[00:00:00]Ωραία, μπορείτε να μας πείτε το όνομά σας;

Βεβαίως. Ονομάζομαι Σκρέτα Σουλτάνα.

Τέλεια.

Μένω στη Σύρο. 

Μισό λεπτάκι να πω πρώτα ένα… Για λόγους αρχειοθέτησης. Είναι Σάββατο 9 Ιανουαρίου 2020. Είμαι με την Σουλτάνα - Τάνια Σκρέτα, η οποία βρίσκεται στη Σύρο. Εγώ ονομάζομαι Μαριλένα Κουκούλη, είμαι ερευνήτρια στο Istorima και βρίσκομαι στο Γκύζη και τώρα συνεχίστε.

Ωραία. Το είπατε, μένω στη Σύρο. Έχω γεννηθεί στο Πύθιο Ελασσόνας. Σπούδασα στην Αθήνα νηπιαγωγός και λόγω δουλειάς βρέθηκα στις Κυκλάδες, πρώτα στην Κέα και μετά στη Σύρο και έκτοτε από το '92 μένω στη Σύρο. Πλέον, είμαι συνταξιούχα. Έχω δουλέψει σαν νηπιαγωγός 35 χρόνια στην εκπαίδευση και τώρα είμαι συνταξιούχα νηπιαγωγός, λοιπόν.

Τέλεια. Η οικογένεια σας ήτανε... Τι επαγγέλματα είχαν οι γονείς σας, ας πούμε;

Ο σύζυγός μου δούλευε στον ΟΤΕ στη Σύρο και γενικότερα στις Κυκλάδες, τώρα είναι και εκείνος συνταξιούχος. Έχω δυο αγόρια, δυο παιδιά έχουμε, τα οποία πλέον δεν μένουν στη Σύρο, δουλεύουνε στην Αθήνα. Σπουδάσανε ο ένας στην Αθήνα, ο άλλος ο μεγάλος στην Σύρο και πλέον μένουν στην Αθήνα και δουλεύουνε.

Θέλετε να μας πείτε και λίγα λόγια για την οικογένειά σας, από την οποία ήρθατε, όχι αυτή που φτιάξατε; Έτσι λίγο τους γονείς σας πώς τους λένε; Τι δουλειά κάναν, αν είχατε αδέρφια. Αυτά. 

Βεβαίως. Οι γονείς μου ήταν αγρότες. Ο μπαμπάς μου λεγόταν — γιατί πλέον δεν ζει  — Παρίσης Σκρέτας. Η μητέρα μου ζει ακόμη, είναι καλά, λέγεται Βάγια Σκρέτα, αγρότισσα. Έχω άλλα δύο αδέρφια. Η αδερφή μου ζει στην Αθήνα, είναι διαιτολόγος. Ο αδερφός μου ασχολιόταν με επιχειρήσεις, αλλά τελευταία ασχολείται μόνο με αγροτικές εργασίες και εκείνος. Αυτά.

Ωραία, ωραία. Μια χαρά. Ωραία. Πριν μπει ο κορονοϊός στη ζωή μας, έτσι μπορείτε να μας περιγράψετε λίγο πώς ήταν η ζωή σας; Δηλαδή είπατε μάλλον δεν εργαζόσασταν; Πώς κυλούσε η καθημερινότητα, πού μένετε έτσι λίγο; 

Ωραία. Στη Σύρο μένω σε αγροτική περιοχή, δεν μένω στην πόλη, μένω σε ένα χωριό στην Ποσειδωνία. Δούλευα, όχι ακριβώς πριν τον κορονοϊό — γιατί ήμουν συνταξιούχα ένα χρόνο περίπου — αλλά δούλευα, έβλεπα φίλους, βγαίναμε κάποιες φορές για καφέ, για φαγητό έξω, συναντιόμασταν σε σπίτια, κάναμε πάρα πολλές... Εντάξει, κύρια αυτό που κάναμε περισσότερο ήταν πολλές βόλτες στην εξοχή. Κολύμπι, περπάτημα στο βουνό, μαζεύαμε χόρτα — εγώ προσωπικά, γιατί μ' αρέσει πάρα πολύ — και διάφορα χόμπι μέσα στο σπίτι. Διάβασμα, ενημέρωση από διάφορα site και αυτά κυρίως-

Ωραία.

Δεν ξέρω τι άλλο.

Ωραία, όχι, μια χαρά. Ωραία ακούγονται όλα. Και πότε...Θυμάστε πότε πρωτοακούσατε για αυτόν τον κορονοϊό; 

Ναι, θυμάμαι. Το άκουσα πάρα πολύ νωρίς σχετικά, τότε που είχε αρχίσει να εμφανίζεται στην Κίνα και από τις ειδήσεις και απ' τις... Και στην εφημερίδα ότι υπάρχει ένας καινούργιος ιός, που μοιάζει πάρα πολύ με τη γρίπη και τώρα αρχίζουν να ξεκαθαρίζουν αν είναι γρίπη ή δεν είναι. Είναι κορονοϊός τελικά, δεν είναι ακριβώς γρίπη, είναι πολύ πιο μεταδοτικός και σε κάποιους ανθρώπους αντιδρά πολύ άσχημα και προκαλεί βαριές ασθένειες και μπορεί και θάνατο. Ναι, το άκουσα το φθινόπωρο του ’19.

Άρα πολύ πριν έρθει στην Ελλάδα.

Ναι, ναι. 

Και είχατε σκεφθεί ότι σας αφορά άμεσα αυτό; 

Όχι, η αλήθεια είναι ότι δεν το είχα σκεφθεί τότε. Τότε δεν είχα σκεφθεί ότι μας αφορούσε άμεσα. Άρχισα... Αυτό άρχισα να το σκέφτομαι όταν πρωτοήρθε ο ιός στην Ελλάδα και μάλιστα στην Αθήνα. Εκεί φάνηκε πόσο αστραπιαία είναι η μετάδοσή του, ας πούμε. Ναι, έτυχε εκείνη την εποχή να βρίσκομαι στην Αθήνα και είδα τον κόσμο φοβισμένο. Δηλαδή ξαφνικά η Αθήνα πριν τα μέτρα, δηλαδή προ καραντίνας, ξαφνικά περπατούσες στην Αθήνα και έβλεπες ότι πραγματικά ήταν σχεδόν άδεια, χωρίς να έχει... Πιο άδεια από τη φετινή καραντίνα μού φαινόταν τότε. Εν πάση περιπτώσει, και πριν τα μέτρα εμείς φύγαμε από την Αθήνα ήρθαμε στη Σύρο πάλι και στην καραντίνα ήμασταν στη Σύρο.

Άρα πότε λέτε αυτό, πότε είχατε;

Ήταν Μάρτης.

Ήταν Μάρτης;

Ήταν Μάρτης. Αρχές Μάρτη ήτανε. Εμείς ήρθαμε εδώ γύρω στις 10 Μάρτη και στις 12 ή 8 — δεν θυμάμαι ακριβώς — και στις 12 Μαρτίου θυμάμαι ξεκίνησε η καραντίνα, αν θυμάμαι καλά τις ημερομηνίες. 

Και όταν ήρθαν τα κρούσματα στην Αθήνα και είδατε αυτήν την κατάσταση, τότε σκεφθήκατε... Νιώσατε κάποιον φόβο; Σκεφθήκατε ότι μπορεί να συμβεί κάτι κακό;

Εντάξει, όχι έντονο φόβο, αλλά μια ανησυχία. Ναι, μια ανησυχία. Άρχισα να προσέχω πολύ στο σούπερ μάρκετ, να πλένουμε τα χέρια πιο συχνά, τα παπούτσια μας, τα ρούχα μας. Ναι, αλλά δεν θα έλεγα ότι είχα φόβο, να με επηρεάζει πάρα πολύ στη ζωή μου και να μην μπορώ να λειτουργήσω. Μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια ήταν αυτός ο φόβος, ίσα-ίσα για να μας κινητοποιήσει να προσέχουμε.

Ωραία και άρα από τα πρώτα μέτρα — είτε συστάσεις, είτε μέτρα της κυβέρνησης εννοώ, ας πούμε, το κλείσιμο κάποιων επιχειρήσεων — ποιο ήταν αυτό που, ας πούμε, νιώσατε ότι σας επηρέασε στη ζωή πιο άμεσα;

Η αλήθεια είναι ότι εμάς εδώ στη Σύρο δεν καταλάβαμε πάρα πολύ, δεν... Δηλαδή το πιο ενοχλητικό ήταν το ότι έπρεπε να στέλνουμε μήνυμα για να μετακινηθούμε. Δηλαδή π.χ. πήγαινα στο βουνό και ήξερα ότι δεν θα συναντήσω κανέναν και έπρεπε να στείλω μήνυμα για να είμαι τυπική. Πήγαινα να πάρω νερό, ας πούμε — γιατί εδώ στη Σύρο παίρνουμε νερό από μηχανήματα αφαλάτωσης — πήγαινα να πάρω νερό και έπρεπε να στείλω μήνυμα, ας πούμε, που ήξερα επίσης ότι δεν θα συναντήσω πιθανόν κανέναν. Και τώρα, ας πούμε, πρέπει να φοράω μάσκα επειδή κυκλοφορώ έξω, ενώ δεν συναντώ κανέναν.  Εντάξει, το άλλο ήτανε ότι δεν μπορούσαμε να βρεθούμε με φίλους, αυτό ήταν, ναι. Αυτό ήταν το πιο... Γιατί δεν βρισκόμασταν, ίσως με ένα-δυο φίλους, αλλά όχι με όλους. Και ο περιορισμός της ώρας ότι έπρεπε 9:00 να είμαστε, δεν μπορούμε να βγούμε καθόλου έξω. Πιο πολύ στο μυαλό μας όχι ότι επηρεάζει πάρα πολύ, ότι πριν βγαίναμε κάθε μέρα μετά τις 9:00, αλλά όταν υπάρχει ένας περιορισμός είναι ένας περιορισμός που πρέπει να τον έχεις στο μυαλό σου. Κατά τα άλλα, δεν είχαμε κάποιον ιδιαίτερο φόβο γιατί ζούμε σε ένα χωριό, δεν έχεις... Δεν υπάρχει συνωστισμός, δεν χρειαζόταν να χρησιμοποιώ Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, γιατί έχω το δικό μου μέσο. Στο σούπερ μάρκετ ναι φοβόμασταν, γιατί δεν ξέραμε ακόμη και πηγαίναμε πάρα πολύ και τα σούπερ μάρκετ κρατούσαν τα μέτρα με ευλάβεια και είχε μια ταλαιπωρία στις ουρές, να περιμένεις να μπεις, να βγεις. Αλλά κατά τα άλλα δεν άλλαξε και πολύ η ζωή μας, ειδικά μετά το καλοκαίρι που ξεκίνησε... Α! Επίσης, αυτό που με ενόχλησε ήταν ότι δεν μπορούσαμε να κάνουμε μπάνιο εδώ στη Σύρο, που ήταν άδειες οι παραλίες. Δεν συναντούσαμε κανέναν. Ας πούμε, θα μπορούσα να κάνω μπάνιο τον Απρίλη, τον Μάη και απαγορευότανε. Και δεν ήταν η πλαζ της Βουλιαγμένης, ήταν οι άδειες, οι έρημες οι παραλίες της Σύρου. Αυτό επίσης. Ναι, κατά τα άλλα—

Οπότε τα μέτρα περιορισμού κυρίως, τα sms ας πούμε, τα οποία εσείς τα τηρείτε; Στέλνετε τα μηνύματα;

Ναι, ναι. Τα τηρώ με ευλάβεια, με ευλαβική ακρίβεια, θέλω να είμαι τυπική. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην τηρούμε αυτά τα μέτρα. 

