[00:00:00]Είναι Πέμπτη 3 Αυγούστου 2023 και βρισκόμαστε στην Περαχώρα Κορινθίας με την κυρία Αθανασία Κολλιάκου. Ονομάζομαι Μαρία Ζαχαρούδη, είμαι ερευνήτρια στο Istorima και ξεκινάμε τη συνέντευξή μας. Θα θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για τη ζωή σας;

Καλημέρα, Μαρία. Καλώς ήρθες στο όμορφο χωριό μας. Ονομάζομαι Αθανασία Κολλιάκου, είμαι παντρεμένη με τον Γιάννη τον Λογοθέτη, πάλι Περαχωρίτη. Ζούμε στην Περαχώρα, έχουμε δύο αγόρια τα οποία σπουδάζουν και δουλεύουν ταυτόχρονα. Είμαι μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Περαχώρας από το 1988. Έχω υπάρξει και απλό μέλος στο Δ.Σ., έχω υπάρξει πρόεδρος. Έχω υπάρξει και είμαι ακόμα χορεύτρια, χορεύω, έχω υπάρξει και δασκάλα παραδοσιακών χορών. Όπως επίσης και τώρα, τον Νοέμβριο, ξεκίνησα πάλι να είμαι και πρόεδρος πάλι στον Πολιτιστικό Σύλλογο Περαχώρας με μία ομάδα από παιδιά από εδώ, από το χωριό.

Πολύ ωραία. Η σχέση σας με τον πολιτισμό πότε ξεκίνησε;

Σου έχω φέρει και φωτογραφίες να δεις. Από το 1986, λοιπόν, που έγιναν τα πρώτα δειλά βήματα ίδρυσης του χορευτικού μας, του χορευτικού τμήματος του συλλόγου μας, το Πάσχα του ’86 που ξεκίνησε η αναβίωση της Δευτέρας του Πάσχα, του χορού του Γιαρέντη, που είναι ένα αποκλειστικό έθιμο στην Περαχώρα. Θα σ’ τα πω και πιο κάτω. Που το αναβιώνει αποκλειστικά ο σύλλογός μας κάθε χρόνο τη Δευτέρα του Πάσχα στις εκκλησίες. Έτσι και ξεκίνησε και η δικιά μου, να το πω, διαδρομή. Στη διάρκεια των χρόνων έχω υπάρξει μέλος και στο Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων της Περαχώρας, έχω υπάρξει μέλος στο Δ.Σ. του Πολιτιστικού Συλλόγου Λουτρακίου. Αλλά πάλι κατέληξα, από ό,τι είδες, στην Περαχώρα, στον Πολιτιστικό Σύλλογο.

Έχετε αναμνήσεις ως χορεύτρια, όπως είπατε και πριν ,από τον σύλλογο;

Καταρχήν, μέσω του Πολιτιστικού Συλλόγου και του χορού γνώρισα τον άντρα μου. Τα φτιάξαμε, παντρευτήκαμε, κάναμε οικογένεια. Εγώ, ενώ σπούδασα στην Αθήνα και είχα μία ζωή εκεί, τελικά τι να πω, το γραμμένο ήταν να έρθω στην Περαχώρα πάλι και να τα φτιάξω με τον σύζυγό μου και να συνεχίσω τη ζωή μου εδώ στο χωριό; Εντάξει, όλα καλά. Αυτά. Τι άλλο αναμνήσεις να σου πω; Από το χορευτικό; Τι θέλεις να σου πω;

Αν έχετε κάποιο που να θυμάστε ως χορεύτρια.

Εμείς με το χορευτικό της Περαχώρας… Καταρχήν, είμαστε μία μεγάλη παρέα, φίλοι όλοι, περίπου ίδιες ηλικίες, έχουμε γυρίσει όλη την Ελλάδα με το χορευτικό της Περαχώρας. Και στο εξωτερικό έχουμε πάει, και στο εξωτερικό, ναι. Και στη Γαλλία έχουμε πάει. Πάρα πολλές αναμνήσεις, πάρα πολλές. Σου είπα, το βασικότερο όμως είναι η φιλία των τόσο χρονών και η αγάπη που έχουμε μεταξύ μας και όλο αυτό που έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα. Το βασικό είναι η ανάδειξη του τόπου, του τόπου σου. Όταν αγαπάς τον τόπο σου, θέλεις να το δείξεις και παραπέρα. Τους χορούς του, τους ανθρώπους του, τις φορεσιές του. Κατάλαβες τι σου λέω; Από αυτό ξεκινάει όλο, πιστεύω. Η αγάπη για τον τόπο σου και τη διάδοσή του, τη διάδοσή του στον υπόλοιπο κόσμο.

