© Copyright Istorima
Istorima Archive
Τίτλος Ιστορίας
«Ακούστηκαν με αλφαβητική σειρά οι ηθοποιοί: Ακίνδυνος Γκίκας…»
Κωδικός Ιστορίας
24402
Σύνδεσμος Ιστορίας
Αφηγητής/τρια
Ακίνδυνος Γκίκας (Α.Γ.)
Ημερομηνία Συνέντευξης
12/06/2023
Ερευνητής/τρια
Charis Pagonidou (C.P.)
[00:00:00]Τρίτη και 13—
13 Ιουνίου. Είμαστε με τον Ακίνδυνο Γκίκα στην Κυψέλη και θα μιλήσουμε για τη μεταγλώττιση. Ωραία. Θα ήθελα να μου πεις ποια είναι, αν θυμάσαι, να πάμε πίσω πίσω στην πρώτη μέρα που μπήκες στο στούντιο και έκανες την πρώτη σου ηχογράφηση.
Η πρώτη μου επαφή με στούντιο και μεταγλώττιση είναι στην ΕΡΤ. Τότε δεν υπήρχαν ιδιωτικά κανάλια, υπήρχε μονάχα το κρατικό κανάλι και θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά ο Σπύρος ο Μπιμπίλας να έρχεται να με παίρνει με το αυτοκίνητο και να ανεβαίνουμε στην Αγία Παρασκευή, όπου εκεί γνώρισα για πρώτη φορά τον Γιώργο τον Πρωτοπαπά, που σκηνοθετούσε τότε Τα Στρουμφάκια, και με πήγε για να γίνει ακρόαση. Αφού τελείωνε η εγγραφή που είχανε... Δεκαπέντε ή δεκαέξι ηθοποιοί —νομίζω— ήτανε, μέσα σ' αυτούς η Χρυσούλα η Διαβάτη, η Αννέτα η Παπαθανασίου, ο Μηνάς ο Χατζησάββας, ο Ζαχαρίας ο Ρόχας, ο Δημήτρης ο Λιγνάδης, ο Σπύρος ο Μπιμπίλας και πολλοί πολλοί άλλοι ηθοποιοί, η Κατερίνα η Πετούση, δεν θέλω να ξεχάσω και κανέναν, ο Σοφοκλής ο Πέππας. Αρκετοί από αυτούς μάς έχουν αποχαιρετήσει και βρίσκονται και στο αστρικό σύμπαν. Με πήγε ο Σπύρος, θυμάμαι, γνώρισα τον εξαιρετικό Γιώργο Πρωτοπαπά, μου είπε: «Θα κάτσεις να δεις λιγάκι». Παρακολούθησα την πρώτη τους εγγραφή και αμέσως μετά με έριξε μέσα να κάνω κάποιους ρόλους από Τα Στρουμφάκια. Ήτανε η πρώτη και τελευταία φορά —νομίζω— που έκανα έτσι δοκιμαστικό εκείνη την εποχή. Την επόμενη Τετάρτη —νομίζω;— με φώναξε να κάνω την πρώτη μου εγγραφή στα Στρουμφάκια, όπου έκανα διάφορους ρόλους μέσα σ' αυτούς —νομίζω— ήτανε κι ο Χαχανούλης.
Αυτό θα σε ρωτούσα. Ποιοι ήτανε, ποιες—
Αυτόν που θυμάμαι ήταν ότι κάποια στιγμή έκανα και τον Χαχανούλη, κατά την περίοδο που ξεκινήσαμε Τα Στρουμφάκια.
Εσύ τα γνώριζες Τα Στρουμφάκια τότε;
Βέβαια τα γνώριζα και τα γνώριζα και πάρα πολύ καλά, γιατί ως δευτεροετής φοιτητής στο Εθνικό Θέατρο είχα πάρει άδεια από τον Διευθυντή της σχολής, τον Τάσο τον Λιγνάδη, να ανεβάσω μια παιδική παράσταση, όπου ήτανε τα Στρουμφ. Μου είχανε στείλει —μία φίλη η οποία σπούδαζε στο Βέλγιο— ένα περιοδικό, ένα κόμικ της εποχής εκείνης, όπου ήταν Τα Στρουμφάκια. Πήραμε την ιστορία, το πώς δημιουργήθηκε η Στρουμφίτα και το ανεβάσαμε στον κινηματογράφο «Alex» που παίζαμε μόνο παιδιά του Εθνικού, του έτους μου.
Οk, άρα υπήρχε—
Οπότε, είχα γνώση το τι είναι Τα Στρουμφάκια. Μετά τα συνάντησα πλέον ως απόφοιτος της δραματικής σχολής και στην πρώτη μου συνεργασία με τον Γιώργο τον Μιχαηλίδη στο «Ανοιχτό Θέατρο», που έπαιζα στην Τρικυμία του Σαίξπηρ.
Και γενικά με τη μεταγλώττιση μέχρι τότε τι ήταν αυτό που γνώριζες; Δηλαδή—
Είχα μεγαλώσει, παρακολουθούσα τις μεταγλωττισμένες σειρές που υπήρχαν εκείνη την εποχή: Το Μικρό Σπίτι στο Λιβάδι, κάποια... την Οικογένεια Γουόλτονς, «Καλημέρα Τζον Μπόι!». Ό,τι υπήρχε μεταγλωττισμένο το παρακολουθούσα εκείνη την εποχή στην κρατική μας τηλεόραση.
Και πώς σου φάνηκε πηγαίνοντας από ηθοποιός θεάτρου και... να γίνεις ηθοποιός φωνής;
Δεν έχει καμία διαφορά. Είναι κομμάτι της δουλειάς μας, δεν άλλαξε κάτι. Ως ηθοποιός δοκιμάστηκα να χρησιμοποιήσω όλα τα μέσα, προκειμένου να εκφράσω ένα κείμενο μόνο με τη φωνή. Δεν ήτανε... Ίσα ίσα θεωρώ ότι —όχι για να παινέψω λίγο τη σχολή μας, να την παινέψω πολύ— ήμασταν εκπαιδευμένοι, για να κάνουμε αυτό το πράγμα.