Ωραία. Και όταν... Το καλοκαίρι πώς κύλησε; Μάλλον πρέπει… Εκεί δεν είχατε κρούσματα από ό,τι ξέρω στη Συρο. 

Όχι είχαμε ελάχιστα πολύ λίγα, ίσως ένα-δυο, τρία ακουγόταν, δεν ξέρω. Όχι, γενικώς δεν υπήρχαν κρο[00:10:00]ύσματα και εξαρτάται ο χώρος που κινούμασταν εμείς δεν είχαμε κάποιον φόβο, γιατί δεν συναναστρεφόμασταν με πολύ κόσμο. Οπότε το καλοκαίρι κύλησε, όχι εντάξει ήμουνα… Δεν είχαμε... Το καλοκαίρι έτσι κι αλλιώς ήταν ελεύθερες οι μετακινήσεις. Ένα μήνα ήμασταν στην Αθήνα, γιατί έπρεπε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας που μετακομίζανε. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο λοιπόν ήμασταν στη Σύρο, ναι. Ωραία, κύλησε το καλοκαίρι, ήμασταν λίγο πιο… Δεν χρειαζόταν να στέλνουμε sms, κάναμε τα μπάνια μας, τις βόλτες μας, τα περπατήματά μας. Ήρθαν τα παιδιά μας μας επισκέφτηκαν, για να κάνουν και τις διακοπές τους. Εντάξει, δεν πηγαίναμε, δεν βγαίναμε έξω σε μαγαζιά και σε ταβέρνες, παρόλο που ήταν ανοιχτές, αλλά πάλι δεν το κάναμε. Προτιμούσαμε να μείνουμε σπίτι για ασφάλεια όλοι μαζί. Αυτό.

Οπότε κύλησε κάπως σε εισαγωγικά φυσιολογικά το καλοκαίρι;

Ναι, ναι, ναι. 

Έλειπε κάτι από αυτό το καλοκαίρι; Έλειπε κάτι μάλλον σε σχέση με τα προηγούμενα καλοκαίρια στη Σύρο;

Το ότι δεν μπορούσαμε να πάμε έξω. Εντάξει, εμένα προσωπικά όχι — γιατί είμαι και 60 χρονών τώρα και δεν είμαι νέος άνθρωπος, να πω ότι μου λείπει η έντονη κοινωνικοποίηση. Ευχαριστιέμαι μια βόλτα για ένα ποτό έξω, να δω πέντε ανθρώπους, αλλά δεν είναι το πρωταρχικό όπως είναι για τους νέους ανθρώπους. Οπότε, ουσιαστικά, δεν με ενόχλησε και πάρα πολύ. 

Ωραία. Το λέω κυρίως για τα φεστιβάλ και αυτά που γίνονται στη Σύρο.

Α! Ναι. Αυτό το ξέχασα.

Και τα τιμάτε! 

Αυτό το ξέχασα εντελώς. Ναι, αυτό—

Γιατί έχει πλούσια πολιτιστική ζωή η Σύρος πραγματικά.

Δεν με πείραξε με την έννοια επειδή δεν γίνανε. Όχι ότι γίνανε και εγώ δεν πήγα, για να είμαι ασφαλής. Δεν γίνανε. Φυσικά και θα ήθελα πάρα πολύ να γίνουν όλα αυτά, δεν είχε πολιτιστική ζωή φέτος η Σύρος. Εντάξει, μια-δυο συναυλίες, σε μια-δυο συναυλίες πήγαμε με μάσκες και αραιά καθίσματα, αλλά δεν είναι το ίδιο τώρα να παρακολουθείς συναυλία με μάσκα και να φοβάσαι να πλησιάσεις έναν άνθρωπο να μιλήσεις. Όντως δεν έγινε το φεστιβάλ ακορντεόν, το καταπληκτικό αυτό φεστιβάλ που περνάμε πολύ ωραία, κι άλλα, κι άλλα φεστιβάλ που γίνονται. Ή γίναν με πολύ λίγους ανθρώπους και πολύ προσεκτικά και, και, και.. Ή δεν γίναν έγιναν καθόλου. Δεν ήμουν πολύ το καλοκαίρι στη Σύρο. Έλειπα ένα μήνα, είπαμε, στην αρχή του καλοκαιριού και μετά αρχές Σεπτέμβρη πάλι επιστρέψαμε στην Αθήνα για λόγους υγείας. Έπρεπε ο σύζυγός μου να κάνει κάποια χειρουργική επέμβαση, οπότε ήμαστε για ένα πολύ μεγάλο διάστημα από τον Σεπτέμβρη μέχρι τέλος Δεκεμβρίου ήμασταν στην Αθήνα. Φέτος τη δεύτερη καραντίνα λοιπόν.

Ωραία και πάμε σε αυτήν. Οπότε βρίσκεστε Σεπτέμβρη στην Αθήνα—

Και Σεπτέμβρη. Ναι, 2 Σεπτέμβρη.

Για περιγράψτε μας αυτή την καραντίνα, μάλλον που θα 'ναι πολύ διαφορετική — υποθέτω — από της Σύρου;

Λοιπόν, ο Σεπτέμβρης δεν ήταν καραντίνα στην Αθήνα. Βεβαίως, υπήρχαν κάποιοι περιορισμοί, αλλά υπήρχε ελεύθερη μετακίνηση, ήταν το λιανεμπόριο ανοιχτό, ήταν η εστίαση ανοιχτή. Εγώ, βέβαια, είχα άλλα προβλήματα. Δεν με ενδιέφερε ούτε η εστίαση ούτε το λιανεμπόριο καθόλου, αλλά όσο... Τον Οκτώβριο που ήμασταν στην Αθήνα κολλήσαμε κορονοϊό και εγώ και ο σύζυγός μου. Λοιπόν. Οπότε αναγκαστικά μπήκαμε σε καραντίνα προσωπική, όχι... Πριν ξεκινήσει η καραντίνα, o περιορισμός, ο αποκλεισμός, ο γενικός αποκλεισμός λοιπόν, εμείς αυτοπεριοριστήκαμε λόγω ότι του ότι κολλήσαμε τον κορονοϊό. Δεν ξέρω τι ακριβώς θέλετε να μάθετε για τον κορονοϊό;

Ωραία. 

Για το πώς αρρωστήσαμε.

Ας πούμε. Ας πάμε. Φαντάζομαι ότι κάποια... Συγγνώμη. Εμφανίσατε κάποια συμπτώματα; Και έτσι ψυλλιαστήκατε, υποψιαστήκατε ότι έχετε κολλήσει; 

Λοιπόν, πρώτον παρουσιάστηκαν κάποια συμπτώματα, η κοπέλα του γιου μου, την οποία την είχα δει πριν από πέντε μέρες. Δεν ξέρουμε τι είναι. Μπορεί, υποθέσαμε ότι είναι κρυολόγημα, αλλά όταν παρουσίασα εγώ πρώτα συμπτώματα, λίγο ενόχληση στο λαιμό, όλως τυχαίως έκανα τεστ covid, γιατί θα έμπαινα να κάνω μια προληπτική κολονοσκόπηση. Οπότε, άσχετα με τα συμπτώματα, με το ελαφρύ σύμπτωμα που είχα. Ήταν εντελώς συμπτωματικό αυτό. Οπότε βγαίνει το τεστ και είμαι θετική και τότε καταλάβαμε ότι από κάπου κόλλησα. Οπότε κινητοποιείται, δεν είχα πολλές επαφές στην Αθήνα, εφτά ήταν οι επαφές μου: τα παιδιά μου, η αδερφή μου, η ανιψιά μου και μια φίλη μου. Οπότε κοινοποίησα όλες τις επαφές μου να κάνουν τεστ — εννοείται — οπότε βγήκε ο γιος μου θετικός και καταλάβαμε ότι μάλλον — υποθέτω ότι μάλλον — κόλλησε απ’ την κοπέλα του, η οποία έκανε rapid test και βγήκε αρνητικό. Αλλά δεν ήταν καθόλου σίγουρο, γιατί είχε συμπτώματα. Τέλος πάντων, ο γιος μου το πέρασε πάρα πολύ ελαφριά, εντελώς συμπωματικά, μόνο με λίγη αοσμία. Η κοπέλα του με μια μέρα πυρετό και κάτι δέκατα κάποιες μέρες. Άρα ωραία, όλα καλά. Κόλλησε και ο σύζυγός μου από μένα, που ήταν και χειρουργημένους και φοβόμασταν πάρα πολύ για την εξέλιξη, αλλά ευτυχώς εκείνος... Ομάδα 0 μάλλον, δεν ξέρω λένε ότι η ομάδα 0 το περνάει πιο ελαφριά. Όντως το πέρασε πολύ πιο ελαφριά, με συμπτώματα ελαφριάς γρίπης. Δηλαδή λίγο συνάχι, λίγα δέκατα, λίγο πόνο στους μυς και λίγη εξάντληση, τώρα τρεις-τέσσερις μέρες περίπου. Εγώ είχα στην... Δηλαδή Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα, τις 4 πρώτες μέρες είχα πολύ ελαφριά συμπτώματα, δηλαδή λίγο πονόλαιμο, λίγο ελαφρύ βήχα. Τίποτα, αυτά σχεδόν. Δευτέρα ή Τρίτη άρχισα να έχω κάποια δέκατα και μετά... Δύο μέρες ανέβασα πυρετό 38 -38,5. Εντάξει, η αλήθεια είναι ότι όταν ανέβηκε ο πυρετός, άρχισα να φοβάμαι. Όχι ότι ένιωθα πάρα πολύ χάλια. Ένιωθα εξάντληση βέβαια, αλλά άρχισα να φοβάμαι όλα αυτά που ακούγαμε τι θα ακολουθήσει, αν θα εξακολουθώ... Αν θα χρειαστεί να μπω νοσοκομείο, διασωλήνωση και όλα αυτά που ακούμε. Υπήρχε μια αγωνία για αυτό. Είχα πάρει ένα οξύμετρο και έλεγχα συνεχώς το οξυγόνο μου. Μια φίλη μου γιατρός με παρακολουθούσε από μακριά και είχαμε καθημερινή επικοινωνία, το πώς αισθάνομαι και τα λοιπά και εκείνη με τη σειρά της συμβουλευόταν φίλους της λοιμωξιολόγους για να... Δεν είχε την ειδικότητα αυτή —αιματολόγος εκείνη — οπότε ήθελε πιο λεπτομερείς οδηγίες και αισθανόμουν... Από αυτή την άποψη, αισθανόμουν μια ασφάλεια που δεν έπρεπε να παίρνω στον ΕΟΔΥ, ο οποίος δυσκολεύεσαι να βγάλεις τηλέφωνο και τώρα. Είχα πιο προσωπική δηλαδή παρακολούθηση. Εν πάση περιπτώσει, έκανα ένα διάλειμμα δύο ημερών που ήμουν λίγο καλύτερα και μετά ξανακύλησα άλλες δυο μέρες, ξανά ανέβασα πυρετό 38 και 39,5. Εκεί 13η μέρα, λοιπόν, η φίλη μου μου είπε να πάω στο νοσοκομείο, να κάνω εξετάσεις θώρακος και αιματολογικές.  Αυτό έκανα κιόλας. Πήγα στο Γεννηματά που εφημέρευε, κάναμε τις εξετάσεις, όπου εκεί γινόταν ένας πανικός οι άνθρωποι — που να σας περιγράφω τώρα, δεν ξέρω αν θέλετε να τα πω κι αυτά — κάναμε τις εξετάσεις λοιπόν. Ακτινογραφίες θώρακος και αίματος και ήταν καλές. Εκεί καθησυχάστηκα και μάλιστα από εκείνη τη στιγμή, άρχισε να γίνεται και καλύτερα. Δηλαδή δεν ξανανέβασα πυρετό, άρχισα να αναρρώνω. Δηλαδή αυτό ήτανε. Δηλαδή ουσιαστικά αυτό ήταν το τελικό...  Εκεί, λοιπόν, στο Γεννηματάς οι άνθρωποι τρέχαν και δεν φτάνανε. Την ημέρα που εφημέρευε ερχότανε νέοι άνθρωποι, γέροι άνθρωποι με covid και με συμπτώματα, άλλοι ξέραν ότι έχουν και άλλοι... Περιμέναμε ώρες, 6 ώρες περίπου μείναμε εκεί μέχρι να ολοκληρωθούν, να μας εξετάσουνε, μέχρι να βγουν οι εξετάσεις, μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Έξι ώρες και εκεί είχαν πάρα πολλή δουλειά, ερχό[00:20:00]ταν συνέχεια ασθενοφόρα με κόσμο. Αυτά για την ασθένεια. Τώρα, όσον αφορά τον ΕΟΔΥ, την Πολιτική Προστασία. Με πήραν από τον ΕΟΔΥ και μου είπαν ότι ξέρουν ότι είμαι θετική λοιπόν, με ρωτήσανε αν... Ουσιαστικά δεν έγινε ιχνηλάτηση, δεν με ρωτήσαν τις επαφές μου, ποιους είδα, ποιους δεν είδα. Με ρωτήσαν μόνο αν πήγα σε μεγάλο γάμο ή βάφτιση ή μεγάλη συγκέντρωση και με ποιον μένω. Οπότε απάντησα κανονικά ότι μένω με τον σύζυγό μου, ότι δεν είχα πάει σε καμία από αυτές τις συγκεντρώσεις, αυτά. Και μου είπαν ότι πρέπει να μείνω 14 ημέρες στο σπίτι μου και να μην βγω καθόλου έξω, το οποίο και έκανα δηλαδή, εννοείται, κι εγώ και ο σύζυγός μου. Η πολιτική προστασία μάς είπε τα ίδια, ρώτησε ακριβώς τα ίδια πράγματα και μάς συνέστησε να μείνουμε 14 μέρες στο σπίτι. Αυτά. Εμείς μείναμε 20 για σιγουριά.

