Istorima Archive

[00:00:00]Καλησπέρα. Θα μας πείτε τ΄ όνομά σας;

Καλησπέρα. Ονομάζομαι Σοφία Δημητρίου.

Είναι 27 Απριλίου του 2022 και βρισκόμαστε στην Κατερίνη με την κυρία Σοφία Δημητρίου. Ονομάζομαι Ελπίδα Χριστάκη, είμαι ερευνήτρια στο Istorima και ξεκινάμε τη συνέντευξή μας. Κυρία Δημητρίου, θα μπορούσατε να μου πείτε λίγα λόγια για τη ζωή σας;

Βεβαίως! Εγώ είμαι μεγαλωμένη στη Γερμανία. Έχω τώρα 20 χρόνια που είμαι εδώ στην Ελλάδα. Δεν το μετάνιωσα. Μ’ αρέσει πάρα πολύ, το κλίμα, ο αέρας... Νομίζω ζούμε στην καλύτερη χώρα του κόσμου. Σίγουρα έχει τις δυσκολίες της η Ελλάδα, αλλά, όμως, δεν το μετάνιωσα. Και νομίζω ότι εδώ θα γεράσω.

Πώς ήταν να μεγαλώνετε στη Γερμανία;

Πώς είναι... Δεν είχα ποτέ μέτρο σύγκρισης, να πω ότι: «Πώς είναι η διαφορά με την Ελλάδα;». Ζώντας εδώ πέρα νιώθω πιο ελεύθερη. Υπάρχει μία ελευθερία, η αίσθηση ελευθερίας. Νομίζω συμβάλλει και το γεγονός ότι έχουμε ίσως και περισσότερους μήνες τον ήλιο; Έχουμε τις δυνατότητες. Είμαστε αυθόρμητοι; Είμαστε ένας λαός πολύ φιλόξενος, πολύ ανοιχτός; Φωναχτά, ό,τι σκεφτόμαστε, ό,τι η συζήτηση. Δηλαδή οι κουβέντες μας γίνονται συνέχεια με φωνή, με ένταση; Χαμόγελα; Ίσως είν΄ αυτό. Ίσως είν΄ αυτό που με κάνει και λέω: «Εντάξει». Κρατάω, όμως, τα καλά στοιχεία της Ελλάδας, αλλά βέβαια, όμως, δεν παύει, να 'χω μεγαλώσει σε μια χώρα, το οποίο βέβαια έχει μία άλλη κουλτούρα. Παρόλα αυτά, κρατάω και τα καλά στοιχεία της Γερμανίας. Δεν έχω παράπονο. Δηλαδή, δεν μπορώ να πω ότι ήταν όλα άσχημα. Αντιθέτως. Και συνδυάζω και τα δύο μαζί και νιώθω καλά με αυτό.

Εσείς με τι ασχολείστε;

Αυτή τη στιγμή ασχολούμαι με τα άλογα. Έχω βγάλει άδεια εκπαιδευτή αλόγων. Αυτή τη στιγμή έχω αναλάβει ένα πουλάρι αρσενικό. Ξεκίνησα, μάλλον, έτσι και την εκπαίδευσή μου. Αφού πήρα, όμως, την άδεια μού κάναν την πρόταση να το κρατήσω κιόλας. Αφού δέθηκα μαζί του και αφού περάσαμε πολλές στιγμές μαζί μ΄ αυτό το πουλάρι. Η αλήθεια είναι ότι ήταν μία πρόκληση, γιατί ήταν η πρώτη φορά που ασχολήθηκα αποκλειστικά μ΄ ένα άλογο και πόσο μάλλον ένα άπειρο, ίσον πουλάρι -έτσι;- που ήθελε μία ιδιαίτερη εκπαίδευση. Γιατί όλοι βλέπουμε ένα άλογο που καβαλάν και λέμε: «Αχ τι ωραία!». Αλλά για να φτάσει κάποιος σ΄ αυτό το σημείο, αυτό το άλογο έχει ακολουθήσει μία τεράστια εκπαίδευση, πολλά χρόνια, έτσι; Για να φτάσεις στο σημείο να το καβαλήσεις και να το δεις, να λες... να το χαίρεσαι κιόλας. Έτσι; Λοιπόν, και μου δόθηκε η ευκαιρία αυτή. Η αλήθεια ήταν με προβλημάτισε αρχικά. Αλλά ζώντας μαζί του τις στιγμές αυτές τις όμορφες, όταν είμαι μαζί του, δεν μπορώ να φανταστώ να πάει σε άλλα χέρια. Έχω επενδύσει, όμως, και πάρα πολύ χρόνο, έτσι; Νομίζω ότι θα στεναχωρηθώ πάρα πολύ. Οπότε τα 'βαλα όλα κάτω και τελικά, αποφάσισα να το πάρω. Και ξέρω ότι αυτό το άλογο, θα γεράσουμε μαζί. Δεν θα πάει σε άλλα χέρια, ό,τι και να γίνει. Είναι ένα πολύ καλό άλογο τελικά. Καλός χαρακτήρας. Καλλιεργείται ο χαρακτήρας του και χαίρομαι που έχω συμβάλλει σ΄ αυτό. Φυσικά, εννοείται, υπάρχει και το γεγονός ότι είναι από καλούς γονείς. Και βέβαια, συν αυτό, έχει να κάνει και βέβαια και η εκπαίδευσή του. Είμαι της άποψης ότι με υπομονή και επιμονή μπορείς να καλλιεργήσεις ένα πολύ καλό, να έχεις ένα πολύ καλό άλογο ή έναν καλό χαρακτήρα. Και αυτό το άλογο δεν έχει υποστεί βία. Δηλαδή είμαι κατά της βίας και πόσο μάλλον στα ζώα. Και απλά με πήρε περισσότερο χρόνο, γιατί επέλεξα έναν δρόμο, αυτόν: με επιμονή, με πολλή αγάπη, με πολύ χρόνο να το δώσω... Βέβαια, έκανα και την αυτοκριτική μου. Μήπως έκανα εγώ κάτι λάθος, όταν καμιά φορά δεν πετύχαινε κάτι; Αλλά όχι, ήτανε απλά ότι ήθελε το χρόνο του, να καταλάβει τι θέλω εγώ απ΄ αυτόν. Και κάπως έτσι, ρε παιδί μου, αποφάσισα να τον κρατήσω και δεν το μετάνιωσα κιόλας. Και τον χαίρομαι για την εξέλιξή του, για τη θετική του. Και το δείχνει κιόλας, δείχνει την περηφάνια του. Είναι πλέον 3 χρονών. Αλλά περπατάει, καμαρώνει. Ναι. Ναι, ναι, είμαι πολύ περήφανη που τον έχω. Αυτό.

Θα μπορούσατε να μου περιγράψετε τη διαδικασία εκπαίδευσης που ακολουθήσατε;