Και πώς ήτανε; Πες μας έτσι όχι ακριβώς τα τεχνολογικά μέσα, αλλά ποια ήταν η διαδικασία; Πώς ηχογραφούσαν τότε;
Δεν συγκρίνεται! Δεν συγκρίνεται με το πώς είναι τώρα στον ψηφιακό κόσμο. Πρώτα απ’ όλα, τότε γράφαμε σε ίντσα. Η εγγραφή ήταν σε μπομπίνες. Οι μπομπίνες αυτές συνεργαζόντουσαν πάρα πολύ δύσκολο [00:05:00]με τον Πέττα, με την εικόνα δηλαδή. Αν έκανες λάθος... Γι’ αυτό και κυκλοφορούσε εκείνη την εποχή η φήμη ότι είναι πολύ κλειστή η μεταγλώττιση, ότι μια παρέα είκοσι-τριάντα ατόμων μονάχα συμμετέχουν. Ναι, ήταν κλειστή, γιατί απαιτούσε πολλή συγκέντρωση, πολύ καλή επαφή με το κείμενο και να μην κάνεις λάθη, να μην κάνεις σαρδάμ, να μπορείς να διαβάζεις άνετα και άμεσα ένα κείμενο. Οπότε, όποιος έκανε πολλά σταματήματα, λόγω το ότι ήταν αυτό που σας είπα, γράφανε σε ίντσα, σ' ένα πολύ μεγάλο μπομπινόφωνο, αν κάναμε λάθος, έπρεπε να ξαναγραφτεί όλο το επεισόδιο από την αρχή. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει είκοσι άτομα να ξαναγράψουνε μία ολόκληρη σειρά, ένα επεισόδιο. Οπότε, αυτό που φροντίζανε είναι να παίρνουνε ηθοποιούς, οι οποίοι μπορούσαν να βγάλουν εύστροφους, ευέλικτους, με δυνατότητα πολύ καλής ανάγνωσης με πρώτη επαφή πάνω στο κείμενο.
Τι μπορούσε να είναι ένα λάθος, δηλαδή, τότε;
Το να είσαι ασυγκέντρωτος και να μην μπεις στον ρόλο, το να κάνεις πάρα πολλά σαρδάμ, το να μη διαβάζεις καθαρά και να υποχρεωθεί ο σκηνοθέτης να το διακόψει, γιατί δεν καταλαβαίνει το τι λες. Τα τεχνικά προβλήματα, εντάξει, εκεί το χρεωνότανε το τεχνικό τμήμα, δεν μας αφορούσε εμάς.
Και στα Στρουμφάκια ήσασταν πολλά άτομα άρα μέσα, έτσι;
Ναι, γράφαμε δύο γκρουπ, μοιρασμένα σε δύο μικρόφωνα, σ' ένα πολύ μεγάλο booth, όπου ήμασταν μοιρασμένοι κατά εφτάδες, οχτάδες, ανάλογα πόσοι συμμετείχανε ανά επεισόδιο. Και γράφαμε ένα επεισόδιο τη φορά. Ανεβαίναμε, δηλαδή, στην ΕΡΤ, κάναμε δύο πρόβες και μία εγγραφή —τρεις ώρες— και μετά πηγαίναμε ταμείο. Την ίδια μέρα, δηλαδή, που γράφαμε, περιμέναμε να πάει 14:00 η ώρα, είχαμε μαζί το μπλοκάκι μας, κόβαμε το τιμολόγιό μας και πληρωνόμασταν άμεσα.
Το λες σαν κάτι ιδιαίτερο.
Άλλες εποχές. Τώρα κάνεις και δύο και τρία χρόνια να πληρωθείς.
Ναι, ναι, ναι. Και θέλω έτσι λίγο ακόμα να καταλάβω, επειδή και Τα Στρουμφάκια είναι από μόνα τους κάτι αρκετά αστείο, ας πούμε, σαν... Πώς ήσασταν σαν παρέα Στρουμφ όλοι μαζί; Κάνατε και διαφορετικούς ρόλους; Εννοώ—
Εννοείται ότι κάναμε διαφορετικούς ρόλους. Στις πρόβες που κάναμε, τις δύο που σας είπα, που περνούσαμε όλο το επεισόδιο, αυτό που φροντίζαμε είναι πώς πλασάρεται ο καθένας στο μικρόφωνο. Ήμασταν αυτά τα δύο γκρουπ, μεταξύ μας ήταν ένα σπετσάτο ηχομονωτικό, όπου αυτό βοήθαγε να μην περνάει απ' το ένα μικρόφωνο στο άλλο οι φωνές, και αυτό που κάναμε ήταν ότι πλασαριζόμασταν κοντά στο μικρόφωνο, λέγαμε την ατάκα μας, ερχόταν ο άλλος, ήταν σαν να παίζαμε μια θεατρική παράσταση. Και αυτό το όμορφο που υπήρχε είναι ότι πολλές φορές έσωζε κάποιος κάποιον, που πιθανότατα έχανε μία ατάκα στο κείμενό του, δεν ήτανε συγκεντρωμένος ή έφευγε ο ρόλος του, πεταγόταν ένας άλλος και έλεγε τον ρόλο. Γι’ αυτό και πολλές φορές, θα δείτε ότι στους όχι τόσο επώνυμους πρώτους ρόλους, μπορεί να ακούγονται διάφορες φωνές. Ήταν ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, το ότι έσωζε την ατάκα, οπότε δεν γινότανε στοπ, συνέχιζε η ροή των είκοσι δύο λεπτών. Σε είκοσι δύο λεπτά, δηλαδή, βγάζαμε ένα επεισόδιο.
Τέλειο αυτό! Θέλω τώρα να ακούσω, να παρατηρήσω αν δω άλλη φωνή.
Αν βρείτε τα παλιά της ΕΡΤ, είναι δεδομένο ότι θα ακούσετε ότι ξαφνικά ένας ήρωας παίζεται από μία άλλη φωνή. Αλλά, ξέρετε, αυτό ήταν και το όμορφο της μεταγλώττισης εκείνη την περίοδο, το ότι υπήρχε πολύ έντονα το παικτικό στοιχείο και όχι το τεχνικό. Ένα παιδάκι δεν θα ξεχωρίσει ποιανού η φωνή είναι σε έναν ήρωα, θα κοιτάξει αν έχει δράση. Αν μπορείς να το πάρεις και να το ταξιδέψεις καθ' όλη τη διάρκεια της προβολής μίας παιδικής σειράς. Δεν είναι τόσο το ποιος είναι, το αν έχει καλό sync το... Η αλήθεια. Έχει αλήθεια; Θα καθηλωθεί το παιδάκι. Δεν έχει αλήθεια; Θα φύγει και θα αρχίσει να τρέχει στο σπίτι, στους διαδρόμους του κινηματογράφου, πετώντας πατατάκια γύρω τριγύρω.