Η θέση σας ως πρόεδρος του συλλόγου έχει προκλήσεις;

Εννοείται, εννοείται. Άκου να δεις. Και τα προηγούμενα χρόνια που είχα υπάρξει πρόεδρος, ή απλό μέλος στο Δ.Σ., ή απλή χορεύτρια. Γιατί τα τελευταία χρόνια ήμουν απλή χορεύτρια, δεν έχω φύγει στιγμή από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Περαχώρας. Προσωπικοί λόγοι με ανάγκασαν ένα διάστημα να φύγω από το Δ.Σ. Με ρώτησες αν έχω προκλήσεις. Ποτέ δεν είδα τον εαυτό μου σαν πρόεδρ[00:05:00]ο ή σαν να ηγούμαι κάπου. Θα κάνω πάντα τη δουλειά που κάνω, είτε θα την έκανα σαν πρόεδρος, είτε σαν γραμματέας, είτε σαν απλό μέλος, είτε σαν χορεύτρια. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ότι είμαι παραπάνω από τα άλλα μέλη του Δ.Σ.. Είμαστε μια ομάδα. Δεν γίνεται διαφορετικά να λειτουργήσει ένας σύλλογος αν δεν είσαι ομάδα. Η πρόκληση, και μέσα στα χρόνια που περνάνε, είναι ότι γνωρίζω πάρα πολύ κόσμο. Δηλαδή έχω την τύχη να γνωρίσω πάρα πολύ κόσμο μέσα από τους συλλόγους και να κάνω και άλλες φιλίες που μένουν στον χρόνο.

Ο σύλλογος συμμετέχει σε κάποιες παραστάσεις αυτό το καλοκαίρι;

Επειδή το χορευτικό ήταν σε αδράνεια, όπως είπαμε, τα δύο τελευταία χρόνια, τρία, λόγω του κορονοϊού, ιδρύσαμε καινούριο χορευτικό τμήμα τον Νοέμβριο. Κατάφερε τώρα να συμμετέχει μέχρι στιγμής σε δύο εκδηλώσεις, στα Ίσθμια που μας είχαν καλέσει και εδώ στο χωριό μας που κάναμε μία εκδήλωση. Και προσπαθούμε τώρα, ενώ αναβάλαμε το φεστιβάλ μας που είχαμε εδώ, το καθιερωμένο που κάνουμε, και φέτος είναι τα σαράντα χρόνια από τη διοργάνωση φεστιβάλ του συλλόγου μας, το αναβάλαμε λόγω των πυρκαγιών. Και τώρα το ετοιμάζουμε πάλι από την αρχή να το κάνουμε στην Περαχώρα. Μέχρι στιγμής έχουμε τέσσερα χορευτικά τμήματα εδώ με κατοίκους του χωριού, με παιδιά, με μεγαλύτερες γυναίκες. Και με ένα τμήμα με φοιτητές και μεγαλύτερα παιδιά, με ένα τμήμα εφηβικό που είναι και το δυνατό μας σημείο, έχουμε γύρω στα είκοσι τέσσερα, είκοσι πέντε παιδιά εφήβους. Και προσπαθούμε πάλι, ξέρω εγώ, να ανεβάσουμε το χορευτικό μας και να συμμετέχουμε σε όσες εκδηλώσεις μπορούμε περισσότερες.

Πάνω σε αυτό που είπατε πριν. Ένας σύλλογος πώς προετοιμάζεται για μια παράσταση ή για κάποιο φεστιβάλ;

Καταρχήν, να σου το εξηγήσω διαφορετικά. Ένας πολιτιστικός σύλλογος –θα σ’ το έχουν πει κι άλλοι– έχει ορισμένες εκδηλώσεις να φέρει σε πέρα. Π.χ. έχουμε την αναβίωση τις Απόκριες με τον χορό του Χαραλάμπη, τον χορό της Τράτας. Έχουμε την αναβίωση τη Δευτέρα του Πάσχα, τον χορό του Γιαρέντη. Έχουμε και το πολιτιστικό το φεστιβάλ μας με τους παραδοσιακούς χορούς το καλοκαίρι. Και σύμφωνα με αυτό προετοιμαζόμαστε κάθε φορά. Βέβαια, το φεστιβάλ θέλει λίγο περισσότερη προετοιμασία, γιατί πρέπει να κανονίσεις και την παραμικρή λεπτομέρεια. Δηλαδή και την καρφίτσα που θα μπει. Να κανονίσεις την ορχήστρα, να κανονίσεις τις φορεσιές, τα μέτρα των χορευτών, ποιοι θα χορέψουν, ποιοι μπορούν, ποιοι όχι, τους δασκάλους. Να συντονιστούν πάρα πολλά πράγματα πρέπει. Πάρα πολλά. Αν χρειαστεί εξέδρα από τον Δήμο, αν χρειαστούν καρέκλες. Όλα αυτά, όλα. Είναι πολλά, είναι πάρα πολλά. Τώρα ετοιμαζόμαστε. Τα έχω όλα στο μυαλό μου.

Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τα δύο έθιμα της Περαχώρας; Το έθιμο της Τράτας και του Γιαρέντη.

Ευχαρίστως. Το έθιμο της Τράτας ή ο χορός του Χαραλάμπη, όπως το λέμε εδώ. Γιατί οι παλιοί έλεγαν τις Απόκριες: «Πάμε να χορέψουμε τον Χαραλάμπη». Και έχει μείνει είτε έτσι είτε το έθιμο της Τράτας. Αναβιώνεται με το άνοιγμα του Τριωδίου στην Περαχώρα. Παλιά ανάβαν φωτιές στις γειτονιές και χόρευαν γύρω από τις φωτιές. Και μάλιστα, τα πολύ παλιά χρόνια –από ό,τι μας είπαν οι μεγάλοι, εμείς δεν το έχουμε ζήσει τόσο έντονα–, ανταγωνίζονταν η κάθε γειτονιά ποια θα τραγουδήσει πιο δυνατά για να ξεπεράσει την απέναντι φωτιά. Κατάλαβες; Φαντάσου τώρα το χωριό, μία φωτιά στην Παναγία, μία φωτιά στην Ταξιάρχα, μία φωτιά στην κάτω Περαχώρα και να τραγουδάνε και να χορεύουν όλοι μαζί. Εγώ πιστεύω αυτό θα ήταν συγκλονιστικό. Να μπορούσα να ήμουν σ’ αυτές τις φωτιές, θα ήταν για μένα όνειρο. Αυτό. Πάρα πολλά στιχάκια, κυρίως στιχάκια με το στόμα, τραγουδιούνται. Κυρίως αναφέρονται στη Σαρακοστή, «Καλώς τη Σαρακοστή με σκόρδα, με κρεμμύδια και με τα κρεμμυδόφυλλα» και όλα αυτά. Αναφέρονται… Είναι σατιρικά. Στις σχέσεις άντρα[00:10:00]-γυναίκα και όλα αυτά. Ερωτικά όχι πάρα πολύ. Τα τραγούδια της αγάπης πιο πολύ έρχονται το Πάσχα. Τις Απόκριες είναι σατιρικά και μιλάνε και για την ξενιτιά, μιλάνε και για τη φύση. Πάρα πολλά. Και πάρα πολλά στιχάκια στα αρβανίτικα. Τα οποία δυστυχώς, ενώ η Περαχώρα είναι από τα παλιά αρβανιτοχώρια, δυστυχώς δεν μιλάμε τώρα τα αρβανίτικα. Δηλαδή άμα σκεφτείς τα στιχάκια της Αποκριάς, από το 100%, το 70 % είναι στα αρβανίτικα. Εμείς έχουμε καταφέρει και έχουμε το 40% που τραγουδάμε –γιατί είναι πάρα πολλά τα τραγούδια– στα ελληνικά και πολύ λίγα αρβανίτικα. Δεν μπορούμε. Είναι πάρα πολύ δύσκολο, πολύ δύσκολο. Έχει χαθεί, έχει χαθεί το αρβανίτικο. Προσπαθούμε όμως, προσπαθούμε. Τώρα έχουμε σαν Δ.Σ. στόχο να μπορέσουμε αν όχι να μιλάμε αρβανίτικα, τουλάχιστον να τραγουδάμε. Να τραγουδάμε τα στιχάκια στα αρβανίτικα. Αυτό για τις Απόκριες. Θέλεις κάτι άλλο να πούμε για τις Απόκριες;

Θέλετε να μας πείτε για τον Γιαρέντη;

