[00:00:00]Καλησπέρα σας.

Καλησπέρα.

Θα μας πείτε το όνομά σας;

Βέβαια. Ονομάζομαι Μπλέτσος Θεόδωρος.

Είναι Τρίτη 10 Μαΐου 2022, είμαι με τον κύριο Μπλέτσο Θεόδωρο, είμαστε στο Μέτσοβο, εγώ ονομάζομαι Γιαννούκα Καλλιόπη, είμαι ερευνήτρια στο Ιstorima και ξεκινάμε. Κύριε Μπλέτσο, θα μας πείτε λίγα λόγια να σας γνωρίσουμε;

Βέβαια, ναι. Εργάζομαι εδώ και είκοσι έτη στο λαογραφικό μουσείο, εργάζομαι ως ξεναγός. Έχω τελειώσει το ΤΕΙ ανακαίνισης και αποκατάστασης κτιρίων και έχω κάνει ένα μεταπτυχιακό πάνω στην αποκατάσταση μεταβυζαντινών και βυζαντινών ναών. Είμαι 42 ετών, παντρεμένος με μία μικρή κορούλα.

Μένετε μόνιμα στο Μέτσοβο;

Μένω μόνιμα στο Μέτσοβο και εργάζομαι εδώ πέρα. Εδώ πήγα σχολείο, μετά οι σπουδές μου και εδώ εργάζομαι στο χώρο που βρισκόμαστε.

Θα μας πείτε λίγα λόγια για το χώρο που εργάζεστε;

Βέβαια, ναι. Το λαογραφικό μουσείο ανήκε στην οικογένεια Τοσίτσα, κτίσμα του 1661. Το 1950, επειδή ήταν έτοιμο να καταρρεύσει, το αντιγράψανε, το γκρεμίσανε και το ξαναχτίσανε ακριβώς, όπως ήτανε. Η οικογένεια Τοσίτσα είναι η οικογένεια που έδωσε τα χρήματα μαζί με την οικογένεια Αβέρωφ και την οικογένεια Στουρνάρη και έγινε το Πολυτεχνείο. Ευεργέτες. Η οικογένεια Τοσίτσα ήτανε κτηνοτρόφοι, έμποροι. Γύρω στα 1830 έφυγαν για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η οικογένεια εκεί ασχολήθηκε με το εμπόριο βαμβακιού και καπνού. Γύρω στα 1900 πήγανε στην Γαλλία, όπου εκεί ανοίγουνε ιδιωτική τράπεζα, γιατί είναι τραπεζίτες. Ο τελευταίος της οικογένειας Τοσίτσα δεν παντρεύεται. Σταματάει η οικογένεια σε εκείνον. Ζούσε στην Ελβετία στη Λωζάνη. Αυτό το μαθαίνει ο Ευάγγελος Αβέρωφ ότι ζει κάποιος Τοσίτσας πάμπλουτος και μόνος στην Ελβετία που ‘χει αποφασίσει εκεί να αφήσει όλη του την περιουσία. Και αρχίζει μία αλληλογραφία, η οποία διαρκεί δέκα χρόνια. Σ’ αυτά τα δέκα χρόνια κατάφερε, μετέπεισε τον βαρώνο Μιχαήλ Τοσίτσα που από δύο ξένοι γίνονται πάρα πολύ καλοί φίλοι και τελικά ο Βαρώνος Μιχαήλ Τοσίτσας αφήνει όλη του την περιουσία εδώ στο Μέτσοβο σε κοινωφελές ίδρυμα. Και αυτό που ήθελε ήταν να συνεχιστεί το επίθετό του. Γι ‘αυτό, μπορείτε ν’ ακούσετε, να διαβάσετε Ευάγγελος Αβέρωφ Τοσίτσας. Πραγματοποιεί την μοναδική επιθυμία του βαρώνου. Το ’50 ήταν να επισκεφτεί ο βαρώνος το Μέτσοβο, το ’50 πεθαίνει. Δεν ήρθε ποτέ στην Ελλάδα, στο Μέτσοβο και ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ως πρόεδρος του ιδρύματος μ’ αυτά τα χρήματα που του αφήνει έκανε τρία σχολεία στο Μέτσοβο, 106 σχολεία στη γύρω περιοχή, φοιτητική εστία στην Αθήνα, το τυροκομείο, το ξυλουργικό εργοστάσιο, το χιονοδρομικό κέντρο και ξαναχτίζει εδώ το παλιό αρχοντικό, για να λειτουργήσει ως λαογραφικό μουσείο με αντικείμενα της περιοχής που τα μάζεψε ο ίδιος.