Προς το άλογο; Λοιπόν. Αρχικά, το άλογο πρέπει να μάθει να μπορεί να φοράει ένα καπίστρι. Δηλαδή να έχει κάτι στο πρόσωπό του μ΄ ένα σχοινί, το οποίο σημαίνει για το άλογο ότι πρέπει κάποιος[00:05:00] να το καθοδηγήσει. Είναι αυτό ένα κομμάτι, ένα μέρος του. Μετά το να βγει απ’ το στάβλο και μετά θα πρέπει να γίνει η επαφή με το άλογο. Δηλαδή, ο άνθρωπος με το άλογο. Αυτό σημαίνει με την ιπποκομία. Ιπποκομία σημαίνει ότι φροντίζουμε το άλογο. Το καθαρίζουμε, το χτενίζουμε. Πρέπει να δέχεται το άλογο σε όλα τα σημεία να τον αγγίζεις είτε είναι με το χέρι είτε είναι το ξυστρί -που ξύνουμε την τρίχα την περιττή- είτε δέχεται τη βούρτσα στα πόδια, στην κοιλιά. Είναι πολλά σημεία που δεν τα δέχεται το άλογο και είναι φυσιολογικό, γιατί κι εμείς δεν δεχόμαστε σ΄ όλα σημεία να μας αγγίζουνε. Άρα πρέπει να πρέπει να προϋπάρχει μία εμπιστοσύνη και η εμπιστοσύνη κερδίζεται με τον χρόνο στο άλογο. Άρα σημαίνει ότι η καθημερινή περιποίηση, φροντίδα του αλόγου, βοηθάει στο να αποκτήσει το άλογο σιγουριά και ασφάλεια ότι δεν θέλω να του κάνω κακό. Δηλαδή περνάμε το μήνυμα ότι: «Σε φροντίζω. Μην φοβάσαι!». Αυτό είναι το δεύτερο στάδιο που πρέπει να δεχτεί. Την ιπποκομία, τη φροντίδα του δηλαδή, να δέχεται να τον αγγίζουμε στο πρόσωπο, να μας αφήνει. Είναι πολλά σημεία, γιατί το άλογο δεν λειτουργεί, δεν έχουμε τον ίδιο εγκέφαλο όπως με το άλογο π.χ. δηλαδή όπως ο τρόπος που σκέφτεται το άλογο. Ουσιαστικά το άλογο έχει δύο εγκεφάλους. Δηλαδή, όταν δουλεύεται με τη μία πλευρά, πρέπει να κάνουμε ακριβώς και την ίδια διαδικασία και στην άλλη. Γιατί το άλογο δεν γνωρίζει. Αν κάνουμε μόνο απ’ τη μία πλευρά, δεν γνωρίζει, όμως, την άλλη. Άρα γίνεται παράλληλα πάντα. Συγχρόνως, ό,τι κάνουμε απ’ τη μία θα γίνει και η ίδια διαδικασία κι απ’ την άλλη. Και έτσι, με την ίδια λογική γίνεται και η εκπαίδευσή του. Δηλαδή, μετά αφού έχει γίνει η ιπποκομία, υπάρχει μία άλφα εμπιστοσύνη με το άλογο, συνεχίζουμε με το κομμάτι το να ακολουθήσει οδηγίες. Δηλαδή, όπως: τον οδηγώ, πάμε μαζί προς στον στίβο, σταματάω 'γώ, σταματάει, πρέπει να σταματήσει και το άλογο. Δηλαδή είναι κάποιες εντολές που μαθαίνει. Δεν τις ξέρει το άλογο, τις μαθαίνει με τον καιρό. Και όλ΄ αυτά γίνονται μέσω κάποιας εκπαίδευσης. Με τον καιρό, όμως, σταδιακά. Όπως είπα πριν όμως το άγγιγμα, θορύβους...Το άλογο φοβάται πάρα πολύ. Απ’ τη φύση του είναι άλογο φυγής, δηλαδή ζώο φυγής. Τα άλογα. Οπότε τα ένστικτά τους είναι πάντα σε εγρήγορση. Κάτι που δεν γνωρίζουνε, είναι γι’ αυτούς ίσον κίνδυνο. Και τρέχουν. Άρα πρέπει το άλογο να μάθει να μη φεύγει, να νιώθει ασφάλεια. Θ΄ ακούσει έναν θόρυβο, ένα χτύπημα, ένα κατιτίς. Δεν πρέπει να τρέχει, όμως, θα πρέπει να είναι μαζί εκεί με το άτομο που τον εκπαιδεύει ή με οποιοδήποτε άτομο. Αυτό σημαίνει ότι νιώθει ασφάλεια, όταν δεν τρέχει το άλογο. Έτσι; Δηλαδή τα ένστικτα που έχει... Να φανταστείς ότι το άλογο όπου βλέπει κίνδυνο είναι... Πώς λέμε ότι βλέπει παντού τον λύκο; Σε κάθε σημείο υπάρχει λύκος για το άλογο, γιατί έτσι γεννιέται με τα ένστικτα αυτά, της φύσης. Αλλά γιατί, όμως, πρέπει να συνυπάρχει με τον άνθρωπο, πρέπει να τα μάθει όλα αυτά, τους θορύβους, τις σημαίες. Βλέπει τις σημαίες στον αέρα και φοβάται. Όλα αυτά πρέπει να τα μάθει. Έχει μία μεγάλη διαδικασία αυτή, το οποίο είμαστε στη φάση που το 'χει ξεπεράσει, τους θορύβους τους έντονους και πάνω του. Για να καβαληθεί το άλογο, φυσικά πρέπει να γυμναστεί κιόλας πρώτα. Να έχει, να αποκτήσει μυς. Να δεχτεί, όμως, και στη ράχη του το υπόσαγμα, τη σέλα. Όλα αυτά έχει διαδικασία μεγάλη. Και το άλογο αντιλαμβάνεται με την ακοή πιο πολύ και με τα ρουθούνια, δηλαδή με την όσφρησή του. Το οπτικό του πεδίο και η όρασή του δεν είναι σαν κι εμάς, δεν βλέπει σαν κι εμάς. Βλέπει σε δισδιάστατα και σε αποχρώσεις του γκρι. Δηλαδή κάποια χρώματα αντιλαμβάνεται και δεν βλέπει και καθαρά. Δηλαδή τα άλογα να φανταστείς έχουνε... τους λένε fisheye. Δηλαδή, τα μάτια τους, ανεξάρτητα το ένα με το άλλο, λειτουργούν. Μόνο αν εστιάζει με το κεφάλι του μπροστά, τότε εστιάζουν τα μάτια μπροστά, και τα δύο συγχρόνως. Αλλιώς, διαφορετικά, όταν βόσκει παράδειγμα, νομίζετε ότι δεν αντιλαμβάνεται τίποτα. Είναι λάθος. Τα μάτια του αριστερά και δεξιά παίζουνε. Πάντα για να δούνε αν υπάρχει κίνδυνος, αν υπάρχει κάπου λύκος. Αυτό.

Με το δικό σας άλογο πώς ξεκινήσατε να του μαθαίνετε πράγματα;

Κάπως έτσι ξεκίνησα. Δηλαδή η εμπιστοσύνη ήτανε πολύ μεγάλη υπόθεση. Με πήρε πολύ χρό[00:10:00]νο να αποκτήσω, δηλαδή, την εμπιστοσύνη του, γιατί, όμως, ήτανε μικρό. Ξεκίνησα πριν σχεδόν ένα χρόνο μαζί του. Τότε ήτανε 2 χρονών, 2 κόμμα κάτι. Ήταν πάρα πολύ φοβισμένο, γιατί δεν ήξερε -έτσι;- την επαφή με τον άνθρωπο. Ήξερε, βέβαια, έχει την επαφή με τα άλογα, είναι κοινωνικό ζώο -ναι, μεταξύ τους, ναι- αλλά ήτανε με τον άνθρωπο. Ήτανε μεγάλη υπόθεση. Οπότε ξεκίνησε έτσι, μ΄ αυτή τη διαδικασία, με τη σειρά αυτή. Με την ιπποκομία, δηλαδή το άγγιγμα το χέρι, να τον δείξω ότι δεν θέλω να το κάνω κακό. Εγώ είμαι εδώ για να του μάθω πράγματα. Ξεκίνησα πιο πολύ πρώτα με την ιπποκομία, να τον κερδίσω την εμπιστοσύνη. Ιπποκομία, δηλαδή άγγιγμα με τα χέρια. Τον χάιδευα συνέχεια. Του μιλούσα. Τον χτένιζα. Του μιλούσα με όμορφα λόγια. Γιατί αντιλαμβάνεται το άλογο. Αισθάνεται, διαισθάνεται. Και κάπως έτσι ξεκίνησα μαζί του. Και μετά πήγαμε στο στίβο. Μπήκαμε στον στίβο για να μάθει κάποια πράγματα, το οποίο και εκεί ήταν εξίσου μία πρόκληση μεγάλη, γιατί δεν ήξερε τι θέλω, γιατί ήταν άλλο περιβάλλον. Κι εκεί πάλι άρχισε μετά να υπήρχε μια αναστάτωση. Φοβισμένο μεν, αλλά όμως, γιατί προϋπήρχε, όμως, η επαφή η σωματική μαζί μου, το χάδι, η ιπποκομία, όλο αυτό. Δεν μπορώ να πω ότι αντέδρασε υπερβολικά με φόβο. Δηλαδή κέρδισα την εμπιστοσύνη του. Και έτσι ξεκίνησα μαζί του. Όλο και περισσότερο, όλο και περισσότερο. Λιθαράκι λιθαράκι. Μετά ξεκινήσαμε να τον βοηθάω λίγο να τον αγγίξω με τα πόδια. Είναι ένα σημείο που δεν τα δέχονται τόσο εύκολα τα άλογα. Τον έμαθα να πηγαίνουμε μαζί συγχρόνως, αλλά όταν σταματάω εγώ, να ξέρει ότι πρέπει να σταματάει κι αυτό. Να μη φεύγει μπροστά, να σταματάμε μαζί. Το άλφα και το ωμέγα στο άλογο είναι -στην εκπαίδευση- μία ζώνη ασφαλείας, το λέμε εμείς. Δηλαδή, το άλογο πρέπει να ξέρει ότι να μην παραβιάζει τον ζωτικό χώρο του ανθρώπου. Γιατί σε περίπτωση κινδύνου, δηλαδή τρομάξει το άλογο, το άλογο μπορεί να πεταχτεί μετά κατά πάνω μας. Το οποίο αυτό μπορεί να γίνει πολύ... μπορεί να κινδυνεύσουμε κι εμείς. Γιατί φαντάσου ότι τώρα είναι πουλάρι, που μπορεί να σε σπρώξει, μπορεί λίγο να σε πέσει, μπορεί να κάνεις, όμως, πέρα. Όταν μεγαλώσει αυτό το άλογο και γίνει 500 κιλά, δεν θα σε ρίξει μόνο, θα σε πατήσει κιόλας. Κατά λάθος. Όχι ότι θα το κάνει εσκεμμένα, αλλά απ’ τον φόβο του μπορεί να σε ρίξει άσχημα και να χτυπήσεις κιόλας. Άρα, σημαίνει ότι το άλογο μαθαίνει να μην παραβιάζει τον ζωτικό χώρο. Και κάπως ξεκινάει έτσι μαθαίνοντας. Δηλαδή π.χ. το πώς το ξεκίνησα εγώ. Τον είχα μπροστά μου σε μία μικρή απόσταση, ενός μέτρου, δύο περίπου. Ενάμισι -όχι δύο είναι πολύ- και όταν πλησίαζε, τον έκανα πάντα νόημα, είτε με το εκπαιδευτικό το μαστίγιο που έχω, είτε με το σχοινί. Σαν ελικοπτεράκι το 'κανα, έτσι, για να καταλάβει ότι: «Δεν θέλω να ‘ρθεις κοντά μου. Θέλω να έχεις μία απόσταση ασφαλείας. Δεν θέλω να πάμε μαζί. Θα πηγαίνουμε μαζί, αλλά, όμως, θέλω να 'χω, όμως, μία απόσταση ασφαλείας. Δηλαδή μην παραβιάζεις το ζωτικό μου χώρο. Αυτό είναι δικό μου χώρο! Αυτόν δεν θα τον παραβιάζεις και στο δείχνω με το ένα σχοινί που σου το κάνω έτσι ή με το εκπαιδευτικό μαστίγιο που είναι, επίσης, ένα μέτρο. Θα πηγαίνουμε μαζί, αλλά θα πηγαίνεις εσύ πιο εκεί». Και το άλογο κάπως έτσι έμαθε. Καμιά φορά, όταν τρομάζει, βλέπω ότι φεύγει μπροστά. Δεν έρχεται προς επάνω μου. Άρα σημαίνει ότι το 'κανα σωστά. Παράδειγμα, το άλφα και το ωμέγα στην εκπαίδευση είναι αυτή η ζώνη ασφαλείας που πρέπει να γίνει. Δηλαδή κακά τα ψέματα, έχουμε να κάνουμε μ΄ ένα ζώο που έχει δύναμη και μπορεί να μας παρασύρει. Όχι εσκεμμένα φυσικά, απλά γιατί το άλογο έχει τα ένστικτα αυτά, μπορεί να τρομάξει ανά πάσα στιγμή και εμείς πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση εκείνη τη στιγμή. Οπότε αποκτάμε την απόσταση ασφαλείας. Γι’ αυτό, όταν περπατάμε με το ζώο, ποτέ δεν το κρατάμε απ’ το καπίστρι. Τον οδηγό που έχουμε, θα το κρατήσουμε περίπου ένα μέτρο μακριά από μας. Σε περίπτωση, όμως, γίνει κάτι και τρομάξει το άλογο, έχουμε ένα μέτρο -αυτό το μέτρο που έχουμε, το σχοινί, που περισσεύει ουσιαστικά- έχουμε περίπου κάποια δευτερόλεπτα να αντιδράσουμε εμείς. Ο άνθρωπος, δηλαδή να λειτουργήσει εκείνη τη στιγμή, να κάνει στην άκρη; Ή αν πεταχτεί το άλογο με την απόσταση, να αφήσουμε το άλογο να φύγει μπροστά, αλλά τον ελέγχουμε, ή να μην μπορεί να μας παρασύρει. Δηλαδή έχουμε τα περιθώρια -κάποια δευτερόλεπτα- να λειτουργήσουμε. Αν θα ήμασταν κοντά στο καπίστρι του, δεν θα είχαμε τα περιθώρια αυτά. Θα μας έχει ρίξει, θα μας έχει σπάσει, ίσως, και τα χέρια και με το αν θα πιάσουμε το καπίσ[00:15:00]τρι, δεν είναι καλά να το πιάσουμε, όμως, για δική μας ασφάλεια. Αυτό. Αυτό είναι το άλφα και το ωμέγα και μετά πάνε όλα τα άλλα.