Να πούμε για τον Γιαρέντη, ωραία. Σας είπανε και από το Λουτράκι ότι τραγουδιέται ο χορός της Τράτας και στο Λουτράκι. Γιατί όντως τραγουδιόταν και στο Λουτράκι. Δηλαδή όλοι οι Περαχωρήτες που κατέβηκαν στο Λουτράκι, τραγουδούσαν, όπως είχαν συνηθίσει από εδώ, και στο Λουτράκι. Τα τραγούδια και τα στιχάκια είναι τα ίδια να σκεφτείς. Μπορεί να έχουνε και βάλει, γιατί η παράδοση δεν είναι την παίρνω ατόφιο όπως είναι, προσθέτω και ένα στοιχείο δικό μου, προσθέτω και κάτι που κυκλοφορεί εκείνη την εποχή, ξέρω εγώ. Κατάλαβες; Και έτσι έχουνε προστεθεί και καινούρια στιχάκια στο Λουτράκι, αλλά το έθιμο ξεκίνησε από την Περαχώρα. Ξεκίνησε και έγινε… Όχι ότι είναι κάτι κακό. Είναι πάρα πολύ καλό να ακούει ο κόσμος και να ξέρει. Να πούμε για τον Γιαρέντη. Ο Γιαρέντης είναι ένα έθιμο μοναδικό στην Ελλάδα, που διαδραματίζεται Δευτέρα του Πάσχα μετά τη Θεία Λειτουργία. Μετά τη Θεία Λειτουργία, λοιπόν, οι κάτοικοι του χωριού μαζεύονταν, με μπροστάρη τον παπά της ενορίας, και λέγοντας πάλι στιχάκια αυτοσχέδια με το στόμα, χόρευαν στην εκκλησία, πρώτα στην εκκλησία, σχηματίζοντας το σχήμα του σταυρού τρεις φορές, χορεύοντας μαζί με τον παπά. Και έφευγαν μετά οι ενορίτες της μιας εκκλησίας και πήγαιναν, χορεύοντας πάλι με τον χορό του Γιαρέντη, στην απέναντι ενορία. Το ίδιο ισχύει και με την άλλη ενορία. Ενώ χόρευαν στην εκκλησία τους, μετά πήγαιναν στην απέναντι ενορία και χόρευαν πάλι το ίδιο τελετουργικό. Στο τέλος, μαζεύονταν και οι δύο οι ενορίτες, οι κάτοικοι της Περαχώρας στην κεντρική πλατεία πάνω στα Αλώνια, που λέμε, και χόρευαν εκεί πάλι με στιχάκια, μαζεύονταν όλοι μαζί, αγκαλιάζονταν, φιλιόνταν –γιατί είναι και ημέρες αγάπης– και χόρευαν όλοι μαζί, όλοι μαζί ενωμένοι πια χορούς με σταυρωτή λαβή. Ενώ ο Γιαρέντης είναι χορός συρτός. Με σταυρωτή λαβή, σ’ το λέω να το καταλάβεις, χορός της Τράτας. Ο χορός της Τράτας δεν είναι μόνο για τις Απόκριες. Ο χορός της Τράτας λέγεται και το Πάσχα, γιατί έχει το ίδιο βήμα. Μπρος-πίσω και πιάνεις τα χέρια σταυρωτά. Εκεί συναντάμε πάλι, όπως σου είπα, στιχάκια πάρα πολλά στα αρβανίτικα. Επίσης, στιχάκια που το ρεφρέν τους είναι στα αρβανίτικα, σε αρβανίτικη γλώσσα και τα στιχάκια είναι στα ελληνικά. Υπάρχει και αυτή η μείξη στη Δευτέρα του Πάσχα. Π.χ. να σου πω ένα στιχάκι: «Λουλέτα μπουρμπουτιάσανε, κατακαημένε Στέφανε». Δηλαδή: «Τα λουλούδια ανθίσανε, κατακαημένε Στέφανε». Και συνεχίζεις μετά στιχάκια στα ελληνικά: «Δυο πουλάκια τα καημένα πάνε και έρχονται για μένα». Πιο πολύ στιχάκια που αναφέρονται στην αγάπη, στην άνοιξη, σ[00:15:00]το Πάσχα, στην Ανάσταση. «Σήμερα Χριστός Ανέστη», που το λένε και παντού στην Ελλάδα, «τρέμει ο ουρανός να πέσει. Σήμερα και οι παπάδες λειτουργούν σαν δεσποτάδες», όλα αυτά. Όσο για τον Γιαρέντη υπάρχουν εκδοχές. Η μία είναι ότι ήταν κάποιος νεαρός γυρολόγος, τότε που πηγαίναν στα χωριά και δίνανε κορδέλες για τα μαλλιά, τσιμπιδάκια, τέτοια, πουλάγανε διάφορα. Γυρολόγος από τα Μέγαρα ο οποίος, λέει, ήταν πάρα πολύ όμορφος και τον περιμένανε, ξέρω εγώ, τα κορίτσια του χωριού να έρθει και του βγάλανε, μέχρι του βγάλανε και το τραγούδι. «Βρε Γιαρέντη, βρε Λεβέντη, βρε Γιαρέντη, βρε Λεβέντη». Και του λέγανε και στιχάκια στα αρβανίτικα: «Επ Γιαρέντη τ’ αγορά, ένι λιώνει μπουραγκρά». «Ήρθε ο Γιαρέντης στην αγορά», έτσι λεγόταν πάνω η πλατεία της Περαχώρας, «Ήρθε ο Γιαρέντης στην αγορά. Ελάτε όλοι, μικροί-μεγάλοι, να χορέψουμε». Τώρα δεν ξέρω. Ωραία χρόνια θα ήταν αυτά. Να σκεφτείς, εκεί που λέμε πάνω στην αγορά, στα Αλώνια ήταν εκεί γύρω-γύρω… Έχεις έρθει καθόλου στην Περαχώρα, πάνω στην πλατεία Ταξιαρχών;

Όχι, δεν έχω έρθει.

