκεί η Δ΄ που ήμουν εγώ με τους Αλβανούς, επειδή ήταν πιο νέοι σε ηλικία, είχα καλύτερη επαφή. Ούτε οι μεγάλοι που ήτανε οι παππούδες στην Α΄ ούτε οι εξαρτημένοι που ήταν στη Β΄. [00:35:00]Η Γ΄ και η Δ΄ ήταν η πιο…. Μπορούσες, δηλαδή, να επικοινωνήσεις καλύτερα με τους κρατούμενους. Αν και ήτανε ξενόφερτοι οι Αλβανοί, αν ήσουν σωστός, ρε παιδί μου, γενικά, σε έβλεπαν και σένα με καλό μάτι.

Δηλαδή, τι εννοείς να επικοινωνήσεις;

Να πεις μια καλημέρα, ρε παιδί μου, να πεις κάτι, ένα σχόλιο για το ποδόσφαιρο, να μιλήσεις για…

Είχατε και τέτοιες, δηλαδή, συνομιλίες;

Ε, αφού είμαστε κάθε μέρα μαζί με αυτούς. Εμείς, δηλαδή…

Στον ίδιο χώρο είστε;

Στον ίδιο χώρο, ναι. Στον ίδιο χώρο είμαστε. Αυτή η φυλακή, επειδή είναι η παλιά φυλακή, δεν είναι όπως είναι τώρα οι φυλακές που γίνονται, οι πιο πολλές που είναι με τζάμι, δεν σε βλέπει ο κρατούμενος, τον βλέπεις μόνο εσύ, του ανοίγεις μια πόρτα με το κουμπί, μπαίνει μέσα. Εκεί είχες κάθε μέρα επαφή με αυτούς. Δηλαδή, θα μπεις μέσα…

Δηλαδή, έξω από τα κελιά τους;

Έξω από τα κελιά, ναι.

Σ’ έναν χώρο σαν, ας πούμε, αίθριο, αλλά εσωτερικό.

Και εσωτερικό και εξωτερικό μετά, όταν βγαίνουν έξω στο προαύλιο.

Ναι, ναι…

Η εικόνα ήταν αυτή. Το μεγάλο σύμπλεγμα κτιρίων που επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Βέβαια, όλα χωρισμένα με διπλές και τριπλές κιγκλίδες, όπου άλλες ανοίγουνε με κλειδί παραδοσιακά, άλλες ανοίγουνε αυτόματα, με κουμπί, ηλεκτρικές, και… Η όλη, έτσι… Το μεγάλο, έτσι, σοκ ήτανε όταν μπήκαμε στις καθαυτές πτέρυγες ξεχωριστές, όπου έμπαινες μέσα και έβλεπες τρεις ορόφους. Γεμάτοι οι όροφοι και τους έβλεπες πάνω απ’ τα κάγκελα, έτσι, να είναι μαζεμένοι γύρω γύρω και να σε κοιτάνε. Να βλέπεις, δηλαδή, τετρακόσια άτομα, που ήταν κάθε πτέρυγα, να επικεντρώνονται σε σένα, ρε παιδί μου, να σε βλέπουν. Αυτό ήταν, μπορείς να πεις, έτσι, μια αίσθηση λίγο φόβου και «Ωχ, τι γίνεται τώρα εδώ πέρα;». Αλλά εντάξει, θα ήτανε η πρώτη επαφή.

Μετά, όταν περάσαμε στην καθημερινότητα σε κοίταζαν, τους κοίταζες, όλα καλά. Δεν ήταν να φοβηθείς τίποτα. Εντάξει, δηλαδή, σας είπα άμα είναι κάτι να γίνει μπορεί να γίνει πιο πολύ εκτός φυλακής παρά στη φυλακή. Εμάς μας έβλεπαν. Εγώ π.χ. θυμάμαι την πρώτη στιγμή που διορίστηκα με τα γυαλιά εγώ έμπαινα μέσα. Μου έλεγαν: «Εσύ είσαι για γιατρός εδώ πέρα, όχι για φύλακας».