Σας ξαναπήραν τηλέφωνο μετά; Να ξανά... Άλλο τηλέφωνο;

Μια μέρα από το.... Όχι, ο ΕΟΔΥ και η πολιτική προστασία όχι. Από το αστυνομικό τμήμα της περιοχής που έμενα, από το αστυνομικό τμήμα Ακροπόλεως με πήραν για να με ρωτήσουν... Μου ζητήσαν σταθερό, το οποίο δεν είχα βέβαια, να με ρωτήσουν αν είμαι μέσα, αυτό, και το σταθερό μου τηλέφωνο. Τίποτα άλλο.

Στο νοσοκομείο, καλά δεν μπορώ να το φανταστώ πολύ, ήτανε όλα ένας ενιαίος χώρος όπως το ξέρουμε;

Όχι, όχι, όχι.

Βγαίνεις και μπαίνεις και...

Όχι, όχι. Είχαν ένα λυόμενο — δεν θυμάμαι, δεν ξέρω αν ήταν λυόμενο ή κτίριο — πάντως δεν ήταν στο γενικό κτήριο του νοσοκομείου. Ήτανε στην αυλή του νοσοκομείου ένα κτίριο με δύο-τρία δωμάτια, αν κατάλαβα καλά τώρα, που εκεί δεχόταν τον κόσμο. Μας παίρναν οι νοσοκόμες συνοδεία έναν-έναν και μας πήγαιναν — οι οποίοι ήταν ντυμένοι σαν αστροναύτες και αυτοί με όλα τα... — και μας πηγαίναν στο κυρίως κτίριο για να κάνουμε ουσιαστικά την ακτινογραφία θώρακος. Γιατί για τις αιματολογικές τίποτα μάς πήραν αίμα στον χώρο που περιμέναμε. Όχι, δεν ήταν στο κυρίως κτίριο. Εκεί φαντάζομα— 

Ήταν οργανωμένη η διαδικασία, ας πούμε; 

Από όσο μπόρεσα να καταλάβω, εντάξει, δεχόντουσαν τον κόσμο σε αυτό το κτίριο που σας είπα. Όσοι δεν χρειαζόντουσαν νοσηλεία, κάναν τις εξετάσεις, παίρναν οδηγίες, φεύγανε. Όσοι χρειαζόνταν νοσηλεία τους πηγαίναν, τους στέλναν στη μονάδα βραχείας νοσηλείας από ό,τι άκουγα από τους γιατρούς και μετά από κει και πέρα φαντάζομαι, δεν ξέρω, άλλοι θα πηγαίναν για εντατική, άλλοι για νοσηλεία. Δεν ξέρω αυτό, αυτά κατάλαβα.

Να ρωτήσω όταν πρωτό... Το πρώτο σύμπτωμα που είχατε και την επόμενη μέρα είχατε τεστ κανονισμένο ούτως ή άλλως σας πέρασε από το μυαλό ότι μπορεί να είναι κορονοϊός; Το—

Κατευθείαν, ναι, κατευθείαν. Και μάλιστα, όταν έκανα το τεστ στο νοσοκομείο στο Μεταξά — γιατί εκεί θα έκανα την κολονοσκόπηση, την οποία δεν έκανα τελικά — τους το είπα κιόλας ότι: «Έχω λίγο πονόλαιμο, έχετε υπ' όψιν σας μπορεί να χρειαστεί να επισπεύσετε λίγο…». Ναι, ναι, μου πέρασε κατευθείαν από το μυαλό και πρόσεχα γενικώς. Δεν κυκλοφορούσα μέχρι να βγει το... Έτσι κι αλλιώς δεν έβλεπα κόσμο, αλλά πολύ περισσότερο.

Και όταν βγήκε θετικό;

Εκείνες τις μέρες—

Το τεστ;

Όταν βγήκε θετικό, επειδή ακριβώς το δούλευα, το είχα στο μυαλό μου ότι μπορεί και να είναι, δεν εξεπλάγην, δεν έπεσα από τα σύννεφα. Εντάξει, επειδή γενικώς είναι αισιόδοξο άτομο, είπα ότι... Κι επειδή δεν είμαι και ομάδα, δεν ανήκω σε ομάδα υψηλού κινδύνου ούτε πάνω από 70 είμαι, η υγεία μου είναι πολύ καλή, η διατροφή μου, αυτά, ήλπιζα ότι θα το αντιμετωπίσω, ότι θα είμαι από τις περιπτώσεις που δεν θα χρειαστεί να κάνω κάτι ιδιαίτερο. Βέβαια, εκείνη τη μέρα έτυχε — τη Δευτέρα, λοιπόν, που άρχισαν τα πρώτα πιο συμπτώματα εκτός από το γαργαλητό στο λαιμό — έτυχε να μιλήσω με κάποιον γνωστό μου στο τηλέφωνο και είπα ότι έχω covid και τα λοιπά και εκείνος μου συνέστησε, χωρίς να είναι γιατρός βέβαια — απλώς επειδή έτσι το έψαχνε πάρα πολύ από τότε που εμφανίστηκε στην Ελλάδα και ρωτάει φίλους και γιατρούς και τέτοια — μου συνέστησε κατευθείαν να πάρω συμπληρώματα διατροφής: ψευδάργυρο και κουερσετίνη. Γιατί μου είπε ότι τον ψευδάργυρο χρησιμοποιεί του οργανισμού πάρα πολύ ο κορονοϊός, έτσι του είπαν οι φίλοι του οι γιατροί, για να αντιμετωπίσει το... Για να κάνει αντισώματα ο οργανισμός και να αντιμετωπίσει τον ιό και κουερσετίνη για να απορροφηθεί. Κι εντάξει, χωρίς να είμαι και σίγουρη ότι θα βοηθήσουν και χωρίς... Απλώς είπα: «Δεν πειράζει, για μια εβδομάδα ας πάρω συμπληρώματα διατροφής. Δεν θα πάθω τίποτα. Συμπληρώματα διατροφής είναι, δεν είναι φάρμακα». Όπως επίσης πήρα και αντιβίωση. Μου συνέστησε η φίλη μου η γιατρός την Zithromax, πήρα και  την αντιβίωση για να είναι πιο... Από τότε που άρχισε να ανεβαίνει ο πυρετός δηλαδή, για να είμαι πιο καλυμμένη και εντάξει, τελικά όλα πήγαν καλά. Ξαναέκανα εξετάσεις, αφού ανάρρωσα πλήρως, ξανάκανα μετά από ένα μικρό χρονικό διάστημα εξετάσεις αίματος, οπότε όλα ήταν καλά και τώρα δεν έχω κανένα σύμπτωμα. Δηλαδή εννοώ γιατί ακούω ότι αφήνει διάφορα ο κορονοϊός, κάποιοι δεν συγκεντρώνονται, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν. Κάποιοι έχουν ακόμη, νιώθουν κουρασμένοι και νιώθουν εξαντλημένοι. Όχι, ευτυχώς δεν υπάρχουν τέτοια συμπτώματα και μια χαρά.

Ήταν μόνο το διάστημα αυτό που είπατε που νιώθατε την εξάντληση—

Ναι, εντάξει—

Τότε;

Ναι, μέχρι ας το πούμε, εκεί γύρω 14-15 μέρες συνολικά απ' τη στιγμή λέω που εμφάνισα το πρώτο σύμπτωμα. Ουσιαστικά ήταν λιγότερες από 10 μέρες οι δύσκολες, οι πιο δύσκολες, που δεν ήταν και πάρα πολύ δύσκολες. Απλώς ήταν αυτός ο φόβος του άγνωστου, τι θα επακολουθήσει. Δηλαδή σε μια γρίπη λες: «Εντάξει, δύσκολα είναι, θα περάσει. Γρίπη είναι θα περάσει, εκεί φοβάσαι αν έχεις... Μη τυχόν και έχεις επιπλοκές. Ναι, μετά όλα καλά! Απλώς για καμιά δεκαριά μέρες ακόμη θα έλεγα — ναι, γιατί μετά από κει ήρθαμε στη Σύρο — μετά, αφού τελειώσαμε τον κορονοϊό, γίναμε καλά. Ήρθαμε στη Σύρο γιατί χρειαζόταν να κάνουμε κάποιες δουλειές στο νησί και να ξαναγυρίσουμε στην Αθήνα για τους λόγους που ήμασταν πάλι. Λοιπόν, εδώ που έκανα κάποιες... Μάζευα ελιές, ας πούμε, έπρεπε να μαζέψουμε τις ελιές και δούλευα 10 ώρες την ημέρα. Ε, μετά, το βράδυ ένιωθα πάρα πολύ μεγάλη κούραση, που ίσως να μην την ένιωθα, αν δεν είχα περάσει κορονοϊό. Αλλά δούλευα, μπορούσα να δουλέψω 10 ώρες την ημέρα.

