[00:00:00]Πώς ονομάζεστε;

Ονομάζομαι Γεωργία Νικολοπούλου. Έχω γεννηθεί στις Σέρρες, αλλά η καταγωγή των γονιών μου είναι από τη... της μητέρας μου από τη Μάνη και ο πατέρας μου από τη Μεσσηνία. Απλώς ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, με μετάθεση, μόλις είχανε παντρευτεί και δουλεύανε εκεί και γεννήθηκα στις Σέρρες, στο Χρυσό Σερρών.

Ονομάζομαι Δέσποινα Ξηρού, είμαι ερευνήτρια για το ιστόρημα. Είναι 30 Δεκεμβρίου 2023 και βρισκόμαστε στο Δουρρέδο, στην Ακαμάτρα. Στο σπίτι εδώ της Γεωργίας. Πείτε μου λίγα πράγματα για τη ζωή σας.

Μετά από περίπου ενάμιση χρόνο, γιατί εγώ δεν θυμάμαι πάρα πολλά πράγματα από το χωριό που γεννήθηκα στο Χρυσό, γιατί φύγαμε όταν ήμουν 1,5 χρονών και πήγαμε στην Καλαμάτα, από όπου ήταν και είχε σπίτι η μάνα μου εκεί, που είχε φτιάξει ο παππούς, δηλαδή ο παππούς μου, ο πατέρας της μάνας μου. Και τελείωσα το Λύκειο, το σχολείο εκεί, στην Καλαμάτα δηλαδή, δεν υπήρχε άλλη μετακίνηση λόγου, ξέρεις, δημόσιοι υπάλληλοι και όλα αυτά και μετά, μόλις τελείωσα το 1983, πέρασα στην Κτηνιατρική Σχολή στη Θεσσαλονίκη, σαν πρώτη σχολή. Μετά από έναν χρόνο, έδωσα ξανά αυτό που λέγανε βελτίωση, ας πούμε, μια δεύτερη εξέταση στις Πανελλήνιες και πέρασα Οδοντιατρική, έκανα διαγραφή από την Κτηνιατρική. Αυτό ήταν μια επιμονή της μάνας μου, το μετάνιωσα βέβαια που το έκανα, τέλος πάντων, και μετά από τέσσερα χρόνια Οδοντιατρική, αλλά με ταυτόχρονη ασχολία από το πρώτο έτος από την Κτηνιατρική με τις θαλάσσιες χελώνες σε πρόγραμμα από το πανεπιστήμιο, ερευνητικό, κατάλαβα ότι δεν θα ήμουν εντάξει, άμα γινόμουν οδοντίατρος, και το παράτησα, εγκατέλειψα το θέμα και συνέχισα δηλαδή και δούλευα στο πρόγραμμα με τις χελώνες για μια δεκαετία. Δυτική Πελοπόννησο σαν περιοχή και Λακωνικός Κόλπος.

Τι ακριβώς ήταν αυτό;