Τότε που κάνατε Τα Στρουμφάκια, ποιοι ήταν οι υπόλοιποι κεντρικοί ρόλοι, ας πούμε; Ο Δρακουμέλ για παράδειγμα.
Δρακουμέλ ήτανε ο συγχωρεμένος ο…[00:10:00] Δρακουμέλ, αχ, δεν θυμάμαι ποιος ήτανε.
Εντάξει.
Δεν θυμάμαι ποιος ήτανε Δρακουμέλ—
Δεν πειράζει—
Θυμάμαι τον Μπαμπαστρούμφ, που ήταν ο —συγχωρεμένος— ο Σοφοκλής ο Πέππας, αυτό.
Εντάξει, αυτό το κεντρικό.
Τους περισσότερους δεν τους θυμάμαι, ειλικρινά. Νομίζω ότι υπήρχαν και αλλαγές. Μία έκανε Στρουμφίτα ή η Κατερίνα η Πετούση έκανε ή η Αννέτα; Δεν το θυμάμαι όμως.
Ήτανε, ούτως ή άλλως, ήδη πρώτα... είχανε... Ήδη υπήρχανε τα Στρουμφάκια στην Ελλάδα, έτσι; Αν δεν κάνω λάθος.
Όχι είναι η πρώτη τους εγγραφή—
Ήταν η πρώτη—
Ναι.
Α, ok, ok.
Η πρώτη τους μεταγλώττιση στην κρατική τηλεόραση. Μετά, οι επόμενες version που βγήκανε για τα ιδιωτικά κανάλια, δεν νομίζω ότι κρατήθηκε το ίδιο cast. Και τώρα στη σύγχρονη μορφή κιόλας, ξεκίνησα ως Χαχανούλης και τώρα είμαι εγκεκριμένος Δρακουμέλ. Τον Δρακουμέλ τον κάνω εγώ πλέον στα Στρουμφάκια.
Δεν το ήξερα αυτό.
Ναι, ναι, ναι. Στην τελευταία ταινία έχω την έγκριση για τον Δρακουμέλ.
Κρατάει η ιστορία των Στρουμφ. Καταπληκτικό!
Πολλά χρόνια, πολλά χρόνια!
Οk. Και πως τον… Τι θέλω να πω τώρα; Ότι τα Στρουμφάκια είναι τόσο εμβληματικό cartoon στην Ελλάδα και γενικά. Πώς θυμάσαι, αν ακουγότανε γύρω, το ότι ήρθε αυτή η σειρά;
Εκείνη την εποχή δεν δίναμε βάση στο τι έχει έρθει ή πώς έχει έρθει. Η κρατική τηλεόραση υποχρεούτο να έχει παιδική ζώνη, από νωρίς το πρωί ξεκίναγε, οπότε ή υπήρχανε τα παιδικά της εποχής εκείνης, που ήτανε είτε ελληνικής παραγωγής, όπως τα παραμύθια της Έρσης Δοξακοπούλου, Ο Κλούβιος και η Σουβλίτσα. Τώρα σας τα λέω αυτά και με κοιτάτε μ' ένα ύφος—
Όχι—
«Τι είναι όλα αυτά;»—
Το ξέρω—
Το Μπόλεκ και Λόλεκ. Αυτά τη δεκαετία του 70’ και στη συνέχεια, κατά τη δεκαετία του 80,’ αυτά ήτανε που παίζανε στην ελληνική τηλεόραση και αφορούσαν τα παιδιά.
Ωραία. Αν θυμάσαι ιδανικά κάποια έτσι σκηνικά απ' Τα Στρουμφάκια ή κάποια δυσκολία ή κάποιο αστείο περιστατικό. Τώρα χρειάζεται λίγο να σκάψεις.
Με πας πάρα—
Ναι—
Πάρα πολύ πίσω! Θυμάμαι κυρίως όλη αυτή την ενέργεια που υπήρχε μέσα στο booth, γιατί ήταν ένας θίασος στην κυριολεξία. Και θυμάμαι, βέβαια, και τα ιστορικά πάρτι που έκανε ο Γιώργος ο Πρωτοπαπάς, όταν μας φώναζε στο σπίτι να φάμε, να πιούμε το ουζάκι μας ή τη μπυρίτσα μας. Ήτανε πραγματικά πολύ όμορφα. Ήταν ένας θίασος. Ήταν σαν να παίζαμε σε μια θεατρική παράσταση. Ή αν θέλετε καλύτερα —κάτι άγνωστο στην εποχή μας—, ήτανε σαν να κάναμε θεατρικό ραδιοφωνικό. Γινόταν εκείνη την εποχή και είχα την τύχη επίσης να συμμετάσχω σε αρκετά ραδιοφωνικά του «Τρίτου Προγράμματος» στο κρατικό ραδιόφωνο. Θύμιζε πάρα πολύ αυτήν τη διαδικασία, απλά δεν υπήρχε κίνηση και ήταν ένα παιδικό, που θα πήγαινε να κουμπώσει επάνω σε μία εικόνα με cartoon.
Και πόσο καιρό ήταν όλη η διαδικασία στα Στρουμφάκια, ήσασταν πόσο;
Νομίζω ότι εγώ ήμουν έναν χρόνο στα Στρουμφάκια. Μετά τελειώσανε και απ’ ό,τι θυμάμαι η αμέσως επόμενη σειρά πρέπει να ήταν ο Πινόκιο που έκανα, μία εξαιρετική σειρά ιταλική, όπου τους πρώτους ρόλους παίζανε ο Τσίτσο και ο Φράνκο, δύο εξαιρετικοί κωμικοί Ιταλοί ηθοποιοί.
Ωραία. Να προχωρήσουμε τότε έτσι στην επόμενη φάση της μεταγλώττισης.