Οk. Και κάνατε και τεστ, έτσι; 

Α! Ναι, μετά έκανα πολλά τεστ, εννοείται γιατί έπρεπε ο σύζυγός μου θα έκανε μια χειρουργική επέμβαση, που έπρεπε να έχουμε και οι δύο — εγώ ως σύζυγός του κι εκείνος που θα έκανε τη χειρουργική επέμβαση — έπρεπε να έχουμε αρνητικά τεστ για να μπει χειρουργείο. Οπότε ναι, κάναμε και μετά τεστ, μέχρι να αρνητικοποιηθούμε εντελώς. Το πρώτο τεστ βγήκε θετικό, που κάναμε στις 16 μέρες. Ο σύζυγός μου στην 16η μέρα βγήκε θετικό. Την επόμενη βδομάδα που κάναμε, βγήκαν αρνητικά.  Τώρα, ο σύζυγός μου την επόμενη εβδομάδα το έκανε στο Σισμανόγλειο που θα έκανε και την επέμβαση βγήκε αμφισβητούμενο, ούτε θετικό ούτε αρνητικό. Οπότε δεν μπορούσε να μπει χειρουργείο, έπρεπε να ξανακάνει τεστ. Ξανάκανε τεστ, βγήκε αρνητικό και έπρεπε να κάνει και εκείνος και μαζί έκανα κι εγώ άλλα δύο για να είμαστε σίγουροι ότι είμαστε εντελώς αρνητικοί. Κάναμε πολλά τεστ. Αρνητικοποιηθήκαμε πλήρως. 

Και είπατε και ο σύζυγος είχε κολλήσει, ναι προφανώς και ήσασταν οι δυο σας στο σπίτι στην Αθήνα; Ψώνια, τις ανάγκες σας όλα αυτά;

Ναι, ναι, ήτανε…

Πώς τα…;

Εντάξει, ψώνια τα κάναμε ηλεκτρονικά. Εκεί αναγκαστήκαμε, δηλαδή εγώ αναγκάστηκα να... Το έμαθα κι αυτό, εντάξει δεν… Είχα ξανακάνει. Αλλά σούπερ μάρκετ πρώτη φορά έκανα ψώνια... Ηλεκτρονικά παραγγέλναμε, μας τα φέρναν στην πόρτα μας, για να μας τα φέρνουν στην πόρτα μας οι άνθρωποι. Άλλες ανάγκες που δεν μπορούσαν να μας καλύψουν έτσι, τα παιδιά μας στην Αθήνα ό,τι χρειαζόμασταν μας τα φέρναν μέχρι την πόρτα, μας τα αφήναν και φεύγανε. Και εκείνα μας βοηθήσαν πάρα πολύ, οι φίλοι μας, η αδερφή μου και εκείνη κάποια φορά που χρειάστηκε μας φέρναν κάνα φαγητό να φάμε.[00:30:00]

Εσείς ήσασταν κουρασμένη, οπότε δεν το νιώσατε σαν πολύ μεγάλο περιορισμό, λόγω επειδή είχατε συμπτώματα μάλλον. Δεν είναι, ας πούμε, σαν να είσαι υγιής και να σε κλείνουνε μέσα σε ένα σπίτι για 14 μέρες, υποθέτω, σωστά;

Ναι.

Δηλαδή δεν είναι ότι βαριέσαι. Θέλω να πω είχε αυτό το κομμάτι της σκληρής καραντίνας; 

Είχε, έτσι κι αλλιώς. Έτσι κι αλλιώς γιατί και στην Αθήνα που μέναμε, μέναμε στο κέντρο στο Σύνταγμα, σε ένα σπίτι που μας είχαν παραχωρήσει και μας φιλοξενούσαν σε ένα μικρό διαμέρισμα, παρόλο που εμείς ήμασταν συνηθισμένοι στην εξοχή, από ένα μεγάλο σπίτι με κήπο και όλα αυτά. Εντάξει, επειδή ήτανε δίπλα η Πλάκα, επειδή ήταν η Ακρόπολη, του Φιλοπάππου και όλα αυτά, η Διονυσίου Αεροπαγείτου, πηγαίναμε πάρα πολλές... Κάναμε πάρα πολλές βόλτες κάθε μέρα εκεί, για να περνάει η ώρα μας και για να ασκούμαστε κιόλας, οπότε στην καραντίνα ναι, μας φάνηκε. Να μην μπορείς να βγεις έξω απ' την πόρτα του σπιτιού σου; Μόνο το βράδυ για τα σκουπίδια σου με τη μάσκα, να πετάς τα σκουπίδια και να μπαίνεις γρήγορα-γρήγορα μέσα. Ναι, ήτανε ζόρικο ήτανε, αλλά εντάξει. Αντιμετωπίζεται.

Όλη η περίοδος του lockdown. Καραντίνα λέω τις 14 μέρες και lockdown λέω όσα ισχύουν στην Αθήνα.

Ναι, ναι, μετά…

Πώς περνούσατε τον χρόνο, ας πούμε, τι κάνατε; Πώς;

Λοιπόν, το lockdown δεν είχε πολύ μεγάλη διαφορά — στην Αθήνα λέω τώρα — από πριν γιατί κάναμε τα ίδια πράγματα. Ουσιαστικά απλά στέλναμε μήνυμα. Εμείς έτσι κι αλλιώς σε μαγαζιά, δηλαδή σε καφετέριες, εστίαση και τέτοια δεν πηγαίναμε. Προσέχαμε πάρα πολύ λόγω της κατάστασης. Δεν θέλαμε... Δηλαδή δεν βλέπαμε κόσμο, δεν βλέπαμε φίλους στην Αθήνα, ακριβώς γιατί ο σύζυγός μου ήταν ευάλωτος και δεν θέλαμε να έχουμε... Οι επαφές μας ήταν αυτές οι εφτά επαφές που σας είπα μόνο. Προσέχαμε πάρα πολύ, φορούσαμε μάσκα έξω και πριν επιβληθεί στο γενικό πληθυσμό, οπότε δεν άλλαξε και πάρα πολύ. Δηλαδή απλά στέλναμε μήνυμα για να κάνουμε τη βόλτα μας στου Φιλοπάππου. Εντάξει, όμως ήτανε... Αν ήθελα να πάω μια βόλτα στα παιδιά μου, έπρεπε να το σκεφτώ πώς θα πάω, τώρα τι μήνυμα θα στείλω και πώς θα πάω να βάλω πλυντήριο στο γιό μου, γιατί το σπίτι που μέναμε δεν είχε πλυντήριο. Ήταν ένας περιορισμός που σε δυσκόλευε. Βέβαια από ό,τι έβλεπα εγώ στον δρόμο, ο κόσμος κυκλοφορούσε αρκετά και εντάξει δεν είχε μποτιλιαρίσματα η Αθήνα εκτός από τις... Από την περίοδο λίγο πριν τα Χριστούγεννα, που άρχισε να βγαίνει λίγο πιο μαζικά ο κόσμος, γιατί είχε βγει και το click away κι έβγαινε ο κόσμος στην αγορά. Πριν ήταν πολύ πιο άνετο να κυκλοφορείς με αυτοκίνητο στην Αθήνα και δεν είχε ιδιαίτερο κόσμο τις καθημερινές χωρίς καραντίνα. Εκτός από τις ημέρες των Χριστουγέννων, που γινόταν χαμός στο Σύνταγμα, στην πλατεία Συντάγματος και στην Ερμού. Εκεί πια ναι, το έβλεπα όταν περνούσα κι είχε πάρα πολύ κόσμο και αστυνομία πολλή, αλλά η οποία δεν έκανε και κάτι δηλαδή. Έβλεπα ότι υπήρχε αστυνομία, υπήρχε και κόσμος.

Θα ήταν πολύ διαφορετική, ωστόσο. Δηλαδή ωραία, είπατε κάνετε ωραίες βόλτες, αλλά είναι άλλο να είσαι στην—

Ναι, καμιά, όχι…

Σε ένα νησί.

Καμία σχέση. Εντάξει, τώρα στο νησί έχει... Καταρχήν, μόνο στο σπίτι, και βόλτα να μην πας, μόνο το ότι βγαίνεις στην εξοχή, ότι έχεις ορίζοντα, ότι έχεις τον κήπο και βγαίνεις κι ασχολείσαι με τον κήπο σου, με τις γλάστρες, με...  Θα βγεις να μιλήσεις με τη γειτόνισσα, δεν... Είναι διαφορετικά. Κι αν θέλεις να δώσεις κι ένα ραντεβού — απλώς εγώ δεν το κάνω τώρα γιατί αυτό, γιατί ο σύζυγός μου είναι ευάλωτος και δεν θέλω να βλέπω κόσμο — θα μπορούσα να βρεθώ και με πέντε φίλες μου, ας πούμε, να πιούμε ένα καφέ κάπου έξω στην εξοχή επίσης. Να πάρουμε τους καφέδες μας και να πάμε στο βουνό, να πιούμε καφέ, που δεν το... Δεν ξέρω στην Αθήνα κάποιοι αν το κάνουν. Δεν το έκανα εγώ το τελευταίο διάστημα για αυτούς τους λόγους.

Εσείς με αυτούς που δεν επικοινωνείτε, τους λίγους που επικοινωνούσατε, όταν ήσασταν στην Αθήνα, επικοινωνείτε διαδικτυακά; Έχετε κρατήσει επαφές κάπως αλλιώς;

Εντάξει με τους φίλους.... Με τους φίλους... Με τα συγγενικά μου πρόσωπα διαδικτυακά και μέσω Skype, με την αδερφή μου, τον αδερφό, με τα παιδιά μου, τηλέφωνο και Skype κυρίως. Ε! Τώρα με τους φίλους κυρίως τηλέφωνο, όχι τόσο πολύ Skype και... Μας κουράζει κιόλας, δεν ξέρω εσείς είστε νέοι τα θέλετε... Είναι πιο... Κυρίως με τηλέφωνο με τους φίλους, δεν το χρησιμοποιούμε πάρα πολύ το Skype. Αλλά με την οικογένεια ναι, το χρησιμοποιούμε.

Που βέβαια το κάνατε και πριν αυτό γιατί είστε μακριά.