Αυτό ήτανε… είχε ξεκινήσει μόλις, γιατί δεν υπήρχαν τότε το 1983, 1984, δεν υπήρχαν οι σύλλογοι οικολογικοί και όλα αυτά. Είχε ξεκινήσει σαν έρευνα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, γιατί στο βιβλίο της Ζωολογίας που κάναμε, σαν κτηνίατροι στο πρώτο έτος, δεν αναφερότανε πουθενά ότι γεννάνε θαλάσσιες χελώνες στην Ελλάδα, δεν είχε καταγραφή. Δεν υπήρχε καμία καταγραφή για τις περιοχές ωοτοκίας. Όπου οι άνθρωποι βέβαια που μένανε σε αυτά τα μέρη κοντά, το ξέρανε γιατί οι θαλάσσιες χελώνες είναι ζώα αιωνόβια, τα οποία έχουν πληθυσμούς που στην ίδια παραλία, εκεί που θα γεννηθούν, εκεί θα επιστρέψουν να γεννήσουνε κιόλας. Δηλαδή όλοι το ξέρανε απλά επίσημα στα χαρτιά, δηλαδή στα βιβλιογραφία του Πανεπιστημίου δεν αναφερόταν πουθενά. Και ξεκίνησε σαν έρευνα από το Βιολογικό, όπου εμείς κάναμε τη Ζωολογία σαν μάθημα, δηλαδή πηγαίναμε σε μια στην έδρα του Βιολογικού και ξεκίνησε να αρχίσουν να γίνονται καταγραφές. Δηλαδή, ας πούμε, σε αυτή την περιοχή πόσες φωλιές έχουμε, μαρκάρισμα σε χελώνες για να δεις, ας πούμε, κάθε πότε έρχεται και βγαίνει και γεννάει, κάποια πρώτα στοιχεία τα πήραμε από ένα πανεπιστήμιο στη Φλόριδα που έχει και εκεί πληθυσμό Καρέτα-Καρέτα και μας βοήθησαν αυτοί, ας πούμε, γιατί αλλιώς όσον αφορά την Ελλάδα δεν υπήρχε τίποτα. Και ξεκίνησε και συνεχίζει, είναι τώρα, έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια και μάλιστα φέτος μια χελώνα, η οποία είχε μαρκαριστεί πριν από τριάντα εφτά χρόνια στη Ζάκυνθο, ξαναβγήκε και γέννησε δηλαδή, οπότε κατά κάποιον τρόπο καταρρίψαμε το ρεκόρ, δηλαδή ότι έχουνε στην Αμερική έχουνε καταγραφεί για τριάντα πέντε χρόνια δηλαδή συνεχούς αναπαραγωγικής, γιατί ακόμα δεν το ξέρουμε αυτό, δηλαδή για πόσα χρόνια μια χελώνα που θα ενηλικιωθεί μετά τα 20[00:05:00] χρόνια της, ας πούμε, για πόσα χρόνια μένει, ξέρεις, μπορεί να τεκνοποιήσει, δεν το ξέρουμε αυτό, γιατί όταν έχεις ένα ζώο που έχει τόσο μεγάλο χρόνο ζωή, πρέπει να θέλει πολλά χρόνια καταγραφές για να βγάλεις κάποιο συμπέρασμα, τα υπόλοιπα, εντάξει, έχουνε βγει κάθε πότε για να γεννάει, ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον. Πάρα πολύ ενδιαφέρον. Ωραία δουλειά. Αυτό. Και μετά από αυτό, δηλαδή, οπότε στην ουσία εγώ ήμουνα στη Θεσσαλονίκη μια πενταετία με τις σπουδές αυτές, γιατί το καλοκαίρι τέσσερις μήνες ήμουνα στις παραλίες αυτές. Αλλά ήταν ωραία, μου άρεσε εμένα η Θεσσαλονίκη. Σε εκείνη την ηλικία που ήμουνα. Ήταν τέλεια. Ναι. Αυτό. Και μετά, είχαμε γνωριστεί με τον άντρα μου κάτω στον Λακωνικό και σκεφτήκαμε να... Δεν υπήρχε, δεν είχαμε κάτι, σπίτι δηλαδή δικό μας εκεί, ας πούμε, και όλα αυτά. Αλλά γενικά, ας πούμε, να βρεθεί ένα σπίτι, σε ένα χτήμα, κυρίως να είναι χτήμα, ας πούμε, για αγορά. Γιατί πλησίαζε και η αλλαγή του νομίσματος, ζορίζανε λίγο τα πράγματα, ας πούμε, ανεβαίναν, ας πούμε, γενικά. Και βρέθηκε αυτό εδώ στην Ικαρία από μια αγγελία στην εφημερίδα. Αφού πρώτα ψάξαμε από γνωστούς και από αυτά, σκέφτηκα εγώ ότι δεν έχω να χάσω τίποτα να πάρω μια εφημερίδα, και βρέθηκε αυτό εδώ. Το κτήμα με το σπίτι το οποίο είχε εγκαταλειφθεί ουσιαστικά από τη δεκαετία του 1950, ήταν σε κακή κατάσταση, ας πούμε. Αλλά υπήρχε βέβαια ρεύμα. Ήτανε βιώσιμο. Δηλαδή, αν μπορούσες να δηλαδή λίγο... Εντάξει, ναι. Ήτανε βιώσιμο. Είχε ρεύμα, νερό, τηλέφωνο. Και μετακομίσαμε εδώ και αρχίσαμε να φτιάχνουμε. Κράτησε δέκα χρόνια η αναπαλαίωση. Κράτησε δέκα χρόνια, ναι. Αλλά έγινε όμως. Έγινε. Και έγινε πολύ ωραίο.

Ψάχνατε συγκεκριμένα στην Ικαρία τότε;

Όχι. Δεν ήταν συγκεκριμένο για την Ικαρία. Απλά, οι προδιαγραφές, ας πούμε, που βάζεις ρε παιδί μου, ήταν να είναι κάποιο μέρος το οποίο σίγουρα να έχει θάλασσα κοντά. Όχι σε κάποια περιοχή, ας πούμε Ήπειρος. Δηλαδή, υπάρχουν στην Ελλάδα και ακόμα και τώρα υπάρχουν περιοχές που είναι πάρα πολύ φτηνότερες. Είναι πολύ φτηνές. Δηλαδή, αν πας, ας πούμε, στην Ήπειρο, σε πολλά χωριά που σχεδόν δεν έχει απομείνει κανένας κάτοικος, μπορείς να βρεις, να αγοράσεις σπίτι, ας πούμε, πάρα πολύ φτηνά. Αλλά δεν είναι βιώσιμες, δηλαδή, για νέους, για ανθρώπους, γιατί δεν υπάρχει τίποτα σε αυτά τα χωριά. Δεν υπάρχει, δηλαδή είναι μακριά. Ένα μέρος τέτοιο, ας πούμε, η Ικαρία, ήταν μια καλή περίπτωση, γιατί είναι ένα νησί το οποίο όμως έχει νερό. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό, άμα θέλεις, ας πούμε, να έχεις ένα χτήμα για να καλλιεργήσεις, που δεν το έχουν όλα τα νησιά αυτό το πράγμα, να έχει πράσινο και αυτό. Τελικά, είχε όλες τις προδιαγραφές, τελικά, ας πούμε. Αφού βγήκανε στην άκρη ότι αποκλείεται κάποιες περιοχές και έγινε σε πιο λίγα μέρη, ας πούμε, το ψάξιμο, η Ικαρία τα είχε όλα αυτά. Και ταυτόχρονα ήταν και ένα μέρος τότε, το 2000, δηλαδή τέλος του 1998, που αγοράστηκε, μέχρι το 2000, που ακόμα η Ικαρία δεν είχε καθόλου τουρισμό. Και μέχρι τότε δεν είχε αλλοιωθεί, όπως άλλα μέρη, που με τον πολύ τουρισμό χαλάσανε. Ειδικά τότε δεν είχε. Μετά από το 2005 άρχισε [00:10:00]σιγά σιγά να αναφέρεται η Ικαρία, σαν αλλιώς δεν υπήρχε τίποτα. Παρθένο νησί, πανέμορφο. Ωραίο.

Ποιες ήταν οι προδιαγραφές που είχατε και ποια μέρη αποκλείστηκαν;

Αποκλείστηκαν σίγουρα η Βόρεια Ελλάδα από την άποψη κρύου και γενικά όλα τα περισσότερα άλλα μέρη όσον αφορά την ηπειρωτική Ελλάδα, τα κοντά στη θάλασσα, ήταν πολύ κορεσμένα από ανθρώπους. Ήτανε να δει και από τουριστικές εγκαταστάσεις. Και από νησιά όπως Κυκλάδες που δεν έχουν νερό, δεν μπορείς να κάνεις καλλιέργεια και λοιπά. Όλα αυτά αποκλειστήκαν. Έγινε ένα ψάξιμο έτσι προς τη Λακωνία, γιατί έχει ωραίο κλίμα. Αλλά εκείνη την εποχή ένα κτήμα, μόνο ένα κτήμα στη Λακωνία είχε 20.000.000 δραχμές. Τόσο πουλιόντουσαν, γιατί ήταν μια περιοχή που ήταν πιο μπροστά από την Ικαρία τότε τουριστικά, ας πούμε, σε σχέση με την Ικαρία. Οπότε ήταν και ακριβότερα. Ήταν και το οικονομικό, εννοείται. Πολύ σημαντικό ας πούμε. Δηλαδή το να αγοραστεί κάτι, γιατί αν δίναμε όλα τα λεφτά, μετά πώς θα φτιαχνότανε. Και σε εκείνη την περίπτωση δεν υπήρχε περίπτωση, δεν το συζητούσες, ας πούμε, να βρεις και να υπάρχει και σπίτι μέσα με 20.000.000. Με 20.000.000 σκέτο χωράφι. Οπότε λέμε: «Πάμε αλλού που είναι φτηνότερα». Όλα τα άλλα ήταν εντάξει. Θάλασσα. Καλλιέργεια. Ήταν και μια συμβουλή από κάποιον συγγενή Καριώτη, ο οποίος μας είπε το πιο ωραίο μέρος στην Ικαρία είναι η περιοχή της Μεσαριάς από άποψη καλλιέργειας, εφόσον, ας πούμε, θέλεις να έχεις ένα μέρος που να καλλιεργείς όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματα. Γιατί κάτω, δηλαδή δίπλα στη θάλασσα, δεν μπορείς να κάνεις καλλιέργειες αγροτικές πολύ κοντά στη θάλασσα, είναι πολύ περιορισμένο, γιατί είναι το αλάτι. Πολύ ψηλά η καλλιεργητική περίοδος είναι πολύ μικρή, μικρότερη, γιατί έχει κρύο. Ενώ αυτή η ημιορεινή ζώνη όπως λένε οι γεωπόνοι ας πούμε σε αυτό το υψόμετρο που είμαστε εμείς είναι τέλεια. Και φυσικά εννοείται και η θέα που έχει το σπίτι. Αυτό ήταν κάτι που και αυτό δεν βρίσκεται εύκολα. Και ταυτόχρονα είναι κοντά στον Εύδηλο. Είναι σε ένα χωριό το οποίο δεν είναι πεθαμένο, δηλαδή έχει φούρνο, κάποια πράγματα. Και απομονωμένο κιόλας, δεν είναι μέσα στο κέντρο του οικισμού, είναι στην άκρη. Είναι ό,τι πρέπει αυτό.

Πράγματι.