Ποια ήταν τα δεύτερα και τρίτα πράγματα που του μάθατε;

Τα δεύτερα και τρίτα ήταν μετά την ιπποκομία και αυτό που λέω, τη ζώνη ασφαλείας, ξεκίνησα μαζί του μετά τις εντολές. Δηλαδή, το αυτό, το να πούμε το: «Ω!» που κάνουμε να σταματήσει. Πρέπει να τα μάθει το άλογο, γιατί το: «Ω!» δεν το ξέρει, στη φύση του δεν υπάρχει αυτό. Άρα πρέπει να σταματάει όταν λέω εγώ μία εντολή, να ξέρει τι πρέπει να κάνει. Αυτά ήταν τα επόμενα βήματα. Να πρέπει να ξέρει να κάνει πίσω, παράδειγμα, που έχει, επίσης, ζωτικής σημασίας. Δηλαδή, υπάρχουν σε πολλά σημεία του σώματος τού αλόγου, που μπορείς να το αγγίξεις, και το άλογο θα νιώθει μία αντίσταση ελαφρώς. Δεν πιέζουμε το άλογο, απλά τον αγγίζουμε. Το άλογο μετά θα καταλάβει ότι πρέπει να κάνει -με τη γλώσσα του σώματος καθαρά- θα πρέπει να κάνει στην άκρη. Είτε το πιάνουμε μπροστά, δηλαδή στο πλάι, δηλαδή στο μπράτσο -στα μπροστινά πόδια- με το μπροστινό του σώμα θα κάνει στην άκρη. Αν το κάνουμε το ίδιο με το πίσω μέρος, θα κάνει στο πίσω μέρος στην άκρη. Παράδειγμα, αν το πιάσουμε στον θώρακα μπροστά, θα πάει στην ευθεία πίσω. Όλα αυτά στην καθημερινότητα έχουνε σημασία γιατί: πες τώρα παράδειγμα εσύ κάνεις μία ιπποκομία εκείνη τη στιγμή και κάτι σου πέφτει κάτω. Και το άλογο είναι ακριβώς στα πόδια του επάνω. Δεν θα σκύψεις, όμως, εκείνη τη στιγμή γιατί μπορεί να τρομάξει, μπορεί να γίνει κάτι και να... μπορεί να σε πατήσει. Λοιπόν, τι κάνουμε. Αναλόγως σε ποιο σημείο βρίσκεται, ακουμπάμε στο σημείο που θέλουμε ή στο πίσω μέρος ή μπροστά, τον ακουμπάμε λίγο. Το άλογο ξέρει ότι πρέπει να κάνει στην άκρη εκείνη τη στιγμή γιατί νιώθει κάτι και θέλει να το αποφύγει. Άρα κάνει μία κίνηση και γυρίζει έτσι, μέχρι εκεί που θέλεις εσύ το σώμα του, για να πάρεις το αντικείμενο που σου έπεσε. Παράδειγμα. Ένα παράδειγμα απλό. Όλα αυτά έχουνε σημασία στην καθημερινότητα και μόνο, έτσι;

Θυμάστε τις πρώτες φορές που αλληλεπιδράσατε με το άλογο;

Ω ναι, ήταν πολύ έντονες. Ναι, θυμάμαι την πρώτη φορά. Η πρώτη επαφή μαζί του ήτανε ότι σηκώθηκε πάνω στα δύο -που λέμε- έκανε σούζα -που λέμε εμείς-, πολύ απλά, γιατί δεν ήξερε, ήτανε σε μία σε mode φόβου, οπότε σηκώθηκε πάνω στον αέρα για να -με τα μπροστινά του πόδια- και πήγε να μου κάνει μποξ. Δηλαδή θεωρείται στην -ναι, ναι- όχι να κλωτσήσει. Κλωτσιές σημαίνει με τα πίσω πόδια. Με τα μπροστινά σημαίνει ότι: «Θα κάνω μποξ». Και σηκώθηκε πάνω με τα δύο πόδια. Αυτή ήταν η πρώτη μου εμπειρία μαζί του. Η πρώτη. Η δεύτερη εμπειρία αμέσως μετά ήτανε, ότι είδε τον μεγάλο τεράστιο στίβο και ήθελε να τρέξει. Και έτρεξε. Αλλά κι εγώ μαζί του, αλλά με το σχοινί στο χέρι, να μη μου φύγει το άλογο. Θα μπορούσα να το είχα αφήσει, αλλά όμως, πρέπει να περαστεί στο άλογο ότι: «Δεν μπορεί να γίνω το δικό σου. Εγώ είμαι εδώ». Και... άλλα τον κράτησα. Βέβαια, όμως, δεν μπορώ να πω. Ομολογώ με έριξε κάτω, όμως, γιατί ήταν απότομο, ήταν απότομο. Δεν το περίμενα και με είχε παρασύρει για λίγο. Αλλά σηκώθηκα επάνω. Κατάλαβε, όμως, ότι κάτι τον εκράτησε όμως, γιατί δεν μπορούσε να φύγει εντελώς. Για καλή μου τύχη, όμως, είχα το μεγάλο το σχοινί. Και σηκώθηκα επάνω. Θυμάμαι μόνο χαρακτηριστικά και με κοίταξε αυτό. Σταμάτησε, βέβαια, γιατί κατάλαβε μία αντίσταση. Σηκώθηκα επάνω μόνο. Θυμάμαι ότι η πρώτη σκέψη ήταν: «Ω Θεέ μου, τι κάνω τώρα;». Με κοίταξε και περίμενε, η αλήθεια είναι. Αλλά, όμως, γιατί ήξερα ότι δεν πρέπει να γίνει το δικό του, δεν κάνει να περαστεί το δικό του, γιατί μετά θα πάρει τον «αέρα» -σε εισαγωγικά τον αέρα- και δεν θα μπορέσω μετά να τον ελέγξω. Δεν θα μπορέσω να δουλέψω μαζί του. Οπότε σηκώθηκα. Θυμάμαι που τινάχτηκα. Θυμάμαι ότι τα γδαρσίματα που είχα... Κι ένα ωραίο σημάδι. Έφαγα και κλωτσιά παρεμπιπτόντως. Ήτανε το δεύτερο, το τρίτο ήταν αυτό που με παρέσυρε. Θυμάμαι είχα μία ωραία οπλή... Βασικά το σχήμα του ποδιού του το είχα στο μπούτι μου για πολύ καιρό. Είχα αλλάξει -ναι, ναι- ήτανε φοβερό αυτό, το θυμάμαι. Και είπα ρε παιδί μου: «Ή αυτός ή εγώ!». Και αποφάσισα τελικά να το πάρω πολύ πατριωτικά και ξαναπροσπάθησα. Ξανά πάλι να τον προσεγγίσω με διαφορετικό τρόπο. Η αλήθεια ήταν όμως, εκείνη την ημέρα, ήμουνα πολύ απογοητευμένη, γιατί έλεγα ότι: «Δεν θα το καταφέρω τελικά», έτσι; Μετά απ΄ αυτά όλα. Τον έφερα κοντά μου, όμως, με το σχοινί δειλά δειλά. Ήρθε κοντά μου, τον χάιδεψα, του μίλησα. Κατάλαβα, όμως, ότι είχε μία ταχυκαρδία, το ένιωσα βέβ[00:20:00]αια. Άρα σταμάτησα εκεί, εκείνη την ημέρα το σταμάτησα εκεί. Τον κάναμε απλά μόνο έτσι βήματα, όπως να μάθει τις εντολές, το οποίο ακολούθησε. Απογοητεύτηκα πάρα πολύ η αλήθεια είναι, αρχικά. Ήμουνα και άπειρη, δεν ήξερα πώς να το χειριστώ όλο αυτό μ΄ ένα πουλάρι που εντάξει... Ήταν μία πρόκληση βέβαια, αλλά όμως, φοβήθηκα ότι δεν θα τα καταφέρω, έτσι; Βέβαια ήτανε και τα γδαρσίματα και τα σημάδια που είχα. Αλλά όμως, μετά είπα -δεν το 'βαλα κάτω-, είπα: «Εντάξει θα του δώσω χρόνο. Χρειάζεται χρόνο». Και κάπως έτσι, όμως... Δηλαδή η πρώτη μου εμπειρία του, δηλαδή με λίγα λόγια, ήτανε πολύ έντονη μαζί του. Εκείνη την ημέρα. Αυτά όλα τα 3 πράγματα μού τα έκανε μέσα σε λίγο διάστημα, δηλαδή εκείνη την ημέρα όλα έγιναν. Όλα. Η κλωτσιά, οι μπουνιές του και το ότι με παρέσυρε ήταν όλα μέσα σε μία μέρα. Και είπα: «Όχι. Αυτό τώρα δεν θα γίνει άλλο. Φτάνει!». Ομολογώ, όμως, ότι είχα επιμονή και υπομονή, η αλήθεια είναι. Δεν τον χτύπησα ποτέ. Δεν τον έχω τιμωρήσει. Ήξερα ότι ήταν καθαρά φόβου, γιατί δεν ήξερε τι του συμβαίνει. Έδειξα πολλή κατανόηση και μου βγήκε σε καλό. Και το βλέπω σήμερα το αποτέλεσμα. Αλλά ναι, η εμπειρία ήτανε πολύ έντονη.