Τώρα γίνονται επισκέψεις μέσα, γίνεται γύρω στη μισή ώρα η ξενάγηση. Είναι ισόγειο και τρεις όροφοι. Οι ξεναγήσεις αρχίζουν από το στάβλο. Ο στάβλος ήτανε για δύο άλογα, συνήθως. Θα δείτε πριν μπούμε στο στάβλο, τα αρχοντικά εκεί που βρίσκανε την πηγή, εκεί και χτίζανε να εξασφαλίσουν το πιο βασικό, το νερό μέσα στο σπίτι. Θα δείτε, λοιπόν, με το που θα μπείτε, είναι η εσωτερική αυλή σκεπαστή λόγω των δύσκολων συνθηκών καιρικών, δεν βλέπουμε εξωτερικές αυλές και μπροστά μας είναι η πηγή. Δίπλα από την πηγή είναι ο στάβλος. Εκεί σταβλίζανε τα άλογά τους. Αυτό που μπορεί να δει κάποιος είναι τις σέλες των αλόγων, οι οποίες περνάνε τα 200 χρόνια. Είναι με χρυσή κλωστή, είναι με ασημένια κλωστή. Μπορεί να δει κάποιος το δισάκι που μεταφέρανε ό,τι χρειαζόταν σ΄ ένα ταξίδι, το παχνί που τρώγανε τα άλογά τους. Ακόμη, γεωργικά εργαλεία, πέταλα αλόγων, κουδούνια που βάζανε σε τράγους, σε κριάρια, στους αρχηγούς, το σαμάρι για τις εργασίες, κάπως να προστατευτούν, επειδή ήτανε πολύ το χιόνι και το κρύο. Ακόμη κάποιος στο ισόγειο μπορεί κάποιος να δει τις αποθήκες που αποθηκεύανε ξύλα για εφτά μήνες που διαρκούσε ο χειμώνας Ανεβαίνουμε στον πρώτο τον όροφο. Μπροστά θα δούμε κάποια όπλα. Είναι συλλογή του Ευάγγελου Αβέρωφ και σε μία εσοχή υπάρχει -είναι από τα πιο ξεχωριστά κομμάτια του μουσείου μας- είναι το τρομπόνι του ναυάρχου Ανδρέα Μιαούλη. Απόγονοι του ναυάρχου, οικογένειας Πεσματζόγλου, το δωρίσανε στον Ευάγγελο Αβέρωφ ως υπουργό Εθνικής Αμύνης και ο Ευάγγελος Αβέρωφ το δώρισε στο μουσείο μας. Περνάμε αριστερά και το πρώτο δωμάτιο που μπαίνουμε είναι το καθιστικό υπνοδωμάτιο το θερινό, επειδή έχει παράθυρα. Κοιμόταν όλη η οικογένεια μαζί. Κοιμόταν στο ένα το κρεβάτι οι παππούδες, στο άλλο το κρεβάτι οι γονείς μαζί και τα παιδιά. Θα δείτε την κούνια του μωρού. Μπορεί κάποιος να δει την κούνια του μωρού, την περπατούρα του μωρού και στη μέση του [00:05:00]στρογγυλού το τραπέζι, ο σοφράς, η τάβλα, το βάζανε πάνω στο κρεβάτι και η οικογένεια γύρω γύρω οκλαδόν και τρώγανε. Ακόμη, υπάρχει το πορτραίτο του Μιχαήλ Τοσίτσα, του πρώτου που έφυγε από εδώ απ’ το Μέτσοβο για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και του δωρητή που έδωσε τα χρήματα για το Πολυτεχνείο. Και η ντουλάπα που μέσα βάζανε τις κουβέρτες, τα ρούχα και έξω οι θύρες διακοσμητικές. Τώρα δίπλα από το καθιστικό υπνοδωμάτιο είναι και το κελάρι. Εκεί αποθηκεύανε τρόφιμα για εφτά μήνες που διαρκούσε ο χειμώνας. Έπρεπε να ‘ναι αυτάρκεις. Στο κελάρι, συναντάμε πιάτα, τα οποία είναι πάρα πολύ παλιά και αυτά εξίσου 200 ετών, κουτιά για μπαχαρικά περίτεχνα, καλαμπόκια για αλεύρι, βότανα για φάρμακα. Μπορεί κάποιος να δει… Είναι δέρμα ζώου προβάτου και μέσα βάζανε γάλα, κομμάτια τυρί φέτα και γινόταν το τουλουμίσιο τυρί. Ακόμη, ένα μεγάλο φανάρι στο οποίο βάζανε τα τρόφιμα, για να περάσουν για τους εφτά μήνες. Μαλακά τυριά ή φαγητά. Στα πιθάρια, αποθηκεύανε βούτυρο ή λάδι, στα βαρέλια αποθηκεύανε παστό κρέας, τουρσί. Θα δείτε έναν πάγκο εργασίας και κεφαλοτύρια σε τάβλες να αερίζονται. Φεύγουμε από το κελάρι και περνάμε στο εσωτερικό καθιστικό υπνοδωμάτιο, το οποίο ήτανε το χειμερινό. Η διαφορά ποια είναι; Ότι στο θερινό καθιστικό υπνοδωμάτιο, επειδή έχει παράθυρα, το χρησιμοποιούσαν το καλοκαίρι, ενώ το χειμερινό καθιστικό υπνοδωμάτιο, επειδή δεν έχει παράθυρα, είναι στο μέσο του αρχοντικού, προστατεύεται από παντού. Έτσι, αντιμετωπίζανε τις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Οι τοίχοι είναι ντυμένοι για περισσότεροι ζέστη, για να έχει καλύτερη μόνωση το δωμάτιο. Υπάρχει ένα μικρό παραθυράκι, για να τραβάει το τζάκι απέναντι απ’ το τζάκι και να αερίζεται το δωμάτιο. Κοιμότανε πάλι όλη η οικογένεια μαζί και τρώγανε μαζί. Θα δείτε πάλι την κούνια του μωρού και δίπλα από την κούνια είναι το μαριασβού, αλλάζανε το μωρό επάνω και σε πιο μικρά κομμάτια το χρησιμοποιούσαν ως πάνα για τα μωρά. Και πάλι το στρογγυλό το τραπέζι, ο σοφράς, η τάβλα που το βάζανε πάνω στο κρεβάτι και η οικογένεια γύρω γύρω οκλαδόν και τρώγανε. Φεύγουμε και περνάμε στο διπλανό δωμάτιο, το οποίο ήτανε δωμάτιο εργασίας που δουλεύανε οι γυναίκες. Θα δείτε μπαούλα για τα προικιά των κοριτσιών, πάρα πολύ παλιά. Είναι του 1786, του 1884, του 1797. Θα δούμε τον αργαλειό που υφαίνανε οι γυναίκες του σπιτιού, τις λανάρες που καθαρίζανε, ξεμπλέκανε το μαλλί από διάφορους κόμπους, αντικείμενα, τη ρόκα με το αδράχτι. Έχει και το σφοντύλι από μαλλί να γίνει κλωστή και την κλωστή μετά να την δουλέψουνε στο αργαλειό. Την ανέμη, το τσικρίκι ή ροδάνι. Θα δείτε τα σίδερα, στα οποία βάζανε κάρβουνα μέσα και η ραπτομηχανή είναι του 1867 από τις πρώτες «Singer» που είχαν έρθει στην Ελλάδα. Ακόμη, θα δείτε και παραδοσιακές μετσοβίτικες φορεσιές, ανδρικές και γυναικείες, άσπρες. Θα δείτε τσαρούχια, θα δείτε γυναικείες φορεσιές επίσημες, μεταξωτές και βελούδινες, καθημερινή, μάλλινη. Θα δείτε και γυναικεία παπούτσια, τσόκαρα που φορούσανε μέσα στο σπίτι και έξω. Δίπλα από το δωμάτιο εργασίας είχανε και την κουζίνα. Εκεί μαγειρεύανε. Επειδή ήταν αρχοντικό, ο φούρνος μέσα στο σπίτι, όλα τα άλλα τα σπίτια τον είχανε έξω. Ένα πολύ μεγάλο κασόνι, ένα μεγάλο αμπάρι, στο οποίο εκεί αποθηκεύανε αλεύρι για εφτά μήνες. Η σκάφη που ζυμώνανε το ψωμί, σφραγίδες για τα πρόσφορα για τις λειτουργίες, τον πλάστη με τα πλαστήρια που ανοίγανε φύλλα για τις πίτες. Θα δείτε τις εστίες που μαγειρεύανε, τηγάνια για αυγά μάτια και για κεφτέδες 200 ετών περίπου. Ο νεροχύτης, οι νιπτήρες που κουβαλούσαν το νερό από την πηγή, για να κάνουν τις δουλειές οι γυναίκες του σπιτιού. Η ντουλάπα της κουζίνας αποθηκευτικός χώρος. Το καβουρδιστήρι που ψήνανε τον καφέ επάνω στις εστίες και μετά και ο μύλος που αλέθανε τον καφέ που φέρνανε από τα ταξίδια τους. Αυτός ο πρώτος όροφος ήταν η καθημερινή ζωή της οικογένειας. Ανεβαίνουμε πάνω. Είναι το μεγάλο το σαλόνι. Εκεί γινόταν οι γιορτές το καλοκαίρι, στη μέση είναι ένα μαγκάλι για ζέστη, γιατί φθινόπωρο-άνοιξη είχε κρύο. Βλέπουμε και το τζάκι και στο πορτραίτο ο βαρώνος Μιχαήλ Τοσίτσας, στον οποίο σταματά και η οικογένεια Τοσίτσα. Αυτός είναι ο τελευταίος της οικογένειας Τοσίτσα. Είναι έργο του Μόραλη. Στις βιτρίνες, είχανε τα καλά τα σερβίτσια που στρώνανε τα τραπέζια και τώρα θα δείτε αντικείμενα από οικογένειες εδώ της περιοχής. Στην πρώτη βιτρίνα, θα δείτε είναι ασημένιες ταμπακιέρες επάνω και ρολόι τσέπης κάτω. Στην δεύτερη βιτρίνα, θα δείτε [00:10:00]βέρες, η σφραγίδα του τελευταίου της οικογένειας Τοσίτσας, Μιχαήλ το βουλοκέρη και δίπλα γυαλιά γυναικεία. Στη μεγάλη τη βιτρίνα θα δείτε, είναι κοσμήματα, είναι ζώνες, περιδέραια, σκουλαρίκια, βραχιόλια, τα περισσότερα στα Γιάννενα. Είναι του 1800 με 1850. Πιο δίπλα είναι σερβίτσιο του γλυκού ασημένιο. Το βιβλίο είναι βυζαντινή μουσική. Είναι χειρόγραφο. Και στην τελευταία βιτρίνα, είναι πάρα πολύ όμορφοι σταυροί και κάτω ένα ευαγγέλιο, το οποίο είναι γραμμένο με ελληνικά γράμματα, αλλά με τούρκικη γλώσσα και ήτανε για τους Έλληνες που ζούσαν στην Καππαδοκία που κρατήσανε τη θρησκεία και χάσανε τη γλώσσα. Ονομάζονται Καραμανλήδες κι έτσι όπως είναι γραμμένο το ευαγγέλιο είναι στα Καραμανλήδικα. Ακόμη, στο μεγάλο το σαλόνι βλέπουμε και μία κασέλα, η οποία έχει χωρίσματα μέσα και ήτανε κάβα που εκεί τοποθετούσανε μπουκάλια με κρασί για τους καλεσμένους. Μετά προχωράμε στο μικρό σαλόνι. Εκεί μαζευόταν η οικογένεια. Θα δείτε μια πάρα πολύ όμορφη συλλογή από εικόνες του 17ου αιώνα, πολύ καλά συντηρημένες σε συνεργασία με το «Μουσείο Μπενάκη», πολύ μεγάλων αγιογράφων όλα αυτά. Δίπλα από τις εικόνες είναι τα φυλαχτά που φορούσαν για προστασία στα ταξίδια τους. Πάλι το μαγκάλι και το τζάκι. Στη μία την πλευρά που έχει που βλέπουμε παράθυρα είναι πάνω κοσμηματοθήκες ασημένιες, το τζάκι. Επάνω στο τζάκι είναι οι λάμπες που φωτίζανε ένα δωμάτιο, τα καντηλέρια και αριστερά και δεξιά είναι λιβανιστήρια. Ακόμη, στον δεύτερο τον όροφο, είναι και το ανδρικό δωμάτιο, το σημερινό γραφείο, που εκεί κλείνανε τις συμφωνίες, τις συναλλαγές. Μπαίνανε μόνο οι άντρες. Θα δούμε χαμηλά κρεβάτια και εκεί και το τζάκι. Θα δείτε ένα κομμένο πιάτο, το οποίο αυτό ήτανε για το ξύρισμα. Όταν ξυριζόταν ο άρχοντας και στάζανε τα νερά μέσα. Δίπλα είναι δαγκάνα από κάβουρα, τη χρησιμοποιούσε και έπινε το τσίπουρό του. Η κασέλα, η οποία είναι σιδερένια. Αυτό ήτανε το χρηματοκιβώτιό τους και πάνω μια ξύλινη επιφάνεια που μετρούσανε τις λίρες. Η ονομασία της ξύλινης επιφάνειας ήτανε ταμπλάς, γι’ αυτό ακούμε και σήμερα, η έκφραση που χρησιμοποιούμε, μου ‘ρθε ταμπλάς στο ξάφνιασμα που έβλεπε τόσες πολλές λίρες μαζεμένες, συγκεντρωμένες, που δεν είχε δει ο καλεσμένος, όταν έκλεινε τη συμφωνία ο άρχοντας. Και η ντουλάπα είχε πάλι που μέσα βάζανε τις κουβέρτες, τα ρούχα κι είχε και ένα άνοιγμα, στο οποίο εκεί στοιβάζανε τις κουβέρτες να αερίζονται, για να μην τις κλείσουν μέσα και τις φάει ο σκόρος. Ονομάζεται γιούκος ή γιούκι. Ακόμη, μπορεί να δει κάποιος κασέλα στην οποία βάζανε τα έγγραφά τους φερμένη από τη Βενετία, κοσμηματοθήκη επάνω, η οποία κι αυτή είναι πάρα πολύ παλιά από τη Δαμασκό από τη Συρία και άλλη μια κοσμηματοθήκη από την Κίνα στην Κωνσταντινούπολη και από την Κωνσταντινούπολη εδώ. Μέχρι εδώ ήτανε πιστή αντιγραφή του παλιού αρχοντικού. Έτσι ήτανε το παλιό αρχοντικό. Θα ανέβουμε να δούμε και έναν τρίτο όροφο, ο οποίος δεν υπήρχε στο παλιό αρχοντικό, αλλά έγινε προσθήκη μετά. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ, όταν ανέλαβε πρόεδρος του ιδρύματος το 1950, όταν άρχισε η ανακατασκευή του παλιού αρχοντικού, τότε προσθέτει κι έναν τρίτο όροφο, στον οποίο ζούσε, ήτανε το σπίτι του, όταν ερχόταν από την Αθήνα. Και ζούσε από το 1955 μέχρι και το 1990 που πέθανε. Όταν μετά πέθανε και ο επάνω όροφος λειτούργησε ως συνέχεια του μουσείου με προσωπικά του αντικείμενα και προσωπικές του συλλογές. Ο πρώτος χώρος που θα δούμε είναι η τραπεζαρία και ένα μικρό τραπεζάκι και το γραφείο που έγραφε. Οι εικόνες που θα δείτε είναι ξεχωριστές πάλι συλλογή του και μία από τις πιο σπάνιες εικόνες της συλλογής του είναι η Παναγία η Φανερωμένη. Από τις σπάνιες εικόνες που βλέπουμε ολόσωμη την Παναγία και στη μέση το Χριστό, 16ος αιώνας. Εκτός από εικόνες υπάρχουνε λυχνάρια και σταυροί, λειψανοθήκες πάλι από την προσωπική του συλλογή. Θα δείτε σόμπες από την Αυστρία, θαυμάσια θέα και προσωπικά του αντικείμενα, όπως είναι το όπλο του. Οπλοφορούσαν οι ίδιοι οι υπουργοί και διπλωματικά διαβατήρια. Το δεύτερο δωμάτιο που θα δούμε ήτανε το επίσημο γραφείο και με τα προσωπικά του αντικείμενα επάνω. Χαρακτηριστικά τα μεγάλα τα γυαλιά του, χειρόγραφά του, η μάρκα των τσιγάρων που κάπνιζε, «Asso» άφιλτρο, τα διπλώματά του. Είχε σπουδάσει στην Ελβετία στην Λωζάνη νομική, πολιτικοοικονομικές επιστήμες και διδακτορικό στις πολιτικοοικονομικές επιστήμες. Στον ίδιο χώρο, έχει δύο κρεβάτια, όπου εκεί κοιμόταν οι κόρες του Ευάγγελου Αβέρωφ, η Τατιάνα και η Ναταλία. Οι εικόνες πάλι είναι συλλογή του, πολύ παλιές και θα δούμε και το υπνοδωμάτιό του που προστέθηκαν φωτογραφίες μετά το θάνατό του. Φωτογραφίες ως Υπουργός Εξωτερικών, Εθνικής Αμύνης και πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, ‘81-’84. [00:15:00]Φωτογραφίες οικογενειακές με τη σύζυγό του. Η σύζυγός του ήταν η Διαμαντίνα Λικιαρδοπούλου από την Κεφαλονιά. Είχανε παντρευτεί το 1947. Και θα δείτε και φωτογραφίες με πολύ μεγάλες προσωπικότητες, όπως με τον Κένεντι, με τον Ντεγκόλ, με τον Νάσερ, με τον Τίτο, με τον Μακμίλαν, με τον Μακάριο. Ακόμη ιδιαίτερο είναι το χαρακτηριστικό το προσχέδιο λόγου επάνω σε πακέτο από τσιγάρα, για να μην ξεχάσει τι ήθελε να πει, όπως ταξίδευε για την Ρόδο και στιγμές από τη ζωή του. Αυτή είναι η ξενάγηση που γίνεται μέσα στο μουσείο. Η είσοδος είναι κάτω, όπως ξεκινήσαμε, όμως η έξοδος είναι στον τρίτο τον όροφο. Από εδώ έμπαινε και έβγαινε ο Ευάγγελος Αβέρωφ και τον ‘κανε ανεξάρτητο τον τρίτο τον όροφο. Ο κόσμος ξεναγείται σε όλους αυτούς τους χώρους που είδαμε, σε όλα αυτά τα δωμάτια και τα επίπεδα και μετά βγαίνει στον τρίτο τον όροφο. Αυτή είναι η ξενάγηση και αυτοί είναι και οι χώροι.