Πράγματι, ναι. Πράγματι, ναι. Και από το 2015 και μετά νοικιάζει το καλοκαίρι, βραχυχρόνια μίσθωση για να βγάζει τα έξοδά του. Δηλαδή ο στόχος στην ουσία ήτανε αυτό το η αυτάρκεια να μην περιοριστεί μόνο στην αυτάρκεια που θα βγει από το να έχω τα φρούτα μου, τα λαχανικά μου, να μην ψωνίζω τέτοια πράγματα, γιατί μπορώ να καλλιεργήσω. Ξέρεις όταν έχεις κτήμα όλο αυτό. Να μπορεί και το σπίτι να πληρώνει τους λογαριασμούς του. Οι οποίοι είναι πάρα πολύ μικροί λόγω του ότι δεν χρειάζεται κλιματισμό, αλλά υπάρχουν κάποιοι λογαριασμοί και κάποια συντήρηση. Να βγαίνουν, δηλαδή το ίδιο το σπίτι να τα βγάζει αυτά τα λεφτά. Και τα βγάζει. Ναι. Ναι, τα βγάζει, εντάξει. Αυτό. Και περισσεύει και κάτι. Αλλά κυρίως να μην υπάρχει το[00:15:00] άγχος, γιατί, κακά τα ψέματα, δεν υπάρχουν πολλές δουλειές. Ιδιαίτερα για γυναίκες. Και αυτό είναι μια δουλειά που γίνεται. Δηλαδή πρέπει να δουλέψεις γι’ αυτό. Δεν έρχεται από μόνο του. Αλλά είναι αξιοπρεπές μεροκάματο. Δηλαδή πάρα πολύ καλύτερο σε σχέση με ένα βασικό μισθό που θα βγεις να πάρεις έξω. Αυτό. Αλλά εντάξει, φυσικά, 4,5 στρέμματα και όλα αυτά έχουν κάποια εργασία. Αυτό.

Και είπες και προηγουμένως ότι σε ένα μέρος ψάχνατε που να υπάρχει κάτι για τους νέους. Τι υπήρχε εδώ δηλαδή τότε που ήρθες;

Η Ικαρία έχει μια ιδιαιτερότητα, δηλαδή, έχει ιδιαιτερότητα ότι τα χωριά της, τα περισσότερα χωριά της, εκτός από ελάχιστα, έχουν ακόμα νέους ανθρώπους. Πράγμα που δεν συμβαίνει σε άλλα μικρά χωριά που έχουν απομείνει μόνο οι ηλικιωμένοι. Έχει χαθεί δηλαδή αυτό το πράγμα. Ενώ εδώ συνεχίζει να υπάρχει αυτό το πράγμα. Δεν, γιατί κάποιοι άνθρωποι που, δηλαδή, ήμουν 35 χρονών, όταν ήρθα εδώ. Θέλεις και να συναναστραφείς με ανθρώπους της ηλικίας σου. Δεν μπορεί, δηλαδή είναι καταθλιπτικό να είσαι σε ένα μέρος που είναι μόνο μεγάλοι. Ενώ εδώ έχει ζωή. Έχει. Την έχει. Την έχει τη ζωή και την έχει και τον χειμώνα. Αυτό.

Και έρχεστε εδώ πρώτη φορά. Πώς ήταν η πρώτη εμπειρία που φτάνεις στο νησί, τι βλέπεις πρώτη φορά μπροστά σου;

Ήτανε νύχτα. Τα καράβια τότε ερχόντουσαν πάντα ξημερώματα στην Ικαρία, ακόμη και το καλοκαίρι. Ήρθαμε Νοέμβρη, γιατί μέχρι να τελειώσουν τα χαρτιά και τα συμβόλαια κι αυτά. Η πρώτη εμπειρία ήτανε ότι το σπίτι ήθελε πολύ καθάρισμα! Αυτή ήταν η πρώτη εμπειρία. Αλλιώς, το μέρος που βρίσκεται, δηλαδή η θέα που έχει ήτανε κάτι το οποίο εγώ το βρήκα πάρα πολύ σημαντικό. Το μέρος, η τοποθεσία δηλαδή που υπήρχε το σπίτι. Δηλαδή μπορεί να δούλευες, να είχες πολλή δουλειά μπροστά, αλλά είχες ένα ωραίο μέρος. Μ’ άρεσε ναι, ωραία, μ’ άρεσε η Ικαρία. Ήτανε πρώτη φορά που ερχόμουνα Ικαρία, δεν είχα ξανάρθει.

Όταν έφτασες ξημερώματα στο λιμάνι πώς ήταν που δεν είχε τίποτα φαντάζομαι ας πούμε.

Ε, ήταν λίγο άγριο, ξέρεις, κατά κάποιον τρόπο. Εντάξει, όχι ιδιαίτερα, από την άποψη ότι, επειδή εγώ ζούσα σε σκηνή με τη δουλειά με τις χελώνες, ζούσα σε σκηνή, σε απομονωμένο μέρος τέσσερις μήνες τον χρόνο και έχω συνηθίσει από τα απομονωμένα μέρη, δεν με τρομάζουν, δηλαδή περισσότερο κίνδυνο αισθάνομαι στην πόλη παρά σε ένα τέτοιο μέρος. Και έχει και σαν νησί επίσης έχει κι ένα άλλο χαρακτηριστικό ότι δεν έχει εγκληματικότητα αυτό το μέρος καθόλου. Δηλαδή αισθάνεσαι πάρα πολύ ασφαλής. Που σε πολύ λίγα μέρη αισθάνεσαι πραγματικά ασφαλής. Δηλαδή εγώ τώρα που έφυγα και βγήκα και μάζεψα μανιτάρια, τα κλειδιά τα είχα αφήσει στην πόρτα έξω πάνω, το μηχανάκι δεν του παίρνω το κλειδί από πάνω απέξω από το σπίτι. Είναι δηλαδή μεγάλη υπόθεση να αισθάνεσαι ασφαλής, να μην φοβάσαι σε τίποτα. Και είναι ένα μέρος τέτοιο εδώ, δεν φοβάσαι.

