[00:00:00]Λοιπόν, καλημέρα.

Καλημέρα.

Θα μου πείτε λίγο το όνομά σας;

Ονομάζομαι Σάββας Τσεντίδης.

Λοιπόν, σήμερα είναι Κυριακή, είναι 26, αν δεν κάνω λάθος, Νοεμβρίου–

Ναι, Νοεμβρίου–

Του 2023. Βρισκόμαστε στη Νεοκαισάρεια Πιερίας. Εγώ ονομάζομαι Σοφία Σιώκα, είμαι ερευνήτρια στο Istorima και ξεκινάμε αυτή την ενδιαφέρουσα ιστορία. Λοιπόν, κύριε Σάββα, θέλω να μου πείτε λίγο στην αρχή λίγα πράγματα για εσάς. Λίγα βιογραφικά στοιχεία, πού γεννηθήκατε, ποτέ και πότε κ.λπ.;

Λοιπόν, ωραία. Γεννήθηκα το ’72 στη Στοκχόλμη στη Σουηδία από Έλληνες μετανάστες, που είχαν μεταναστεύσει από τη Νεοκαισάρεια στην περιοχή της Στοκχόλμης, στη Σουηδία. Κατά δεύτερο χρόνο, δηλαδή σε ηλικία περίπου 1-1,5 χρονών, ήρθα στο χωριό όπου έζησα με τους παππούδες ως τα γνωστά ορφανά των μεταναστών, όπου οι γονείς χρειαζόταν να δουλεύουν είκοσι τέσσερις ώρες την ημέρα για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στο κυνήγι του ονείρου τους και τα παιδιά έπρεπε να τα μεγαλώνουν οι γονείς στα χωριά στην Ελλάδα. Έτσι μεγαλώσαμε και εμείς με την αδερφή μου εδώ στο χωριό, στη Νεοκαισάρεια.

Θα μου μιλήσετε λίγο για το χωριό εδώ, για τον τόπο σας; Κάποια γενικά στοιχεία.

Μεγάλωσα με τους παππούδες. Είχα την τύχη να μεγαλώσω με όλους τους παππούδες μου, δηλαδή και τους παππούδες και τους προπαππούδες. Και μέσα σε αυτές τις αγκαλιές, και μεταξύ σοβαρού και αστείου και όπως μεγαλώνουν όλα τα παιδάκια, σκοντάφτουν, σηκώνονται και τα λοιπά, μαθαίναμε και κάποιες ιστορίες από τους παππούδες, τη δική τους ιστορία από τον Πόντο. Οπότε οι ρίζες που έχουμε μέσα στον εγκέφαλό μας είναι αρκετά βαθιά ριζωμένες από τη βάση της ιστορίας μας και μετά. Πολλές φορές, βέβαια, επειδή οι συνθήκες της μετανάστευσής τους, ή της προσφυγιάς τους, να το πούμε καλύτερα, τον επαναπατρισμό τους στην Ελλάδα, δεν ήταν οι καλύτερες –είναι γνωστό αυτό–, απέφευγαν τις συζητήσεις λέγοντας ότι αυτές είναι παλιές ιστορίες και δεν πρέπει να τις ξέρουν τα παιδιά. Αλλά εμείς ήμασταν ζιζάνια και συνέχεια ρωτούσαμε.

Είχατε έτσι μία φυσική περιέργεια, οπότε επιμένατε!

Ναι, όπως έχουν όλα τα μικρά παιδιά, και καλώς την έχουν, γιατί έτσι μαθαίνουν και έτσι μεγαλώνουν.

Σωστά, γιατί έτσι μένουν και ιστορίες.

Ναι, και είναι βαθιά ριζωμένες μέσα μας. Γι’ αυτό και η ενσυναίσθηση που έχουμε και τα συναισθήματα που έχουμε για αυτόν τον τόπο και για αυτούς τους ανθρώπους είναι αρκετά βαθιά ριζωμένες μέσα μας. Επειδή είχαμε την τύχη να τους συναντήσουμε.

Επιστρέφω σε εσάς. Εσείς, πώς εξελίχθηκε μετά η ζωή σας εδώ, οι σπουδές, η πορεία μετέπειτα;

Παρέμεινα στο χωριό μέχρι την ηλικία των 28, που έδωσα Πανελλήνιες σε μεγάλη ηλικία. Σε μικρότερη δεν μπορούσαμε και για οικονομικούς λόγους να δώσουμε και για άλλους πρακτικούς. Έδωσα Πανελλήνιες, πέρασα Μηχανολόγος Μηχανικός, τρίτος στην Ελλάδα σε κατάταξη στο ΤΕΙ της Σίνδου. Επέλεξα το ΤΕΙ της Σίνδου, είχα την επιλογή να πάω και σε άλλες περιοχές. Ο λόγος ήτανε καθαρά βιοποριστικός, ότι θα ήμουνα κοντά στην Κατερίνη και παράλληλα θα μπορούσα να βρω σε μια μεγαλύτερη πόλη πιο εύκολα δουλειά απ’ ό,τι αν θα επέλεγα μία μικρότερη. Άρα η επιλογή μου να μπω στο ΤΕΙ Μηχανολόγος Μηχανικός Οχημάτων ήτανε περισσότερο βιοποριστική παρά ουσιαστικά σαν στόχος. Παρ’ όλ’ αυτά, όμως, η πρώτη μου παρουσία στο ΤΕΙ και η πρώτη μου επαφή με τη μηχανολογία ήταν εκπληκτική. Μάθαμε αρκετά πράγματα. Ένα από αυτά τα βασικά που μου έχει μείνει είναι ότι, όταν έχεις πρόβλημα, απλά το λύνεις. Και πληρώνεσαι μόνο γιατί λύνεις προβλήματα.

Ωραίο, πολύ σημαντικό να κρατήσουμε.

Επίσης, από το Σχέδιο μάθαμε ότι τα αντικείμενα δεν είναι όπως τα βλέπεις, αλλά όπως είναι.

Σωστό, σωστό! Τώρα να πάμε λίγο στο βασικό θέμα της ιστορίας. Έχει συμβεί κάτι πολύ εντυπωσιακό εδώ στο χωριό. Έχουν ανακαλυφθεί κάποια οστά και από τον μαστόδοντα. Θα μας πείτε λίγο για αυτό; Τι έχει συμβεί ακριβώς;

Πώς ήρθαμε σε πρώτη επαφή με το μαστόδοντα... Όπως σε όλες αυτές τις ιστορίες, έτσι και στο δικό μου το χωριό, είχε τη δικιά του κωμικοτραγική κατάσταση, αλλά και την ουσιαστική. Είχαμε την τύχη να βρεθούν στα χέρια του Νίκου του Ξενίδη –είναι πρώτος ξάδερφος του παππού μου, άρα θείος μου–, ένας άνθρωπος ο οποίος είχε βιωματική εμπειρία με τα οστά, γιατί είχε μεγαλώσει σε μια οικογένεια που είχαν πρόβατα. Οπότε, όπως και οι περισσότεροι, εκείνο το χρονικό διάστημα είχαν ζώο στο σπίτι, άρα ξέρανε πως είναι ένα οστό, πως είναι κομμένο, πως είναι ζωντανό και τα λοιπά. Βλέποντας, λοιπόν, τις πέτρες, παρατήρησε ότι υπήρχε μια διαφοροποίηση σε σχέση με το υπόλοιπο περιβάλλον και έτσι τα συνέλεξε, κάποια θραύσματα. Και κάποια στιγμή ήρθε σε επαφή μαζί μου ο γιος του, με τον οποίο μεγαλώσαμε μαζί, είμαστε κοντά στην ηλικία. Αυτή ήταν και μια μεγάλη τύχη για την ανεύρεση των οστών, ότι πέσανε στα [00:05:00]χέρια ανθρώπων που μεγάλωσαν μαζί, άρα μπορούσαν να έχουν μεταξύ τους εμπιστοσύνη και να συνεργάζονται και να μπορούν με αρμονικό τρόπο να φέρουν ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα σε πέρας.