Είπατε στην αρχή ότι μέσα στο αρχοντικό υπήρχε ένας ειδικός χώρος για τα ζώα.

Ναι.

κατά κύριο λόγο ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και είχανε τα ζώα;

Ναι ναι. Εδώ… Ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, είχανε χιλιάδες πρόβατα. Καλλιεργήσιμη γη πάρα πολύ λίγη, γιατί ήτανε πολύ βαρύς ο χειμώνας, έτσι ώστε ναι, επί το πλείστον με την κτηνοτροφία.

Πόσα άτομα ζούσανε μέσα στο σπίτι;

Μέσα στο σπίτι ζούσανε από δέκα-δεκαπέντε άτομα μέχρι και είκοσι, γιατί τότε ήτανε πολύ μεγάλες οικογένειες. Φανταστείτε, πολλά παιδιά, γονείς παππούδες σε ένα δωμάτιο.

Ήθελα να ρωτήσω ποια ήτανε η σχέση Μιχαήλ Τοσίτσα και Γεώργιου Αβέρωφ που πολλοί την μπερδεύουνε σήμερα;

Κοιτάξτε να δείτε, τώρα αυτές είναι δύο διαφορετικές οικογένειες. Είναι άλλη η οικογένεια Τοσίτσα και άλλη η οικογένεια Αβέρωφ. Αυτές οι οικογένειες είχανε κάποια στιγμή συμπεθεριό. Αυτό ήτανε, όμως, πολύ παλιά. Πάντα, όμως, χάρη στο συμπεθεριό που είχανε αυτές οι οικογένειες, συνεργαζότανε. Τώρα ο Μιχαήλ Τοσίτσας και ο Γεώργιος Αβέρωφ, ο πρώτος Μιχαήλ Τοσίτσας που έφυγε στην Αλεξάνδρεια, εκεί τράβηξε και τον Γεώργιο Αβέρωφ και τον Νικόλαο Στουρνάρη χάρη στο συμπεθεριό που είχανε όλες αυτές οι τρεις οικογένειες. Κάποια συγγένεια εξ’ αίματος δεν είχανε. Εξ’ αγχιστείας όλες αυτές οι οικογένειες και αυτήν τη συγγένεια την κρατούσανε το συμπεθεριό. Και είδε εκεί πέρα ότι μπορεί κάποιος να ασχοληθεί εκτός από την οικογένεια και άλλη οικογένεια με το εμπόριο βαμβακιού και καπνού που είχανε στην Αλεξάνδρεια και έτσι τράβηξε και τις άλλες δύο οικογένειες. Αφού κάνανε πολλά χρήματα, ο Μιχαήλ Τοσίτσας, ο Γεώργιος Αβέρωφ και ο Νικόλαος Στουρνάρης, αυτοί μαζί οι τρεις στείλανε τα χρήματα και έγινε το Πολυτεχνείο. Και μετά η συγγένεια του Ευάγγελου Αβέρωφ και του βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα που πάλι κι αυτό το μπερδεύουνε πάρα πολλοί, γιατί νομίζουνε ότι είναι μία οικογένεια ή πήρε το όνομα της μητέρας ή ξέρω εγώ έγινε ένας γάμος. Όχι, δεν είχανε καμία συγγένεια οι δύο τελευταίοι. Απλά τι έγινε; Ο βαρώνος ζούσε στην Ελβετία, ο Ευάγγελος Αβέρωφ στην Ελλάδα. Μαθαίνει ότι θέλει να αφήσει την περιουσία στην Ελβετία, τον προσεγγίζει, τον έπεισε, αφήνει εδώ την περιουσία με τον όρο να συνεχιστεί το επίθετο της οικογένειάς του. Γι’ αυτό, μπορείτε να ακούσετε Ευάγγελος Αβέρωφ Τοσίτσας. Αυτό το μπερδεύουν και νομίζουνε ότι έγινε ή υιοθεσία ή ήτανε απ’ την ίδια οικογένεια και είχανε τα δύο επίθετα. Αλλά όχι. Κράτησε το επίθετο που ήτανε επιθυμία του βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, για να συνεχιστεί το επίθετό του.