Η επόμενη φάση της μεταγλώττισης είναι η ιδιωτική τηλεόραση, όπου εκεί ανοίγουνε τα ιδιωτικά κανάλια και —ως είθισται—, προκειμένου να παράξουν περισσότερο υλικό και ακολουθώντας εκείνη την περίοδο τη ρότα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα ιδιωτικά κανάλια έχουν το πρωί παιδική ζώνη. Ακόμα και σήμερα αυτό είναι υποχρεωτικό, αλλά δεν τηρείται. Ξεκινήσανε, λοιπόν, τα ιδιωτικά κανάλια και —ως είθισται— πήρανε από πού; Τους πρωτεργάτες, αυτούς που ήταν ήδη ψημένοι από την κρατική τη[00:15:00]λεόραση, για να παράξουν πολύ υλικό. Είχα την τύχη να είμαι σε αυτά τα team και με αυτόν τον τρόπο να δημιουργηθεί και αυτή η πλύση εγκεφάλου, που έχει υποστεί με το όνομά μου η νεολαία σε διάφορες φάσεις και σε διάφορες γενιές.
Αυτό το «Ακούστηκαν με...»—
«Ακούστηκαν με αλφαβητική σειρά οι ηθοποιοί: Ακίνδυνος Γκίκας…». Είχα την τύχη να είμαι και στα πάνω πάνω ονόματα. Μονάχα ο Μανώλης ο Γιούργος, όταν παίζαμε μαζί ήταν πάνω από μένα. Συνήθως ήμουνα το πρώτο όνομα που έμπαινε και είχα και την τύχη να κάνω τις περισσότερες αποφωνήσεις εγώ. Οπότε, η φωνή μου παρέμενε, ακόμα και όταν πέφτανε οι τίτλοι στο τέλος.
Θα σου έλεγα αυτό τώρα, ότι αν θέλεις να μας κάνεις λίγο στο μικρόφωνο, αλλά είπες μόνο τον Χαχανούλη θυμάσαι απ' τα Στρουμφ, ο οποίος δεν ξέρω αν θυμάσαι τη φωνή του.
Όχι, τίποτα δεν θυμάμαι.
Δεν θυμάσαι—
Ειλικρινά είναι... Δεν θυμάμαι τις περισσότερες φωνές που έχω κάνει. Είναι πάρα πολλά αυτά που έχω συμμετάσχει, πάρα πολλές οι ώρες και πολύ δύσκολα θυμάμαι πλέον. Πολλές φορές μού λένε: «Έχεις παίξει αυτό» και λέω: «Αποκλείεται». Δεν το θυμάμαι καν. Μου φέρνουν, ακούω τη φωνή μου και λέω: «Ναι, ναι έχετε δίκιο. Έχω παίξει σ' αυτό». Θυμάμαι μονάχα εγκεκριμένους ρόλους, που παίζω έως τώρα, που είναι ο Winnie-the-Pooh, ο Taz-Mania, ο Yosemite Sam, φωνές, δηλαδή, που για πολλά χρόνια έχω έγκριση, ο θείος από τους Πάπιους, ο Φον Ντρέικ, ο επιστήμονας ο τρελός. Αυτές θυμάμαι. Εντάξει, υπάρχουν κάποιοι ήρωες, που, όμως, δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη φωνή. Πολύς κόσμος γνωρίζει τον Ακίνδυνο από τους ThunderCats και τη φωνή που έδινα στον βασικό ήρωα, στον Λαϊόνο. Είναι ένας ήρωας που πραγματικά με έχει σημαδέψει και έχει αφήσει και ιστορία στις γενιές που μεγαλώνανε μετά και ειδικά στα αγόρια που λατρεύανε τον ήρωα αυτόν με το σπαθί του, τον λιονταρίνο εκείνο με το σπαθί του.
Θες να μας πεις λίγο γι' αυτό; Γι' αυτή τη συνεργασία, γι' αυτή τη δουλειά;
Οι ThunderCats ξεκινήσανε από την κρατική τηλεόραση, αλλά αδικήθηκαν. Το πρώτο team, που έκανε τη δουλειά στην κρατική τηλεόραση, θεωρήθηκε ότι είχε βία, ενώ, αν ψάξετε, θα δείτε ότι οι ThunderCats είναι η πρώτη σειρά που έχουνε μέσα από κατασκευής τους παιδοψυχίατρο, προκειμένου να φτιάχνονται οι λέξεις και τα νοήματα που βγαίνουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην επηρεάζουν τη ψυχολογία των παιδιών. Αδικήθηκε. Μπήκε σε βραδινή ζώνη και κάποια στιγμή τελείωσε. Και μετά, η ιδιωτική τηλεόραση τα τσίμπησε τα επεισόδια αυτά και παίχτηκαν αρκετές σεζόν, όπου είχα την τύχη να κάνω τον Λαϊόνο.
Στην—
Δεν θυμάμαι. Ήτανε στο Mega ή στο Star; Σε ένα από αυτά τα δύο κανάλια ήτανε.
Και είχε γίνει... Εγώ δεν το έβλεπα—
Ε, ναι—
Αλλά έχω ακούσει και ξέρω ότι είναι ιστορικό. Από εκεί, ας πούμε, ποια θυμάσαι να είναι η μεγαλύτερη αίσθηση, ας πούμε, που σου άφησε αυτή η δουλειά ή αν είχε κάποια δυσκολία;
Μπορεί να ακουστεί υπερφίαλο, για μένα η μεταγλώττιση δεν είχε καμία δυσκολία. Γενικά το κομμάτι της ηθοποιίας για μένα δεν έχει δυσκολία, γιατί είναι κάτι που αγαπώ πάρα πολύ. Νιώθω... περνάω πάρα πολύ καλά. Περνάω καλύτερα είτε πάνω στη σκηνή είτε μπροστά στο μικρόφωνο από την καθημερινότητά μου, όπου είμαι πιο ντροπαλός, πιο μαζεμένος. Εκεί μπορώ να κάνω τα πάντα, γιατί δεν είμαι εγώ. Είμαι ένας ήρωας, ένας άλλος ήρωας, έξω από τον Ακίνδυνο. Δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο να πω για τη σειρά. Έχω να πω για τις παρέες που δημιουργούσαμε και που περνούσαμε πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα μαζί, μέχρι να τελειώσει η σεζόν. Ξανασυναντιόμασταν στην επόμενη σεζόν, όταν ερχότανε, δηλαδή, η δωδεκάδα, γιατί τότε ήταν δωδεκάδες —νομίζω— οι σεζόν. Με τους ThunderCats κάναμε σαράντα τέσσερα-σαράντα πέντε επεισόδια, δεν θυμάμαι, κάπου εκεί νομίζω, τέσσερις σεζόν κοντά.