Και μετά ξεκινήσατε να φτιάχνατε το σπίτι;

Το σπίτι, το κτήμα, πολλή δουλειά. Αλλά το αποτέλεσμα είναι πάρα[00:20:00] πολύ ωραίο. Πολλή προσωπική δουλειά, αρμολόι πάρα πολύ έχω κάνει στους πέτρινους τοίχους. Αρμολόι, γιατί αυτά τα σπίτια είναι χτισμένα με χώμα, δεν είναι χτισμένα με τσιμέντο, είναι 250 χρονών αυτό το σπίτι. Κατεβήκαν όλοι οι παλιοί σοβάδες, οι οποίοι ήτανε με υγρασία και οτιδήποτε και μπαίνει ένα χαρμάνι ανάμεσα από τις πέτρες, το οποίο λέγεται αρμολόι και γεμίζεις τους αρμούς. Το οποίο είναι μια δουλειά οικοδομική που δεν έχει πάρα πολλά βάρη, απλά θέλει υπομονή και ήτανε και μια δουλειά η οποία είναι αρκετά ακριβή στο μέτρο, δηλαδή να την πληρώσεις και ήταν κάτι που μπορούσε να γίνει δηλαδή. Ναι. Πολλά τετραγωνικά αρμολόι. Πολλά χαρμάνια. Πολύ σκάψιμο, ξεσκάψιμο, όλο αυτό, να γίνει κτήμα. Κι έγινε κτήμα. Φυτευτήκαν κάποια δέντρα εφόσον περιφράχτηκε δεν έμπαιναν μέσα κατσίκια, είχε και τις ελιές οι οποίες, εντάξει, κλαδευτήκανε και όλα αυτά. Και άρχισε σιγά σιγά να γίνεται… Αλλά πήρε μια δεκαετία για να ολοκληρωθεί. Και μετά φτιάχτηκε και ο αχυρώνας, ο οποίος ήτανε αρκετά κατεστραμμένος σε σχέση με το σπίτι, εντάξει, είναι ένα μικρό σπιτάκι. Σε αυτό μένω από τον Μάη και πιο νωρίς, από Απρίλη και μέχρι Νοέμβρη που νοικιάζεται το σπίτι το αυτό εδώ το μεγάλο. Αυτά. Θα πιούμε ένα ρούμι; Θέλεις ένα; Σφηνάκι ίσα ίσα.

Και εδώ γιατί... Συζητάγαμε μια μέρα για το ότι ταίριαξες εδώ πέρα. Πώς το νιώθεις αυτό, τι αισθάνεσαι με το ταίριασμα με το νησί, ας πούμε;

Αισθάνομαι πάρα πολύ άνετα. Οι άνθρωποι εδώ είναι απλοί. Μπορώ να βγω και να κυκλοφορήσω με τα ρούχα της δουλειάς οπουδήποτε, να κάτσω σε ένα καφενείο να πιώ καφέ, να πάω στον Εύδηλο, οπουδήποτε, χωρίς κανένας να παραξενευτεί. Δηλαδή ότι δεν χρειάζεται αυτό που λένε dress code ας πούμε, για να βγεις έξω και όλα αυτά. Πάρα πολύ άνετα, πραγματικά πάρα πολύ άνετα. Είναι πάρα πολύ καλοί άνθρωποι, πολύ φιλικοί. Και είναι αυτό. Ο συνδυασμός... του να είσαι σε ένα μέρος που να μη φοβάσαι τίποτα, να μη φοβάσαι να σου ανοίξουν το σπίτι, να σε κλέψουν, να σου πάρουν αυτό... και μια ελευθερία. Εντελώς μια ελευθερία. Αυτό.

Εδώ στο κτήμα τι εργασίες κάνεις;