Υπάρχει κάποιος άλλος χώρος στο μουσείο που δεν μας τον αναφέρατε;

Ναι, έχετε δίκιο. Αν δείτε το κτίριο απ’ έξω, θα δείτε ότι είναι πάρα πολύ μεγάλο και εμείς είδαμε το μισό του πραγματικού. Δηλαδή, το ισόγειο, πρώτος και δεύτερος όροφος που είναι το αρχοντικό της οικογένειας Τοσίτσα. Είδαμε τον τρίτο τον όροφο, ο οποίος δεν υπήρχε στο παλιό αρχοντικό και υπάρχει άλλο τόσο κτίριο δίπλα, στο οποίο είναι ξενώνας. Εκεί φιλοξενούσε και φιλοξενεί κάποιους ανθρώπους των γραμμάτων, των τεχνών ακόμη και σήμερα και ανοίγει μόνο τότε. Έχει ίδια χαρακτηριστικά, δηλαδή είναι με πέτρα και ξύλο, όπως είναι και το μουσείο, έτσι είναι και ο ξενώνας. Είναι κομμάτι του βασικά. Απ’ έξω δεν μπορεί να διακρίνει κάποιος ότι είναι άλλο το μουσείο, άλλος ο ξενώνας, αλλά όταν μπαίνει κάποιος μέσα, βλέπει μόνο το μισό. Το άλλο, λοιπόν, μισό έγινε, όταν έγινε και η ανακατασκευή του παλιού αρχοντικού και εκεί φιλοξενούνται κάποιοι ιδιαίτερα… Κάποιοι άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών, αν θέλουν να κάνουν κάποια εργασία και για το ίδρυμα και, γενικότερα, κάποια έρευνα και για το Μέτσοβο. Και τιμής ένεκεν… Έχει φιλοξενήσει και μπορεί να φιλοξενήσει κάποιον [00:20:00]πρωθυπουργό, κάποιον υπουργό σε συνεννόηση πάντα με το Ίδρυμα. Έχει 8 δωμάτια, έχει χώρο, για να πάρουνε το πρωινό και ένα μικρό σαλόνι. Έχει από τα πλαϊνά άλλη είσοδο και μπορεί κάποιος να μπει.

Ο ιδιοκτήτης του αρχοντικού πώς και πήρε την απόφαση να εγκαταλείψει το Μέτσοβο και να φύγει;

Η οικογένεια Τοσίτσα εδώ ήτανε κτηνοτρόφοι, έμποροι. Εμπορευόταν το μαλλί από τα πρόβατά τους και είδαν ότι στην Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο, μπορούν να ασχοληθούν με το εμπόριο βαμβακιού. Έτσι για καλύτερα, η οικογένεια έφυγε, γιατί είδανε ότι τα πράγματα είχανε μια πολύ μεγάλη ανάπτυξη εκεί, το εμπόριο και γι’ αυτό και φύγανε. Πρώτα, έφυγε ο Μιχαήλ Τοσίτσας. Εκεί μετά τράβηξε και… Με την σύζυγό του την Ελένη Τοσίτσα και μετά εκεί τράβηξε και τα υπόλοιπα αδέρφια του. Αλεξάνδρεια και Κάιρο. Εκεί η οικογένεια ασχολήθηκε πρώτα με το εμπόριο βαμβακιού και μετά και καπνού. Και πάει η οικογένεια για καλύτερα, γιατί βλέπανε ότι η ανάπτυξη μετά του εμπορίου είναι οι τράπεζες, φύγανε και πήγανε στη Γαλλία, όπου εκεί ανοίγουνε ιδιωτική τράπεζα. Ήτανε τραπεζίτες. Ο τελευταίος της οικογένειας που μιλήσαμε, ο βαρώνος Μιχαήλ Τοσίτσας και αυτός τραπεζίτης. Όταν μετά πέθανε ο πατέρας του, έκλεισε την τράπεζα και σε μία επίσκεψή του στην Ελβετία στη Λωζάνη, του άρεσε πάρα πολύ εκεί η Ελβετία και έτσι αποφάσισε να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του εκεί και εκεί να αφήσει και όλη του την περιουσία. Το ελληνικό δαιμόνιο, η επιχειρηματικότητα που βλέπανε ότι είναι καλύτερο γι’ αυτούς και έτσι βρεθήκανε στην Αλεξάνδρεια, μετά στη Γαλλία και μετά στην Ελβετία. Ο τελευταίος, λοιπόν, δεν παντρεύεται και, όπως είπα, ευτυχώς που το έμαθε αυτό ο Ευάγγελος Αβέρωφ και έτσι και τον έπεισε και ήρθανε τα χρήματα στο Μέτσοβο και βοηθήθηκε πάρα πολύ εδώ πέρα το χωριό.

Ποιος συντηρεί σήμερα το μουσείο;

Το μουσείο είναι κομμάτι του ιδρύματος, «Ιδρύματος Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα», όπου υπάρχει πρόεδρος, διοικητικό συμβούλιο. Από μόνο του το μουσείο με τα εισιτήρια που κόβουμε δεν μπορεί να ανταπεξέλθει, γιατί είναι πάρα πολλά τα έξοδα. Εμείς που δουλεύουμε, οι υπάλληλοι που δουλεύουνε, τα λειτουργικά έξοδα, το καλοριφέρ, το ρεύμα. Έτσι, συντηρείται από το ίδρυμα, από μόνο του, δηλαδή, από τα εισιτήρια που κόβουμε, δεν μπορεί να συντηρηθεί και επειδή είναι κομμάτι του ιδρύματος συνεισφέρουν τα υπόλοιπα κομμάτια και συντηρείται εδώ πέρα το ίδρυμα, έτσι συντηρείται το μουσείο από το ίδρυμα.