Γράφατε πλέον ακόμα όλοι μαζί;
Γράφαμε σε γκρουπ. Μικρότερες ομάδες, τριών ή τεσσάρων ατόμων, που[00:20:00] μπαίναμε στο στούντιο και γράφαμε παρέα. Εξαιρετικές παρέες, εξαιρετικές παρέες! Πολύ γέλιο! Διασκεδάζαμε στο μικρόφωνο και —το κυριότερο απ’ όλα— παίζαμε. Τα ThunderCats πολλές φορές, επειδή μου έχουνε στείλει fans όλα τα επεισόδια... Δεν είμαι από αυτούς που κρατάνε τις δουλειές τους, για να τις βλέπουνε, είχα, όμως, την τύχη μετά να μου στείλουν όλα τα επεισόδια. Παρακολουθώ κάθε τόσο και βλέπω το πώς ήταν η μεταγλώττιση τότε, για να τη συγκρίνω με το τώρα. Η μέρα με τη νύχτα, δηλαδή στην κυριολεξία μιλάμε στου Κουτρούλη τον γάμο. Παρόλα αυτά, κανένας δεν μπορεί να πει ότι δεν έχουν φοβερή δράση, φοβερή αγάπη. Οι ήρωες, οι φωνές βγάζουνε εντάσεις, ενέργεια, δράση, κάτι που το παιδάκι θα το αγαπήσει. Είναι αυτό που λέω πολλές φορές, το λέω και στους μαθητές μου, ότι: «Κανένα παιδί δεν θα γυρίσει να πει: "Μαμά ο κύριος Γκίκας άργησε να μπει τέσσερα καρέ". Κανένα δεν υπάρχει! Θα πει: "Μ’ αρέσει, δεν μ’ αρέσει. Με κρατάει, δεν με κρατάει"». Άρα για μένα η μεταγλώττιση είναι αυτό, το μυστικό της το μεγάλο είναι πολύ καλό παίξιμο, πολύ καλούς ηθοποιούς.
Τέλεια, ωραία. Εγώ σίγουρα ξέρω και θυμάμαι και θέλω να μάθω για την άλλη φωνή, που είναι ο Winnie.
Winnie! Έκανα μία βδομάδα —θυμάμαι— με τον Michael Owen, που μετά έγινε και Διευθυντής στα κεντρικά της Disney στις Ηνωμένες Πολιτείες. Mία βδομάδα ήτανε στην Ελλάδα και πήγαινα σχεδόν κάθε μέρα να δοκιμάσουμε τη φωνή. Tη φωνή του Winnie δάνειζε στο ξεκίνημα των κινηματογραφικών ταινιών ένας εξαιρετικός ηθοποιός, ο Κώστας ο Δαρλάσης. Η Disney για τους λόγους της αποφάσισε κάποια στιγμή να αλλάξει αυτή τη φωνή και έκανε οντισιόν. Ήρθε, λοιπόν, ο Michael και μία βδομάδα με παίδευε για να βρω και να πιάσω αυτή τη φωνή. Μάλιστα επειδή ήμουνα πολύ πιτσιρικάς και ως τότε η φωνή του Winnie ήταν από πιο ηλικιωμένους, πάνω από σαράντα πέντε, σαράντα-σαράντα πέντε χρονών —μην πω και περισσότερο—, κι εγώ ήμουνα είκοσι τρία-είκοσι τέσσερα; Έλεγα: «Πώς; Μα, είμαι αρκετά μικρός για να κάνω». Παρόλα αυτά, εγκρίθηκε η φωνή μου και από τότε κάνω τον Winnie, εδώ και πολλά πολλά χρόνια.
Θα μας δώσεις λίγο να ακούσουμε, να καταλάβω το—
Η φωνή του Winnie είναι αυτό. Είναι: «Γουρουνάκι. Αχ τι ωραία! Αχ μέλι! Τι καλά!». Είναι μια φωνή η οποία δεν είναι κοντά στη δική μου, παρόλα αυτά τη βρήκαμε με το Michael και ακόμα μπορώ να την κάνω.
Γι’ αυτό σ' το ζήτησα. Ακριβώς επειδή σε ακούω και λέω: «Πώς γίνεται να βγει τώρα αυτή η ψιλή, ελαφριά»;
Είναι λίγο πιο ελαφριά. Και είχαμε την τύχη να είμαστε οι κολλητοί με τον Σπύρο το Μπιμπίλα. Επειδή κάνει το Γουρουνάκι και ο αγαπημένος του Winnie είναι το Γουρουνάκι, μαζί έχουνε και τις περισσότερες σκηνές. Είχαμε την τύχη να 'μαστε με τον Σπυράκο. Και βέβαια, την τύχη επίσης, τρεις άνθρωποι που ήμασταν στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου του Μιχαηλίδη, να συμμετέχουμε σε αυτήν τη σειρά κι ο συγχωρεμένος ο Κώστας ο Τριανταφυλλόπουλος, που έφυγε πριν από δύο χρόνια, που έκανε τον Τίγρη, με εξαιρετικό στόμφο και εξαιρετικό παίξιμο. Θα μας λείψει ο Κώστας.
Χρησιμοποιούσατε μεταξύ σας... Εγώ σκέφτομαι τώρα δυο φίλοι, ο Winnie και το Γουρουνάκι, αν ποτέ λέγατε ο ένας τον άλλον έτσι; Αν σε φώναζε κάποιος με όνομα ρόλου; Αν σου έχει κολλήσει ποτέ;
Όχι, δεν μου 'χει κολλήσει ποτέ. Δεν με έχει φωνάξει κάποιος με όνομα ρόλου και χαίρομαι.
Ναι.