Οπότε γίνεται αυτό, έρχονται σε επαφή μαζί σας. Εσείς, ποιες είναι οι πρώτες αντιδράσεις;

Για ποιον λόγο ήρθαν σε επαφή μαζί μου, ας πούμε. Πέρα από τη σχέση της εμπιστοσύνης και τα λοιπά, εγώ μένω μόνιμα στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία περίπου είκοσι τέσσερα χρόνια, εργάζομαι στα χρηματοοικονομικά. Και επειδή οι δημόσιες σχέσεις που αναπτύσσεις μέσα από αυτές τις εργασίες είναι αρκετά σε μεγάλο φάσμα και σε ευρύ πεδίου, με πήρε τηλέφωνο και με ρώτησε αν είχα κάποιον ο οποίος θα μπορούσε να ασχοληθεί με αυτό το κομμάτι. Στην αρχή τρόμαξα, γιατί θεώρησα ότι είναι αρχαιολογικά ευρήματα και οπότε δεν τα ακουμπάς, δεν τα πειράζεις, τα πηγαίνεις κατευθείαν στην Υπηρεσία. Αλλά μου έστειλε φωτογραφίες και είδα ότι δεν πρόκειται για αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά πρόκειται για κάτι που πιθανολογούσαμε ότι είναι οστό. Ούτε και εγώ έχω εμπειρία από αυτά τα θέματα –μάλλον, να πω καλύτερα, δεν είχα–, αλλά είχα την τύχη να έχω κάποιον άνθρωπο με τον οποίο συνεργαζόμασταν και ήτανε συλλέκτης ορυκτών και οστών από διάφορες περιοχές στον κόσμο. Μηχανολόγος και αυτός στο επάγγελμα, αλλά με πολλή τρέλα πάνω στο κομμάτι της ορυκτολογίας. Κυνηγούσε κόπρανα δεινοσαύρων ή ύαινας ή και τα λοιπά, διάφορα τέτοια, κυνηγούσε διάφορα ορυκτά απ’ όλον τον κόσμο και τα λοιπά και τα λοιπά, οπότε είχε φτιάξει και μια συλλογή στο σπίτι και κάποια στιγμή με είχε ξεναγήσει. Οπότε αυτό έγινε αμέσως μετά. Ήταν πολύ νωπή η πληροφορία που είχα στα χέρια μου και κατά αυτόν τον τρόπο ήρθαμε κατευθείαν σε επαφή.

Ωραία, οπότε έχετε...

Έρχομαι σε επαφή μαζί του, με τον Στέλιο τον Νικολαΐδη, και ο Στέλιος μού συστήνει κατευθείαν να πάω στο πανεπιστήμιο, αφού τα είδε, και μου λέει: «Θα πας να μιλήσεις με την κυρία Τσουκαλά. Δεν θα πας σε κανέναν άλλο, μόνο μαζί της θα μπορέσεις να βγάλεις άκρη. Προσπάθησε να τη βρεις». Μου βρήκε το τηλέφωνο και επικοινώνησα με το πανεπιστήμιο και κάποια στιγμή έγινε η επαφή με την κυρία Τσουκαλά. Υπήρχε μια δυσκολία στην αρχή γιατί ήτανε η κυρία Τσουκαλά απασχολημένη με τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Συνεδρίου στη Μηλιά των Γρεβενών. Άρα έχουμε μια σύμπτωση, το 2014 την άνοιξη προετοιμάζεται για το Παγκόσμιο Συνέδριο και το 2017 στην Ταιβάν παρουσιάζει τον μαστόδοντα της Νεοκαισάρειας ως ένα νέο εύρημα στην αλυσίδα του μαστόδοντα.

Αυτό που λέμε, «το τέλειο timing»!

Ναι, ακριβώς έτσι. Ήταν μια, από την αρχή της, μια πολύ όμορφη και σημειολογική ιστορία.

Έρχεστε σε επαφή, λοιπόν, μαζί της.

Ναι, ερχόμαστε. Περιμένουμε να ολοκληρωθούν οι διεργασίες για το Συνέδριο. Μένουμε σε μια κατάσταση αναμονής και ανησυχίας περί τίνος πρόκειται. Είμαστε αρκετά ανήσυχοι, γιατί στα χέρια μας έχουμε κάποια αντικείμενα τα οποία δεν ξέρουμε περί τίνος πρόκειται και περιμένουμε να περάσει αυτό το χρονικό διάστημα για να λυθούν οι απορίες, άρα η αγωνία είναι σε πλήρη κορύφωση.

Εν τω μεταξύ, εσείς έχετε δώσει ήδη τα ευρήματα για να ξεκινήσει κάποιου είδους έρευνα ή όχι ακόμη;

Όχι ακόμη.

Στάσιμοι.

Ναι, στα μαύρα σκοτάδια, που λένε.

Οπότε περιμένετε.

Περιμένουμε. Και κάποια στιγμή, αρχές Ιουνίου, τέλη Μαΐου, αρχές Ιουνίου, έρχεται η κυρία Τσουκαλά με τον κύριο Λαζαρίδη. Ήτανε τότε μεταπτυχιακός στο πανεπιστήμιο, σήμερα είναι καθηγητής και διδάκτορας. Έρχονται στο χωριό, γίνεται αυτοψία και τότε ανακαλύπτουμε ότι πρόκειται για κάτι αρκετά ιδιαίτερο και σημαντικό, χωρίς να ξέρουμε βέβαια περαιτέρω περί τίνος πρόκειται. Περί τίνος ακριβώς. Ξέραμε ότι είναι σε αυτή την κατεύθυνση. Μετά ακολουθεί η πρώτη σωστική ανασκαφή, τέλη Ιουνίου, όπου γίνεται η ανεύρεση των υπόλοιπων κομματιών που ήταν επιφανειακά και μπορούσες να τα ανακαλύψεις με ένα σκουπάκι. Γιατί ήτανε μέσα σε αμμώδες έδαφος. Αποκαλύπτονται, πολλά τα ανασύρουν, προλαβαίνουν να τα ανασύρουν με την ομάδα που είχαν έρθει για λίγες μέρες. Γιατί εκεί δεν μπορείς να τα ανασύρεις όπως θέλεις. Επειδή το βρήκες, δεν σημαίνει ότι σηκώνεται, πρέπει να γίνει μια διεργασία. Σε δεύτερο χρόνο πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο, ξεκινάνε οι έρευνες περί τίνος πρόκειται και στο μεσοδιάστημα γίνεται μία βάνδαλη κατάσταση από αγνώστους, που πήγαν στον χώρο και βανδάλισαν τα υπόλοιπα ευρήματα. Άρα είχαμε ένα θεματάκι εκείνο το χρονικό διάστημα και εκείνο με έκανε να πω ότι: «Όχι, δεν θα το βάλουμε κάτω. Θα συνεχίσουμε και θα πάμε να το ολοκληρώσουμε». Αυτή είναι η χρονική στιγμή που είπα ότι: «Όχι, θα το φέρουμε σε πέρας μέχρι τέλους», όταν είδα τον βανδαλισμό της περιοχής. Ήταν Αύγουστος.

Πριν προχωρήσουμε λίγο και στην εξέλιξη, τα πρώτα συναισθήματα όταν σας είπαν, ήρθαν για την πρώτη ανασκαφή οι επιστήμονες και σας είπαν: «Αυτό είναι κάτι σημαντικό»;

Ναι.