Και την επόμενη φορά τι κάνατε;

Τα ίδια πάλι. Ίδια διαδικασία με τη διαφορά ότι δεν κλώτσησε, δηλαδή δεν σηκώθηκε πάνω. Ήξερε απ’ τη μυρωδιά του, δηλαδή με μύρισε, με κατάλαβε ότι είμαι εγώ. Αυτό ήταν μεγάλη υπόθεση για μένα, γιατί τα άλογα διαισθάνονται, με την όσφρηση λειτουργούνε. Απ’ τη στιγμή που μύρισε και κατάλαβε ότι του ήμουνα γνωστή μυρωδιά, με ακολούθησε τη δεύτερη φορά. Θυμάμαι δεν με παρέσυρε, αυτό ήταν το καλό, αλλά προσπάθησε να με κλωτσήσει, όμως, η αλήθεια είναι. Ξανά το 'κανε, πήγε να το κάνει. Ήταν απόπειρα. Κατάφερα, όμως, να το αποφύγω. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά, αλλά ήτανε πιο συνεργάσιμος. Άρα ήμουνα σε καλό δρόμο. Βοήθησε αυτό και κάπως έτσι ξεκίνησα, δειλά δειλά. Μελέτησα και πολύ την ύλη που είχα -έτσι;- για την άδεια που ήθελα, γιατί ήμουν ακόμα στα πλαίσια της εκπαίδευσης. Και προσπάθησα απλά να κατανοήσω το πώς σκέφτεται. Βάσει αυτού λειτουργούσα, πάντα αυτό. Πώς σκέφτεται ένα άλογο. Και κάπως έτσι, δηλαδή κάπως έτσι ήταν όλα, δειλά δειλά. Και σταδιακά κόπηκε το ένα, γιατί απόκτησε εμπιστοσύνη, σιγουριά, ασφάλεια. Τα 3 πράγματα που μπόρεσα να δώσω και έδωσα και αποδείχτηκε ότι ναι... Σήμερα φαίνεται το αποτέλεσμα.

Και μετά πότε ξαναπήγατε να το δείτε;

Δηλαδή πήγαινα, όμως, σε καθημερινή βάση. Πήγαινα σε καθημερινή βάση γιατί ήταν σημαντικό για μένα να με έχει, να με αναγνωρίσει στην ιεραρχία ως -πώς λέμε- το άλφα ζώο, έτσι; Να ξέρει ότι θα ακολουθήσει εμένα. Και πήγαινα σε καθημερινή βάση όλο το καλοκαίρι, έτσι; Γιατί ήτανε σημαντικό για μένα να με μυρίσει, να με αναγνωρίσει και να με εμπιστευτεί. Οπότε απ’ τη στιγμή που δεν δούλευα, ήταν για μένα... Εκμεταλλεύτηκα τον χρόνο αυτό. Δηλαδή εκμεταλλεύτηκα όλο το καλοκαίρι.

Και πότε νιώσατε ότι σας εμπιστεύεται;

Ναι. Σε μικροπράγματα. Δηλαδή, στην ιπποκομία ήτανε πολλά σημεία που ακόμα δεν δεχότανε, δεν ήθελε. Δηλαδή κλωτσούσε, με την έννοια ότι τον ενοχλούσε, και όταν το ζώο κλωτσάει ουσιαστικά, σημαίνει ότι ενοχλείται με κάτι. Θέλει να το διώξει. Δεν κλωτσούσε εμένα, απλά η ενόχληση... Προσπαθούσε την ενόχληση να κλωτσήσει. Και τα περισσότερα σημεία που ήτανε έτσι συνήθως κάτω απ΄ την κοιλιά, όσο πιο κοντά πλησίαζα π.χ. στο κομμάτι του, στα σημεία στα ευαίσθητά του εκεί δεν ήθελε. Και το δούλεψα αυτό σιγά σιγά δηλαδή, γιατί να φανταστείς ότι κάποια στιγμή, αν αρρωστήσει το ζώο -ποτέ να μην αρρωστήσει- και πρέπει να 'ρθει ένας κτηνίατρος, πρέπει να το δεχτεί αυτό. Δηλαδή πρέπει κάποιος να τον αγγίξει να δει τι έχει. Μπορεί να 'χει θέμα στους όρχεις του, μπορεί να 'χει κάτι. Δηλαδή, πρέπει να δεχτεί το άγγιγμα. Έχει ζωτικής σημασίας. Το δούλεψα αυτό πάρα πολύ. Δηλαδή έβλεπα ότι μέχρι σ΄ ένα σημείο δεν μ’ άφηνε, μέχρι μ’ άφηνε. Μετά ξανά πάλι πήγαινα πίσω, σε σημεία που με άφηνε και το άρεζε. Μετά ξαναπήγαινα πάλι. Δηλαδή το 'κανα αυτή τη διαδικασία σε καθημερινή βάση. Μέχρι πλέον σήμερα. Αρχικά, δηλαδή, ήμουνα και άτομο που ήμουνα πολύ προσεκτική και επιφυλακτική, να μην πάω πίσω, [00:25:00]απ’ το πίσω μέρος, δηλαδή στα πίσω πόδια παράδειγμα. Τώρα στήνομαι πίσω του. Τώρα μπορώ, έτσι; Πάντα το σκέφτομαι βέβαια. Δεν κλωτσάει, αλλά, όμως, δεν ξέρεις καμιά φορά. Και έλεγα ρε παιδί μου: «Ας μην πάω πρώτα πίσω». Πήγαινα μόνο στο πλάι, τον χάιδευα, όμως πλαϊνά, έτσι; Θέλω, όμως, να μάθει να πηγαίνει κάποιος πίσω του. Σήμερα είμαστε σε σημείο που με δέχεται πίσω του. Μπορώ να τον αγγίξω σε όλα τα σημεία πίσω. Κάτω απ’ την κοιλιά είναι ελάχιστες στιγμές που καμιά φορά δεν το θέλει, αλλά είναι αναλόγως με την ημέρα. Αλλά, όμως και 'μείς, όλες οι μέρες για μας δεν είναι ίδιες. Και 'μείς καμιά φορά το θέλουμε, καμιά φορά δεν θέλουμε να μας χαϊδεύουνε π.χ. σε κάποια σημεία. Υπάρχουν μέρες που μας αρέσει, υπάρχουν μέρες που δεν το θέλουμε. Οπότε φαντάσου και έτσι είναι και στο άλογο. Αλλά, όμως, το 'χω φτάσει ναι, πλέον που μπορώ να στέκομαι πίσω του, χωρίς να 'χω το φόβο. Έχω την έννοια, αλλά όχι τον φόβο να με κλωτσήσει! Είναι μεγάλη εμπιστοσύνη στο άλογο να πας πίσω του, να μπορείς να σηκώσεις την ουρά του και να τον αγγίζεις. Αυτό.

Πώς καταλάβατε ότι αισθάνεται ασφαλής μαζί σας;

Το βλέπω όταν τον χαϊδεύω. Είναι ήρεμος, χασμουριέται. Αυτό είναι ένα ένδειξη στο άλογο ότι νιώθει καλά και ασφάλεια. Όταν το άλογο δεν νιώθει καλά, καταρχήν θα είναι τσιτωμένο, φαίνεται απ΄ το πρόσωπό του, τα μάτια του, τα αυτιά του. Δηλαδή το άλογο το δείχνει με τη γλώσσα του σώματος, δηλαδή πρέπει να προσέχουμε και πάρα πολύ το πώς στέκεται το άλογο. Πώς είναι η ουρά του; Είναι χαλαρή κάτω; Είναι λίγο πιο ανεβασμένη; Τα αυτιά πώς είναι; Είναι πίσω; Πώς είναι τα μάτια του; Πώς είναι τα ρουθούνια του; Όλα αυτά δείχνουνε σε τι φάση είναι το άλογο. Όταν είναι σε χαλαρή φάση, είναι κανονικά η ουρά του κάτω. Τα αυτιά του είναι χαλαρά όπως πρέπει να είναι μπροστά, παίζει δηλαδή. Τα μάτια είναι μισοκλειστά αν είναι χαλαρό. Τα ρουθούνια χαλαρά. Τα χείλια του είναι χαλαρά. Φαίνονται δηλαδή, φαίνεται το άλογο. Και τα μάτια είναι μισόκλειστα δηλαδή ή χασμουριέται. Αυτό δείχνει ότι έχει απόλυτη ασφάλεια και δείχνει εμπιστοσύνη και είναι χαλαρό. Όταν είναι αγριεμένο ή φοβάται, το δείχνει έντονα και μπορεί να δαγκώσει κιόλας. Αλλά, όμως, όχι ότι θέλει να κάνει κακό. Απλά δεν αισθάνεται καλά εκείνη τη στιγμή. Δηλαδή συμβαίνει κάτι, του συμβαίνει κάτι, δεν το 'χει καταλάβει. Αυτό.