Εκεί, να σκεφτείς, ήταν γύρω-γύρω, άμα σου πω, εφτά ταβέρνες. Καταλαβαίνεις ο κόσμος δηλαδή πόσο γλεντούσε και πόσο το ζούσε τότε, εκείνα τα χρόνια. Ήτανε χρόνια άλλα. Αλλά ο κόσμος, δεν ξέρω, ήταν διαφορετικός, πολύ διαφορετικός από τώρα. Αυτό προσπαθούμε και εμείς να αναβιώσουμε κάθε χρόνο και να το περάσουμε βέβαια και στα παιδιά, έτσι; Γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικό. Όπως το έχουμε βιώσει εμείς, να το δώσουμε και στα παιδιά. Και πιστεύω ότι τα παιδιά, όταν βλέπουν ότι κάτι το κάνεις με αγάπη και το αγαπάς και θέλεις να το σώσεις και να μείνει, πιστεύω ότι τα παιδιά το καταλαβαίνουν. Και τα παιδιά, όσα έρχονται στον Σύλλογο, δεν είναι και πολλά, μην φανταστείς. Γενικά τα παιδιά στην Περαχώρα τον αγαπάνε τον Πολιτιστικό Σύλλογο, συμμετέχουνε με την καρδιά τους και μαθαίνουνε κιόλας. Αυτά. Θες κάτι άλλο να σου πω για τον Γιαρέντη; Σε κάλυψα, νομίζω.

Εσείς ξέρετε.

Πιστεύω να τα είπα όλα.

Η νέα γενιά εδώ στην Περαχώρα βλέπετε να συνεχίζει ενεργά τα έθιμά σας;

Όπως σου είπα, με κάποιον τρόπο τα παιδιά αγαπάνε πάρα πολύ. Γιατί, σου είπα, είναι πάρα πολλά χρόνια ο Πολιτιστικός Σύλλογος. Έχει μεγαλώσει γενιές και γενιές παιδιών. Να σου πω. Εγώ ήταν τα παιδιά μου μικρά, χορεύαν τα παιδιά μου, ήταν παιδιά τα οποία τώρα είναι παντρεμένα με δικά τους παιδιά και έρχονται στον Σύλλογο. Κατάλαβες τι σου λέω; Τον αγαπάνε. Δηλαδή τα δύο χρόνια που ήταν ανενεργός λόγω των συνθηκών βέβαια, δεν υπήρχε άνθρωπος να μην θέλει πάλι να λειτουργήσει ο Σύλλογος. Είτε ήτανε μεγάλος, είτε είχε περάσει από τον Σύλλογο, είτε όχι. Και κυρίως αυτοί που είχανε περάσει. Και έτυχε να πάμε –δεν το είπα αυτό, μπορείς να το αναφέρεις πριν, στις εκδηλώσεις του χορευτικού–, μας κάλεσαν 29 Μαρτίου στη ΧΟΦΕΘ Θεσσαλονίκης. Την ξέρεις τη ΧΟΦΕΘ; Χορευτική Ομάδα Φοιτητικών Εστιών Θεσσαλονίκης. Που διοργανώνουν τώρα τριάντα χρόνια φεστιβάλ. Ξέρεις κάτι γι’ αυτό; Τη ΧΟΦΕΘ; Έχεις ακούσει τίποτα;

Μόνο τον σύλλογο ξέρω. Μέχρι εκεί, δεν ξέρω κάτι παραπάνω.