Ποια ήταν τα δικά σας;

[00:10:00]Τα δικά μου θα έλεγα ότι ήταν ουδέτερα, γιατί είναι κάτι το οποίο το συναντάς πρώτη φορά. Είναι σοκαριστικό και μένεις, πώς να σου πω, αποστασιοποιημένος από αυτό το γεγονός. Λες ότι... Σου φαίνεται και λίγο απίστευτο, ότι δεν υπάρχει περίπτωση ή «μήπως κάτι άλλο είναι;» και κρατάς μια απόσταση από τα πράγματα.

Μέχρι να προχωρήσει και να δεις ότι, όντως, είναι κάτι.

Ναι, πιστεύω ότι έγινε μέσα από τη ζύμωση μετά. Από την όλη διεργασία έγινε η ζύμωση η δική μας και ωρίμασε μες στο μυαλό μας το πόσο σημαντικά ήταν αυτά.

Σε κάθε περίπτωση, η συγκυρία και το ότι συνέβη και κάποιος βανδαλισμός...

Εκείνο ήτανε το δεύτερο σοκ, ναι, ήταν το δεύτερο σοκ που είπαμε ότι: «Όχι, δεν θα τα ισοπεδώσουμε όλα, θα μείνει και κάτι για τους επόμενους».

Οπότε πώς προχωράτε μετά; Τα επόμενα βήματα;

Το επόμενο βήματα ήτανε να αρχίσουμε να ανακαλύπτουμε περί τίνος πρόκειται. Ξεκίνησα να κάνω κάποιες επαφές με άλλα σημεία στην υπόλοιπη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, όπου σκέφτηκα ότι αν αυτά είναι σημαντικά, θα πρέπει να δω τι άλλα σημαντικά έχει η Βόρεια Ελλάδα. Και ζήτησα από το πανεπιστήμιο, μου έδωσαν ένα χάρτη σε ποιες περιοχές έχουν βρει, τι σημαντικό έχουν βρει και τα λοιπά. Και έκανα αυτό που κάνετε εσείς τώρα.

Ερευνητής.

Ναι, έκανα τον ερευνητή με διάφορους ρόλους. Σε κάποιες περιπτώσεις πήγα ως Νεοκαισαρειώτης, ότι: «Και στο δικό μας το χωριό βρήκαμε κάποια πράγματα και θα ήθελα να μάθω και σε εσάς». Σε κάποιες φορές συμμετείχα σε κάποιες ανασκαφικές δραστηριότητες ως συμμετέχοντας εκεί παρατηρητής, ή βοηθός, να το πω έτσι, και κάποιες φορές πήγα ως δημοσιογράφος ή ως τουριστικός πράκτορας. Άρα πήρα πολλούς ρόλους για να μπορώ να δω και να συζητήσω στα χωριά, στα καφενεία, στις ίδιες τις εκθέσεις με τους ανθρώπους που φιλοξενούσαν τα ευρήματα, τη λογική τους, το τι αντιδράσεις είχανε, το τι προβλήματα είχαν και τα λοιπά. Και τα έμαθα από διαφορετικούς ρόλους.

Να πούμε στο σημείο αυτό, σας το είπα και πριν, κάτι που μου έκανε και εμένα εντύπωση, οι σπουδές είναι εντελώς άλλο πράγμα.

Οι σπουδές μου δεν έχουν ολοκληρωθεί ποτέ.

Δεν είστε σχετικός, θέλω να πω.

Ναι, ναι, οι σπουδές μου δεν έχουν ολοκληρωθεί ποτέ, δεν το είπαμε. Έχω κάνει μόνο τα δύο πρώτα χρόνια στη μηχανολογία. Ασχολήθηκα με τα χρηματοοικονομικά τα τελευταία είκοσι τέσσερα χρόνια και τώρα σπουδάζω Διοίκηση Επιχειρήσεων.

Πάντως, τα ενδιαφέροντα, θέλω να πω, ήταν σε άλλο κλάδο.

Είναι σε τελείως, ναι.

Κάτι άλλο. Το ενδιαφέρον για τα ευρήματα και γενικώς για τον κλάδο της γεωλογίας, παλαιοντολογίας και τα λοιπά προέκυψε μετά την ανακάλυψη αυτή;

Είναι εξ αγχιστείας, γιατί η πραγματική αγάπη είναι το χωριό μου και οι άνθρωποι του χωριού.

Ωραία.

Αυτή είναι η πραγματική αγάπη και τα υπόλοιπα είναι εξ αγχιστείας.

Και γίνεται όλο αυτό, κάνετε και εσείς τη δικιά σας έρευνα.

Ναι, και αρχίζω να έχω επαφές με το πανεπιστήμιο για να συζητήσουμε, να δούμε ποιες είναι οι προϋποθέσεις, πώς θα γίνει, τι θα γίνει και αν αυτό μπορούμε τελικά να το διατηρήσουμε στην περιοχή, τα ευρήματα να τα διατηρήσουμε στο χωριό. Άρα σκεφτήκαμε ότι αυτό που θα πρέπει να γίνει είναι καθετοποίηση, δηλαδή από την ανασκαφή στην έκθεση.

Άρα από την αρχή ο στόχος ήταν να μείνουν τα ευρήματα εδώ;

Ναι. Λόγω της ιδιότητας του επαγγέλματός μου άρχισα να ερευνώ τις πιθανότητες να επιχορηγηθούμε για κάποια κτίρια ή για την πιθανότητα της έκθεσης και όλα αυτά. Υπήρχαν πολύ βασικές δυσκολίες, κυρίως χρονοβόρες. Ο χρόνος για εμάς ήταν πολύτιμος, θα έπρεπε να δράσουμε γρήγορα, να μπορέσουμε να τα διατηρήσουμε στον χώρο. Γιατί, σε κάθε περίπτωση, κινδύνευαν να φύγουν από την περιοχή. Το δυστυχές γεγονός ήταν ότι δεν είχαμε δημόσιο κτίριο το οποίο θα μπορούσε να φιλοξενήσει τα ευρήματα και άρα έπρεπε να βρούμε τρόπο να τα φιλοξενήσουμε στο χωριό. Η πρώτη κατάσταση ήτανε να συζητήσω με τον θείο μου, τον Τσεντίδη τον Χαράλαμπο, ο οποίος μας παραχώρησε τελικά την αίθουσα, η οποία ήταν τότε αποθήκη για καπνά, για διάφορα αντικείμενα που είχε ο θείος, εργαλεία και αυτά, και του ζήτησαν αν μπορούμε να την καθαρίσουμε και να βάλουμε εκεί το εργαστήριο, να τοποθετήσουμε αρχικά, και μετά να δούμε αν μπορούμε να το κάνουμε εκθετήριο. Στην πορεία έπρεπε να αναζητήσουμε χρηματοδοτήσεις από το χωριό και γενικά από εκδηλώσεις, δράσεις ή από ανθρώπους ή επιχειρήσεις που ήθελαν να χρηματοδοτήσουν, οπότε φτιάξαμε ένα σχέδιο καθετοποιημένο, πώς θα μπορούσαν να παρουσιαστούν αυτά τα εκθέματα στην πρώτη τους φιλοξενία σε έναν. Και εφόσον έγινε αυτό, μετά ήταν πολύ εύκολο και ορατό για έναν άνθρωπο να μπορεί να μας στηρίξει. Και υπήρχε πολύ μεγάλη στήριξη από την αρχή και για τις ανασκαφές, γιατί όλα γίνανε με χρήματα από δωρεές. Όπως είπαμε και μέσα στο εκθετήριο, από μισό ευρώ, από 10 λεπτά μέχρι 2.000€ και τα λοιπά από κάποιους δικούς μας ανθρώπους, τους χωριανούς ή ξένους. Και οι πρώτοι ήταν ξένοι που χρηματοδότησαν.