Κοίταξε, όταν έχεις ένα κτήμα, θέλουν οι κήποι και τα δέντρα έχουνε μια δουλειά. Δηλαδή θα πρέπει να τα κλαδέψεις, ανάλογα με το είδος, ας πούμε, ελιές ή οτιδήποτε, να το καθαρίσεις την άνοιξη. Η περισσότερη δουλειά, η πιο πολλή δουλειά σε ένα κτήμα ξεκινάει από τον Φλεβάρη και μετά. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν έχει και τον χειμώνα, δηλαδή τον χειμώνα γίνεται το κλάδεμα. Να κλαδευτεί, να καθαρίζεται, να ξελογγώνεται δηλαδή για να μπορεί να περνάς μέσα στις πεζούλες, γιατί έχει και ένα κομμάτι του απάνω απάνω είναι, έχει πάρα πολλά άγρια δέντρα ανάμεσα από τις ελιές και τα άλλα. Θέλει... έχει μια συνεχή για να πεις ότι είναι σε πάρα πολύ καλή κατάσταση έχει μια συνεχή δουλειά και μετά να κάνεις τους κήπους, τους καλοκαιρινούς, δηλαδή ανοιξιατικοκαλοκαι[00:25:00]ρινούς, σκάψιμο, φύτεμα όλα αυτά... και τα δέντρα όταν έχουν μια μεγάλη παραγωγή να μαζευτεί αυτό. Όπως με τα κεράσια, παραδείγματος χάρη. Υπάρχει μια κερασιά η οποία πρόπερσι μάζεψα πάνω από 100 κιλά. Φέτος 60, 70 κιλά. Δηλαδή είναι κάποια διαστήματα που κάνεις αυτό και να δεις τι θα τα κάνεις όλα αυτά. Όπου μπορείς να κάνεις πάρα πολλά πράγματα, δηλαδή μαρμελάδες, λικέρ, γλυκά με παραπάνω φρούτα. Και έχει κι ένα άλλο καλό αυτό το νησί. Κάτι καινούριο δηλαδή που έμαθα εδώ. Έχει μανιτάρια, που είναι και αυτό δηλαδή δύσκολο για νησί. Μπορούμε να πούμε ότι και η Σάμος είναι ένα νησί που μοιάζει σαν φύση, δηλαδή με ότι έχει πράσινο, έχει δάση, έχει... Έχει απίστευτη ποικιλία η Ικαρία από όλα τα φυτά και τα βότανα. Για βότανα είναι βοταναλογικός παράδεισος. Ναι, απίστευτη. Τα έχει όλα. Ένα κτήμα έχει δουλειά.

Και μαζεύεις και βότανα;

Ναι. Ναι. Μαζεύω και βότανα για μένα δηλαδή, για το σπίτι. Έχει τόσο πολλή ποσότητα, ειδικά μέσα στο κτήμα έχει τεράστια ποσότητα ρίγανης. Τεράστια ποσότητα ρίγανης. Να κάνεις και δώρα, να δώσεις σε κόσμο. Εννοείται αυτοκατανάλωση. Εννοείται. Αλλά έχει πολύ βότανο αυτό το μέρος. Εδώ η Μεσαριά έχει κυρίως ρίγανη, φασκόμηλο, θρούμπι, κάποιο άλλο είδος, τσάι που είναι το μοναδικό μέρος στην Ικαρία που υπάρχει. Το τσάι του βουνού, μόνο πάνω εδώ στον Κοσκινά. Δεν υπάρχει σε άλλο μέρος. Ναι, όχι. Ναι, δεν υπάρχει σε άλλο μέρος στην Ικαρία. Δεν υπάρχει σε άλλο μέρος στην Ικαρία που να έχει τσάι του βουνού. Και σαν είδος το τσάι του βουνού περιορίζεται, γιατί θέλει συγκεκριμένο υψόμετρο, πάνω από τα 400 μέτρα, το οποίο ο Κοσκινάς το έχει αυτό το υψόμετρο και συγκεκριμένα πετρώματα εδάφους για να ευδοκιμήσει το τσάι. Γι’ αυτό και στην Ελλάδα το τσάι βρίσκεις σε πολύ λίγες περιοχές. Έχει στην Κρήτη, έχει στην Εύβοια, που έχουν υψόμετρο τα βουνά, έχει στον Όλυμπο, στον Ταΰγετο. Δεν έχει παντού τσάι. Το τσάι δεν βγαίνει χαμηλά. Μιλάμε για μη καλλιεργημένο, για άγριο. Έχει μοναδικά είδη. Επειδή είναι νησί το οποίο είναι αρκετά μακριά από κοντινή στεριά, όπως, παραδείγματος χάρη, είμαστε πιο κοντά στην Τουρκία από ό,τι στην ηπειρωτική Ελλάδα, έχει μοναδικά είδη. Και επειδή με τις θαλάσσιες χελώνες που είχα ασχοληθεί και γενικά με τη Ζωολογία και όλα αυτά, το βλέπεις αυτό. Ο Κορκόφυλας, που λένε εδώ στην Ικαρία, είναι μοναδικό είδος κάποιων νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Δεν υπάρχει στην ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι απομεινάρια που πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, όταν το Αιγαίο ήταν στεριά και μετά την καταβύθιση που έγινε θάλασσα, απομονωθήκανε σε νησιά, τα οποία δεν είναι κοντά στη στεριά, απομονωθήκανε ειδή, τα οποία δεν υπάρχουν στην υπόλοιπη Ελλάδα και ένα από αυτά είναι ο Κορκόφυλας. Η Ικαρία, η Χίος, η Μυτιλήνη και κάποια νησιά του Ανατολικού Αιγαίου έχουν ορχιδέες που δεν υπάρχουν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Έχει δηλαδή σαν νησί, είναι αυτό που λένε απομονωμένο οικοσύστημα. Είναι ιδιαίτερο το οικοσύστημα που έχει, όπως και η Σάμος. Αλλά η Σά[00:30:00]μος, επειδή είναι πολύ κοντά στην Τουρκία, έχουν περάσει είδη. Η Σάμος έχει τσακάλια και αλεπούδες, η Ικαρία δεν έχει. Έχει ιδιαιτερότητα, δηλαδή είναι πολύ πλούσιο νησί στο οικοσύστημα του. Το δάσος του Ράντη είναι από τα αρχαιότερα δάση της Ευρώπης. Αυτό το είδος της βελανιδιάς είναι μοναδικό. Και νερό, μεγάλη υπόθεση. Το νερό.