Επομένως τώρα που αλληλεπιδράτε με το άλογό σας είναι χαλαρό;

Ναι. Ναι, ναι. Σε καθημερινή βάση το βλέπω. Όταν το χαϊδεύω, παράδειγμα, παίρνω πολύ χρόνο, γιατί μ΄ αρέσει να τον χαϊδεύω. Γιατί είναι τόσο χνουδωτός, που όταν αρχίζω και τον χαϊδεύω με το μάγουλό μου και τον μυρίζω, μ’ αρέσει να τον ακουμπάω, και εκείνη την ώρα έχω και το κεφάλι μου στον στο λαιμό του, στην κοιλιά του. Και όταν κάθομαι δίπλα του και τον αγκαλιάζω έτσι, καμιά φορά γυρίζει και το κεφάλι του και νιώθω την αναπνοή του στο κεφάλι μου. Δηλαδή, με μυρίζει. Νιώθω τα χείλια του στο μάγουλό μου. Και όταν με μυρίζει καμιά φορά, όμως, θέλει και μια λιχουδιά, όμως, βέβαια. Προσπαθεί να βρει και λιχουδιά, έτσι; Για μένα μία ένδειξη -και είναι, όμως, μία ένδειξη- ότι το άλογο αισθάνεται καλά, ότι υπάρχει μια επικοινωνία μη λεκτική αλλά σωματική και θεωρώ και πνευματική πλέον. Έτσι το νιώθω εγώ, έτσι;

Η δική σας η διάθεση πιστεύετε επηρεάζει το άλογο;

Ναι, πάρα πολύ. Το βλέπω. Δηλαδή, όταν έχω μέρες, όταν έχω μία ανησυχία, όταν έχω λίγο χρόνο, έχω μικρό περιθώριο και θέλω να γίνουν όλα πιο γρήγορα, δεν μ’ αφήνει. Βλέπω είναι κι αυτός ανήσυχος. Αντιδρά κι αυτός μετά. Εκνευρίζομαι και γίνεται όλο και πιο ανήσυχο. Μετά, όμως, κάθομαι και σκέφτομαι: «Γιατί αυτό το άλογο είναι ανήσυχο; Τι έχει πάθει σήμερα;» αντί να σκεφτώ ότι, το πώς πήγα εγώ, όμως, να τον παραλάβω απ’ τον στάβλο. Αυτός με περιμένει αλλά εγώ, όμως, ήρθα με μία διάθεση: «Πω πω άντε τώρα να βγούμε γρήγορα και να κάνουμε» αλλά κάνω το λογαριασμό χωρίς τον ξενοδόχο βέβαια, εκείνη τη στιγμή. Και μου δείχνει έντονα ότι: «Φιλενάδα, χαλάρωσε. Σε δείχνω με τη διάθεσή μου. Καθρεφτίζω την διάθεσή σου αυτή τη στιγμή. Cool». Μόνο έτσι ναι, έτσι μου δείχνει. Μου δείχνει πραγματικά, καθρεφτίζει όλο κάθε φορά τη διάθεσή μου. Και από κει το καταλαβαίνω. Και όταν σταματάω και χαλαρώνω και του λέω: «Ναι έχεις δίκιο ρε παιδί μου. Έχεις δίκιο» και τον χαϊδεύω και τον λέω και του μιλάω, είμαστε ΟΚ μετά.

Σας συνέβη πρόσφατα κάτι τέτοιο δηλαδή;

Ναι έχει γίνει. Προχθές, όταν πήγα -προχθές ή εχθές ήτανε- είχα μία εσωτερική έτσι μία... όχι ανασφάλεια, έτσι μία... Ήμουν κάπως, ήμουν περίεργα έτσι, εξωτερικά δεν φαινόταν, αλλά όμως, είχ[00:30:00]α έτσι μία περίεργη φάση. Δεν ξέρω, δεν μπορώ να το περιγράψω. Πάντως ήμουν κάπως, αυτό. Πήγα κανονικά, όμως, στο άλογο. Χαιρετηθήκαμε αλλά, όμως στη διάρκεια, στην ιπποκομία άρχισε να είναι κάπως, να ήτανε πιο ανήσυχος, να είναι πιο ανήσυχος και δεν καταλάβαινα, όμως, γιατί. Μετά άρχισα να τον λέω, ρε παιδί μου, ξέρεις... Να είμαι πιο... να ανεβάσω τον τόνο της φωνής μου, να γίνω πιο έντονα στη φωνή μου: «Τι έγινε ρε παιδί μου; Γιατί το κάνεις αυτό τώρα; Θέλω να σε χτενίσω. Αφού το ξέρεις». Κι όλο και πιο ανήσυχος γινότανε. Και εγώ βέβαια μαζί του. Κάποια στιγμή, όμως, μετά εντάξει, με άφησε με λίγο ζόρι. Τον πήγα μετά στο να βοσκήσει, στο στίβο που έχει πολύ χόρτο και του αρέσει πάρα πολύ. Τον άφησα εκεί πέρα. Μετά έκατσα και σκεφτόμουνα: «Τι έγινε; Δηλαδή αφού ήτανε εντάξει το άλογο, δεν άλλαξε κάτι. Γιατί ήταν, όμως, έτσι;», άρχισα να σκέφτομαι. Και διαπίστωσα ότι, τελικά, το άλογο έχει καθρεφτίσει καθαρά τη διάθεσή μου. Σκεπτόμενη, όμως, όλο αυτό. Και λέω: «Κοίτα να δεις!». Μου έδειξε για ακόμη μία φορά ότι: «Βλέπεις. Αφού είδες πώς είσαι εσύ; Δεν συνεργάζομαι εγώ, όμως. Απ’ τη στιγμή που μου έρχεσαι έτσι, φιλενάδα, δεν συνεργάζομαι εγώ, όμως». Και όντως, δεν συνεργάστηκε. Στο στίβο πήγαμε κανονικά, τη διαδικασία την ξέρει και του αρέσει. Αλλά στην ιπποκομία δεν μ΄ άφησε. Δεν είχαμε επικοινωνία, γιατί εγώ απλά ήμουνα όχι 100% μαζί του. Και μου το 'δειξε πολύ έντονα.

Η διαδικασία στον στίβο που του αρέσει ποια είναι;

Του αρέσει, πρώτα απ’ όλα, γιατί είναι πολύ μεγάλος κι έχει τη δυνατότητα να τρέξει. Τον αφήνω να εκτονωθεί. Δηλαδή, πρώτα απ’ όλα, έχει βέβαια και χόρτο, το οποίο γι’ αυτόν είναι -όπως λέμε ότι ένα τραπέζι γεμάτο με φαγητό- ένα τέτοιο πράγμα είναι γι’ αυτόν. Γι’ αυτόν έχει μόνο φαγητό εκείνη τη στιγμή. Το μυαλό του είναι να βοσκήσει φρέσκο πράσινο χόρτο, έτσι. Και του φαίνεται κιόλας. Βέβαια θα τρέξει πρώτα, θα τρέξει, θα ξεκινήσει να τρέξει, θα κάνει κάτι φιγούρες περίεργες, που κάθομαι και τον χαζεύω. Θα σηκωθεί επάνω, θα κλωτσήσει απάνω, αλλά όμως αυτή είναι η χαρά, δείχνει τη χαρά του! Και για ακόμη μια φορά συνειδητοποιώ όταν τρέχει αυτό το άλογο -πώς λέμε ότι αν η ελευθερία θα είχε ένα όνομα, θα λεγόταν «Άλογο»;- δείχνει όλη την ελευθερία πάνω του. Έτρεχε σαν να μην υπήρχε αύριο. Χαρά! Να χλιμιντρίζει, να κάνει, αυτό. Και μετά θα σταματήσει, αφού εκτονώθηκε, και θ΄ αρχίσει να βόσκει μετά. Αυτή είναι μετά, έτσι μου δείχνει ότι ναι, χαίρεται. Και κάθε μέρα, φυσικά, τον αφήνω να εκτονωθεί και μετά αναλόγως την ημέρα. Μπορεί να περπατήσουμε και εκτός χώρου, δηλαδή εκτός ομίλου, που επίσης, κάνουμε μία διαδρομή να μάθει. Είναι παύλα εκπαίδευση παύλα βόλτα. Δηλαδή κι εκεί να μάθει τα τρακτέρ που είναι στα χωράφια, σκύλους που γαβγίζουν, άλλες μυρωδιές, τα κλαδιά όταν έρχονται πάνω του να μην τα φοβάται, άλλο έδαφος που είναι εξίσου σημαντικό για τα πόδια του, για την οπλή του, να μάθει όχι μόνο το μαλακό, να μάθει ότι υπάρχει και σκληρό έδαφος... Όλα αυτά τα κάνουμε, ναι, ναι, ναι.

Κάθε μέρα που είστε μαζί κάνετε διαφορετικά πράγματα;

Ναι. Προσπαθώ να τον κάνω ένα πρόγραμμα. Δηλαδή, σήμερα για παράδειγμα είχε μόνο την ελευθερία του, να εκτονωθεί στο στίβο μέσα και να βοσκήσει. Ήταν το δικό του, ήταν η δικιά του μέρα. Την επόμενη φορά που θα πάω, θα κάνουμε -είχαμε καιρό τώρα- να βγούμε προς τα έξω μια βόλτα. Εκεί θα φορέσει άλλο καπίστρι. Ξέρει με το καπίστρι. Υπάρχει ένα καπίστρι -το εκπαιδευτικό καπίστρι, που είναι σχοινιένιο- το ξέρει ότι θα έχει εκπαίδευση. Έχει ένα άλλο καπίστρι, που έχει μόνο για την βόλτα του ή για την εκτόνωσή του. Αυτό. Και υπάρχει κι ένα άλλο καπίστρι που έχω για τη γυμναστική του -που αυτό που λέμε συραγωγέα- εκεί που γυμνάζουμε το σώμα και τους μυς, δηλαδή να αποκτήσει μυς. Έχει 3 διαφορετικά καπίστρι και το ξέρει, ναι. Και την επόμενη φορά θα ξανακάνουμε πάλι εκπαίδευση. Δηλαδή θέλω να υπάρχει αλλαγές στο πρόγραμμά του, στην καθημερινότητά του, για να μη βαριέται. Γιατί αν θα βαρεθεί το άλογο, μπορεί να αποκτήσει κακές συνήθειες. Κακές συνήθειες λέγοντας ότι θα κάνει πράγματα... μπορεί ν΄ αρχίσει να δαγκώνει κάτι, γιατί απλά δεν του δίνουμε κάτι, να 'χει ν΄ ασχοληθεί με κάτι. Αυτό. Και χρειάζονται τα άλογα με κάτι ν΄ ασχοληθούν. Έστω και νοητικά.