Τώρα που το συζητάμε, άμα πάτε πίσω και σκεφτείτε όλη τη διαδικασία, οι πιο μεγάλες δυσκολίες ποιες ήταν, οι πρακτικές, πιο μεγάλης δυσκολίας;

[00:15:00]Οι θεσμικές. Ήτανε η πρώτη φάση της άγνοιας των πραγμάτων από το ίδιο το χωριό, τους ίδιους τους κατοίκους. Και ήταν λογικό αυτό γιατί, όπως κι εγώ, με ρωτήσατε: «Πώς τα είδες τα πράγματα;» και σας είπα ότι τα έβλεπα με μία απόσταση, έτσι; Με την ίδια λογική και – φανταστείτε εμένα που ήμουν πιο ενεργός μέσα σε όλη αυτή τη δραστηριότητα να τα βλέπω με μια απόσταση. Φανταστείτε έναν κάτοικο σε ένα χωριό που του λένε ότι: «Ξέρεις, έχουμε ανακαλύψει κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό» και λέει αυτός: «Εντάξει, έχω ακούσει και άλλες ιστορίες!». Είναι λογικό.

Ναι, εντάξει, ήταν πιο αποστασιοποιημένοι όλοι.

Ναι, ναι, ήταν αποστασιοποιημένοι, σε βαθμό που λένε: «Μην μας μπλέκετε τώρα με τέτοια πράγματα» και τα λοιπά.

«Πού πάτε να ξεκινήσετε;»...

Ναι, ναι, «Πού πάτε να μπλέξετε» και όλα αυτά «και να μπλέξετε το χωριό;». Τελικά όλο αυτό γύρισε από την άλλη πλευρά. Πλέον το χωριό είναι φιλόξενο σε αυτήν την κατάσταση. Και όχι μόνο το χωριό μου, είναι πλέον αποδεκτό και από την ευρύτερη κοινωνία της Πιερίας.

Πώς έγινε η μεταστροφή;

Η μεταστροφή… Κοιτάξτε να δείτε, όταν σε μια περιοχή η κατάσταση είναι, δεν θα έλεγα, θα έλεγα ουδέτερη, για να μπορείς να την ενεργοποιήσεις, η μία περίπτωση είναι να την ενεργοποιήσεις από μέσα προς τα έξω και η άλλη από έξω προς τα μέσα. Εμείς επιλέξαμε το έξω προς τα μέσα. Αρχικά, φτιάξαμε έναν μικρό πυρήνα από τους ανθρώπους που μεγάλωσαν μαζί. Ήταν όλοι περίπου συνομήλικοι με εμένα, με μια διαφορά έξι-επτά χρόνια μέσο όρο, ας πούμε, πάνω κάτω. Άρα είχαμε μεγαλώσει μαζί, είχαμε μάθει να γελάμε μαζί, να διασκεδάζουμε μαζί, να βγαίνουμε έξω μαζί, να μαλώνουμε μαζί, όλα αυτά. Και αυτό δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης. Και έτσι μπορέσαμε και φτιάξαμε αυτή την ομάδα τη μικρή. Και μετά που προσπαθήσαμε με εισροή ανθρώπων από έξω να μπορούμε να ενεργοποιήσουμε τους μέσα. Μια κατάσταση ήταν με το επιστημονικό προσωπικό που μας στήριξε πάρα πολύ, και του ΑΠΘ και της κυρίας Τσουκαλά και της ομάδας της. Αλλά ήταν και άνθρωποι που ήταν εκτός της παλαιοντολογίας και ήρθαν μέσα από τις αναζητήσεις που είχαμε αλλά και από την αξιολόγηση της ιστορίας του μαστόδοντα, όπου ήτανε συγκινητική για αυτούς και στήριξαν όλη αυτή την προσπάθεια αφιλοκερδώς. Και, μάλιστα, το αφιλοκερδώς είναι σχετικό γιατί, όταν δεν ξοδεύεις για να στηρίξεις, είναι αφιλοκερδώς. Όταν όμως ξοδεύεις για να στηρίξεις, τότε είναι και σε μορφή επένδυσης. Και πολλοί, ας πούμε, με δικά τους έξοδα ήρθαν από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και στήριξαν αυτήν την υπόθεση. Το να έρθεις από Αθήνα, ας πούμε, δεν είναι λίγα τα χρήματα. Ή να έρθεις από τη Θεσσαλονίκη ή να έρθεις από άλλες περιοχές. Πολλοί ήρθαν με δικά τους χρήματα, και μάλιστα πολλές φορές και με επιπλέον χρήματα.

Καταλαβαίνουμε δηλαδή πόσο τους παρακίνησε και πόσο συγκίνησε και κάποιους ανθρώπους όλη η ιστορία.

Ναι. Και ήταν άνθρωποι εξειδικευμένοι σε διάφορες ειδικότητες. Ας πούμε, σε κάποιες εκδηλώσεις που κάναμε, που είχαν να κάνουν με την καθετοποίηση μιας τέτοιας ανακάλυψης, παραδείγματος χάρη «από την ανακάλυψη στην ανάδειξη», ήταν άνθρωποι που ήταν οικονομολόγοι, ήταν άνθρωποι που ήταν σχετικοί με τον τουρισμό, με τον πολιτισμό, με το δάσος, με ό,τι έχει να κάνει με τη φύση και τον άνθρωπο. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι εργάστηκαν αφιλοκερδώς για αυτήν την υπόθεση.

Και έρχεστε και εσείς σε επαφή με σπουδαίες προσωπικότητες και με επιστήμονες και με...

Σχεδόν είναι σε καθημερινότητα.

Παγκοσμίου βεληνεκούς.

Και εντός και εκτός χώρας.

Σωστά.

Ναι, εκτός χώρας πιο εύκολα μέσω internet ή μέσω e-mail και μέσω Zoom και πολλές φορές γίνονται τέτοιες συνομιλίες. Ας πούμε, ακόμα και για να λύσουμε θέματα που είχαν να κάνουν με το ομοίωμα του μαστόδοντα, χρειάστηκε να έρθουμε πολλές φορές σε επαφή και να στείλουμε υλικό, να ζητήσουν, να μιλήσουν μαζί μας, να στείλουμε φωτογραφίες, να στείλουμε διάφορα άλλα πράγματα που είχαν να κάνουν με τις ιστορίες του χωριού, για να μπορέσουμε να περιγράψουμε σωστά όλη αυτήν την κατάσταση.

Εκεί αντιλαμβάνεστε, και όχι μόνο εσείς, και οι υπόλοιποι, όλοι όσοι σας πλαισιώνουν, και τον όμιλο, αντιλαμβάνεστε τη σημαντικότητα εκεί της κατάστασης των ευρημάτων, του τι γίνεται;