Κάθε χρονιά έχουν θεματική βδομάδα. Βδομάδα με διάφορους. Κυρίως αναφέρονται σε εμπειρικούς, στέλνουν δηλαδή εμπειρικούς γιατί κάνουν καταγραφές και μένουν στα αρχεία τους όλα αυτά που παρουσιάζουν. Για δεύτερη χρονιά. Μας είχαν καλέσει το 2015, είχε πάει η αποστολή από τον σύλλογο και μας καλέσανε και φέτος σαν αρβανιτοχώρι. Είχε αφιέρωμα στα αρβανιτοχώρια της Ελλάδας. Είχε καλέσει τρία αρβανιτοχώρια. Ένα από τη Θράκη, ένα από την Αθήνα και την Περαχώρα. Και ήθελαν εμπειρικούς και φυσικά και νέα παιδιά να πλαισιώσουν την εκδήλωση. Πήγαμε στη ΧΟΦΕΘ, βρήκαμε και πιο μεγάλους από μας, και εμείς βέβαια όσο γίνεται μαζί με τον δάσκαλό μας, τον Γιώργο τον Λιάρο. Πήγαμε στη ΧΟΦΕΘ και ήταν μια πάρα πολύ δυνατή εμπειρία και πολύ ωραία. Και ήθελα να σου έλεγα για τα παιδιά, ήθελα κάτι να σου έλεγα και το θυμήθηκα. Τα παιδιά τα οποία είναι φοιτητές και χόρευαν και τώρα είναι φοιτητέ[00:20:00]ς και το ένα είναι στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, σε όλη την Ελλάδα, άλλος στην Πάτρα, έτρεξαν όλα, ήρθαν στην Αθήνα για να έρθουν στον Σύλλογο να ενισχύσουν την προσπάθεια του Συλλόγου. Ήταν μία πάρα πολύ ωραία εμπειρία. Γι’ αυτό σου λέω ότι οι νέοι αγαπάνε τον Σύλλογο και θέλουν… Και το χωριό βέβαια. Δεν μπορεί να αγαπάς τον σύλλογο του χωριού σου και να μην αγαπάς το χωριό σου. Μακάρι να μπορέσουμε αυτό που κάναμε στη Θεσσαλονίκη να μπορέσουμε να το κάνουμε και σε όλη την Ελλάδα. Μακάρι να μπορέσουμε να έχουμε την ευκαιρία. Τι άλλο ήθελα να σου πω για το θέμα της Περαχώρας; Τι άλλο;

Θα θέλατε να μας πείτε για τη φορεσιά της Περαχώρας;

Ναι, να σου πω. Η Περαχώρα είχε δύο φορεσιές. Είχε την καθημερινή, τη Βλαχοπούλα, η γυναικεία σου λέω τώρα, έτσι; Τη Βλαχοπούλα, τη βλάχα που λέμε εμείς. Και είχε τη νυφική, τη Μουντάφισσα, Μουντάφισσα Περαχώρας. Είναι μια πάρα πολύ… Θα σ’ τη δείξω και μετά και στις φωτογραφίες. Μία πολύ ιδιαίτερη φορεσιά. Είναι χρόνια στο Μουσείο Μπενάκη ως Μουντάφισσα Περαχώρας καταγεγραμμένη, όπως επίσης και σε διάφορα άλλα μουσεία στην Ελλάδα. Ατόφια, παραδοσιακή Μουντάφισσα Περαχώρας δεν υπάρχει. Δηλαδή, όταν σου λέω ατόφια, εννοώ από την μπόλια μέχρι όλα τα κομμάτια της. Δεν ξέρω γιατί. Λέγανε ότι η μπόλια που φοράγαν στο κεφάλι είναι δυσεύρετη. Δηλαδή να υπάρχουν στην Περαχώρα δύο-τρεις μόνο από όλους τους κατοίκους. Δηλαδή ο άλλος έχει μόνο το φόρεμα, ο άλλος έχει μόνο τον τζάκο. Κατάλαβες; Τα σεγκούνια είναι δυσεύρετα, τα σεγκούνια της Μουντάφισσας. Έχει και πάρα πολλά αξεσουάρ, τα οποία χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου. Τα έχουμε είτε από τις φωτογραφίες είτε από μερικά… Δεν υπάρχουν, δεν υπάρχουν. Δηλαδή ολοκληρωμένη, ολοκληρωμένη Μουντάφισσα. Την έχουν φτιάξει. Και το βεστιάριο της κυρίας Δοσαρά στο Λουτράκι την έχει ένα αναπαράγει όσο γίνεται αυθεντική. Και είναι πιο κοντά στην παραδοσιακή της Περαχώρας από καταγραφές που έχουν γίνει και από το Λύκειο Ελληνίδων και από άλλους. Αυτά για τις φορεσιές. Όσο για τους άντρες, φορούσαν είτε την πουκαμίσα με παντελόνι, πουκαμίσα μέχρι το γόνατο, είτε πιο παλιά τη φουστανέλα. Στα νεότερα χρόνια οι γυναίκες είτε στις Απόκριες είτε το Πάσχα φορούσαν τις Μουντάφισσες ή τις Βλαχοπούλες. Τα προσάρμοζαν. Οι άντρες όμως φορούσαν κοστούμια. Δηλαδή αν δεις τις φωτογραφίες ότι φορούσαν οι γυναίκες στολισμένες με τις Μουντάφισσες, έστω φοράγανε μαντήλια, δεν φοράγανε μπόλια, δεν είχαν όλες, σου είπα. Και φοράγανε τις Βλαχοπούλες με τα μαντήλια τους, με τα γιορντάνια, με όλα. Οι άντρες φορούσαν κοστούμι, κοστούμι με γραβάτα. Άμα δεις φωτογραφίες παλιές πώς είναι οι γυναίκες. Δηλαδή η φουστανέλα χάνεται στα νεότερα χρόνια. Ήτανε στις αρχές του 19ου. Δηλαδή στον γάμο ο προπάππος μου φορούσε φουστανέλα. Κατάλαβες τι σου λέω; Στην καθημερινή ζωή μπορεί να μην φορούσε.