Χαίρομαι, γιατί στην καριέρα μου και το όποιο όνομα κατόρθωσα να φτιάξω σ' αυτήν την καριέρα, υπάρχει το ονοματεπώνυμό μου και όχι το όνομα ενός ρόλου. Με χαροποιεί πάρα πολύ αυτό, το ότι θυμούνται τη φωνή μου, [00:25:00]που είναι —θεωρώ— και λίγο δύσκολο να χτίσεις μία καριέρα που ο κόσμος σε θυμάται από τη φωνή. Πολλές φορές έχω ακούει τα απίστευτα αστεία από κόσμο που δεν ξέρει ποιος είμαι, γιατί αρκετοί ξέρανε το Ακίνδυνος Γκίκας, κανένας δεν ήξερε το πρόσωπο. Έχω τύχει σε παραλία με πιτσιρικάδες, να κολυμπάμε δίπλα δίπλα και να λέει ο άλλος: «Είμαι ο τάδε» και να του απαντάει φίλος του: «Σιγά μην είσαι και ο Ακίνδυνος Γκίκας». Έχω ακούσει πάρα πολλά αστεία με το όνομά μου. Μέχρι που σε μία συζήτηση, σ' ένα τραπέζι, που έτρωγα σε μια ταβέρνα σε διακοπές, έχω ακούσει κάποιους να συζητάνε ότι δεν υπάρχω, ότι είναι ψευδώνυμο, ότι δεν υπάρχει ο Ακίνδυνος Γκίκας, το ‘χουν φτιάξει αυτό και το παίζουνε τα κανάλια, αλλά δεν υπάρχει άνθρωπος με το όνομα Ακίνδυνος, δεν μπορεί να υπάρχει.
Πώς έχει προκύψει αυτό το όνομα;
Το όνομα αυτό έχει προκύψει απ’ τον παππού μου, λεγόταν Ακίνδυνος. Έχω κανονική γιορτή. Υπάρχει γιορτή των Αγίων Ακινδύνων, στις 2 Νοεμβρίου. Είναι και πολλοί μάλιστα, Αμβρόσιος, Πηγάσιος, Ανεμπόδιστος, Ελπιδοφόρος και Ακίνδυνος, πέντε, ζωή να είχανε τότε, γιατί φύγανε και μαρτύρησαν και γι’ αυτό αγιοποιήθηκαν κιόλας. Κανονικό όνομα είναι, δεν είναι... το έψαξε κάποιος ή είναι ένα ψευδώνυμο.
Και έχεις κάνει και φωνές στο real action, που λέμε κι έμαθα και εγώ πώς λέγεται—
Στο live action—
Α, στο live action στο «Ρεξ», αν δεν κάνω λάθος. Όχι—
Έχω κάνει και στο «Ρεξ». Έχω κάνει και σκηνοθεσίες στο «Ρεξ». Όχι, δεν... η πιο γνωστή φωνή, που έχω δώσει σε live action ταινία, είναι που έχω κάνει τον μπαμπά του Μικρού Νικόλα, που έχω κάνει και τη σκηνοθεσία στις ταινίες αυτές. Και στα καρτουνάκια εξακολουθώ και κάνω τον μπαμπά του Νικόλα κι από εκεί και ύστερα, τελευταία η πιο γνωστή φωνή είναι του Kurt Russell, που έκανα τον Άγιο Βασίλη σε μία σειρά που παιζότανε. Έχει βγει... Όχι σειρά, τηλεταινίες, που έχω παίξει στις δύο αυτές ταινίες τον Άγιο Βασίλη.
Γελάω, γιατί είναι πολύ ταιριαστό το Άγιος Βασίλης, από αυτό που βλέπω, έτσι το... Και μου άρεσε πάρα πολύ που ξανακάνεις τώρα Τα Στρουμφάκια, που κάνει κάπως κύκλο αυτό, που θα είστε—
Ναι, στην τελευταία ταινία, που βγήκε πριν από τρία-τέσσερα χρόνια —δεν θυμάμαι—, ζήτησαν εγκρίσεις φωνών και εκεί εγκρίθηκα, για να κάνω τον Δρακουμέλ. Δεν έχει ξαναβγεί από τότε καινούρια ταινία ούτε —νομίζω— σειρά. Θα δείξει.
Ωραία. Να δω πού είμαστε. Εντάξει, είμαστε καλά, αλλά θα 'θελα ακόμα έτσι αφού έχουμε κάνει μια... Εννοείται κι εσύ μπορείς να πεις ό,τι θυμάσαι ή ό,τι σου έρχεται. Αν μπορείς να θυμηθείς έτσι συγκεκριμένα περιστατικά μέσα από τη δουλειά, μέσα απ' την καθημερινότητα. Πώς ήτανε να πηγαίνεις είτε ΕΡΤ ή μετά στα ιδιωτικά; Αν θυμάσαι... Ξέρω ότι δεν έχεις απαντήσει την ερώτηση αγαπημένος ρόλος, αλλά έστω μια περίοδο πιο αγαπημένη.
Δεν υπάρχει αγαπημένος ρόλος. Με ρωτάνε πολλές φορές και πάντα απαντώ το ίδιο. Όλοι μου οι ρόλοι, όλη μου η διαδρομή στη μεταγλώττιση περικλείεται από όμορφες στιγμές κι από αγάπη για ό,τι έκανα, είτε αυτό ήτανε μεγάλο είτε ήταν μικρό. Διασκέδαζα ακόμα και για τρεις ατάκες να με φωνάξουνε. Αυτό είναι το ρεζουμέ της όλης μου πορείας στον χώρο της μεταγλώττισης. Ήταν ένας χώρος με εξαιρετικά παιδιά, με εξαιρετικούς συναδέλφους, με εξαιρετικούς ανθρώπους, που κρατούσαν την μπαγκέτα στο να σε κατευθύνουν, τους σκηνοθέτες. Θα ξεχωρίσω τον Τάσο τον Μασμανίδη, που είναι μέντοράς μου και τον θαυμάζω ως σκηνοθέτη και ως άνθρωπο, γιατί είναι πολύ σημαντικό να κολλάς με τον άλλον. Στη μεταγλώττιση δεν υπήρχαν ντιβιλίκια, δεν υπήρχαν σταρούμπες. Ήμα[00:30:00]σταν όλοι το ίδιο, είτε έπαιζες τον πρώτο ρόλο είτε έπαιζες τον τελευταίο ρόλο. Υπήρχε πάντα γέλιο, διασκέδαση. Ήμασταν παιδική χαρά. Και το ότι η ενασχόλησή σου ήταν με παιδικό υλικό, κρατούσες αυτήν την παιδικότητα. Πολλοί θα μπορούσαν να πουν ότι παραμέναμε ανώριμοι. Ναι, η μία ανωριμότητα την κουβαλούσαμε και ίσως την κουβαλάμε ακόμα και σήμερα.