Ναι. Υπάρχουν δύο σημαντικά ζητήματα. Είναι τα ίδια τα ευρήματα, γιατί το να τα ανακαλύψεις είναι η πρώτη φάση, και η δεύτερη φάση είναι να τα αναδείξεις. Αλλά όχι να αναδείξεις μόνο τα ευρήματα, να αναδείξεις και την κοινωνία μιας περιοχής η οποία θα στηρίζει. Όλα αυτά έπρεπε να γίνουν μαζί. Και εκεί βρέθηκαν άνθρωποι και τους αναζητήσαμε, και επιθετικά δηλαδή, και ήρθε σαν αντάλλαγμα όλης της προσπάθειας, που ήταν εξειδικευμένοι σε πολλούς τομείς. Και πάντα αναζητούσαμε όταν θα φτιάχναμε κάτι να πιάσουμε από την πραγματική ιστορία, δηλαδή από τη βάση της, και πώς από κει θα εξελιχθεί. Δεν μπαίναμε δηλαδή από τη μέση και μετά, να το πω έτσι, ότι θα ψάξουμε να βρούμε κάτι και να στηρίξουμε μια εκδήλωση και τα λοιπά. Πιάναμε τη βάση και από κει από τη βάση μπορούμε να το διανθίσουμε. Και πολλές φορές αναζητούμε ανθρώπους μέσα από το χωριό. Παραδείγματος χάρη, είχαμε κάνει μια εκδήλωση για το περιβάλλον και προσπαθούσαμε, επειδή θα ήταν μικρής ηλικίας το κύριο ενδιαφέρον, τα παιδιά που θα συμμετείχαν, οι υπόλοιποι ήμασταν απλώς υποστηρικτές της προσπάθειας των μικρών, [00:20:00]αναζητούσαμε να βρούμε εκπαιδευτικούς που έχουν να κάνουν με αυτές ηλικίες. Και βρήκαμε ότι στο δικό μας το χωριό έχουμε πέντε-έξι άτομα τα οποία εξειδικεύονται σε αυτό. Και μερικοί ήταν και εξειδικευμένοι σε ένα κομμάτι από αυτό, από το περιβάλλον, δηλαδή πώς το παρουσιάζεις. Ναι, ακόμα πιο εξειδικευμένα. Και έτσι ανακαλύπταμε συνεχώς ότι έχουμε ανθρώπους, έχουμε ανθρώπινο δυναμικό τεράστιας δυναμικής μέσα στο ίδιο το χωριό. Και αυτό ήταν μια δεύτερη ανακάλυψη, δηλαδή πέρα από τα απολιθώματα.

Ευχάριστη και αυτή.

Ναι, αυτή ήταν πολύ ευχάριστη και πολύ χρήσιμη και για εμάς. Γιατί ακόμα και εμείς που σχεδιάζαμε αυτές τις εκδηλώσεις, δεν ξέραμε ότι στο δικό μας το χωριό με τους ανθρώπους μιλούσαμε καθημερινά, ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν αυτές τις ιδιότητες και τις δυνατότητες.

Ναι, ότι είναι κάπως σχετικοί, μπορούν να προσφέρουν κάποια βοήθεια.

Ναι, και το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό. Δηλαδή οι εκδηλώσεις όλες αυτές άφησαν το μοναδικό τους αποτύπωμα. Ναι, είναι πλέον δηλαδή οδηγός.

Τώρα για να το τοποθετήσουμε και λίγο και χρονικά, η ίδρυση του Ομίλου...

Ξεκινάει το 2016. Ξεκινάει από την ανάγκη να αποκτήσει θεσμική υπόσταση όλη αυτή η προσπάθεια. Γιατί χωρίς τη θεσμική υπόσταση δεν μπορούμε να αναζητήσουμε χρηματοδοτήσεις. Δεν μπορούσαμε να διαχειριστούμε χρήματα, δεν μπορούμε να διαχειριστούμε αγορές ή συμβάσεις. Έτσι φτιάξαμε τον Όμιλο το 2016 με απόφαση των πρώτων δέκα μελών, να το πω έτσι, υποψήφιοι ήταν όλοι τότε. Στην προσπάθειά μας αυτή βρέθηκαν άλλοι δεκαοκτώ και ξεκίνησε η συνυπογραφή του καταστατικού. Αυτό μετουσιώθηκε το 2016 τον Αύγουστο σε σύλλογο, θεσμική ιδιότητα. Οι βάσεις που βάλαμε από την αρχή ήτανε να ασχολείται με όλο το πλαίσιο του πολιτισμού, γιατί στον πολιτισμό δεν μπορεί να βάζεις σύνορα. Δεν υπάρχει κανένα σύνορο. Όταν βάζεις σύνορα περιορίζεις τις δυνατότητες του πολιτισμού. Και έτσι, την ονομάσαμε «Φίλων» αντί να το πούμε «του Μουσείου, της Φύσης και του Ανθρώπου.» Οπότε «μαστόδοντας» παραπέμπει στη φύση και «Νεοκαισάρεια» παραπέμπει στους ανθρώπους.

Για να το πιάσετε όλο.

Ναι, γιατί η επωνυμία είναι «Μαστόδοντας Νεοκαισάρειας», που παραπέμπει στο «φύση» και «άνθρωπος». Εκεί διανθίσαμε λίγο το καταστατικό, ούτως ώστε να μπορεί ο σύλλογος να μην έχει θεσμικούς περιορισμούς. Και αν θα το διαβάσετε το καταστατικό, θα δείτε ότι είναι πάρα πολύ ανοιχτό σε πολλές δράσεις και με πολλές παραπομπές στην καθημερινότητα της κοινωνίας. Το πώς μπορεί να αντιμετωπίσει κάποια πράγματα και πώς μπορεί να τα συνθέσει και πώς μπορεί να φτιάξει ομάδες που μπορούν να υποστηρίξουν. Άρα, παρόλο που είναι ένα πολύ μικρό χωριό σε μέγεθος, έχει περίπου τετρακόσιους κατοίκους, έχει αναπτύξει μία δράση η οποία είναι πολυποίκιλη και σε όλη την καθημερινότητα και στο φάσμα της κοινωνίας, όχι μόνο για το εκθετήριο. Αυτά όσον αφορά τη δημιουργία του συλλόγου. Kαι μετά, σε δεύτερο χρόνο, εφόσον αποκτήσαμε θεσμική ιδιότητα, ξεκινήσαμε να αναζητούμε χρηματοδοτήσεις, να αναζητούμε μικρές χρηματοδοτήσεις για δράσεις. Και οι δράσεις που θέλαμε να κάνουμε θέλαμε να είναι διανθισμένες και αυτές. Δηλαδή με αφορμή, ας πούμε, το περιβάλλον να μπορεί να εμπλέξει και την Παλαιοντολογία αλλά να μπορεί να εμπλέξει και διάφορες άλλες επιστήμες, όπως είναι η Ανακύκλωση. Ναι μεν για το περιβάλλον περίπατος στο δάσος, αλλά να μπορείς να εμπλέξεις την Ανακύκλωση, μπορείς να εμπλέξεις το δάσος το ίδιο, μπορείς να εμπλέξεις τις ιστορίες του δάσους, τη φύση, τα φυτά δηλαδή. Εξού και το βιβλίο μετά που βγήκε που έχει μέσα τα πτηνά του Πλατανόδασος, που έγινε μια ολοκληρωμένη καταγραφή, επιστημονικά τεκμηριωμένη, και εκεί τη συνέθεσε μια ομάδα από δύο παιδιά από το χωριό, που είναι γραφίστες, έναν ερασιτέχνη φωτογράφο, αλλά πολύ πιο επαγγελματία που κάποιους άλλους στη φωτογράφηση πτηνών και της φύσης γενικότερα, και μία εξαίρετη οικοξεναγό, η οποία έχει εξειδίκευση στην καταγραφή της φύσης.

Πολύ σημαντική δουλειά και αυτή στα πλαίσια του Ομίλου και, γενικώς, για τον τόπο.

Ναι, γιατί για εμάς το βασικό είναι να μπορούμε να διαφυλάξουμε και να αναδείξουμε το οτιδήποτε έχει να κάνει με τη Νεοκαισάρεια. Άρα το κάθε πετραδάκι για εμάς έχει πολύ μεγάλη αξία. Και έτσι προέκυψε και τα απολιθώματα να έχουν μεγάλη αξία.

Και μιλάμε για ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων τώρα σε πολλούς τομείς.

Ναι.