Θα θέλατε να μας πείτε πώς αντιμετωπίσατε την περίοδο της πανδημίας;

Εννοείς σαν Σύλλογο; Επειδή και το προηγούμενο Δ.Σ. εννοείται ότι είναι όλοι φίλοι μας και τους ακολουθούσαμε και βοηθούσαμε όσο μπορούσαμε όλοι, δεν έγιναν κάποιες εκδηλώσε[00:25:00]ις συγκεκριμένες. Το μόνο που κάναμε, να σκεφτείς, κάναμε μέσω Zoom, προσπαθήσαμε, μαζευτήκαμε σε παραθυράκια να πούμε τον Χαραλάμπη τις Απόκριες –το έχουμε βάλει και στη σελίδα του συλλόγου– και τραγουδάγαμε μέσα στα σπίτια. Το κάναμε. Όπως επίσης και το Πάσχα, στην πανδημία, θέλοντας όχι να αναβιώσουμε τον Γιαρέντη, να ακουστούν τα τραγούδια και να μείνουνε, μαζευτήκαμε στις εκκλησίες με τα παιδιά, με αποστάσεις και αυτά, όλα και τραγουδήσαμε έξω από την εκκλησία χωρίς χορό, χωρίς να μπούμε στην εκκλησία. Τραγουδήσαμε πάλι μερικά στιχάκια πιο αντιπροσωπευτικά για να ακουστεί ότι αυτά για τον Σύλλογο, οι δύο αυτές δράσεις.

Και για να κλείσουμε τη συνέντευξή μας. Έχετε κάποιους στόχους για την εξέλιξη του Πολιτιστικού Συλλόγου;

Πολιτιστικού, ναι. Πριν κλείσουμε, ήθελα να αναφερθώ και είναι τιμή μας –δεν το είπα στις εκδηλώσεις, σε ένα άλλο να το σημειώσεις πιο πάνω, όταν μου είπες μερικές αξέχαστες στιγμές του συλλόγου μας–, να αναφερθώ σε δύο στιγμές. Μία που μας κάλεσαν στο «Αλάτι της Γης», στην εκπομπή της ΕΡΤ1 με τον κύριο Λιάβα και είχε αφιέρωμα στην Αργολιδοκορινθία. Παρουσιάσαμε τη φορεσιά μας, είπαμε τραγούδια, είχαμε πάει με κατοίκους και χορευτές, χορευτικό στο γύρισμα. Είχαμε πάει και φαγητά, είχαμε φτιάξει και γλυκά, έχουμε και τοπικά γλυκά εδώ που φτιάχνουμε Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, την ντρέδουρα. Την έχεις ακούσει; Ντρέδουρα και βασιλόπιτα Περαχώρας. Και αυτό είναι ένας στόχος του Συλλόγου που μπορούμε, πρέπει να το αναδείξουμε. Τα τοπικά τρόφιμα και εδέσματα και γλυκίσματα. Πήγαμε στο «Αλάτι της Γης», υπάρχει βέβαια η εκπομπή με αφιέρωμα στην Αργολιδοκορινθία και στην Περαχώρα. Τραγουδήσαμε, χορέψαμε. Πολύ συγκινητική και πολύ τιμητική για εμάς παρουσίαση. Πάλι με τον δάσκαλό μας, τον Γιώργο τον Λιάρο. Και επίσης θεωρώ ότι λίγοι άνθρωποι θα το ζήσουν αυτό στη ζωή τους και ήμουν πάρα πολύ τυχερή που το έζησα μέσω του Συλλόγου. Ότι χορέψαμε στο Θέατρο της Επιδαύρου, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Δεν μπορώ να εκφράσω τα συναισθήματα. Δηλαδή ακόμα αν το σκέφτομαι καμιά φορά και λέω «Χορέψαμε στο Θέατρο της Επιδαύρου χορούς της Περαχώρας με τις Μουντάφισσες». Μου φαίνεται συγκλονιστικό από μόνο του. Πάρα πολλή συγκίνηση, πάρα πολλή, πολύ τιμητική εκδήλωση για την Περαχώρα. Τώρα δεκατέσσερις χιλιάδες κόσμος να χειροκροτάει και να χορεύεις. Δεν μπορώ να εκφράσω τα συναισθήματα για αυτή την εμπειρία. Όχι μόνο εγώ. Εγώ σου μιλάω για όλους όσους ήμαστε εκεί. Ήταν εξαιρετική εμπειρία. Αυτά τα δύο ήθελα να αναφερθώ. Όπως επίσης και στη ΧΟΦΕΘ, που ανέφερα πάλι, για τα αρχεία του Πανεπιστήμιου που θα μείνουν ό,τι παρουσιάσαμε και τις δύο χρονιές, και το ’15 και τώρα το ’23 που ήμαστε εκεί. Αυτό θέλω να σας πω. Τώρα πες μου την τελευταία.