Αν κάποιος επισκέπτης έρθει στο μουσείο, ποιοι χώροι απαγορεύονται είτε να τους επισκεφτεί, είτε να τους αγγίξει, να αγγίξει πράγματα;

Γενικότερα, μέσα τα πράγματα τα περισσότερα δεν είναι σε προθήκες. Κάποια είναι σε προθήκες. Τα περισσότερα δεν είναι σε προθήκες. Αυτό, γιατί; Γιατί θέλει το μουσείο να είναι ζεστό στον επισκέπτη. Το ίδρυμα έχει αποφασίσει, το διοικητικό συμβούλιο, ο πρόεδρος, τα αντικείμενα να μην είναι όλα κλεισμένα μέσα σε βιτρίνες, ούτως ώστε να μπορεί να τα βλέπει κάποιος καλύτερα, να είναι πιο κοντά στο χώρο, να μην είναι ένα σκέτο μουσείο, ένας σκέτος χώρος που μπαίνεις βλέπεις βιτρίνες, αλλά να βλέπεις την πραγματικότητα πώς ζούσε η οικογένεια. Έτσι, τα πράγματα, προσπαθούμε, γι’ αυτό γίνεται, για να μπει κάποιος -αυτό που ήθελα να σας πω- για να μπει κάποιος, πρέπει να μπει μόνο με τη συνοδεία ξεναγού. Δεν μπορεί μόνος του. Ούτως ώστε ο ξεναγός, υποχρέωσή του είναι να μην αφήσει τον επισκέπτη να αγγίζει τα πράγματα, γιατί φανταστείτε ότι έχουμε αρκετούς επισκέπτες όλο τον χρόνο. Αν ο καθένας έπιανε ή άγγιζε, αυτά θα ‘χανε χαλάσει, αλλοιωθεί ή λερωθεί. Κάποιος χώρος που… Όλοι οι χώροι είναι ανοιχτοί. Δεν είναι κάποιος χώρος που δεν μπορεί να δει, αλλά όμως με τη συνοδεία ξεναγού και να μην αγγίζει τα πράγματα. Αυτό.

Τι είναι αυτό που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, καθώς μπαίνει μέσα στο μουσείο;

Ο τρόπος ζωής. Τους φαίνεται λίγο περίεργο που έχουνε μάθει ο καθένας να έχει το δωμάτιό του και μόλις τους λες ότι όλη η οικογένεια κοιμόταν μαζί, τους φαίνεται απίστευτο. Μετά, το δωμάτιο εργασίας και η κουζίνα, το πόσες δουλειές έπρεπε να κάνει μία γυναίκα και πώς όλα αυτά τα προλάβαινε και με τόσα [00:25:00]παιδιά. Ακόμη, μετά τους εντυπωσιάζει το μεγάλο το σαλόνι, το μέγεθος και οι εικόνες. Οι εικόνες της συλλογής του Ευάγγελου Αβέρωφ. Οι εικόνες, η κάθε μία είναι πολύ ιδιαίτερη και ειδικά στον τρίτο τον όροφο, η Παναγία η Φανερωμένη. Και στον τρίτο τον όροφο είναι πολύ ωραία και η θέα. Η θέα τους εντυπωσιάζει, είναι η οροσειρά της Πίνδου με τα δέντρα που φυτεύτηκαν με την βοήθεια του Ευάγγελου Αβέρωφ με την βοήθεια του ιδρύματος. Οι πρωτοβουλίες, βασικά, ήταν βασικά του Ευάγγελου Αβέρωφ και η υλοποίηση έγινε από το ίδρυμα. Τα προσωπικά του αντικείμενα και, ακόμη, τους εντυπωσιάζει στο υπνοδωμάτιο έγραφε πάνω σε πακέτα από τσιγάρα τον προεκλογικό λόγο. Τους κάνει εντύπωση που δεν υπήρχαν κινητά, τάμπλετ, υπολογιστές και ότι εκείνη την ώρα το πιο εύκαιρο ήταν να γράψει κάποιος το λόγο σε πακέτο από τσιγάρα, δηλαδή ο Ευάγγελος Αβέρωφ είχε γράψει τον λόγο του.

Μας είπατε ότι μέσα στο μουσείο υπάρχουνε πολλές εικόνες θρησκευτικές. Ποια ήτανε η σχέση του Ευάγγελου Αβέρωφ με την εκκλησία;

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ πίστευε και υπάρχει μία εικόνα στο τρίτο τον όροφο, η Παναγία Δεξιοκρατούσα. Είναι του Ερέσσου Τζαν, 1664, την οποία αυτή την είχε μεταφέρει τρεις φορές στην Αθήνα, την είχε ως προστάτιδα σε κάθε γραφείο που αναλάμβανε. Την είχε ως φυλαχτό. Πίστευε αλλά και, απ’ την άλλη, ήτανε και συλλέκτης. Όλες οι εικόνες τόσες πολλές εικόνες που βλέπετε ήτανε απ’ τη συλλογή του. Από την προσωπική συλλογή που τη δώρισε μετά στο μουσείο.

Ποια περίοδος του χρόνου το μουσείο έχει περισσότερους επισκέπτες;

Περισσότερους επισκέπτες έχει τον χειμώνα και το φθινόπωρο. Άνοιξη και καλοκαίρι όχι και τόσο πολύ κόσμο. Βασικά, όπως γεμίζει και το Μέτσοβο, όταν θα ‘χει χιόνι, θα έρθει ο κόσμος να κάνει και σκι και να δει τα τοπία που είναι πολύ διαφορετικά χιονισμένα. Έτσι, θα έρθει και περισσότερος κόσμος στο μουσείο. Βέβαια, τώρα το καλοκαίρι έχουμε και εκδρομικά από άλλες χώρες. Συνήθως, έρχεται κόσμος από το Ισραήλ. Παλαιότερα ερχόταν από Ολλανδία και από Πολωνία. Τώρα έχουν σταματήσει. Τώρα έρχεται κόσμος απ’ το Ισραήλ και κάποια στιγμή είχαν αρχίσει και πάρα πολλοί Ρώσοι. Τώρα, θα δούμε πώς θα πάει φέτος το καλοκαίρι, αλλά ευελπιστούμε ότι θα πάνε καλά.