Και επειδή μου έμεινε απορία, πώς είναι τώρα η φωνή του Δρακουμέλ που έκανες στο—
Μη με ρωτάς δεν θυμάμαι. Ούτε καν θυμάμαι πώς την έκανα. Υπάρχει καταγεγραμμένη στην ταινία.
Μου έμεινε έτσι τέτοιο. Αλλά το Winnie είναι αγαπημένη. Μένει—
Είναι πολλές οι επαναλήψεις, πάρα πολλά τα επεισόδια, πάρα πολλές οι ταινίες, οπότε είναι πιο εύκολο να το θυμάσαι—
Ναι, σωστά—
Και ίσως επειδή δεν κουμπώνει και πάνω στη δική μου ακριβώς—
Σωστά—
Γι’ αυτό και τη θυμάμαι πιο εύκολα.
Σωστά. Αυτό θα έλεγα, αν είναι κάπως μια φωνή που θυμάσαι πιο πολύ, δηλαδή που την κουβαλάς μαζί σου περισσότερο.
Καμία.
Καμία δεν ξεχώρισες.
Καμία. Κουβαλάω τις στιγμές και όχι τους ρόλους. Η πορεία μου αυτή έχει φτιαχτεί όχι από τους ρόλους που έχω παίξει, αλλά από τους συναδέλφους, που έχω συναντήσει, και τους σκηνοθέτες, που με έχουνε κατευθύνει. Ήτανε τόσο όμορφες οι στιγμές, που μου χάρισαν αυτό που είμαι σήμερα.
Σκέφτηκες ποτέ να το —είναι αστεία ερώτηση, ξέρω ότι είναι όχι— να σταματήσεις, να αλλάξεις.
Σιγά σιγά, ναι. Να αλλάξω; Όχι, πάντα ασχολούμαι με αυτό το κομμάτι, που λέγεται τέχνη, ηθοποιία, σκηνοθεσία, γιατί από πολύ μικρός επίσης είχα την τύχη να μπω στα σκηνοθετικά δρώμενα. Θα κάνω παύσεις, θα κάνω αγρανάπαυση, που λένε. Έχω κάνει κατά την καριέρα μου. Είτε αυτό, για να παίξω στην τηλεόραση, είτε για να παίξω στο θέατρο, είτε για να σκηνοθετήσω μια παράσταση, να ξαναγυρίσω στη μεταγλώττιση, να παρουσιάσω μια εκπομπή μετά. Ανάλογα το πώς κυλούσαν τα πράγματα και ανάλογα με τις επιλογές, που αποφάσιζα να κάνω, άλλαζε και η δράση μου. Να σταματήσω... σιγά σιγά πλέον έχω πει ότι θέλω να βγουν καινούριοι άνθρωποι. Οπότε, κάνω πίσω όσον αφορά τη φωνή. Μ’ αρέσει να σκηνοθετώ, άρα παραμένω τουλάχιστον στο κομμάτι της μεταγλώττισης. Μ’ αρέσει και στο θέατρο να σκηνοθετώ, αλλά εκεί αργώ περισσότερο. Αφήνω πάντα μετά από κάθε μου σκηνοθεσία να περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα, για να επιστρέψω, γιατί θέλω να έχω να δώσω και να μην το κάνω για να βγάλω ένα μεροκάματο. Θέλω να έχω να μιλήσω για ένα έργο, αλλιώς δεν με ενδιαφέρει να κάνω μια παράσταση.
Ωραία. Και, επειδή εγώ πάντα έτσι μ’ αρέσει να το πηγαίνω ανάποδα στις συνεντεύξεις, αν θες να μας πεις τώρα και λίγα λόγια για την αρχή σου. Πώς ξεκίνησες να γίνεις ηθοποιός; Πήγες στο Εθνικό.
Μεγάλωσα στο θέατρο. Ο μπαμπάς μου ήτανε ηθοποιός, η δεύτερη γυναίκα του, η Τιτίκα η Βλαχοπούλου, ήταν ηθοποιός. Μεγάλωσα στα καμαρίνια. Οι εικόνες μου και τα παιδικά μου χρόνια με τον Νικηφόρο ήταν μέσα σε καμαρίνια, είτε αυτό ήταν στο θίασο του Γιώργου του Χαραλαμπίδη στη «Νέα Πορεία», επί επταετίας, όπου τους κυνηγούσαν οι ασφαλίτες, όταν παίζαν το Παραμύθι χωρίς όνομα ή τους 300 της Πηνελόπης είτε είναι ο Σπύρος ο Ευαγγελάτος με τον Ερωτόκριτο, την πρώτη παράσταση που έκανε τότε στο θέατρο «Καλουτά» στην Κολιάτσου, όπου ο πατέρας μου ο Νικηφόρος Γκίκας —δεν είπα τ’ όνομά του— έπαιζε τον Πεζόστρατο. Μεγάλωσα μέσα σ' αυτόν τον θίασο, με τον Λευτέρη το Βογιατζή, τον Ρήγα τον Αξελό, τον Αλέξη τον Σταυράκη, όλη την παρέα. Εκείνη την Ιλιάδα τη Λαμπρίδου, την Κατερίνα τη Μπούρλου, την Τζέσυ την Παπουτσή —εξαιρετικός θίασος—, τον Ηλία τον Λογοθέτη. Ήμουνα σχεδόν κάθε μέρα στα καμαρίνια τους. Επειδή ο μπαμπάς δεν είχε πού να με αφήσει, όταν τελείωνα το σχολείο, πήγαινα στα καμαρίνια και διάβαζα, έπαιζα μαζί με τους άλλους ηθοποιούς. Δεν μπορούσα να κάνω κάτι άλλο στη ζωή μου από το να στραφώ κι εγώ στο θέατρο και ήταν και πολύ νωρίς η απόφασή μου αυτή. Και επι[00:35:00]λεκτικά, όταν έδωσα πανελλήνιες, δεν έγραψα, γιατί δεν ήθελα να πάρω τη θέση κάποιου παιδιού, που ήθελε να μπει στο πανεπιστήμιο, γιατί εγώ είχα αποφασίσει ότι θα δώσω στο Εθνικό Θέατρο. Ήταν επιλογή μου. Έγραψα τόσο, ώστε να περάσω. Τελείωσε. Δεν ήθελα με τίποτα. Είχα και αυτά τα κολλήματα —και νομίζω τα έχω ακόμα και σήμερα—, ότι δεν έπρεπε να πιάσω τη θέση, αν και σε κάποια μαθήματα ήμουν πολύ καλός, όχι να έχω και μια πανεπιστημιακή, όχι. Εγώ ήθελα να γίνω ηθοποιός.