Ναι, ναι, και πριν, αλλά με την αδερφή μου. Με τον αδερφό μου δεν είχαμε τηλεδιασκέψεις πριν, αλλά επειδή εκείνος κλείστηκε μέσα. Δεν καθόταν μέσα ο αδερφός μου, επειδή εκείνος κλείστηκε μέσα και κάναμε τηλεπάρτυ — τι να σου πω; Πίναμε κανένα τσίπουρο μαζί δηλαδή και τσουγκρίζαμε τα ποτήρια με εικόνα. Αυτό. Πλάκα είχε!

Τέλειο. Βλέπετε να συμβαίνουν... Να μένουν αλλαγές; Να επηρεάζει αυτή η κατάσταση τις διαπροσωπικές σας σχέσεις; Ή θα είναι κάτι που θα ξεχαστεί και θα επανέλθει όπως ήτανε, ας πούμε;

Δεν ξέρω τι θα γίνει. Αυτό θα εξαρτηθεί από το πότε θα λήξει αυτή η ιστορία με... Στις διαπροσωπικές σχέσεις ίσως αυτή η στέρηση να ωθήσει τον κόσμο να είναι πιο κοινωνικός, δηλαδή να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία για κοινωνικότητα. Εγώ έτσι το αισθάνομαι δηλαδή, ακριβώς επειδή αποκλείστηκε. Μπορεί αν λήξει όλο αυτό, όταν λήξει, μπορεί να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία να κάνει πράγματα που... Εγώ ας πούμε έλεγα: «Α! θα πάω να δω τους φίλους μου. Εντάξει, μωρέ θα κάνω αυτό και θα πάω να τους δω». Τώρα μπορεί να το κάνω, όταν θα έχω την ευκαιρία να μην κάνω κάτι άλλο. Δεν ξέρω, λέω τώρα που έχω αποκλειστεί. Ίσως αυτό να λειτουργήσει έτσι, ίσως... Δεν ξέρω πώς θα λειτουργήσει. Πραγματικά δεν ξέρω. Σας λέω τώρα στις δικές μου σκέψεις. Ίσως να γίνει συνήθεια και να μείνει ο κόσμος έτσι; Δεν ξέρω τι να πω. Στις σχέσεις.  Τώρα όσον αφορά στην υπόλοιπη... Στα υπόλοιπα τα της κοινωνίας, εργασιακά, αυτά, μορφή της οικονομίας, θα είναι πολύ μεγάλη κουβέντα. Δεν ξέρω πώς θα είναι. Φαντάζομαι θα υπάρξουν πολύ μεγάλες αλλαγές στον τρόπο της δουλειάς. Εργασιακά ήδη βλέπουμε ότι με την ευκαιρία του εγκλεισμού και το ότι ο κόσμος δεν μπορεί με την απαγόρευση, δεν μπορεί να αντιδράσει και να υπερασπιστεί τα κεκτημένα του, ότι περνάνε πάρα πολλά αντιεργατικά νομοσχέδια. Ο κόσμος... Λίγος κόσμος όσο μπορεί αντιδρά, αλλά βλέπει τι συμβαίνει. Υπάρχει πολύ μεγάλη καταστολή, οπότε δεν είμαι αισιόδοξη για το μέλλον σε αυτά τα θέματα δηλαδή. Νομίζω ότι χειρότερα θα είμαστε από πριν. Στις διαπροσωπικές σχέσεις μπορεί να είμαστε καλύτερα, με την έννοια ότι ο κόσμος λαχταράει και μπορεί να... Αλλά ποτέ κανείς δεν ξέρει γιατί μέσα σ’ αυτό γίνονται πολλές ζυμώσεις και πολλές σκέψεις και πολύ μεγάλη και πολλοί στοχάζονται διάφορα… Δεν ξέρουμε πώς θα καταλήξει όλο αυτό.

Μιας και το—

Σίγουρα όλοι σκέφτονται πάντως—

Συγγνώμη; 

Σίγουρα όλοι σκέφτονται πράγματα που δεν σκεφτόντουσαν πριν και πολλοί ίσως να αναθεωρούν πολλά πράγματα, έχουν άλλες προτεραιότητες, έχουν βάλει άλλες προτεραιότητες ίσως. Θεωρούν ίσως ότι άλλα είναι πιο σημαντικά πράγματα από αυτά που θεωρούσαν πριν.

Εσάς σας έχει συμβεί αυτό; Έχετε αλλάξει προτεραιότητες;

Όχι ιδιαίτερα, με την έννοια ότι οι προτεραιότητές μου ήταν οι διαπροσωπικές μου σχέσεις και η οικογένεια, οι φίλοι. Το λέω πιο πολύ για τους νέους ανθρώπους. Τώρα, εμείς περάσαμε πολλά στάδια, δεν ξέρω. Αν ήμουνα νέα, θα ήταν σαφώς πολύ μεγάλη αλλαγή. Αλλά τώρα σε αυτή την ηλικία έχο[00:40:00]υμε περάσει από πολλά... Έχουμε σκεφθεί, έχουμε ξανασκεφθεί πολύ και τις σχέσεις και τώρα ήμασταν και πιο ήσυχοι εμείς μου σε σχέση με τους νέους, είχαμε ησυχάσει κάπως, είχαμε αρχίσει να σκεφτόμαστε κι άλλα πράγματα. 

Είπατε πάντως πριν πως παλιά μπορεί να λέγατε: «θα κάνω αυτή τη δουλειά και θα πάμε να τον δούμε μετά», αλλά τώρα σκέφτεστε—

Ναι, ναι. Αυτό, αυτό ναι. Αυτό το είπα ότι νομίζω ότι το έχω σαν... Το έχω σαν προτεραιότητα να κάνω πράγματα με τους ανθρώπους παρά με υλικά πράγματα. 

Ωραία. Έτσι μιας και το βάλατε λίγο και πιο πολιτικά. Πώς κρίνετε τη διαχείριση της πανδημίας από την κυβέρνηση; Έτσι σαν σχόλιο, που το ζήσατε κιόλας μ’ έναν τρόπο—

Που το έζησα—

Πολύ—

Το έζησα και το βλέπω στην καθημερινότητα τώρα. Το είδα και σαν ασθενής, ας πούμε, πως αντιμετωπίστηκα. Θεωρώ ότι στο πρώτο... Την άνοιξη η διαχείριση ήταν αυτή που κάνανε όλοι, απλώς ήταν τυχεροί γιατί εδώ δεν είχαμε κρούσματα και, εντάξει, πήγε καλά αυτό. Πήγε καλά με την έννοια, τι καλά δηλαδή; Καταστράφηκε η οικονομία από μια άποψη, απλώς δεν είχαμε... Το οποίο αμέσως-αμέσως το καλοκαίρι τι έγινε; Δηλαδή ήταν εντελώς μάταιο αυτό που έγινε την άνοιξη. Δηλαδή καταστράφηκε η οικονομία για να ανοίξει το καλοκαίρι μισή. Νομίζω ήταν πάρα πολύ λάθος η διαχείριση. Δεν ξέρω πώς θα μπορούσε, δεν είμαι εγώ η ειδική να πω πώς θα μπορούσε να γίνει καλύτερα. Αλλά βλέπω ότι δεν γίναν σωστά βήματα. Δηλαδή άνοιξαν τα σχολεία χωρίς μέτρα, με μεγάλα τμήματα, με λίγους εκπαιδευτικούς, τώρα τάχα μου τι μέτρα; Τάχα μου ένα αντισηπτικό και μια μάσκα, που δεν ήρθε ποτέ και τα παγουρίνια αυτά που γελάει όλος ο κόσμος; Τέλος πάντων, αυτά για τα σχολεία. Επίσης, έβλεπα εικόνες από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, που ο κόσμος που έχει ανάγκη να δουλέψει και δεν είχε άλλο τρόπο να μετακινηθεί έμπαινε σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, που γινότανε πολύ μεγάλος συνωστισμός, οπότε δεν μπορούσε φυσικά να προφυλαχτεί εκεί πέρα, αν η διαδρομή διαρκούσε 30 λεπτά. Ουσιαστικά ήταν ανυπεράσπιστος. Δεν είναι πέντε λεπτά να πεις: «Α! Μπορεί και να τη γλιτώσω». Επίσης, δεν γινόταν ιχνηλάτηση, ουσιαστικά δεν έκανε τίποτα η κυβέρνηση. Δηλαδή από τη στιγμή που δεν γινόταν ιχνηλάτηση, όλα τα άλλα μετά νομίζω ήταν για να φαίνεται ότι γίνεται κάτι. Δεν ήταν ουσιαστικά. Και το κλείσιμο του λιανεμπορίου νομίζω αρνητικό ήταν, γιατί είπαν θα κλείσει το λιανεμπόριο και πήγε ο κόσμος τις τελευταίες δύο μέρες και συνωστίστηκε στα μαγαζιά. Θυμάμαι ήμασταν στην Αθήνα και βλέπαμε στην Ερμού τις εικόνες. Και αυτό λάθος ήτανε, ενώ μέχρι να πουν ότι κλείνουν τα μαγαζιά, εγώ έμπαινα στα μαγαζιά μέσα και ήταν μία χαρά όλα. Αραιά-αραιά ο κόσμος, χωρίς συνωστισμό, χωρίς τίποτα. Καταστράφηκαν οι άνθρωποι από αυτή την άποψη, θα μπορούσαν να κρατάνε τα μέτρα, τις αποστάσεις που λένε και να είναι ανοιχτά και να μην γίνονται όλα αυτά. Επίσης τι άλλο;  Και κάτι άλλο αρνητικό σκεφτόμουνα. Τα εργοστάσια που δουλεύανε χωρίς μέτρα, χωρίς τίποτα, το ότι το διαλύσανε τον κόσμο έτσι όπως διαλύθηκε στην συγκέντρωση του Εφετείου και ενώ ο κόσμος τηρούσε αποστάσεις, όταν έγινε αυτό που έγινε με την επίθεση της αστυνομίας συνωστίστηκε ο κόσμος για να φύγει και όλα αυτά, και αυτό. Όπως επίσης έγινε και στην πορεία του Πολυτεχνείου και όλα αυτά που αναγκαζόταν... Ανάγκαζαν τον κόσμο να συνωστίζεται στις κλούβες όλοι μαζί, ενώ από μόνοι τους κρατούσαν όλα... Όλοι τις αποστάσεις. Σημαίνει ότι ο σκοπός τους δεν ήταν τα μέτρα αυτά και οι απαγορεύσεις δεν ήταν για να προστατεύσει τον κόσμο από την πανδημία. Ήτανε απλώς για την απαγόρευση, για να έχουν τον έλεγχο εκείνοι, για να αποτρέψουν τον κόσμο να διεκδικεί και όλα αυτά. Όχι, ήταν πολύ λάθος η διαχείριση. Πάρα πολύ μεγάλο λάθος. Ναι. 

Το δημόσιο σύστημα υγείας πιστεύετε ότι είναι ικανό να διαχειριστεί την κατάσταση αυτή την έκτακτη;

Δεν κατάλαβα την ερώτηση, συγγνώμη, αν—

Αν εσείς έχετε εμπιστοσύνη στο δημόσιο σύστημα υγείας ότι μπορεί να διαχειριστεί την κατάσταση αυτή.