Κάτι είπες και ήθελα να σε ρωτήσω λεπτομέρειες και τώρα τα ξέχασα. Α. Είπες προηγουμένως για την εργασία στο νησί το χειμώνα και ιδιαίτερα για τις γυναίκες.

Ναι, εντάξει, ναι. Δεν είναι μόνο, δεν συμβαίνει μόνο στην Ικαρία. Συμβαίνει σε όλα τα μικρά μέρη. Δηλαδή δεν έχεις... Θα πρέπει να είσαι δημόσιος υπάλληλος, κάτι για να πεις ότι βρίσκεις μια μόνιμη εργασία. Αλλιώς οι επιλογές είναι περιστασιακά στον τουρισμό. Το καλοκαίρι να βρεις κάποια δουλειά. Δεν έχει δηλαδή κάτι... Για τις γυναίκες το λέω ότι... Ένας άντρας, παραδείγματος χάρη, θα μπορούσε να δουλέψει και σε οικοδομή. Μια γυναίκα δεν μπορεί. Δηλαδή δεν είναι... Έχει περισσότερες επιλογές, ας πούμε, να βγάλει μεροκάματο. Γι’ αυτό λέω για τις γυναίκες ότι είναι πιο δύσκολα τα πράγματα από την άποψη εργασίας. Ειδικά κι άμα δεν είσαι κιόλας από αυτό το μέρος, που δεν…Αλλά δεν μπορώ να πω ότι είναι τόσο αυτό το ζήτημα. Το ζήτημα είναι ότι οι δουλειές είναι περιορισμένες. Αυτό είναι.

Εσύ εδώ έχεις, μου έχεις πει για κάποιες εργασίες που έχεις περάσει. Από οινοποιείο.

Α, ναι. Οινοποιείο... Λίγο ήτανε αυτό... Ήτανε... Εμ... Και εστιατόριο. Δηλαδή αυτό που λέμε τουρισμός σαν κάποιες φορές δηλαδή για ένα έξτρα εισόδημα γι' αυτό. Αλλιώς. Αυτό, δηλαδή από τη στιγμή που ξεκίνησε να δουλεύει το σπίτι... Δεν... Είναι εντάξει. Δεν χρειάζεται να κάνω. Δηλαδή εστιάζω περισσότερο στο να είναι εντάξει, να μπορώ να το συντηρώ, να το βάφω, να είναι σε πολύ καλή κατάσταση για να συνεχίσει να δίνει αυτά. Φτάνουνε αυτά. Στην αρχή μέχρι να πάρει μπροστά αυτό, εντάξει, χρειάστηκαν κάποιες δουλειές έξω. Έχω κάνει και λίγο. Έχω πάρει μεροκάματο και από υδραυλικά. Έχω πάει δουλέψει και σε μεροκάματο σε χωράφι. Αγροτική δηλαδή. Δεν είναι όμως κάτι το οποίο να πεις ότι βασίζομαι μόνο σε αυτό. Είναι λίγο. Δεν φτάνει.

Και από όταν ήρθες μέχρι σήμερα πώς έχει αλλάξει το νησί με τον τουρισμό;

Ναι. Έχει αλλάξει. Ότι έχει αλλάξει, έχει αλλάξει. Έχει περισσότερο τουρισμό. Έγινε γνωστό με τα πανηγύρια πράγμα το οποίο δεν υπήρχε αρχικά. Δηλαδή οπότε... Αλλά... Και πάλι δεν μπορεί να πεις ότι –είναι είκοσι δύο χρόνια που είμαι εδώ– ότι αυτές οι αλλαγές είναι τεράστιες. Έχουν γίνει κάποια ξενοδοχεία, κάποια ενοικιαζόμενα. Αλλά είναι όλα σε μικρή κλίμακα. Δεν είναι τίποτα τεράστια πράγματα ή αυτό. Σίγουρα έχει αλλάξει. Δεν... Υπάρχει ίντερνετ ας πούμε, σε αυτό.[00:35:00] Και ήταν και το τελευταίο μέρος. Ήταν κάποια χωριά της Ικαρίας ήταν και από τα τελευταία μέρη στην Ελλάδα που προχωρήσανε σε κάτι τέτοιο. Δεν έχει αλλάξει όμως πάρα πολύ. Έχει, η Ικαρία δεν είναι για όλους τους ανθρώπους. δηλαδή επειδή η θάλασσά της είναι δύσκολη. Έχει κύματα, έχει τέτοια... Δεν είναι κατάλληλη για οικογένειες. Οπότε απευθύνεται σε έναν άλλου είδους τουρισμό. Και τον έχει αυτόν τον τουρισμό. Αυτούς που έρχονται για τα πανηγύρια το καλοκαίρι. Και αυτούς που θέλουν να περπατήσουν στα βουνά, στα μονοπάτια, στα. Εξαιρετικά μέρη για κάτι τέτοιο. Αυτό. Και έχει γίνει γνωστή. Και έχει γίνει γνωστή κάτι που δεν υπήρχε, δεν είχε η Ικαρία καθόλου, ήταν τουρισμό από το εξωτερικό. Το οποίο ξεκίνησε να έχει τουρισμό από το εξωτερικό μετά από το δημοσίευμα στους New York Times για τη μακροζωία, ότι είναι στις μπλε ζώνες και όλο αυτό. Και έγινε γνωστή. Γιατί εδώ δεν ήταν γνωστή στους Έλληνες που δεν ήταν από την Ικαρία. Δεν ήταν γνωστή, δεν είχε. Και πραγματικά ξεκίνησε και το βλέπω εγώ και με το σπίτι ότι τα τελευταία χρόνια έχει και τουρισμό από το εξωτερικό, που δεν είχε πρώτα. Αλλά η αλλαγή της δεν είναι τεράστια πάντως. Όχι.