Όταν πάτε βόλτα τι κάνετε;

Νομίζω είναι η καλύτερή μου η βόλτα αυτή. Πάντα πάμε μαζί, περπατάμε μαζί. Τον αφήνω να βοσκήσει -είτε έχει άφθονο χόρτο αυτή η διαδ[00:35:00]ρομή- και περπατάμε. Τον πάω σε διάφορα μέρη, τον περνάω και σε πηγαδάκια που έχει νερό, που είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί τα άλογα φοβούνται τα πηγαδάκια με νερά. Τον θέλω, όμως, να μάθει να πατάει και μέσα στα νερά. Θέλω να μάθει τα κλαδιά που εξέχουν έτσι μπροστά μας, να τα μάθει να τα περνάει χωρίς να τα φοβάται. Μπορεί μ΄ έναν αέρα λίγο να κουνιούνται αυτά, το άλογο να το βλέπει λύκους. Αυτό δεν κάνει, γιατί φαντάσου, κάποια στιγμή αυτό το άλογο θα ιππεύεται. Δεν μπορώ να ρισκάρω εγώ που θα είμαι πάνω, να πεταχτεί ένα κλαδί λόγω του αέρα και να με ρίξει κάτω γιατί θα τρομάξει, θα σηκωθεί επάνω. Λογικό είναι, γιατί δεν ξέρει τι είναι. Πρέπει να μάθει τους θορύβους, τα τρακτέρ που οργώνουνε το χωράφι δίπλα, τα σκυλιά που είναι πιο πέρα που γαβγίζουνε... Δηλαδή να μην νιώθει παντού κίνδυνο, δηλαδή να ξέρει ότι αυτά όλα, οι ήχοι, είναι γνωστοί, «Είναι όλα άφοβα, δεν πρέπει να φοβάμαι!». Και ουσιαστικά είναι αυτό. Κι απολαμβάνω γιατί του μιλάω, τον χαϊδεύω... Και δείχνει, όμως, ότι μου δείχνει ότι είναι ευχαριστημένος. Μου δείχνει μία ευχαρίστηση. Κάνουμε μία αρκετή διαδρομή και μετά γυρίζουμε πίσω, γιατί ό,τι μαθαίνει απ’ τη μία πλευρά -όπως είπαμε απ’ τη μία πλευρά- πρέπει μάθει και απ’ την άλλη, γιατί έχει δύο εγκεφάλους ουσιαστικά. Είναι σαν να έχω δύο άλογα, να φανταστείς. Ό,τι κάνουμε απ’ τη μια πλευρά, ξέρεις, γυρίζουμε πάλι πίσω και κάνουμε το ίδιο πάλι και απ’ την άλλη. Θέλω να τα μάθει ομοιόμορφα.

Εσείς πώς αποφασίσατε ν΄ ασχοληθείτε με αυτό;

Ξεκίνησε βασικά... Είχα κάποτε μία σχέση το οποίο έχει άλογα, αλλά ήταν πολλά πράγματα όμως, που θα ήθελα να μάθω περισσότερα πράγματα για το άλογο. Το να ιππεύεις είναι το μόνο εύκολο, έτσι; Να πεις: «Αχ τι ωραία! Καβαλάω -ξέρεις- το άλογο και πάμε στα δάση και στη θάλασσα και είναι ωραία». Αλλά, όμως, μου έλειπε το ότι, το πώς σκέφτεται ένα άλογο, πώς εκπαιδεύεται αυτό το άλογο για να φτάσει σ΄ αυτό το σημείο, να καβαλιέται αυτό το άλογο τι έχει περάσει άραγε; Ποια είναι η διαδικασία; Μετά, όμως, μετά είχε βγει ένα πρόγραμμα και πήγα για τη θεραπευτική ιππασία πρώτα, ξεκίνησα. Έτσι ξεκίνησαν όλα. Το οποίο έμαθα κι εκεί κάποια πράγματα στη θεωρία, όταν κάναμε το θεωρητικό κομμάτι. Και πάλι, όμως, είχα... Δεν με κάλυπτε, όμως, όλο αυτό. Δηλαδή μου έλειπαν πάλι πράγματα, όπως πάλι πώς σκέφτεται ένα άλογο; Πάλι θεραπευτική ιππασία ναι μεν, πάλι όμως, έχει να κάνει με μία συγκεκριμένη ομάδα ατόμων στο κομμάτι αυτό. Σίγουρα μαθαίνεις κάποια πράγματα. Σίγουρα εκπαιδεύεται διαφορετικά το άλογο. Ναι, αλλά, όμως, ναι, αλλά, όμως, πώς σκέφτεται, όμως, ένα άλογο; Πάλι ερχόμουν εκεί στο σημείο ότι εντάξει. Θεραπευτική ιππασία σημαίνει ότι το άλογο ήδη ιππεύεται. Στη θεραπευτική ιππασία, όμως, όταν θ΄ ανεβεί ένα άτομο με ειδικές ανάγκες, σίγουρα έχει άλλη διαδικασία. OΚ. Αλλά, όμως, αυτό το άλογο, πώς εκπαιδεύτηκε αυτό το άλογο; Πώς σκέφτεται αυτό το άλογο; Και δεν με κάλυψε όλο αυτό και αναζητώντας για μαθήματα, σεμινάρια, είχα βρει ένα στο εξωτερικό, ένα εξ αποστάσεως σπουδών πρόγραμμα, το οποίο ήτανε το καθαρά εδάφους. Λέγεται δουλειά εδάφους -horsemanship- και πώς εκπαιδεύεις ένα άλογο απ’ την αρχή. Ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα, το οποίο αυτό μόνο στη Γερμανία ήτανε να γίνει. Για καλή μου τύχη, όμως, μπόρεσα να το κάνω στο εξ αποστάσεως. Έμαθα καθαρά θεωρία, επί 5 μήνες διάβαζα. Είναι ηθολογία αλόγων, έτσι; Εκεί μαθαίνεις πώς σκέφτεται, πώς λειτουργεί το άλογο, πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος του αλόγου, βασικά από πριν πόσα εκατομμύρια χρόνια πίσω, πώς ήτανε το άλογο, έτσι; Φαντάσου ότι το άλογο παλιά ήτανε σε ύψος αλεπού. Με την εξέλιξη, με τα χρόνια, είναι τώρα σ΄ αυτό το ύψος που είναι, έτσι; Και ποικιλίζει, βέβαια, τώρα δεν το συζητώ. Αλλά, όμως, τότε ήταν αλλιώς τα πράγματα. Τότε ήταν και η κατασκευή του αλόγου διαφορετική. Δηλαδή έμαθα πάρα πολλά πράγματα για το άλογο. Και κάπως έτσι, δηλαδή αυτό το ότι, ουσιαστικά απαντήθηκαν τα ερωτήματά μου. Πώς σκέφτεται ένα άλογο; Πώς πρέπει να εκπαιδευτεί ένα άλογο; Σίγουρα υπάρχουν χίλιοι δυο τρόποι. Αλλά, όμως, υπάρχουν τα πιο σημαντικά. Πώς θέλεις το άλογο; Θέλεις να σε σέβεται; Να μπορείς να συνεργαστείς μαζί του; Να συνυπάρχεις μαζί του; Να είστε φίλοι; Αλλά ήσουν και να είσαι εσύ, όμως, που καθοδηγεί το άλογο; Να σε εμπιστεύεται; Ή θέλεις να σε φοβάται; Φυσικά θέλεις να σε εμπιστεύεται το άλογο. Θέλεις να νιώθει καλά το άλογο μαζί σου. Θέλε[00:40:00]ις ένα παρτενέρ να έχεις. Θες έναν φίλο. Θέλεις να έχεις κάτι δίπλα σου, που να λες, ρε παιδί μου, ότι: «Αισθάνομαι καλά μαζί του κι αυτό μαζί μου». Οπότε μπήκα σε αυτή τη διαδικασία και κάπως έτσι, ξεκίνησε και παράλληλα με την εκπαίδευση του αλόγου. Δηλαδή ήταν ένα μέρος θεωρίας και ένα μέρος πρακτικής. Και στο τέλος, πρέπει να προσκομίσεις μία εργασία και ένα βιντεάκι που εκπαιδεύεις το άλογο με τα κριτήρια που ζητάν΄ αυτοί. Και έτσι έχω αποκτήσει την άδεια του εκπαιδευτή αλόγων. Και βάσει αυτό, συνεχίζω, βέβαια, την εκπαίδευσή του. Δεν τελειώνει ποτέ η εκπαίδευση του αλόγου. Ποτέ. Απλά η βάση. Στήνεις βάσεις σωστές και βάσει αυτό μετά, κάνεις όλα τα υπόλοιπα. Συνεχίζεις κι άλλα και κάνεις κι άλλα και κάνεις κι άλλα. Αφού έχει έχουν στηθεί σωστές βάσεις και το άλογο είναι σ΄ ένα σημείο που εμπιστεύεται, μπορείς να κάνεις κι άλλα πράγματα. Και κάπως έτσι στήνω. Στήνω έναν τοίχο πιο πάνω, πιο πάνω, πιο πάνω. Πώς στήνεις ένας σπίτι; Έναν τοίχο που ξεκινάς από κάτω χαμηλά και ανεβαίνεις. Αυτό. Με την ίδια λογική, όμως, είναι και μ΄ ένα παιδί. Όταν παιδαγωγείς ένα παιδί. Τι θέλεις απ’ το παιδί σου; Να σε φοβάται ή να σε σέβεται; Εμπιστοσύνη, ασφάλεια, δεν σηκώνουμε χέρι στο παιδί, γιατί θα φοβηθεί. Κάπως έτσι, όπως σκέφτεσαι μ΄ ένα παιδί -πώς θέλεις να το να το έχεις ρε παιδί μου, πώς θες να το μεγαλώσεις, με τι βάσεις και αρχές- με την ίδια λογική, όμως, το κάνεις μ΄ ένα άλογο. Απλά πρέπει να μάθεις ουσιαστικά βέβαια πώς σκέφτεται ένα άλογο για να στήσεις θεμέλια σωστά. Αυτή είναι η διαφορά. Αυτό.