Στο δημόσιο σύστημα υγείας, με την έννοια... Ναι, έχω εμπιστοσύνη. Πάντα είχα στο δημόσιο σύστημα υγείας σε σχέση με το ιδιωτικό. Απλώς βλέπω ότι οι άνθρωποι που δουλεύουν εκεί είναι πραγματικά πρόθυμοι να... Και νομίζω ότι και για αυτό κρατιέται, αυτοί κρατάνε ζωντανό το δημόσιο σύστημα υγείας, αλλά είναι πολύ λίγοι δυστυχώς. Δεν μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα. Θέλει ενίσχυση το δημόσιο σύστημα υγείας για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες. Δεν μπορεί να έχουμε ένα σύστημα υγείας, να μην κάνουν προσλήψεις. Και έχουν εξαντληθεί οι άνθρωποι, δουλεύουν πάρα πολύ και είναι στα όρια της εξάντλησης από ό,τι είδα εγώ εκεί εκείνο το βράδυ. Δηλαδή τους λυπήθηκα τους ανθρώπους, είναι στα όρια της εξάντλησης. Και δεν ήταν ακόμη... Δεν είχε φθάσει ακόμη το peak της πανδημίας. Δεν μιλάμε για Θεσσαλονίκες και, και... Ήταν στην Αθήνα με κανονική ροή. Ναι, έχω εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, δεν... Νομίζω, όμως, πως δεν αρκεί γιατί δεν ενισχύεται, είναι πολύ λυπηρό αυτό. Δηλαδή γίνονται τόσα έξοδα άσκοπα, διαβάζω, εκατομμύρια, ένα εκατομμύριο σχεδόν παρά κάτι για φωτάκια Χριστουγέννων, για να τα κατεβαίνει ο κόσμος να τα βλέπει και να συνωστίζεται, ενώ υπάρχουν ανάγκες για προσλήψεις προσωπικού γιατρών, εκπαιδευτικών, υλικού και τα λοιπά, να γίνονται τεστ, να γίνει ιχνηλάτηση. Τώρα θα χρειαστεί να γίνουν τα εμβόλια. Πού είναι οι προσλήψεις; Ποιος θα κάνει τόσα εμβόλια; Πώς θα εμβολιαστεί ο κόσμος; Διαβάζω ότι γίνονται 8.000 εμβόλια την ημέρα και υπολόγιζε ότι θα χρειαστούν τρία χρόνια για να εμβολιαστεί όλος ο πληθυσμός. Δηλαδή χωρίς κόσμο πώς; 

Ωραία. Εσείς από πού ενημερώνεστε για τον κορονοϊό; Δεν... Έχετε συγκεκριμένες πηγές; Βλέπετε τηλεόραση, διαδίκτυο; 

Όχι, τηλεόραση δεν βλέπω. Δηλαδή αν τυχαία μπορεί να το κάνει, αλλά όχι δεν θα ανοίξω τηλεόραση για να ενημερωθώ. Από το διαδίκτυο κυρίως, από τις εφημερίδες του... Διαδικτυακά όμως, δεν αγοράζω πια έντυπη εφημερίδα. 

Βλέπετε και την ενημέρωση που βγαίνει—

Της κυβέρνησης;

Της κυβέρνησης; 

Α! Ναι μου τη στέλνει στο Viber και τη βλέπω, ναι.

Έχει αλλάξει; Πριν αρρωστήσετε, πριν νοσήσετε δηλαδή, διαβάζατε λιγότερα και ας πούμε ενδιαφερθήκατε μετά—

Όχι, όχι.

Περισσότερο ή ήταν—

Διάβαζα πάρα πολλά και πριν και τώρα, επειδή ακριβώς έχω και χρόνο και πάντα με ενδιέφερε να ενημερώνομαι ειδικά σε ευαίσθητα θέματα και θέλω να έχω και τη δική μου γνώμη, διαβάζω πάρα πολύ, εξαντλητικά δηλαδή αυτά τα θέματα. Εξαντλητικά πολύ. Από και πριν πάρα πολύ και τώρα όμως. Εντάξει, τώρα έχει εξαντληθεί λίγο το θέμα, αλλά και πάλι διαβάζω τα καινούργια δεδομένα, ναι.

Και «πριν», εννοείτε τον πρώτο καιρό που είχε έρθει ο ιός και—

Ναι, πάρα πολύ—

Ήταν άγνωστο;

Ναι, πάρα πολύ τότε που ήταν και ένα άγνωστο εντελώς θέμα και δεν ξέραμε και δεν ξέραν και οι επιστήμονες πολύ καλά-καλά και όλοι ψαχνόντουσαν. Ναι, διάβαζα από τότε πάρα πολύ και ενημερωνόμουν.

Συγγνώμη ένα λεπτάκι. Εντάξει, εσείς είχατε χρόνο και πριν, έχει αλλάξει κάποιο... Έχετε αποκτήσει κάποια καινούργια συνήθεια αυτό το διάστημα; Κάποιο νέο χόμπι; Κάτι;

Εννοείτε σε σχέση λόγω καραντίνας ή λόγω δουλειάς;

Ναι, λόγω lockdown, λόγω αυτού του περιορισμού στο σπίτι, ας πούμε. 

Καλά έτσι κι αλλιώς δεν θα ξόδευα πολύ παραπάνω χρόνο για άλλες δραστηριότητες, δεν με εμποδίζει η πανδημία τόσο πολύ πια και δεν... Αλλά λόγω δουλειάς έχω αποκτήσει πολλά χόμπι. Μου αρέσει, μου αρέσει να κάνω πάρα πολλά πράγματα με τα χέρια. Μου αρέσει να ράβω, ράβω, πλέκω, να ασχολούμαι με την κηπουρική, με τα φυτά μου, θέλω να ζωγραφίζω, θέλω να μάθω κεραμική που έχω κάνει και κάποια μαθήματα — και σταματήσαν λόγω πανδημίας και για αυτό [00:50:00]στεναχωριέμαι. Εννοώ μου άρεσε πάρα πολύ αυτό το χόμπι. Γενικώς ό,τι έχει σχέση με χέρια, με την αίσθηση της... Κάνω κοσμήματα. Πολλά, πολλά! Μου αρέσει πολύ να κάνω πράγματα με τα χέρια μου.

Οπότε δεν σας ενδιαφέρει να συνεχίσει το lockdown, έχετε ασχολίες να κάνετε. 

Ε, όχι ότι δεν μ' ενδιαφέρει!

Πλάκα κάνω προφανώς. Αστειεύομαι—

Ναι. Δεν είναι ωραίο.

Άλλα έχετε πολλά—

Δεν είναι ωραίο να θέλω να πάω στο βουνό να μαζέψω χόρτα και να στέλνω μήνυμα τώρα! Να θέλω... Καταρχήν, όχι το lockdown αυτό καθαυτό. Καταρχήν θέλω να τελειώσει η πανδημία για να νιώθουμε ασφαλείς κιόλας. Δεν είναι μόνο να τελειώσει γιατί μας περιορίζουνε. Καλό είναι, πρέπει να αυτοπεριοριζόμαστε έτσι κι αλλιώς για να προστατεύσουμε ανθρώπους που είναι ευάλωτους. Ουσιαστικά, γι’ αυτό αυτοπεριοριζόμαστε, για να προστατεύσουμε ανθρώπους που είναι ευάλωτοι. Εγώ τώρα πια δεν φοβάμαι τόσο πολύ, θεωρώ ότι έχω αντισώματα, ότι το έχω περάσει μια φορά. Ακόμη και να ξανακολλήσω, πόσο βαριά πια να το περάσω; Ο οργανισμός μου έχει αντισώματα, έχει μνήμη, θυμάται. Αλλά ναι, πρέπει να αυτοπεριοριστούμε μέχρι να δούμε πώς θα πάει αυτό. 

Θα θέλατε από την αρχή μέχρι τώρα να σκεφτείτε έτσι και να μας κάνετε μία περίληψη των συναισθημάτων σας; Δηλαδή από την άνοιξη μέχρι σήμερα τι... Αν μπορούσατε τώρα να το κάνετε αυτό—

Ναι.

Τον δρόμο των συναισθηματικών διακυμάνσεων;

 Λοιπόν, τα πρώτα συναισθήματα ήταν ανησυχία. Ανησυχία για το άγνωστο, για το πώς θα είναι. Βέβαια, φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, σκέφτομαι πάντα έτσι τα καλύτερα, ότι... Αλλά βλέπω ότι τελικά εντάξει, μετά σιγά-σιγά αρχίζεις και συνηθίζεις και όλα αυτά. Συνηθίζεις και τους θανάτους — κακώς βέβαια — αλλά ακούς κάθε μέρα 102, 101, 50, 40, 48. Είναι λίγο... Επειδή είναι μακρινοί, όταν πεθαίνει κάποιος κοντινός, αρχίζεις και... Σήμερα μου 'πε η μητέρα μου πέθανε μία μεγάλη γυναίκα από το χωριό, 92 χρονών, από κορονοϊό και ήταν λέει... «Εντάξει ρε μαμά», της λέω, «θα πέθαινε». «Όχι» λέει «ήταν γερή. Ξέρεις τι καλά που ήτανε; Αυτή την έβλεπα πάνω κάτω πήγαινε ερχότανε, περνούσε έξω από το σπίτι μου. Με καλημέριζε. Ήταν γερή». Θέλω να σου πω δεν είναι αριθμοί, είναι άνθρωποι. Μπορεί να είναι μεγάλοι, είναι άνθρωποι. Ναι. Ανησυχία, θυμός και θυμός για τη διαχείριση για το ότι έβλεπα να φεύγουν εκατομμύρια στα Μέσα, ενώ άκουγα ότι μπορούσαν αυτές οι διαφημίσεις να είναι δωρεάν από τα Μέσα — πως το λένε; — από τα ΜΜΕ και δινόντουσαν λεφτά σε διαφημίσεις και δεν δινόντουσαν σε άλλα... Προτεραιότητες σε προσωπικό, σε τεστ που δεν γινότανε, σε τέτοια θέματα δηλαδή που να ανακουφίσουν τους ανθρώπους. Φόβος, όταν αρρώστησα και ανησυχία για το τι θα ακολουθήσει. Ευτυχώς όμως, όλα πήγαν καλά. Ανακούφιση μετά που γίναμε καλά. Αυτά νομίζω. 

Ωραία.

Εντάξει τώρα, επειδή ήταν και κάπως... Δεν θυμάμαι.

Ναι είναι λίγο γενική η ερώτηση. Τα κυρίαρχα. 

Ναι. Σίγουρα ανησυχία, φόβος, θυμός κι ανακούφιση για μένα προσωπικά, αλλά και ανησυχία για το μέλλον και φόβος για το τι θα ακολουθήσει, όχι την πανδημία, και ο φόβος για το πώς θα είναι η αυριανή κοινωνία, όταν θα τελειώσει όλο αυτό και αν θα τελειώσει.  Και σκέψεις για μελλοντικές πανδημίες και ότι οι επιστήμονες λένε ότι δεν είναι η πρώτη και δεν θα είναι και η τελευταία, γιατί όλο πιο συχνά θα έχουμε τέτοια θέματα. Δηλαδή τι θα γίνει, θα ανοιγοκλείνει; Δηλαδή αυτό που βλέπαμε με τις έρημες πόλεις σε όλο τον πλανήτη ήτανε πρωτόγνωρο συναίσθημα, τρομερό δηλαδή τώρα που το σκέφτομαι. Έτσι μιλώντας, έρχεται. Αυτό που έβλεπα δηλαδή σε όλο τον κόσμο: έρημες πόλεις, μητροπόλεις τεράστιες τώρα που έβλεπες κάθε μέρα κόσμο, να μην πέφτει καρφίτσα, να τις βλέπεις έρημες πόλεις. Στην Ασία, στην Αμερική, σε όλη την Ευρώπη. Ήτανε λίγο εξωπραγματικό. Πώς να το περιγράψω τώρα; Εντελώς σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας δηλαδή.