Προφανώς δηλαδή η αφορμή, η βάση ενδεχομένως, να είναι ο μαστόδοντας, η ανάδειξή του και η πορεία, αλλά...

Η γεωλογία, γενικώς, ασχολείται με τα θαύματα της φύσης και η γη από μόνη της είναι ένα θαύμα της φύσης. Άρα η γεωλογία σαν βάση της, εφόσον έχει τη γη και ό,τι περιβάλλει αυτή, είναι μια επιστήμη που ασχολείται με τα θαύματα. Και είναι και θαύμα το οποίο επέζησε ο μαστόδοντας σε αυτή τη μορφή και μας λέει τώρα ιστορίες από το παρελθόν, πριν από εννιά εκατομμύρια χρόνια, και πόσο αυτές είναι συνδεδεμένες με την αρχαιοελληνική ιστορία και πόσο είναι συνδεδεμένες με την ποντιακή ιστορία. Είδατε ότι μέσα στον γεωλογικό χάρτη υπάρχει [00:25:00]ένα κομμάτι το οποίο ήρθε και προσάραξε στην Πιερία, όπως σε δεύτερο χρόνο ήρθανε οι παππούδες μας και έμειναν εδώ. Και βλέπετε ότι εκείνο το κομμάτι που προσάραξε από τον Εύξεινο Πόντο σήμερα, δηλαδή τότε την Παρατηθύ θάλασσα, ο παλαιοβυθός της θάλασσας, Παρατηθύος, ήρθε και προσάραξε στην περιοχή μας. Και βλέπουμε σήμερα τα αποτυπώματά του, τα όστρακα και τα λοιπά. Έτσι μένουν και οι παππούδες μας, μείνανε εδώ, και σήμερα είμαστε και εμείς εδώ και μας λένε και τους λέμε μια ιστορία όσων έρχονται εδώ.

Τελικά συνδέονται όλες οι ιστορίες.

Ναι, τελικά συνδέονται όλες οι ιστορίες. Και ο μαστόδοντας ο ίδιος είναι στις περιγραφές των αρχαίων Ελλήνων, στα αγγεία και, γενικότερα, είναι ο Κύκλωπας της εποχής.

Θα μας πείτε λίγα παραπάνω για τον μαστόδοντα; Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν. Τι ήταν ο μαστόδοντας;

Ο μαστόδοντας είναι ένα προϊστορικό ζώο το οποίο έζησε από τα πένητα εκατομμύρια χρόνια πίσω, πένητα-πενήντα πέντε εκατομμύρια, μέχρι και το ένα εκατομμύριο χρόνια πριν. Άρα ο άνθρωπος ουσιαστικά ίσως και να πρόλαβε τους τελευταίους μαστόδοντες, οι οποίοι ήταν και η γιγάντωση των μαστοδόντων. Αρχικά εμφανίζονται με οκτώ χαυλιόδοντες, τέσσερις στην πάνω γνάθο και τέσσερις στην κάτω. Στην πορεία χάνουν τους τέσσερις και μένουν με δύο. Οπότε ο δικός μας μαστόδοντας εμφανίζεται με δύο χαυλιόδοντες, δύο μεγάλους από την πάνω γνάθο και δύο πολύ μικρούς στην κάτω. Μετά ήταν ένα ζώο που έμοιαζε αρκετά με τον ελέφαντα, αλλά δεν ήταν ελέφαντας. Εξού και το πρώτο logo που είχαμε τυπώσει στα μπλουζάκια είναι: «Δεν είμαι ελέφαντας». Παραπέμπει σε πολλά πράγματα.

Μοιάζει, αλλά δεν είναι.

Ναι, μοιάζει, αλλά δεν είναι. Και παραπέμπει σε πολλά πράγματα, όπως ένα από αυτά που προσπαθούμε να εξηγήσουμε στους συγχωριανούς μας, ότι: «Ξέρεις, είναι κάτι σημαντικό και προσπαθούσες να πεις ότι δεν είμαι ελέφαντας». Δηλαδή είναι κάτι. Είναι κάτι σημαντικό.

Συμβολική φράση από πολλές απόψεις.

Και αυτό, ναι. Ήταν συμβολική φράση από πολλές απόψεις, ταίριαξε πάρα πολύ, και ήταν και από τα πιο αγαπημένα logo που είχαμε κάνει. Όσον αφορά τώρα για το θέμα του ίδιου του ζώου, ήτανε το δικό μας, ας πούμε, αυτό που βρέθηκε στη Νεοκαισάρεια, συνέδεσε την αλυσίδα των μαστοδόντων στη διάρκεια αυτή των πενήντα πέντε εκατομμυρίων ετών και απέκτησε και δυνατότητα η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα να τον αναπαραστήσει για πρώτη φορά, αυτό το είδος. Άρα το πρώτο ζωάκι που βρήκαμε ήταν ένα θηλυκό ζώο ηλικίας περίπου 25 ετών. Ύψος 2.5 μέτρα και μήκος μαζί με τους χαυλιόδοντες στα 6 μέτρα, ζύγιζε περίπου 6 τόνους. Και το δεύτερο ζωάκι που βρήκαμε το 2021 –η πρώτη ανακάλυψη έγινε το ’14 και η δεύτερη έγινε το ’21, σε μια απόσταση 2 χιλιόμετρα από την αρχική θέση–, ήταν ένα αρσενικό νεαρό ζώο. Το οποίο δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία δυστυχώς, γιατί δεν διασώθηκαν πολλά από τα ευρήματά του, αλλά διασώθηκε ο ένας από τους δύο χαυλιόδοντες αυτούσιος, είναι 3 μέτρα. Πρόκειται για ένα πολύ νεαρό αρσενικό ζώο. Ενδεχομένως ο χαυλιόδοντας να γινόταν και μεγαλύτερος, άρα μιλάμε για ένα πολύ δυναμικό και ισχυρό ζώο, αλλά του ίδιου γένους με τον αρχικό. Είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες βλέπουν ότι ο χαυλιόδοντας ενός είδους, όπως είναι ο μαστόδοντας της Νεοκαισάρειας, που η επιστημονική του ονομασία είναι «μαστόδοντας-λοξόλοφος-ζυγόδοντας», που σημαίνει ότι έχει ελαφρώς λοξά τα δόντια του στην οδοντοστοιχία, για αυτό και το λοξόλοφος. Είχε τόσο μεγάλη διμορφία, δηλαδή το αρσενικό ήταν πολύ πιο μεγάλο από το θηλυκό. Μέχρι τότε πίστευαν ότι είναι περίπου στα ίδια, ότι είχαν πολύ μικρότερη, ας πούμε, σωματοδομή.

Κάτι που μου έκανε εντύπωση και στην ξενάγηση που μου είπατε, το όνομα μαστόδοντας προκύπτει από τα...

Ναι, από τον σχηματισμό των δοντιών που μοιάζει με μαστούς. Οπότε και το μαστόδοντας έμεινε έτσι και είναι η παγκόσμια ονομασία. Δηλαδή αυτό το είδος του ζώου ονομάζεται «Mastodon» σε όλη την υφήλιο. Δεν είναι δηλαδή μια ελληνική ονομασία, είναι μια παγκόσμια ονομασία.

Εν τω μεταξύ, ακούω στην περιγραφή σας που λέτε συνεχώς: «Την πρώτη φορά που έγινε η αναπαράσταση... Πρώτη φορά...». Θέλω να πω, πολύ σημαντική ανακάλυψη! Έχει συνδράμει καθοριστικά.