Και ποιο είναι το επόμενο επίπεδο που θέλετε να κατακτήσετε;

Το επόμενο. Θα ‘θελα μαζί του... δηλαδή αυτό που θέλω να καταφέρω μαζί του, είναι να δουλέψω και χωρίς σχοινί. Αυτή τη στιγμή δουλεύουμε πάντα μ΄ ένα σχοινί -εκπαιδευτικό σχοινί- που είναι μεγάλο. Όταν το άλογο, όμως, έχει δουλευτεί για αρκετό καιρό -ίσως και για χρόνια, έτσι;- μετά μόνο με τη γλώσσα του σώματος. Το άλογο λειτουργεί με τη γλώσσα του σώματος. Όταν, όμως, δεν έχει άλλο το σχοινί, υπάρχει ήδη μ΄ ένα αόρατο σχοινί, θα έλεγα. Το άλογό, γιατί έχει μάθει πάντα με σχοινί με σχοινί, κάποια στιγμή, όμως, αυτό το σχοινί περισσεύει, γιατί έχει μάθει! Ξέρει να κάνει τις ασκήσεις, τα μαθήματά του... Ξέρει τι πρέπει να κάνει στην εκπαίδευση. Και μετά το μαθαίνεις, ό,τι έχει μάθει με σχοινί, μπορεί να μάθει και χωρίς σχοινί. Αλλά μόνο με τη γλώσσα του σώματος και με την προσοχή του. Αυτό είναι το επόμενο στάδιο που θέλω να κάνω. Αυτό θεωρείται στην εκπαίδευση των αλόγων μεγάλο... δηλαδή -πώς να πω;- κερδίζεις πολλά. Δηλαδή, όταν έχεις αποκτήσει μεγάλη εμπιστοσύνη και με το άλογο και ξαφνικά δουλεύεις χωρίς σχοινί, σημαίνει ότι το άλογο σε εμπιστεύεται τυφλά. Σε βαθμό τέτοιο που μπορείς να κάνεις ό,τι κάνεις, δηλαδή, χωρίς σχοινί. Έχεις κερδίσει την εμπιστοσύνη του, σε ακολουθεί. Όπως και στη φύση, βέβαια, έτσι; Το άλογο ακολουθεί τυφλά, πάντα ιεραρχικά, το πιο ανώτερό του και δεν έχει σχοινί, ακολουθεί.

Και πώς σκοπεύετε να το καταφέρετε;

Εντάξει, υπάρχουν ειδικά μαθήματα. Δηλαδή, πρέπει να μπει το άλογο σε μια διαδικασία ειδική. Αλλά, όμως, τώρα ακόμα στη φάση δεν είμαστε, δηλαδή δουλεύουμε ακόμα με σχοινί, γιατί ακόμα είναι πολύ μικρός. Δηλαδή πρέπει ακόμα να μάθει πολλά πράγματα το οποίο, όμως, καταφέρνω μόνο με το σχοινί. Δεν γίνεται αλλιώς. Και μετά -ίσως του χρόνου- όταν έχει αποκτήσει μία άλφα εμπειρία και με τη σέλα, γιατί του χρόνου θα καβαληθεί. Αυτή τη στιγμή ακόμα δεν καβαλιέται το άλογο, είναι μικρό. Απ’ τα 4 και μετά θεωρείται ότι είναι σε μία ηλικία που μπορεί να καβαληθεί. Ε και σιγά σιγά μετά πας στο επόμενο βήμα. Λες: «Μετά θα τον μάθω χωρίς σχοινί». Δηλαδή γι΄ αυτό που είπα πριν, ότι ποτέ η εκπαίδευσή του δεν τελειώνει του αλόγου. Ανεβάζεις, πάντα στήνεις πάλι κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα. Αλλά, όμως, πρέπει να πω πιο πριν να 'χουμε κάνει τα θεμέλια σωστά. Προσπαθώ. Θέλει λίγο μελέτη ακόμα αυτό, αλλά είμαστε σε καλό δρόμο. Επιχείρησα χωρίς σχοινί. Το καταφέρνω δεν το καταφέρνω.

Τι έγινε;

Είχαμε τις προάλλες... ήμασταν στο στίβο. Κάναμε με το σχοινί τις ασκήσεις που ήθελα να κάνω μαζί του. Καταφέραμε να πατήσει σε σακούλες επάνω με τα πόδια του, χωρίς να φοβάται. Και μετά αποφάσισα να τον αφήσω ακόμα ελεύθερο, αφού τελειώσαμε. Τον έβγαλα απ’ το σχοινί, να είναι λίγο ελεύθερος, μέχρι να μαζέψω εγώ τα αντικείμενα που είχα κάνει μαζί του. Εκείνη τη στιγμή, είχα [00:45:00]κάτι βαλβίδες κάτω, σε σειρά και τις πέρασε μόνος του. Πήγε από πάνω και τις πέρασε μόνος του. Πιο πριν τις είχαμε κάνει, όμως, εμείς αυτό, σαν άσκηση. «Αχ -λέω- κοίτα να δεις!». Δηλαδή αν θα το είχα κάνει στημένο αυτό, δεν υπήρχε περίπτωση αυτό να το καταφέρω έτσι, και χωρίς σχοινί. «Α -λέω- τώρα τι θα κάνω τώρα; Πώς θα του το μάθω τώρα χωρίς σχοινί τώρα αυτό μία φορά να το περάσουμε μαζί;» Έτσι για να ευχαριστηθώ εγώ, ρε παιδί μου. Είχα μια λιχουδιά στην τσέπη και αυτός βοσκούσε. Και τον φωνάζω να 'ρθει μόνος του. Δεν ερχότανε. Εγώ ήμουνα απ’ την άλλη πλευρά απ’ τις βαλβίδες και αυτός απ’ την άλλη, αντίθετα έτσι. Και περίμενα να 'ρθει. Δεν ήρθε. Πήγα εγώ εκεί πέρα, είχα τη λιχουδιά. Το άφησα να το μυρίσει και την έβαλα ξανά πάλι στην τσέπη και έφυγα. Και πέρασα όλες τις βαλβίδες. Και αυτός μετά ακολούθησε. Ακολούθησε και κάποια στιγμή έτσι όπως γύρισα πίσω, με ακολούθησε βλέπω. Ξανακάνω έτσι ένα γύρο και ξαναπερνάω τις βαλβίδες και αυτός από πίσω μου. Και το κράτησα και σε βιντεάκι, ήτανε μία φίλη εκεί πέρα. Και, ναι, τον επιβράβευσα με αυτή τη λιχουδιά επιτέλους. Και λέω: «Κοίτα να δεις! Με τη λιχουδιά τον κέρδισα». Βέβαια, όμως, ό,τι οι ασκήσεις κάναμε, πάντα τον επιβράβευσα με λιχουδιά. Δηλαδή ό,τι κέρδισα στον Ναβάρ, το κέρδισα με την εμπιστοσύνη, αλλά πάντα με την επιβράβευση με τις λιχουδιές. Ότι έκανε κάτι πάρα πολύ καλά και το ξέρει. Και το έφαγε, βέβαια, με πολλή ευχαρίστηση, αυτή τη λιχουδιά. Και μετά τον άφησα, μετά είπα: «Τώρα είσαι ελεύθερος, τώρα πάνε στα χόρτα σου να βοσκήσεις». Και το 'κανε. Αυτό, ένα παράδειγμα δηλαδή.

Η δική σας η εκπαίδευση πόσο καιρό κράτησε;

Συνολικά 10 μήνες. 10 μήνες. 5 μήνες έκανα θεωρία, 5 μήνες πρακτική.

Και πώς ήταν;