Και έδωσες στο Εθνικό.
Και μπήκα. Και μπήκα και πρώτος.
Θες να μου πεις αυτή τη φράση: «Και έδωσα»; Γιατί την είπα εγώ.
Και έδωσα και μπήκα.
Ok. Και μετά, εντάξει, ας μην επεκταθούμε στα χρόνια του Εθνικού. Μετά έχουμε να πούμε κι εκεί... Αν θυμάσαι από εκεί ίσως μια γεύση, μια εικόνα, πώς ήταν να είσαι…
Άλλες εποχές, άλλοι καλλιτεχνικοί ογκόλιθοι. Νομίζω δύσκολα μπορούμε να τους συναντήσουμε. Δεν μ’ αρέσει να μιλάω για το παρελθόν, ότι ήτανε καλύτερα. Εννοείται ότι κάθε εποχή έχει τις ομορφιές της, έχει τις αλλαγές της. Εγώ θα μιλήσω καλλιτεχνικά. Είχα την τύχη να έχω τρία χρόνια δασκάλα τη Μαίρη την Αρώνη. Τέτοιος ογκόλιθος θεατρικός, τέτοια καλλιτεχνάρα, τέτοια ντίβα δύσκολα θα βρούμε στη σημερινή εποχή. Να μιλήσω για τον Τάσο τον Λιγνάδη, που ήταν Διευθυντής μας και μας έκανε δραματολογία; Τον Τάσο τον Ρούσσο; Τον Βασιλειάδη; Τον Νίκο τον Παπακωνσταντίνου —που όλοι διαβάζουμε σήμερα το βιβλίο του, τότε δεν είχε γραφτεί ακόμα—, που μας έκανε αγωγή του λόγου, ορθοφωνία δηλαδή, και μετά έβγαλε αυτό το υπέροχο κόκκινο βιβλιαράκι, που διδάσκεται και όσοι θέλουν να κάνουν ορθοφωνία το αγοράζουν, προκειμένου να φτιάξουν την άρθρωσή τους;
Κι αυτό είπες ότι ήσασταν και τόσο προετοιμασμένοι για τη μεταγλώττιση κάπως.
Ναι, ήτανε τότε... έπρεπε να είσαι πολυόργανο. Έπρεπε και ειδικά στην άρθρωσή σου, στον λόγο σου, έπρεπε να είσαι εξαιρετικός. Εγώ θυμάμαι τότε speaker της ΕΡΤ να παρακολουθούν υποχρεωτικά το μάθημα στο Εθνικό, προκειμένου να δοθεί άδεια να σπικάρουν, να μπουν στο πρόγραμμα της ΕΡΤ, προκειμένου να μπορούν να εκφωνήσουν κάτι.
Και πώς είπες εσύ ξεκίνησε; Ποιος σε είδε και σου πρότεινε να πας στη μεταγλώττιση;
Ο Σπύρος. Όταν τελείωσα το Εθνικό πήγα στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου του Μιχαηλίδη. Μου πρότεινε να παίξω στην Τρικυμία του Σαίξπηρ, τον Σεβαστιανό, και παρόλο που θα μπορούσα να ήμουνα στο Εθνικό Θέατρο, έφυγα και πήγα στο «Ανοιχτό». Εκεί γνώρισα έναν θεϊκό θίασο, πέρα από τον Γιώργο, που ήτανε ο αρχιμάστορας, ήταν ο Μηνάς ο Χατζησάββας, η Καρυοφυλλιά η Καραμπέτη, ο Ζαχαρίας ο Ρόχας, ο Σπύρος ο Μπιμπίλας, ο Γιώργος ο Λιάντος. Εκείνη την εποχή, για την Τρικυμία, πήρε τον Κώστα τον Τριανταφυλλόπουλο, τον Σοφοκλή τον Πέππα, όπου έκανε και τον Πρόσπερο. Ένας εξαιρετικός θίασος, με υπέροχα παιδιά, με υπέροχους ηθοποιούς και ήτανε και ο Σπυράκος, όπου με άκουγε που κάναμε χαβαλέ —εγώ ήμουνα στο ίδιο καμαρίνι με τον Μηνά το Χατζησάββα— κάναμε χαβαλέ με τον Μηνά, επειδή τον έβαφα μαύρο, έκανε τον Κάλιμπαν και έκανα τον Ρώσο αμπιγιέρ και έπεφτε πολύ γέλιο. Μου λέει: «Αλλάζεις φωνές; Έλα εδώ» κι έτσι με βούτηξε και με πήγε στην ΕΡΤ.
Και τι; Αυτός το έκανε ήδη.
Εκείνος το έκανε ήδη. Οπότε, με τσίμπησε και μου είπε: «Πάμε να σε ακούσουν, να δούμε αν μπορείς να έχεις και την ικανότητα να ακολουθήσεις ένα προϊόν κινούμενο και να δανείζεις τη φωνή σου».
Τέλεια! Και μετά φτάσατε να είστε, αυτό που είπες, οι φίλοι στο Winnie, να είστε σε πολλά μαζί.
Τίποτα δεν είμαι. Συνεχίζω ευτυχώς να κολλάω ένσημα σε αυτή τη δουλειά που επέλεξα να κάνω.
Ωραία. Εγώ είμαι καλυμμένη αρκετά. Δεν ξέρω εσείς αν έχετε κάτι άλλο να πείτε, να προσθέσετε.
Τίποτα. Να αγαπάμε ό,τι επιλέγουμε να κάνουμε.
Το «Να αγαπάμε ό,τι επιλέγουμε να κάνουμε», δηλαδή, σε εσάς πώς ταιριάζει αυτό;[00:40:00]
Ταιριάζει στο ότι αγάπησα πάρα πολύ όλες τις επιλογές μου και αυτές μου ανταπέδωσαν αυτήν την αγάπη. Άρα θεωρώ ότι αν αγαπήσεις αυτό που επιλέγεις, ό,τι και αν είναι, να το κάνεις, να το κάνεις με αγάπη, με πάθος, μπορεί να αργήσει, αλλά η ανταπόδοση θα είναι μεγάλη.