Δεδομένης της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της αποστροφής των νέων από τους πολιτιστικούς χώρους, εσείς με την εμπειρία σας βλέπετε πως οι νέοι, όταν μπαίνουνε στο μουσείο, έρχονται αναγκαστικά λόγω των εκδρομών ή θέλουν να επισκεφτούν και να γνωρίσουν ένα νέο χώρο;

Δυστυχώς, εγώ αυτό που βλέπω τα τελευταία χρόνια είναι ότι ο κόσμος και τα παιδιά ή από σχολεία, αλλά και μεμονωμένα που έρχονται, έρχονται στο Μέτσοβο πάνε για φαγητό, για καφέ και κάπως πρέπει να καλύψουνε τον χρόνο τους και λένε πάμε και σε ένα μουσείο. Στην αρχή, έρχονται διστακτικά, γιατί σου λέει ότι θα δούμε ένα λαογραφικό μουσείο, μαζεμένα πράγματα σε ένα χώρο, αλλά όμως όλο αυτό δεν το περιμένουνε που βλέπουνε, γιατί -αυτό που σας έλεγα και πριν- ότι αυτό το μουσείο, τα πράγματα είναι έτσι τοποθετημένα, δεν είναι μαζεμένα σε ένα συγκεκριμένο χώρο. Έτσι ώστε να δει κάποιος πώς δουλεύανε οι γυναίκες, πώς δουλεύανε κάποια επαγγέλματα, που, συνήθως, βλέπουμε σε λαογραφικά μουσεία, αλλά βλέπει κάθε δωμάτιο, τα πράγματα που έπρεπε να ‘χε ούτως ώστε, στην αρχή που σας είπα, έρχονται επιφυλακτικά ότι θα δούνε πολλά μαζεμένα πράγματα σε ένα χώρο, αλλά τα βλέπουνε τακτοποιημένα και κάθε χώρος έχει τη χρήση του και τα αντικείμενα είναι κομμάτι του χώρου. Έτσι λοιπόν, εντυπωσιάζονται. Βλέπουνε και τον τρίτο τον όροφο, βλέπουνε και τις εικόνες, ένα μουσείο μέσα στο μουσείο και φεύγουνε εντυπωσιασμένοι που δεν το περιμένανε όλο αυτό. Αλλά στην αρχή, είναι πάρα πάρα πολύ διστακτικοί. Τα σχολεία το ίδιο, υποχρεωτικά, επειδή τους φέρνουν οι καθηγητές, έρχονται. Στην αρχή λένε: «Τι θα δούμε, δεν θα μας αρέσει», αλλά στο τέλος φεύγουνε πάλι εντυπωσιασμένοι.

Ποια είναι η διδαχή αυτού του μουσείου; Τι θέλει να διδάξει; Ποιος είναι ο εκπαιδευτικός του ρόλος;

Βασικά, το πρώτο είναι η προσφορά του Ευάγγελου Αβέρωφ που έπεισε τον βαρώνο και άφησε τα χρήματά του εδώ στο Μέτσοβο και γίνανε τα κομμάτια του ιδρύματος. Έτσι, βοηθήθηκε εδώ [00:30:00]πέρα το χωριό και, δεύτερον, τα αντικείμενα που έχουνε μαζευτεί, για να μην χαθούν, γιατί φανταστείτε ότι αν δεν ήταν ο Ευάγγελος Αβέρωφ, βασικά να τους μείνει ότι το έργο, η προσφορά, ότι ένας άνθρωπος βοήθησε εδώ το χωριό και σε κάθε μέρος, αν υπήρχε μια τέτοια πρωτοβουλία, πόσο διαφορετική θα ήταν η Ελλάδα.

Το μουσείο συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη και την ανάπτυξη του τουρισμού στο Μέτσοβο;

Βέβαια, γιατί φανταστείτε ότι, στην αρχή, όταν ξεκίνησε το μουσείο μαζί με το χιονοδρομικό κέντρο που έφτιαξε το ίδρυμα, ο Ευάγγελος Αβέρωφ, έτσι κι αρχίζει ο τουρισμός. Δηλαδή, ερχόταν κάποιος, ναι μεν θα φάει ή θα πιει τον καφέ του ή θα πιει το κρασί του, θα πάει μετά να κλειστεί σ’ ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Ενώ το λαογραφικό μουσείο βοήθησε πάρα πολύ, γιατί ναι μεν είπαμε τον κόσμο -που βλέπουμε τώρα- που δεν ενδιαφέρεται, αλλά κάποιοι ενδιαφέρονται, ούτως ώστε έχουνε κάτι να δούνε στο Μέτσοβο. Αν δεν υπήρχανε τα λαογραφικά μουσεία, η πινακοθήκη, το οινοποιείο που είναι επισκέψιμο, το λαογραφικό μουσείο της οικογένειας Τσανάκα, φανταστείτε ότι ο κόσμος δεν θα είχε τι να δει, θα κουραζότανε στη μία μέρα και μετά θα φεύγανε. Ενώ τώρα έχουνε αρκετά πράγματα να δούνε και έχει βοηθήσει πάρα πολύ στον τουρισμό, ναι, σίγουρα.

Πέρα από το μουσείο, ποια άλλα κτίρια υπάγονται στο «Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα»;

Είναι το χιονοδρομικό κέντρο, το οποίο ανοίγει τον χειμώνα και ανεβάζει τους σκιέρ, για να κάνουνε σκι στις πίστες. Είναι το τυροκομείο που βγαίνουνε τα φημισμένα τυριά. Σημαντικό κι εκεί δουλεύει πάρα πολύς κόσμος και κρατάει και τους κτηνοτρόφους. Βοηθάει πάρα πάρα πολύ εδώ.Ακόμη, είναι η φοιτητική εστία στην Αθήνα, 100 παιδιά που είχαν και έχουνε τη δυνατότητα να σπουδάσουν δωρεάν. Αυτά είναι τα κομμάτια του ιδρύματος και το ξυλουργικό εργοστάσιο που εκεί βοήθησε πάρα πολύ τα επαγγέλματα που είχανε σχέση με το ξύλο να αναπτυχθούνε.

Πιστεύετε ότι το «Ίδρυμα Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα» θα συνεχίσει να βοηθάει τους νέους και τους Μετσοβίτες ειδικά;

Ναι. Γιατί, φανταστείτε ότι δουλεύουνε νέα παιδιά, έτσι ώστε αμέσως πόσα νέα παιδιά δουλεύουνε, νέες οικογένειες που θα δημιουργηθούνε χάρη στα παιδιά που δουλεύουνε, έτσι είναι πολύ σημαντικό, γιατί κρατάει τον νέο τον κόσμο, επειδή υπάρχουν θέσεις εργασίας. Και αυτό συνεχίζεται και θα βοηθήσει και θα βοηθάει.