Πώς ήτανε οι άλλοι φύλακες;

Δεν ξέρω πώς ήτανε. Εμένα μου έλεγαν πάντως πώς είμαι. Ντάξει, άλλοι ήτανε… Δεν ξέρω, μπορεί κάποιος να το ‘βλεπε λίγο σαν… ότι έχει εξουσία τώρα, «Μπορώ να μιλήσω στον καθένα όπως θέλω εγώ», ότι «Ο άλλος τι έχει κάνει εδώ πέρα και είναι εδώ, άρα να του πω κι εγώ ένα…».

Το ‘βλεπες εσύ αυτό; Γινόταν όντως;

Ναι το ‘βλεπα και το βλέπω. Ναι, γίνεται, ναι. Εντάξει, υπάρχουν και προκλήσεις από τους κρατούμενους καθημερινά, αλλά το θέμα είναι πώς θα αντιδράσεις κάθε φορά. Δεν είναι… Θα τύχεις και στην καθημερινότητα ο άλλος να ‘χει τα προβλήματά του. Εντάξει, εδώ έχουμε εμείς τα προβλήματα που είμαστε ελεύθεροι. Τώρα, αυτοί που είναι μέσα θα ‘χουν και τα νεύρα τους, θα ‘χουν και τις απαιτήσεις τους. Το θέμα είναι να τους μιλάς ήρεμα, εσύ να τους ηρεμείς και να νιώθουν ότι τους εξυπηρετείς και ότι είσαι δίκαιος απέναντί τους, δεν τους λες μπαρούφες ή ότι τους λες… να απαλλαγείς απ’ αυτούς. Ό,τι μπορεί, περνά από το χέρι σου, να τους εξυπηρετείς, να τους δώσεις τις αιτήσεις που θέλουν, να τους πεις τα ωράρια που θέλουν, να εξυπηρετηθούν απ’ τη γραμματεία, απ’ το ιατρείο, να τους λες γενικά αλήθειες και ντόμπρα πράγματα. Θέλουν ντομπροσύνη. Δεν θέλουνε ψέματα και υπεκφυγές, όπως και όλοι μας, δηλαδή.

Σου έχει τύχει να σε προκαλέσει κάποιος;

Ναι. Προκλήσεις δεχόμαστε σε τακτική βάση. Δηλαδή, από να αντιμετωπίσουμε, έτσι, βίαιες συμπεριφορές από κάποιον που έχει εκνευριστεί από μόνος του, γενικά από το δικηγόρο του, από συμπεριφορά άλλων συναδέλφων. Εμένα προσωπικά έχει τύχει να έρθω σε ένα έντονο επεισόδιο με έναν κρατούμενο, ο οποίος ήταν μια ιδιαίτερη περίπτωση. Ήτανε, μάλιστα… Τύχαινε να είναι και παλιός γνωστός έξω από τη φυλακή.

Μιλάς μάλλον όχι για τον Κορυδαλλό τώρα;