Έχει πολύ ενδιαφέρον. Μ΄ έβαλε σε προβληματισμούς, σε σκέψεις και σε στεναχώρια. Δηλαδή στεναχώρια, όμως, με την έννοια ότι τελικά αδικείται πάρα πολύ το άλογο, γιατί δεν έχει μιλιά φυσικά. Σου δείχνει βέβαια, αλλά πρέπει να δώσεις πάρα πολλή προσοχή στο άλογο. Και με στεναχώρησε ότι γνωρίζοντας όταν έκανα τη θεωρία και γνωρίζοντας όταν ήρθα σε επαφή με το άλογο και γνωρίζοντας όλο αυτό, σκεπτόμενη μετά στο παρελθόν, δηλαδή πόσο αδικούμε τα άλογα όταν δεν γνωρίζουμε; Ή και γνώσεις που βλέπω υποτίθεται, αλογάδες που έχουμε, που κάθονται και ασχολούνται με τα άλογα.,, Τώρα που τους βλέπω και τους παρατηρώ, θεωρώ ότι γίνονται πολλά λάθη, κατά τη γνώμη την προσωπική μου. Θεωρώ ότι γίνεται λάθος προσέγγιση και αδικείται το άλογο. Αυτό με στεναχωρεί. Και προσπαθώντας λίγο να μιλήσω με τους ανθρώπους, όχι να τους επιβάλλω ή να τους πω ότι: «Εγώ τα ξέρω καλύτερα», αλλά προσπαθώ λίγο να τους κατατοπίσω λίγο: «Σκέψου λίγο, όμως, αυτό. Μήπως αδικείς το άλογο αυτή τη στιγμή; Μήπως σου δείχνει κάτι το άλογο και δεν το 'χεις καταλάβει; Υπάρχουν και μέρες που δεν θέλει το άλογο. Δηλαδή γιατί να το ζορίσω το άλογο; Δηλαδή εσύ θέλεις κάθε μέρα να βγαίνεις; Δεν θες μία μέρα λίγο να κάτσεις στο σπίτι π.χ.;» Δηλαδή τέτοια πράγματα. Εντάξει, νιώθω μία αντίσταση, ξέρεις του τύπου ότι: «Τι θες να μας πεις εσύ; Εμείς που είμαστε, ξέρω 'γω, πολλά χρόνια σ΄ αυτό το κομμάτι απάνω κι έρχεσαι εσύ ξαφνικά!». Αλλά δεν έχει σκεφτεί ο κόσμος ότι εξελίσσεται αυτό το κομμάτι. Έχει γίνει ολόκληρη επιστήμη γύρω απ’ το άλογο. Καμιά φορά, όμως, ότι πολύς κόσμος μένει ακόμα με αυτά που έχουνε μάθει, ξέρω 'γω, 10-15 χρόνια. Αλλά, όμως, αν δεις τώρα πώς είναι τα πράγματα, τι καταγράφονται πλέον, τι λάθη γίνονται ή μάλλον αδικείται το άλογο, έτσι; Με στεναχωρεί πάρα πολύ αυτό. Δεν θέλω να αλλάξω τον κόσμο αλλά αν μπορώ να συμβάλω έστω στην αλλαγή, στο πιο θετικό ότι -ξέρεις-: «Δώσε λίγο προσοχή σ΄ αυτό που σου λέω. Δεν το λέω γιατί σ΄ το λέω για να 'μαι ξερόλας, αλλά ίσως το άλογο αδικείται αυτή τη στιγμή από σένα. Δώσ’ του λίγο πιο πολλή προσοχή. Δώσ΄ του λίγο υπομονή -ξέρεις- παραπάνω!». Αυτό. Αυτό με στεναχωρεί. Με προβλημάτισε, βέβαια, και στη διάρκεια που... προβληματισμοί ότι, πόσα λάθη έχω κάνει κι εγώ άθελά μου, είτε ακούγοντας κάποιους άλλους. Πριν μπω στο κομμάτι αυτό, έτσι; Να διαβάσω για το άλογο, το πώς σκέφτεται. Και λέω ρε παιδί μου: «Εντάξει, έχω κάνει λάθη και με στεναχωρεί αυτό αλλά προσπαθώ, τουλάχιστον, μ΄ αυτό το άλογο...». Σίγουρα θα κάνω λάθη, μικρολαθάκια. Μπορώ να κάνω κάτι λάθος, αλλά θα το διορθώσω. Θα φροντίσω, όμως, να το διορθώσω, γιατί βλέπω ότι ό,τι έχω κάνει μέχρι στιγμής, δεν μπορεί να είναι τόσο λάθος, γιατί βλέπω το αποτέλεσμα. Γιατί όλοι με λένε: «Έχεις αρσενικό άλογο; Είναι εκτομίας; Το 'χεις κάνει -ρε παιδί μου ξέρεις-... Είναι εκτομίας;» «Όχι, ακόμα δεν είναι εκτομίας. Είναι ακόμα αρσενικό, δηλαδή είναι ακόμα βαρβάτο», γιατί έχει ορμόνες. Μου λένε: «Α πολλή υπομονή». Λέω: «Γιατί ρε πα[00:50:00]ιδιά; Είναι ήσυχο και αλληλεπιδρά με άλλα άλογα»». Ναι φυσικά 2 αρσενικά θέλει μεγάλη προσοχή. Αλλά, όμως, έχει αποδείξει το άλογο ότι και με θηλυκές που έρχονται σε οίστρο -είναι εποχή που έχουνε οίστρο τώρα οι θηλυκές, άρα υπάρχει μια αναστάτωση στα αρσενικά, στα βαρβάτα, αυτά που δεν έχουνε κοπεί που λέμε, που δεν είναι εκτομίας- κι όμως, το άλογο ακολουθεί εμένα, έτσι; Είχαμε χθες ένα παράδειγμα, είχαμε μία θηλυκιά που είναι σε οίστρο. Εντάξει, εννοείται η φύση φωνάζει, έτσι; Λογικό είναι. Αναπαραγωγή. Σε πληροφορώ, όμως, ο Ναβάρ ναι μεν αναστατώθηκε -χλιμίντριζε λίγο και το είδε, μύρισε- αλλά δεν έκανε φασαρία μεγάλη. Τον είπα: «Όπα όχι. Τώρα θα ακολουθήσεις εμένα, έχουμε δουλειά». Κι ακολούθησε, όμως. Για μένα είναι μεγάλη υπόθεση αυτό. Ένα άλλο, όμως, βαρβάτο θα μπορούσε να κάνει φασαρία, δηλαδή μπορούσε να σηκωθεί απάνω, να δαγκώσει, γιατί θέλει να πάει στη θηλυκιά και είναι λογικό, είναι λογικό. Εγώ θεωρώ, όμως, όταν εκπαιδεύεται σωστά το άλογο -το αρσενικό- δεν θα κάνει έτσι. Το βλέπω, δηλαδή, το αποτέλεσμα. Γιατί εκεί στους στάβλους έχουμε και αρσενικά βαρβάτα, έχουμε και εκτομίας φυσικά, αλλά έχουμε και πάρα πολλές θηλυκιές. Δηλαδή πώς θα γίνει; Κι όμως, κι όμως. Κι όμως, γίνεται, έτσι;

Πώς σκοπεύετε να συνεχίσετε την πορεία σας πάνω σε αυτό;

Εντάξει, εγώ θέλω βασικά... τον έχω πάρει με γνώμονα ότι θέλω να γεράσω μαζί του. Φυσικά, δεν τον έχω για να γίνει επίβαση, δεν θέλω να τον έχω για τον αθλητισμό -παρόλο που είναι άλογο αντοχής, δηλαδή μπορεί να γίνει και αθλητής- δεν έχω κάτι τέτοιο στο μυαλό μου. Θέλω απλά μία παρέα, μία καλή παρέα. Έχω δεθεί πάρα πολύ με αυτό το ζώο. Δεν μπορώ να φανταστώ χωρίς αυτό να είμαι τώρα. Φαντάσου τώρα εδώ που συζητάμε, τον έχω στο μυαλό μου, έτσι; Μπορεί για μία μέρα, δύο -όταν βρέχει για παράδειγμα- δεν μπορώ να πάω. Αλλά θα πάρω, όμως, ένα τηλέφωνο τον υπεύθυνο που είναι εκεί και θα ρωτήσω: «Τι κάνει;», μου λέει: «Καλά είναι», ξέρεις. Στη δεύτερη μέρα και ας βρέξει θα πάω. Θα πάω, όμως. Θέλω να τον δω, θέλω να πάω να τον δω, να με μυρίσει, να τον κάνω και μία ιπποκομία. Άσχετα αν είναι καθαρός, να τον κάνω πιο καθαρό, ξέρεις. Όχι, θα τον πάρω και τη λιχουδιά του. Και να μην μπορούμε να κάνουμε πράγματα μαζί εκείνη τη στιγμή, αλλά, τουλάχιστον, θέλω να υπάρχω σαν παρουσία. Δηλαδή, δεν θέλω να μεσολαβήσουν πολλές μέρες. Για μένα είναι πολύ σημαντικό αυτό, η επαφή, να υπάρχει, να συνεχίζει να υπάρχει! Και υπάρχει. Ναι, θέλω απλά να είμαστε μαζί. Και θα είμαστε μαζί. Σίγουρα θα κάνουμε κάποια στιγμή... θα 'θελα να δοκιμάσω, όμως, να τον εκπαιδεύσω για τον αθλητισμό δηλαδή γιατί είναι άλογο αντοχής. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να συμμετάσχει και σε αγώνες αλλά, όμως, δεν θα πάμε για να κερδίσουμε κάτι, έτσι; Ή να πάρουμε μία πρόκριση για να πάει σε βαθμίδες, σε αγώνες, έτσι; Μπορεί να συμμετάσχουμε σε αγώνες καθαρά για εκπαιδευτικούς λόγους, δηλαδή γίνεται και αυτό. Δεν παίρνεις πόντους, δεν παίρνεις πρόκριση. Απλά το κάνεις για την εμπειρία. Και δοκιμάζεις, βέβαια, το άλογο πώς πάει. Αντέχει το άλογο; Το έχεις κάνει, το έχεις αθλήσει καλά για να μπορεί να συμμετάσχει; Δηλαδή υπάρχει κι αυτό, να συμμετάσχει σε αγώνες, αλλά για εκπαιδευτικούς λόγους. Αυτό θα 'θελα να το κάνω μαζί του, αλλά καθαρά μόνο για μας. Ούτε να πάρω την πρωτιά. Και τελευταίοι να είμαστε, θέλω να κάνω μόνο αυτή την εμπειρία μαζί του. Καθαρά γι΄ αυτό. Έτσι το 'χω στο μυαλό μου.

Υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να προσθέσετε;

Το μόνο που θέλω να πω είναι ότι αδικείται πάρα πολύ το άλογο. Όσοι θέλουν να ασχοληθούν με το άλογο ή έχουν άλογα, θέλω να περάσω το μήνυμα ότι «δώστε λίγο προσοχή»: το άλογό σας έχει πάντα κάτι να σας πει. Σας διδάσκει κιόλας. Διδάσκει. Το άλογο διδάσκει. Διδάσκει υπομονή, αλλά όμως και επιμονή. Και χαίρομαι που είναι δάσκαλος στο κομμάτι το ότι -αυτό που είπα πριν- ότι κάνεις τον λογαριασμό χωρίς τον ξενοδόχο. Δηλαδή, όταν πας στο άλογο θα πρέπει να φροντίσεις εσύ να είσαι καθαρή μέσα σου, να είσαι 100% εκεί, γιατί το άλογο θα καθρεφτίσει ακριβώς τη διάθεσή σου. Άρα η μέρα μπορεί να πάει πολύ χάλια, έτσι; Αλλά μην τιμωρείς το άλογο γι’ αυτό. Τιμώρησε τον εαυτό σου δηλαδή μ΄ αυτό. Δηλαδή, δες το ότι εσύ φταις γι΄ αυτό. Δηλαδή θέλω να περάσω το μήνυμα ότι «δώστε περισσότερη προσοχή, τι έχει να σας πει το άλογο». Και βρείτε, κάντε σεμινάρια! Κάντε σεμινάρια, δηλαδή πριν αποφασίσετε να πάρετε ένα άλογο, αναρωτηθεί[00:55:00]τε γιατί θέλετε να το πάρετε; Τι άλογο θέλετε; Για ποιο σκοπό το 'χετε, έτσι; Γιατί, να φανταστείτε, το άλογο έχει περάσει σίγουρα από πολλά χέρια. Μπορεί να έχει κακοποιηθεί κιόλας, έτσι; Δηλαδή είμαι της άποψης ότι αν θα το πάρεις, κράτησέ το. Αν δεν έχεις σκοπό ή απλά μόνο γιατί είναι μόδα ή γιατί απλά θέλει το παιδί σου, μην το κάνεις. Μην το κάνεις. Αυτό. Δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω. Ευχαριστώ που ακούστηκα!

Σας ευχαριστώ πολύ!

Εγώ ευχαριστώ!