Εσείς είσαστε ικανοποιημένος από την εργασία σας στο μουσείο;

Ναι, είμαι πάρα πολύ ικανοποιημένος. Έχω είκοσι χρόνια που σας είπα και στην αρχή και…

Σκεφτήκατε ποτέ να φύγετε από το Μέτσοβο, να αναζητήσετε αλλού εργασία;

Όχι, όχι, δεν το σκέφτηκα ποτέ, γιατί οι συνθήκες είναι πάρα πάρα πολύ καλές και δεν το σκέφτηκα ποτέ. Δεν μπήκα σ’ αυτή την διαδικασία ποτέ, γιατί είμαι στον τόπο μου. Η δουλειά είναι… Η εργασία μου εδώ πέρα είναι πάρα πολύ όμορφη. Είμαι σε επαφή με κόσμο, προσπαθώ εδώ να τους εξηγήσω για τον τόπο μου κάποια πράγματα για τον Ευάγγελο Αβέρωφ και, γενικότερα, για το ίδρυμα. Όχι, δεν θα αναζητούσα, είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένος με την εργασία μου.

Είχατε κάποιο δυσάρεστο περιστατικό σε κάποια επίσκεψη;

Κοιτάξτε να δείτε, ναι. Κάθε χρόνο, φανταστείτε ξεναγούμε γύρω στους 10.000 κόσμο. Επί τόσα χρόνια που δουλεύω, κάποιες φορές έχουνε βρεθεί και άνθρωποι, οι οποίοι αναγκαστικά ήρθανε; Με ένα σχολείο ως… Ή μεγάλοι σε ηλικία που αυτό που με είχε πειράξει ήτανε ότι με το που ανεβαίναμε στον τρίτο τον όροφο και στον τρίτο τον όροφο, είπαμε ότι έμενε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, επειδή ήτανε άλλες ιδεολογίας, δεν ήτανε με αυτό που πίστευε ο Ευάγγελος Αβέρωφ και αποχωρήσανε χωρίς να ανέβουνε στον τρίτο τον όροφο. Ανεξάρτητα το τι πιστεύει κάθε ένας, εδώ αυτό που βλέπουμε είναι το έργο, η προσφορά ενός ανθρώπου και το τι έκανε εδώ πέρα στο χωριό που, αν δεν ήταν ο Ευάγγελος Αβέρωφ, θα είχε πρόβλημα εδώ πέρα το χωριό. Αυτό που με είχε έτσι στεναχωρέσει, ότι κρίνουμε και το έργο, δεν κρίνουμε μόνο το τι πιστεύει καθένας, αλλά γενικότερα, το έργο του καθενός.

Πιστεύετε ότι χάρη στον Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Μιχαήλ Τοσίτσα, το Μέτσοβο δεν χάθηκε από τον χάρτη;

[00:35:00]Ναι ναι. Αυτό το πιστεύω. Φανταστείτε ότι το 1950 που αρχίζουν τα κομμάτια του ιδρύματος να γίνονται, πόσος κόσμος δούλευε και πόσος κόσμος μετά, για να φτιαχτούν όλα τα κομμάτια του ιδρύματος και πόσος κόσμος μετά δούλευε για το ίδρυμα που, αν δεν ήτανε το ίδρυμα, ναι το πιστεύω αυτό, ότι μπορεί να ήταν κι ένα έρημο χωριό, όπως πολλά άλλα της Ηπείρου, το Μέτσοβο.

Πριν μας είπατε ότι έγινε μια ανακαίνιση στο μουσείο. Υπήρχανε προβλήματα στο μουσείο;

Η ανακαίνιση έγινε το 1950 μέχρι το 1954. Βασικά, επειδή η οικογένεια έφυγε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μετά στην Γαλλία και μετά στην Ελβετία, το σπίτι έμεινε ακατοίκητο. Ούτως ώστε η εγκατάλειψη, η ερήμωση από το 1830, ειδικά του 1661, το 1950 ήταν έτοιμο να καταρρεύσει. Έπρεπε να γίνουνε, γιατί ήτανε έτοιμο να πέσει και δεν μπορούσε να λειτουργήσει ως μουσείο. Έτσι λοιπόν, κι όχι απλά το συντηρήσανε. Το ανακατασκευάσανε εκ βάθρων. Από το 1950 μέχρι και το 1954. Το γκρεμίσανε και το ξαναχτίσανε, ακριβώς όπως ήτανε. Και από το 1954 λειτουργεί ως μουσείο, λαογραφικό μουσείο λαϊκής ηπειρώτικης τέχνης και το 1955 γίνανε τα εγκαίνια από τους βασιλείς Παύλου και Φρειδερίκης.

Στα τωρινά χρόνια, είναι πολύ δύσκολη η συντήρηση ενός τόσου μεγάλου χώρου;

Είναι ναι. Είναι, γιατί καταρχήν, πολλά επιθέματα αρχίζουνε και φθείρονται, από υφαντά, γενικότερα ό, τι έχει σχέση με ξύλο και άλλα αντικείμενα και από χαλκό και χρειάζονται συντηρήσεις. Οι συντηρήσεις αυτές είναι πάρα πολύ δαπανηρές, γιατί πρέπει να γίνονται από εξειδικευμένο προσωπικό και όλο αυτό κοστίζει. Πρώτα, γίνανε οι συντηρήσεις στις εικόνες, μετά στα υφαντά. Δεν μπορεί να γίνει η συντήρηση σε όλα τα αντικείμενα, γιατί είναι πάρα πάρα πολλά τα χρήματα. Έτσι σιγά, σιγά το ίδρυμα προσπαθεί να συντηρήσει κομμάτι κομμάτι. Μάλλον, ό, τι έχει περισσότερο ανάγκη. Πρώτα είχαν ανάγκη οι εικόνες, μετά τα υφαντά και σιγά σιγά θα γίνουνε και άλλες συντηρήσεις, αλλά είναι πάρα πολύ δύσκολο. Πάρα πάρα πολύ δύσκολο.

Θέλετε να συμπληρώσετε κάτι άλλο;

Αυτό που ήθελα να πω είναι ότι το ίδρυμα έχει αυτό, όπως σας είπα και πιο πριν, έχει βοηθήσει πάρα πολύ. Βοηθάει εδώ το να γνωρίσει ο κόσμος, γενικότερα, το Μέτσοβο και τον τρόπο ζωής εκείνης της εποχής, τους ευεργέτες, το έργο και την προσφορά.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ!

Εγώ ευχαριστώ!