Όχι… Για όταν ήρθα στην πόλη μου, στα Γιάννενα. Ο οποίος, εντάξει, ήταν… Είχε πολλά χρόνια με προβλήματα εξάρτησης. Κάπου είχε χάσει την επικοινωνία με τους ανθρώπους. Εντάξει, στην αρχή εμένα μου ‘λεγε, «Καλώς το Δημήτρη» και όλα καλά και όλα ωραία. Και που έβλεπα ότι είχε με άλλους συναδέλφους μια επιθετική συμπεριφορά με μένα νόμιζα ότι επειδή με ξέρει δεν έχει την ίδια συμπεριφορά. Ώσπου κάποια στιγμή το έχασε, γιατί τα ψυχοφάρμακα που του έδιναν δεν τον έπιαναν με τίποτα και μ' έβαλε και μένα μαζί μέσα στο γενικό συνονθύλευμα των υπολοίπων συναδέλφων. Και ήταν ακόμα πιο ερειστικός απέναντί μου, επειδή με ήξερε κιόλας. Κάπου εκεί αισθάνθηκα ότι, εντάξει, μπορεί να το πάει και πιο προσωπικά ή να απευθυνθεί και στην οικογένειά μου κτλ. Αλλά, [00:40:00]ευτυχώς δεν έγινε κάτι τέτοιο, επειδή η όλη του συμπεριφορά, οι απειλές του όλες ήτανε επί του προσωπικού, γιατί νόμιζε ότι κάτι του έχω κρατήσει από τα πράγματα που… Από τα προσωπικά του είδη και δεν του το ‘χω δώσει και του το ‘χω πάρει εγώ. Αλλά, το ίδιο έμαθα το ‘κανε για όλους τους συναδέλφους σχεδόν. Αλλά, επειδή τον είχα δει, είχε αλλάξει τόσο πολύ απέναντί μου επειδή στην αρχή μου μίλαγε πιο φιλικά, επειδή γνωριζόμασταν, η αλλαγή αυτή ήταν λίγο… Έτσι, μου δημιούργησε εμένα λίγο πιο πολύ άγχος γιατί ήταν σε μένα πιο πολύ, μεγαλύτερη διαφορά, επειδή πριν τα πηγαίναμε καλά σχετικά σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους, στους οποίους ήταν ήδη ερειστικός. Και άλλη πρόκληση που μπορεί να 'χω δεχτεί προσωπικά είναι με έναν κρατούμενο τελευταία, που είχε έρθει και άρχισε να μου ζητάει εμένα προσωπικά να του εισάγω κινητό στη φυλακή ή κόκα, ναρκωτικά στη φυλακή. Και του είπα: «Εντάξει, να βρεις κάποιο άλλο κορόιδο να το κάνει αυτό», γιατί, εντάξει, δεν μπορεί τώρα να μου ζητάει κάποια πράγματα τα οποία θα με φέρουν σε μια θέση, το οποίο μπορεί να είναι ένα πρόσκαιρο κέρδος, αλλά στην ουσία θα μου καταστρέψει όλη τη ζωή μου. Άμα θέλει να βρει κάποιον… Του είχα πει επί λέξει: «Άμα θέλεις να βρεις κάποιον βλάκα βρες αλλού. Είσαι σε λάθος άτομο που τα ζητάς αυτά». Βέβαια, εντάξει, χωρίς να κάνω κάποια έγγραφη αναφορά. Μόνο το ανέφερα στον προϊστάμενό μου και εντάξει. Μου είπε να το λήξω εκεί, γιατί, εντάξει, τον ήξερε τον συγκεκριμένο κρατούμενο και μπορεί να το έκανε και αλλού. Αλλά, αλλού μπορεί να πιάνει, αλλού να μη πιάνει.

Υπάρχει, πάντως, το θέμα.

Ναι, μπορεί να υπάρχει.

Ήρθε κάποια στιγμή σε όλα αυτά τα χρόνια που είπες «Τι κάνω εγώ εδώ μέσα»;

Όχι. Δεν ήρθε ιδιαίτερα, γιατί πάντα σκέφτομαι ότι είμαι καλά απ’ την άποψη ότι με τα χρόνια που έχουν περάσει όλο και έχει δυσκολέψει όλη η κατάσταση έξω στη ζωή, στην αγορά. Τα επαγγέλματα μειώνονται, η ανεργία αυξάνει. Οπότε, λέω δόξα τω Θεώ που είμαστε και υπάρχει δουλειά. Εντάξει, η μόνη μου μέχρι τώρα, έτσι, ένσταση είναι ότι βλέπω άλλους που μπορεί να ‘χουν πάει σε μια θέση καλύτερη σαν γραφείο κλπ. και χωρίς προσόντα κι εγώ ακόμα στερούμαι αυτή τη θέση που μπορεί στο μυαλό μου να την δικαιούμαι, να μπω σ’ ένα γραφείο και να αναγνωρίσω το πτυχίο μου κάποια στιγμή, το οποίο είναι δύσκολο, γιατί να κάνω κάτι τέτοιο νόμιμα θα πρέπει να με φέρει σ’ άλλη, να με πάει… Η μετάταξη μπορεί να με οδηγήσει να αλλάξω και εργασιακό περιβάλλον και πόλη. Οπότε, θα δημιουργούσε μια μετατροπή γενικά πλέον της οικογενειακής μου ζωής. Γιατί δεν είμαι μόνος πλέον. Έχω οικογένεια, έχω παιδιά. Οπότε, θα αναγκαζόμασταν αυτό να αλλάξει και όλο τον οικογενειακό μας προγραμματισμό.

Μάλιστα. Ωραία. Σ’ ευχαριστούμε πάρα πολύ.

Κι εγώ ευχαριστώ πολύ.