Ναι, και είναι και αυτά τώρα, λόγω και της ιδιότητας που έχω, το επάγγελμα δηλαδή, με παραπέμπουν συνεχώς σε άλλα πράγματα. Δηλαδή οι επιστήμονες της Γεωλογίας βλέπουν, ας πούμε, το επιστημονικό κομμάτι που αφορά και εγώ βλέπω μετά το κομμάτι του marketing και του management, πώς αυτό θα μπορούσε να μετουσιωθεί σε πραγματικό γεγονός, ωφέλιμο για την τοπική κοινωνία. Και όχι μόνο για την εκπαίδευση, αλλά και για την ίδια την οικονομία της περιοχής.

Σήμερα, ερχόμενος κάποιος στο εκθετήριο, περιληπτικά τι θα δει;

«Τι θα μπορούσε να κερδίσει;» ή «Τι θα μπορούσε να δει;». Είναι δύο διαφορετικά πράγματα ενδεχομένως. Το πρώτο που θα δει είναι απολιθώματα πρωτογενή. Δεν είναι ομοιώματα, είναι απολιθώματα. Υπάρχουν πολλά μουσεία που έχουν ομοιώματα, [00:30:00]άρα η αξία τους είναι ενδεικτική και όχι ουσιαστική. Το θετικό με την Ελλάδα είναι ότι έχει πρωτογενή υλικό σε όλα της τα μουσεία. Ειδικά η Βόρεια Ελλάδα θεωρείται το Ελντοράντο της παλαιοντολογίας παγκοσμίως. Αυτό, ακόμα και σήμερα βλέπουμε ότι στην περιοχή της Βόρειας Ελλάδας και γενικότερα στην Ελλάδα διαβιούν είδη και φυτά, και περισσότερο φυτά, γιατί σε ζώα δεν έχουμε τόσο μεγάλο πληθυσμό, αλλά στο παρελθόν είχαμε πάρα πολύ μεγάλους πληθυσμούς, που αποτελούν ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας πανίδας και χλωρίδας. Άρα και η περιοχή της Μακεδονίας, λόγω της ιδιομορφίας της, φιλοξενούσε πάρα πολλά είδη, σχεδόν όλα τα είδη της Σαβάνας, της σημερινής. Κατά συνέπεια, τα λιοντάρια στο παρελθόν το πρόσφατο εξαφανίστηκαν στην πολύ σύγχρονη ιστορία. Έχουμε πολλές ιστορίες από την αρχαία ελληνική και τη ρωμαϊκή ιστορία που εμφανίζονται λιοντάρια στην περιοχή και διάφορες άλλες ιστορίες που έχουν να κάνουν με την αρχαιολογία. Αλλά οι Κύκλωπες είναι το βασικό στοιχείο. Πρόσφατα, ας πούμε, έχει γίνει πολλή αναφορά στη λίμνη Κάρλα, αλλά ή η ονομασία της λίμνης Κάρλα έχει και μια άλλη παραπομπή που λέει ότι είναι η λίμνη των Κυκλώπων, όπου Κύκλωπας από την αρχαιότητα σημαίνει «μαστόδοντας».

Ναι.

Ναι, γιατί ο Κύκλωπας ήτανε στις περιγραφές της εκλαϊκευμένης ουσιαστικά γνώσης στον απλό κόσμο. Προσπαθούσαν να τους εξηγήσουν κάποια φαινόμενα που συναντούσαν στους δρόμους ή γενικά στα κτήματα, όταν τα καλλιεργούσαν και βρίσκαν ένα κρανίο ενός ελέφαντα ή ενός μαστόδοντα, και προσπαθούσαν να τους πουν ότι αυτό ήταν ένας Κύκλωπας που είχε ένα μάτι. Και έτσι ξεκίνησε όλη αυτή η ιστορία. Και εκεί αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε πολλά πράγματα. Άρα, πέρα από τη γνώση που μπορεί να έχει τη βιωματική, με την έννοια της οπτικής εικόνας, μέσα στο ίδιο το εκθετήριο, περνάνε και άλλα μηνύματα που έχουν να κάνουν με τις σύγχρονες αναφορές, που έχει να κάνει με την κλιματική αλλαγή, που έχει να κάνει με τις ιστορίες τις συνδεδεμένες της αρχαίας ελληνικής ιστορίας με την παλαιοντολογία και τη νεότερη. Έχει να κάνει με τη δίψα μιας τοπικής κοινωνίας μικρής να αναδείξει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, προκειμένου αυτά να έχουν και οικονομικό αλλά και ουσιαστικό όφελος για την τοπική κοινωνία. Ανακαλύψαμε και εμείς οι ίδιοι, αλλά φαντάζομαι ότι θα το ανακαλύπτουν και αρκετοί οι οποίοι επισκέπτονται τον χώρο, ότι είναι κάτι που λείπει από τον Δήμο της Κατερίνης, λείπουν δηλαδή μουσειολογικές αναφορές. Η ιστορία της πόλης, γενικότερα, είναι κρυμμένη, τόσο η σύγχρονη όσο και η παλιότερη. Είναι κρυμμένη πιθανώς σε κάποια μπαούλα. Δεν εμφανίζεται σε κάποια έκθεση για να μπορεί ένας επισκέπτης να μπορεί να κατανοήσει τι έχει γίνει εδώ, σε αυτόν τον χώρο. Η περιοχή της Κατερίνης, έτσι κι αλλιώς, είναι ένας τόπος όπου το κάθε σημείο είναι σημείο αναφοράς στο παρελθόν. Παραδείγματος χάριν, η Νεοκαισάρεια δεν έχει μόνο το κομμάτι της παλαιοντολογίας, που είναι πάρα πολύ ισχυρό, αλλά εδώ ήταν πάντα ένα πέρασμα το οποίο ανά τους αιώνες έδινε πολύ συγκεκριμένα στοιχεία στην ιστορία και ιστορικές αναφορές. Αν μιλήσουμε για την ιστορία τη σύγχρονη, μιλάμε από την εποχή που ξεκινούσαν οι άνθρωποι να κατεβαίνουμε προς τον Νότο και από τον Νότο να ανεβαίνουν προς τον Βορρά, οπότε εμπεριέχει όλες αυτές τις ιστορίες που έχουμε διαβάσει στα βιβλία μας. Και αν μιλάμε τώρα για τη γεωλογική και τη φυσική ιστορία, έχουμε δύο συγκριτικά στοιχεία που είναι τα Πιέρια και ο Όλυμπος, που το καθένα από μόνο του είναι ένα μουσείο φυσικής ιστορίας, έτσι κι αλλιώς.

Οπότε και από αυτά που λέτε καταλαβαίνω ότι ό,τι έχει γίνει μέχρι τώρα είναι μόνο η αρχή, σαν να λέμε. Υπάρχουν τόσα άλλα πράγματα.

Είναι απλά η αρχή, να το πούμε διαφορετικά. Είναι απλώς η αρχή. Το πώς θα εξελιχθούν όλα αυτά έχει να κάνει με τον βαθύτερο στόχο που έχουμε. Είναι να δημιουργηθεί ένα κέντρο φυσικής ιστορίας, στο οποίο θα μπορεί να σε βοηθήσει να ταξιδέψεις πραγματικά και σε βάθος χρόνου αλλά και σε διαδρομές στις περιοχές που αναφέραμε, και στον Όλυμπο και στα Πιέρια. Και τα δύο βουνά έχουνε τη δική τους ιστορία, τόσο τη γεωλογική όσο και τη φυσική, και εμπλέκονται και με μυθολογικές ιστορίες, όπως είναι οι Δώδεκα Θεοί του Ολύμπου και οι Εννιά Μούσες. Άρα μέσα από μια επίσκεψη σε ένα εκθετήριο που θεωρούμε σήμερα ότι είναι μια απλή επίσκεψη, όπως όλα τα άλλα, δεν φιλοδοξούμε να γίνει κάτι τέτοιο, αλλά φιλοδοξούμε μέσα από την προσωπική και βιωματική εμπειρία που μπορεί να αποκτήσει κάποιος και από την ενημέρωση που κάνουν οι εθελοντές μέσα στον ίδιο τον χώρο, να σε παραπέμψουν να μπορείς να δεις την ολότητα και όχι το αντικείμενο.