Ναι. Τι στόχους έχετε για την εξέλιξη του Πολιτιστικού; Πώς το οραματίζεστε;

Κοίτα. Εάν δεν έχεις όραμα, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Σου είπα, θέλουμε… Καταρχήν, είναι στόχος μας είναι να εμπλουτίσουμε ένα βεστιάριο που έχουμε, το βεστιάριο του Συλλόγου μας. Να έχουμε δικές μας φορεσιές, αν γίνεται και τοπικές, είτε Βλαχοπούλες είτε Μουντάφισσες. Είναι πάρα πολύ μεγάλα τα κόστη όμως. Και ένας πολιτιστικός σύλλογος δεν έχει τους πόρους αν δεν έχει στήριξη από κάπου –από το κράτος, από τον Δήμο και λοιπά– να ανταπεξέλθει στο κόστος ενός βεσ[00:30:00]τιαρίου. Είναι στόχος μας όμως να το εμπλουτίσουμε με παραδοσιακές φορεσιές. Τον τρόπο δεν ξέρω πώς θα τον βρούμε. Δεν ξέρω. Επίσης, θέλουμε πάρα πολύ, επειδή η Περαχώρα, εκτός από αρβανιτοχώρι, είχε και επαγγέλματα τα οποία τώρα δεν υπάρχουν, έχουν χαθεί. Π.χ. οι ρετσινάδες. Δεν ξέρω αν έχεις ακούσει για ρετσινάδες.

Όχι.

Όχι, ε; Με τα πεύκα, που χτυπάν τα πεύκα. Έτσι λέγονται, ρετσινάδες. Ο πατέρας μου ήταν ρετσινάς. Με αυτό ζούσαμε δηλαδή. Μάζευε το ρετσίνι, το πουλούσε και… Το ακολουθούν βέβαια στην Περαχώρα. Είναι δύο-τρία άτομα, νομίζω, τώρα που πάνε; Και στην Ελλάδα επίσης δύο-τρεις περιοχές. Δεν είναι… Που μαζεύουν τα ρετσίνια από τα πεύκα. Είχε τέτοια επαγγέλματα η Περαχώρα. Θέλουμε σε αυτό να δώσουμε λίγο δημοσιότητα, στα επαγγέλματα που χάθηκαν ή που χάνονται. Ο ρετσινάς, ο βοσκός. Είχαν εδώ πέρα σταφύλια, έχουμε ελιές. Είναι βασικό επάγγελμα της Περαχώρας οι ελιές. Κατάλαβες; Οι ελιές και το λάδι. Το ελιομάζωμα. Με τα παλιά λιοτρίβια. Δηλαδή τα επαγγέλματα. Η λαογραφία του χωριού μας να διασωθεί και να υπάρχει για τη νέα γενιά. Αυτό. Και η ανάδειξη των τοπικών, να το πω γαστρονομία; Τοπικής γαστρονομίας; Να το πω τα γλυκά του; Να το πω τα ιδιαίτερα φαγητά; Και αυτό. Και το πιο βασικό είναι όλα αυτά να μπορέσουμε να τα κάνουμε μέσω των παιδιών. Τα παιδιά ναι μεν πάνε σχολείο, μορφώνονται, αλλά αυτή τη μόρφωση την έχουνε μόνο μέσα από τους πολιτιστικούς συλλόγους. Οι πολιτιστικοί σύλλογοι κάνουνε πάρα πολύ σοβαρή δουλειά, πολύ σοβαρή. Πιστεύω όπως το σχολείο δίνει τα εφόδια για το μέλλον, έτσι και ένας πολιτιστικός σύλλογος υπάρχει για να μπορεί να αναβιώνει τα πράγματα που χάνονται. Που όμως υπήρχαν και πρέπει να υπάρχουν. Γιατί το ξέρουμε ότι χωρίς το παρελθόν δεν υπάρχει μέλλον. Αυτό είναι γνωστό σε όλους. Αυτά με λίγα λόγια έχουμε. Μακάρι να μπορέσουμε να τα κάνουμε και να τα υλοποιήσουμε. Αυτά.

Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ.

Να είσαι καλά.

Και σας ευχόμαστε καλή συνέχεια.

Ευχαριστώ και εγώ. Να είσαι καλά. Καλή επιτυχία στο έργο σου.