Μόνο στα πανηγύρια πιο πολύ που είπες;

Ναι, πιο πολύ αυτό και περιορίζεται, ξέρεις, περιορίζεται μέσα σε έναν μήνα, τον Αύγουστο. Αλλιώς όλο τον υπόλοιπο καιρό που είναι πάρα πολύ καλός ο καιρός δηλαδή και από το Πάσχα και μετά και αυτά έχει κάποιο τουρισμό αλλά είναι… δεν είναι σε τέτοιο νούμερα, όπως είναι τον Αύγουστο, αυτό έχει αλλάξει. Αλλιώς δεν έχει αλλαγή σε κτίρια, ξαφνικά να δεις να γεμίζουν όλα, να γίνονται παντού ξενοδοχεία και αυτά. Ναι, έχουν γίνει κάποια πράγματα, είναι μικρές μονάδες και είναι καλό αυτό. Νομίζω ότι βοηθάει και το ότι είναι δύσκολο. Σαν νησί είναι ορεινό. Έχει, δεν είναι ίσιο. Από την άλλη είναι και ένα εισόδημα για πολύ κόσμο. Δουλεύει πάρα πολύς κόσμος με αυτό. Δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε. Αλλά ταυτόχρονα βλέπεις ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι με μόνιμοι εδώ θα έχουν εκεί τους δικούς τους κήπους. Δηλαδή δεν θα το εγκαταλείψει τελείως αυτό που έκανε, επειδή μπορεί να έχει και δύο δωμάτια, τρία ή οτιδήποτε άλλο. Όπως και εγώ, ας πούμε. Δεν θέλω να εγκαταλείψω να καλλιεργώ το κτήμα. Γιατί θεωρητικά το εισόδημα που βγάζει το σπίτι μου φτάνει να μη βάλω κήπο. Δεν είναι δηλαδή το οικονομικό πλέον. Δηλαδή αυτό. Δεν είναι το ίδιο όμως. Δηλαδή η ίδια η ποιότητα. Δεν θέλω δηλαδή να εγκαταλείψω το ζήτημα της αυτοκατανάλωσης. Θέλω να συνεχίσει να υπάρχει αυτό. Και σαν μια εναλλακτική, του παραδείγματος χάρη το 2020 με το κορονοϊό δεν είχα καθόλου εισόδημα. Αν το αφήσεις δηλαδή. Οπότε... Ήτανε χαμένη χρονιά από λεφτά, αλλά επιβιώνεις, γιατί δεν έχεις μόνο αυτό. Και να πεις να βασίζεσαι μόνο σε αυτό. Έχεις το σπίτι σου, έχεις το φαγητό σου. Θα ζοριστείς, δεν θα περάσεις πάρα πολύ χάλια. Και αυτό το συνεχίζουν. Και βλέπεις εδώ και οι άνθρωποι που είναι εδώ όλοι έχουν. Μπορεί να... δεν είναι οικονομικό το ζήτημα, αλλά είναι μια ασφάλεια το έχω το φαΐ μου, βρέξει, χιονίσει. Έχω το σπίτι μου, εντάξει, θα το παλέψω οτιδήποτε και να συμβεί. Και μια ποιότητα διαφορετική. Και μια ποιότητα. Ειδικά τα κεράσια έχουν μια φοβερή ποιότητα. Μια φοβερή, ναι.[00:40:00] Αυτό είναι κάτι το οποίο είναι, επειδή εγώ το φύτεψα αυτό το δέντρο, και ξεκίνησε μετά από εφτά-οχτώ χρόνια να αρχίσει να κάνει κάτι, ας πούμε τώρα είναι 20 χρονών. Και έχει γίνει ένα... είναι απίστευτο. Απίστευτο, ναι. Απίστευτο. Ωραία.

Ωραία. Κάτι άλλο;

Τίποτα. Όχι. Εντάξει είμαστε.

Τέλεια. Σε ευχαριστώ πολύ.

Capri c’est fini, που λένε.