Οπότε πώς βλέπετε εσείς το μέλλον; Πόσο εύκολο ενδεχομένως ή δύσκολο είναι να επιτευχθούν οι στόχοι που μπορεί να θέτει ο Όμιλος;

[00:35:00]Οι στόχοι που θέσαμε στην πρώτη φάση έχουν ολοκληρωθεί. Έχει γίνει η καθετοποίηση και έχει γίνει η φάση της ανάδειξης. Τώρα η φάση έχει φτάσει, έχουμε φτάσει δηλαδή στη φάση της ανάδειξης. Η φάση της ανάδειξης, όμως, είναι πολύ ιδιαίτερη και πολύ περίπλοκη και δεν μπορεί να απαντήσουμε με μια, ας πούμε, έκφραση ότι: «Ναι, θα κάνουμε το άλφα και το βήτα». Είναι μια κατάσταση η οποία θα παραμείνει ζωντανή στα επόμενα χρόνια και θα είναι εξελίξιμη. Τώρα είμαστε στην αναζήτηση των επόμενων βημάτων το πώς θα γίνουνε, με ποιους ανθρώπους θα συνεργαστούμε, σε ποιες ειδικότητες, και πώς θα πατήσουμε στους βασικούς στόχους που έχουμε. Ο βασικότερος στόχος όλων είναι, όπως είπαμε, η μετεγκατάστασή του σε ένα κέντρο φυσικής ιστορίας και περιβάλλοντος. Όπου εκεί θα μπορούμε να αναδείξουμε όλη την ιστορία, την παλαιοντολογική και τη γεωλογική της περιοχής της Πιερίας. Αυτό θα προσδώσει πολύ μεγάλο όφελος στην ίδια την κοινωνία. Δεν μιλάω για την κοινωνία του χωριού μου, μιλάω για ευρύτερα, γιατί σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να απορροφήσουμε τόσο μεγάλο όφελος, ένα τόσο μικρό χωριό. Αλλά θα μπορούσαμε να προσδώσουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα που αναζητά η Πιερία για να αναβαθμίσει τις τουριστικές της υποδομές, να αναβαθμίσει το τουριστικό της προϊόν και κυρίως το όφελος που μπορεί να προκύψει σε αυτούς τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτό το κομμάτι. Αυτή είναι η μία κατάσταση. Το μεγάλο όφελος, όμως, που μπορεί να έχει η ίδια η κοινωνία είναι να μεγαλώσουν τα παιδιά της μέσα από μια βιωματική εκπαίδευση πάνω στο θέμα της παλαιοντολογίας, της φυσικής ιστορίας, του περιβάλλοντος και τα λοιπά, όπου με εκπαιδευτικές δράσεις θα μπορούσαμε να φιλοξενούμε και παιδιά της Πιερίας, αλλά και γενικότερα, και να τους αναδεικνύουμε όλη αυτή την ιστορία μέσα από το παιχνίδι. Αυτό είναι του το μεγάλο στοίχημα. Και εδώ θα χρειαστεί ανθρώπους οι οποίοι είναι εξειδικευμένοι σε αυτόν τον τομέα για να μην πατάμε σε λάθος βήματα. Άρα θέλει πάρα πολύ μεγάλη προσοχή, και τώρα αναζητούμε αυτή τη φάση της ανάδειξης, της πραγματικής ανάδειξης, δηλαδή πώς αυτή θα εισχωρήσει μέσα στην εκπαιδευτική κοινότητα και πώς θα φέρει αποτελέσματα στην επαγγελματική κοινότητα.

Πολύ ουσιαστικό. Και από εδώ και πέρα πολύ ουσιαστικό. Για εσάς προσωπικά, που έχετε βάλει και τόση προσωπική δουλειά και επιμονή και θέληση και τα λοιπά, πώς είναι και αυτά που έχετε καταφέρει μέχρι τώρα, πόσο σημαντικό είναι για εσάς, και αυτά που έχετε στον νου σας για το μέλλον;

Όταν ξεκίνησα να πω ότι: «Από δω και πέρα εγώ πατάω το γκάζι και θα το φέρω εις πέρας», ήταν και η πρώτη μου ανάρτηση στο Facebook, όπου εξηγούσα ότι, o,τι και να συμβεί, εγώ δεν θα κάνω πίσω και, ό,τι και αν ακούσω, δεν με ενδιαφέρει. Αυτή η φάση για εμένα έχει ολοκληρωθεί. Είμαι εντάξει με τον εαυτό μου όσον αφορά την υπόσχεσή μου. Αισθάνομαι ότι την έχω ολοκληρώσει την πρώτη φάση. Για τη δεύτερη φάση δεν έχω δώσει ακόμα υπόσχεση. Ο λόγος είναι ότι αν θα τη δώσω και με ποιον τρόπο θα υποσχεθώ στον εαυτό μου ότι θα κάνω το επόμενο βήμα, θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένο από όλες τις απόψεις. Και επειδή δεν είναι ακόμα ολοκληρωμένο στο μυαλό μου, δεν μπορώ να δώσω σήμερα αυτή την υπόσχεση. Σίγουρα, όμως, μπορώ να πω ότι θα είμαι ενεργός μέχρι τέλους για να μπορεί να έρθει σε πέρας, αλλά δεν μπορώ να το πω ακόμα 100% συγκεκριμένα.

Μια τελευταία ερώτηση. Τώρα η εμπειρία της συνέντευξής μας αυτής, που κάνετε την αναδρομή στο πώς ξεκίνησαν τα πράγματα, πού έφτασαν και κάποιες προβλέψεις για το μέλλον ενδεχομένως, πώς ήταν αυτή η εμπειρία τώρα που τα είπαμε έτσι όλα μαζί ολοκληρωμένα;

Θα έλεγα ότι είχε κάποια μικρή φόρτιση από τη δική μου την πλευρά. Είναι λογικό, γιατί έρχονται στη μνήμη σου διάφορα γεγονότα τα οποία ήταν ιδιαίτερα. Αλλά είναι ενθαρρυντική γιατί σου δίνει τη δυνατότητα και μόνος σου, γιατί ουσιαστικά αισθάνεσαι ότι συνομιλείς με τον εαυτό σου. Ότι σε αυτή τη διαδρομή τελικά ήταν κάποια στοιχεία τα οποία κάνανε τη διαφορά και όλες αυτές οι ιδιαιτερότητες είναι ουσιαστικά απλά μια αφήγηση.

Λοιπόν, εγώ ευχαριστώ πάρα πολύ και για τη συνέντευξη, για την ξενάγηση και όλη την προθυμία. Είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό, κάτι πάρα πολύ μεγάλο, και εύχομαι όντως να αναδειχθεί όπως του πρέπει. Ευχαριστώ!

Και εμείς ευχαριστούμε για τη συνέντευξη και ευχαριστούμε για αυτό που κάνετε για την ιστορία της πατρίδας μας, που μέσα από αφηγήσεις ανθρώπων που ζήσανε και βιώσανε καταστάσεις [00:40:00]μπορούν να μείνουνε αρχειοθετημένες και να αποτελέσουν εργαλείο για τις επόμενες γενιές. Κάτι το οποίο ενδεχομένως να έχουμε χάσει πολλές φορές στο παρελθόν.

Σωστά. Ό,τι μπορούμε να σώσουμε θα το σώσουμε, σαν να λέμε! Ευχαριστώ!

Ευχαριστώ και εγώ!