Έτσι ακριβώς. Οπότε για το μέλλον, είπατε, είναι άγνωστο και δύσκολο από ό,τι καταλαβαίνω ότι το φαντάζεστε.

Και δύσκολο το φαντάζομαι, δυστυχώς. Μακάρι να είναι... Να διαψευστώ.  

Είπατε για τις διαπροσωπικές σχέσεις ότι μπορεί να βελτιωθούν. Βλέπετε κάποιο άλλο ίσως θετικό που μπορεί να βγει μέσα από αυτή την, εντάξει, δύσκολη κατάσταση και με τους θανάτους και τους περιορισμούς; 

Αυτό που είπα ότι οι προτεραιότητες, ίσως αυτό... Οι προτεραιότητες δηλαδή που θα θέτουν οι άνθρωποι. Θα θέτουν προτεραιότητες στις σχέσεις τους, στις αξίες ή πάλι στα υλικά αγαθά και αυτή τη γκλαμουριά που είχαμε! Εντάξει, όχι τα τελευταία 10 χρόνια τώρα η Ελλάδα πέρασε πολύ δύσκολα, είχαν τελειώσει αυτά. Αλλά ναι, πριν το 2010, όλοι θυμόμαστε, ήμασταν κάπως σε άλλο κόσμο. Τώρα βλέπω ότι... Φαντάζομαι ότι οι άνθρωποι θα έχουν σκεφθεί ότι άλλα είναι σημαντικά πράγματα στη ζωή. Εντάξει ναι, και οι ανάγκες οι βασικές ανάγκες. Να μην τις… Να έχουμε στο στόμα μας φαγητό, τη στέγη μας, τη δουλειά μας. Αυτά. Αλλά όλα τα υπόλοιπα τα πολύ-πολύ εξωπραγματικά που ο κόσμος ήθελε να κάνει 10 ταξίδια τον χρόνο, να παίρνει 100 ρούχα — δεν ξέρω — τη σεζόν και διάφορες άλλες πολυτέλειες και τα τεράστια σπίτια, τα τεράστια αυτοκίνητα, τα τεράστια δεν ξέρω όλα αυτά, νομίζω ότι περνάνε πια σε δεύτερη μοίρα.

Ωραία. Αν πούμε ότι εξαφανιζόταν ο κορονοϊός την επόμενη μέρα, τι θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα κάνατε, ας πούμε; Που δεν μπορείτε δηλαδή να κάνετε και το θέλετε πολύ να το κάνετε.

Θα.... Καταρχήν, θα πήγαινα να δω τους γονείς μας και... Γιατί είναι μεγάλοι άνθρωποι και καταρχήν θα πηγαίναμε να δούμε τους γονείς μας οπωσδήποτε και δεύτερον, θα ήθελα να κάνω ένα ταξίδι. Και ταξίδι, όμως, να δω φίλους. Όχι ταξίδι… Ταξίδι να δω φίλους. Ταξίδι να δω φίλους. 

Ωραία. Τώρα θα σας κάνω λίγο πονηρές ερωτήσεις. Αν μπορείτε να φανταστείτε κάτι που σας φαινόταν φυσιολογικό παλιά και τώρα σας φαίνεται παράξενο… Δηλαδή κάτι που πριν ήταν ένα πράγμα που το βλέπαμε συνέχεια, ας πούμε και τώρα μας φαίνεται περίεργο ή το σκεφτόμαστε ή το βλέπουμε ή το...  Αν έρθει. Εντάξει, είναι…

Εντάξει, δεν είναι περίεργο ότι φοράμε μάσκες; Πολύ περίεργο. Δηλαδή αυτό μου φαίνεται... Βλέπω ανθρώπους, συναντάω ανθρώπους και τρομάζω να τους γνωρίσω σε σούπερ μάρκετ, ας πούμε, γιατί που αλλού; Δεν συναντάω πουθενά αλλού. Σε σούπερ μάρκετ συναντάω ανθρώπους και δεν τους γνωρίζω όλους και είναι πολύ άσχημο αυτό με τη μάσκα. Είναι απαραίτητο μεν, αλλά είναι πάρα πολύ άσχημο, δεν μου αρέσει καθόλου. Δεν είμαι αρνητής της μάσκας εννοείται και φορώ με ευλάβεια, αλλά δεν μου αρέσει. Και νομίζω δεν αρέσει και σε κανέναν. Πέραν το ότι είναι ενοχλητικό, αλλά είναι και αντιαισθητικό, πολύ αντιαισθητικό.

Δεν σας αρέσει γιατί; Δεν σας αρέσει; Για ποιους λόγους δεν σας αρέσει; Επειδή δεν βλέπετε τα πρόσωπα των άλλων;

Ε, βέβαια! Να μην μπορώ να δω πρόσωπα, την έκφραση, το χαμόγελο, δεν γνωρίζω τους ανθρώπους κι εκτός του ότι εμένα προσωπικά με ενοχλεί και στην αναπνοή μου. Με ενοχλεί… Δεν είναι ωραίο. Δεν... Προτιμώ να αναπνέω ελεύθερα. Εννοείται ότι όλοι προτιμάνε να αναπνέουν ελεύθερα. Είναι αναγκαίο κακό, το είπαμε. Αυτό είναι πολύ παράξενο. Επίσης[01:00:00] παράξενο είναι ότι είναι όλα τα μαγαζιά κλειστά και αυτό είναι ένα παράξενο, που δεν το είχαμε συνηθίσει. Το θεωρούσαμε αυτονόητο. Αυτονόητη η κυκλοφορία, όλα αυτά είναι παράξενα.

Έχετε βάλει έτσι κάποια συνήθεια που δεν θα το...; Είναι η μάσκα π.χ. Τώρα είναι συνήθεια η μάσκα; Αυτό θέλω να πω, ότι...

Ναι, πλέον έχει γίνει συνήθεια. Στην Αθήνα κυρίως που ήτανε απαραίτητη, εδώ μόνο όταν μπαίνω σουπερμάρκετ. Γιατί ζούμε στην εξοχή, δεν έχουμε... Κοντεύω να την ξεχάσω δηλαδή πια. Αλλά στην Αθήνα ήταν μια... Δηλαδή καμιά φορά ξεχνούσα. Έβγαινα από την πόρτα και τρελαινόμουν ή έπρεπε να βρω το πρώτο φαρμακείο να αγοράσω μάσκα. Το έχω πάθει δυο-τρεις φορές ή να γυρίσω να την πάρω, να πάρω μάσκα ή να μπω στο πρώτο φαρμακείο. Ευτυχώς μέσα στο κέντρο είχε πάρα πολλά φαρμακεία, δηλαδή και έμπαινα στο πρώτο φαρμακείο και αγόραζα. Ναι, έχει γίνει συνήθεια η μάσκα.

Κάποια εικόνα—

Ή κάποια άλλη συνήθεια, από ό,τι κατάλαβα δεν προλάβαμε, δεν πρόλαβες  να ολοκληρώσεις την ερώτηση, αν κατάλαβα, αν έχει γίνει κάποια άλλη συνήθεια; 

Ναι, αυτό, αυτό. Δηλαδή βασικά είναι η ανάποδη ερώτηση, αλλά πήγα να την κάνω με τη μάσκα. Αν κάτι που... Βασικά—

Και τα χέρια, και τα χέρια που επίσης και τα παπούτσια, που τα βγάζω κατευθείαν με το που μπαίνω στο... Δηλαδή βγάζω παπούτσια, για να μπω στο σπίτι. Που εντάξει δεν ξέρω εδώ στην εξοχή, αν έχει κανένα νόημα, αλλά δεν πειράζει καλή συνήθεια είναι το να βγάζεις τα παπούτσια για να μπαίνεις στο σπίτι. Τα χέρια που επίσης με το που μπαίνεις στο σπίτι δεν.... Το πρώτο που κάνω είναι πλένω χέρια. Πιθανόν να μην το έκανα παλιότερα τόσο ευλαβικά, ας πούμε. 

Κάποια εικόνα που σας φαινότανε παράξενη — είναι η μάσκα μάλλον, αλλά μπορεί να είναι και κάτι άλλο — και τώρα σας φαίνεται φυσιολογική. Βασικά πριν μου απαντήσατε αυτό. Κάτι που σας φαινόταν πριν παράξενο και τώρα σας φαίνεται φυσιολογικό. Και είπατε τη μάσκα μάλλον.

Ναι.

Ενώ κάτι—

Δεν ήταν φυσιολογική η μάσκα, το αντίθετο.

Σας φαίνεται παράξενη, ακόμα δεν την έχετε συνηθίσει όταν βγαίνετε;

Όχι, όχι. Καθόλου δεν την έχω συνηθίσει και ούτε θέλω να τη συνηθίσω.

Κάποια εικόνα που δεν θα στεκόσασταν αν την βλέπατε πριν τον κορονοϊό αλλά τώρα θα σταθείτε και θα πείτε: «Γιατί γίνεται αυτό τώρα; Γίνεται;».

Ναι. Κοίταξε, προ κορονοϊού αν έβλεπες ανθρώπους να αγκαλιάζονται, να φιλιούνται, να... Ήταν ένα πάρα-πάρα πολύ φυσιολογικό πράγμα, ενώ τώρα κάπως με ενοχλεί που δεν τηρούνε τα μέτρα. Γιατί ξέρεις ότι... Ναι, όχι με ενοχλεί, επειδή οι άνθρωποι αγκαλιάζονται — για όνομα του Θεού — αλλά όταν βλέπω σε ένα δημόσιο χώρο ανθρώπους να συνωστίζονται χωρίς να τηρούνε μέτρα ασφαλείας, δηλαδή να μη φοράνε μάσκες, ν' αγκαλιάζονται, να φιλιούνται, να, να, να... Δεν λέω να είναι το ζευγάρι, αυτό εννοείται, εννοώ ότι άγνωστοι μεταξύ τους ανθρώπους. Όχι άγνωστοι, εννοώ που δεν μένουνε μαζί, που θα μπορούσαν να κολλήσει και έτσι όπως κολλάει στην ουσία. Αυτό πια με ενοχλεί και με παραξενεύει που οι άνθρωποι δεν το κάνουνε για την ασφάλειά τους.  Δηλαδή βλέπω μεγάλους ανθρώπους στο super market, ας πούμε που πάω εγώ τώρα, οι οποίοι είναι μεγάλοι άνθρωποι και πρέπει να προσέχουν και δεν προσέχουν καθόλου. Έρχονται και κολλάνε δίπλα σου και δεν έχω και θέμα, τώρα έχω περάσει... Λέω για σας, δεν προσέχετε, εσείς θα αρρωστήσετε. Βλέπω 80 χρόνων που για να είναι στο σούπερ μάρκετ τώρα… Ναι, αυτό τώρα. Παλιά εννοείται δεν μ' ενοχλούσε να ερθει ο άλλος δίπλα μου καθόλου, αλλά τώρα με ενοχλεί που δεν σκέφτονται να τηρήσουν μέτρα ασφαλείας για όλους.

Τέλεια αυτό.

Δυστυχώς, δυστυχώς ναι.

Ναι, αυτό. Ωραία, μια τελευταία έτσι ερωτησούλα, μια-δυο. Αν σε πολλά πολλά χρόνια μετά σας ρωτήσει ένα παιδί που δεν ζούσε αυτή την περίοδο «πώς ήταν η ζωή με τον κορονοϊό, κυρία Τάνια;», πώς θα του το περιγράφατε, έτσι, να του δώσετε να καταλάβει;

Ότι είναι μια δύσκολη κατάσταση, δυσάρεστη, αλλά παρόλα αυτά οι άνθρωποι μπορούν, αν θέλουν, να βρουν λύσεις και να προσέξουν να μην κολλήσουν όλοι. Χρειάζεται υπομονή, χρειάζεται να είμαστε εφευρετικοί, να βρίσκουμε... Να κάνουμε πράγματα ευχάριστα δηλαδή, για να μην πέσουμε σε κατάθλιψη και περιμένοντας ποιος ξέρει πότε να περάσει. Δεν ξέρουμε και πότε θα περάσει. Άρα, λοιπόν, θα πρέπει να μπορούμε να κάνουμε ευχάριστα πράγματα, διαφορετικά από αυτά που κάνουμε μέχρι τώρα. Δεν μπορούμε να δούμε φίλους, τους καλούμε στο Skype, τηλέφωνο, θα κάνουμε πράγματα ευχάριστα στο σπίτι, θα κάνουμε βόλτες, θα ασκούμαστε. Δηλαδή θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτό που είναι κακό μεν, αλλά μπορούμε να ζήσουμε. Δηλαδή στο χέρι μας είναι να το κάνουμε λίγο πιο... Λιγότερο δυσβάσταχτο από όσο είναι, αυτό. Ναι, ότι είναι μια δύσκολη κατάσταση. Nαι, είναι μια δύσκολη κατάσταση. Δεν είναι εύκολη!

Ωραία.

Και ειδικά στο παιδάκι θα έπρεπε — επειδή παίρνω τώρα από διάφορες μαρτυρίες έτσι από φίλους εκπαιδευτικούς… Αυτό είναι άλλο κομμάτι τώρα μεγάλο με τα παιδάκια, που πάνε στο σχολείο με τις μάσκες, αυτές είναι δυσκολίες, που αναγκάζονται να... Για πολύ καιρό να κάνουν μαθήματα μέσω τηλεκπαίδευσης και να βλέπουν τους φίλους και τη δασκάλα τους στην οθόνη, το οποίο είναι πάρα πολύ κουραστικό από ό,τι λένε τα παιδάκια. Δεν θέλουν να δουν οθόνη στα μάτια τους, παρόλο που ήτανε σχεδόν εθισμένα στην οθόνη. Εγώ όταν δούλευα, τα παιδιά θέλαν να βλέπουν εικόνα, θέλαν εικόνα πάρα πολύ. Τώρα δεν θέλουν να βλέπουν από ό,τι μου λένε εκπαιδευτικοί και γονείς, δεν θέλουν να βλέπουν οθόνη τα παιδιά στα μάτια τους, τόσο που τους έχει επηρεάσει η τηλεκπαίδευση. Είναι πολύ δύσκολο κομμάτι αυτό. Θέλει άλλα. Οι δάσκαλοι μπήκαν εντελώς απροετοίμαστοι σ’ αυτό το κομμάτι, εντελώς, χωρίς εκπαίδευση. Όχι μόνο για τον χειρισμό των μέσων και των εργαλείων, δηλαδή πλατφόρμες και τέτοια, αλλά στο ίδιο το παιδαγωγικό κομμάτι.  Δεν είναι το ίδιο πράγμα να κάνεις, να διδάσκεις δια ζώσης και η τηλεκπαίδευση. Αυτό το τετ α τετ χρειάζεται άλλα εργαλεία για να είναι ξεκούραστο για το παιδί και να μαθαίνει δημιουργικά, όσο δημιουργικά μπορεί να γίνει αυτό. Θέλει πάρα πολλές ώρες προετοιμασία από πίσω για να κάνεις αυτή τη δουλειά. Δηλαδή πολύ περισσότερες από όσες χρειαζόταν για να κάνεις διδασκαλία δια ζώσης για να κρατήσεις ένα παιδάκι — μιλάω τώρα για τις μικρές ηλικίες, αναφέρομαι για το νηπιαγωγείο 4-5 χρόνων σε μια οθόνη. Πρέπει να κάνεις άλλα πράγματα, γιατί το παιδάκι θέλει να παίξει με τα χέρια του, να αγγίξει τους φίλους του, να μιλήσει. Στην οθόνη τι θα κάνει; Θα πρέπει να κάνεις... Να βρεις άλλους τρόπους για να ενισχύσεις το ενδιαφέρον του. Αυτά. Θα του μιλούσα και για την τηλεκπαίδευση του παιδιού του πόσο δύσκολο είναι.

Μήπως το βιώνει το παιδί αυτό το μελλοντικό; Μήπως μείνει η τηλεκπαίδευση; 

Εύχομαι να μην μείνει, γιατί δεν είναι... Εύχομαι να μην μείνει. Ελπίζω να μη μείνει. Φαντάζομαι ότι θα τους πείσουν με διάφορους τρόπους, έχουν στο μυαλό τους. Πάντα το είχαν στο μυαλό τους αυτό, απλώς δεν μπορούσαν να το κάνουν. Τώρα ίσως είναι... Φοβάμαι πολύ ότι θα το χρησιμοποιήσουν σε απομακρυσμένα χωριά και νησιά, που έχουν πολύ λίγους μαθητές, δυστυχώς. Ελπίζω να μην το κάνουν, αλλά πολύ φοβάμαι ότι θα το κάνουν σε τέτοιες περιπτώσεις. Δεν μπορούν να το κάνουν καθολικά σε μεγάλες πόλεις που έχουν σχολεία. Δεν θα το κάνουνε, αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις πολύ φοβάμαι ότι θα το χρησιμοποιήσουνε για να στέλνουν εκπαιδευτικούς. Γιατί, ας πούμε, μπορεί για μια ειδικότητα σε ένα Λύκειο για ένα-δυο παιδιά να στέλνουνε έναν εκπαιδευτικό, ας πούμε, για να γλυτώσουν τηλεκπαίδευση. Αυτό είναι μεγάλη ανισότητα τώρα, πολύ μεγάλη ανισότητα. 

Εντάξει νομίζω, αν μου επιτρέπετε ένα σχόλιο, ότι ίσως ήταν και αυτό που λέτε εντελώς απροετοίμαστοι και υλικοτεχνικά και παιδαγωγικά, αλλά έδειξε πως μάλλον δεν την προτιμούν ούτε οι καθηγητές, οι εκπαιδευτικοί—

Κανείς δεν την προτιμά.

Ούτε οι μαθητές την τηλεκπαίδευση. Κάπως δυσκολεύει πάρα πολύ όλη τη διαδικασία την εκπαιδευτική.

Κανείς δεν την προτιμάει. Είναι πάρα πολύ δύσκολο και [01:10:00]δεν είναι και εννοείται ότι δεν είναι και αποδοτική. Αλλά είναι πολύ δύσκολο, πολύ κουραστικό να είσαι μια οθόνη.

Ωραία. Θέλετε έτσι να κάνετε μια ευχή για το μέλλον; Πώς να τελειώσει όλο αυτό; Πώς εύχεστε, όχι πώς προβλέπετε.

Ναι. Εύχομαι να τελειώσει καταρχήν. Όχι πώς να τελειώσει, να τελειώσει και να μπούμε σε μια ευχάριστη κανονικότητα. Δυστυχώς το εύχομαι, αλλά... Και το ελπίζω αλλά η λογική λέει ότι δεν θα είναι ακριβώς έτσι. Εύχομαι οι άνθρωποι να σκεφτούν όλο αυτό τον καιρό και να διεκδικήσουνε τα πράγματα που τους ανήκουν και τους αξίζουν με κάποιον τρόπο. Αυτό.  

Τέλεια. Θέλετε να προσθέσετε κάτι άλλο γιατί εγώ έχω τελειώσει με τις ερωτήσεις μου. Σκεφτείτε, πάρτε τον χρόνο σας, μην ανησυχείτε.

Απλά σκεφτόμουνα, που ξέχασα γιατί μέσα στη ροή της κουβέντας δεν τα θυμόμουν και όλα, αυτό όταν μου είπατε για τη διαχείριση πανδημίας. Σκεφτόμουνα για τη διαχείριση στα σχολεία τι έγινε, τι... Γιατί τα έχω αυτά από συναδέλφους και από γονείς. Αρρώσταινε ένα παιδί μέσα στην τάξη, έκλεινε το τμήμα, δεν γινόταν καμία ιχνηλάτηση. Πηγαίναν τα παιδιά αυτά τα οποία μπορεί κάποια από τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης να είχε αρρωστήσει. Καθόντουσαν 7 μέρες στο σπίτι χωρίς καμία ιχνηλάτηση και ξαναγυρνάγαν στο σχολείο. Οι γονείς πηγαίναν στις δουλειές τους, που μπορεί να είχαν... Και κάποιο άλλο παιδάκι που είχε αρρωστήσει ίσως να κολλούσε τους άλλους γονείς και οι άλλοι που πηγαίναν στη δουλειά να κολλούσαν τους άλλους. Θέλω να σας πω ότι δεν γινόταν καμία... Δεν τους ενδιέφερε να γίνει καμία ιχνηλάτηση. Άρα, λοιπόν, όλα τα άλλα μέτρα πιστεύω αφού δεν γινόταν τίποτα προς αυτή την κατεύθυνση, όλα τα άλλα μέτρα ήταν νομίζω για να φαίνεται ότι γίνεται κάτι, για να φαίνεται ότι η κυβέρνηση παίρνει μέτρα. Δεν ήταν για ουσιαστικούς λόγους. Δηλαδή το ότι αφήσαν τις εκκλησίες ανοιχτές και συνωστιζόντουσαν γέροι άνθρωποι στις εκκλησίες, στη Θεσσαλονίκη του Αγίου Δημητρίου με τις λιτανείες και με όλα αυτά, μου φαίνεται ότι δεν τους ενδιέφερε ουσιαστικά ο έλεγχος της πανδημίας. Απλώς να φαίνεται ότι η κυβέρνηση κάνει κάτι για αυτό. Αυτό.

Οk. Ωραία. Να το—

Δεν θυμάμαι κάτι άλλο. 

Κλείσω;

Να το κλείσουμε ναι. 

Εντάξει.

Ωραία. 

Ευχαριστώ πάρα πολύ. 

Και εγώ ευχαριστώ.