[00:00:00]Είμαι η Αγλαΐα Παντελάκη, ερευνήτρια στο Istorima. Eίμαι με τη Μαρία Παζαριώτη στην Αθήνα, έχουμε 5 Αυγούστου του 2022 και ξεκινάμε. Θα ήθελες να μας πεις λίγα λόγια για εσένα και για τη ζωή σου;

Γεια σας. Ονομάζομαι Παζαριώτη Μαρία, είμαι 28 ετών, είμαι ιδιωτική υπάλληλος και θα ήθελα να σας περιγράψω κάποιες πτυχές της ζωής μου και τη μάχη που έχω με την κατάθλιψη μέχρι τώρα. Λοιπόν, από μικρό παιδί ήμουν ένα πολύ ήσυχο παιδί, φύσει καταθλιπτικό θα έλεγα, κάτι το οποίο δεν είχαν ψάξει οι γονείς μου, απλά με θεωρούσαν ένα πολύ ήρεμο παιδί, που τους άκουγε σε όλα, χωρίς να ανησυχήσουνε κάποια στιγμή και να πούνε αν αυτό είναι φυσιολογικό για την ηλικία μου. Θα έλεγα ότι τα πρώτα σημάδια τα έδειξα στους γονείς μου στην ηλικία των 4 ετών, όπου είχαμε μία απώλεια ενός πολύ κοντινού συγγενή μας, του πρόπαππού μου, και θυμάμαι τον εαυτό μου να έχω τα πρώτα ψυχοσωματικά προβλήματα. Δηλαδή, προβλήματα με το στομάχι μου, που θυμάμαι συνέχεια τον εαυτό μου, μόλις αγχωνόμουνα με κάτι, να κάνω εμετό. Οπότε, θεωρώ ότι τότε έδειξε τα πρώτα σημάδια η ζωή. Στο δημοτικό δεν έπαιζα με τα άλλα παιδιά, ήμουνα λίγο αντικοινωνική. Καθώς περνούσανε τα χρόνια και έφτασα να μπω στην προεφηβεία και στην εφηβεία αρχίσανε οι ανασφάλειες. Δεν αγαπούσα τον εαυτό μου. Έβλεπα μία Μαρία πάρα πολύ άσχημη, ενώ οι περισσότεροι μου λέγανε ότι αντικειμενικά είμαι μία όμορφη κοπέλα. Εκεί ξεκίνησαν τα πρώτα σημάδια της ανορεξίας. Έβλεπα τον εαυτό μου πολύ χοντρό, ενώ ήμουνα μία κανονική κοπέλα. Ξεκίνησα να μην τρώω. Θυμάμαι ότι είχα φτάσει —είμαι 1,70 στο ύψος— και είχα φτάσει στα 48 κιλά, που ήμουνα πάρα πολύ αδύνατη για το ύψος μου, αλλά εγώ και πάλι, ενώ είχα φτάσει στα 48 κιλά, έβλεπα τον εαυτό μου πάρα πολύ άσχημο και πάρα πολύ χοντρό. Στη συνέχεια… Βέβαια, δεν ξέρω αυτό αν το έκανα, για να με λυπηθεί κάποιος, να μου δώσει σημασία ή να μου δώσουν σημασία οι γονείς μου, κάτι το οποίο δεν έκαναν. Στη συνέχεια, όταν έφτασα στην ηλικία των 15 ετών, όταν πήγαινα δηλαδή στο λύκειο, άρχισε ο εθισμός μου με το αλκοόλ. Άρχιζα με ένα ποτό, έφτασα στα 18 μου να πίνω ένα μπουκάλι. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τα 22-23. Μέχρι που κάποια μέρα ξύπνησα και αντί να θέλω να πιώ καφέ, άνοιξα το ψυγείο, πήρα μία μπύρα και την ήπια, στις 9:00 η ώρα το πρωί. Λοιπόν και τότε ξεκινάει και η μάχη μου με τα ψυχοσωματικά προβλήματα. Στα 22 μου έπαθα την πρώτη κρίση πανικού και στη συνέχεια έπαθα την πρώτη σπαστική κολίτιδα, που είναι η απόρροια των κρίσεων, διότι ο γιατρός μου είπε ότι το στομάχι είναι ο δεύτερος εγκέφαλος και εκεί άρχισε και με χτυπούσε όλο αυτό το άγχος και η στενοχώρια και ό,τι βίωνα μέχρι τότε. Θυμάμαι ότι ήμουνα στο σπίτι. Με έπιασε ένας αφόρητος πόνος, που δεν μπορούσα να βρω από πού προέρχεται, πήρα τη μαμά μου τηλέφωνο και της λέω: «Νομίζω ότι θα πεθάνω», γιατί όλο αυτό συνοδευόταν και με κρίση πανικού παράλληλα. Θυμάμαι ότι με πήγε στα έκτακτα, μου κάνανε γενικές εξετάσεις και αργότερα έμαθα ότι το έντερο μπορεί να σου προκαλέσει τόσο μεγάλο πόνο, που να ν[00:05:00]ομίζεις ότι χτυπάει ακόμη και στην καρδιά σου. Οι γιατροί με συμβούλευσαν να μην αγχώνομαι, να μην στενοχωριέμαι. Λοιπόν και εκείνη η πρώτη επαφή με τα ψυχοσωματικά προβλήματα ήταν η πιο έντονη. Αργότερα, θυμάμαι ότι όλο αυτό γινόταν πιο έντονο και καθώς περνούσε ο καιρός συνέχεια είχα πάθει… το θεωρούσα —με συγχωρείτε—, το θεωρούσα όλο αυτό δεδομένο, ότι πήγαινα συνέχεια στους γιατρούς. Νόμιζα ότι όλο αυτό ήταν κάτι το οποίο δεν μπορούσε… Μέχρι που μία μέρα, επειδή ενοχλούσα συνέχεια τον γιατρό, τον παθολόγο μου, με συμβούλεψε να πάω σε έναν ψυχολόγο, διότι όλα αυτά μου είπε ότι ήτανε ψυχοσωματικά και ότι δεν είχε σε καμία περίπτωση να κάνει με με κάτι σωματικό. Λοιπόν, οπότε η πρώτη μου επαφή με την ψυχολόγο μου ήτανε πριν 3 χρόνια περίπου και κάτι, όπου την επισκέφτηκα. Άρχισε να μου δίνει κάποιες συμβουλές. Έκανα για περίπου 3 μήνες κάποιες συνεδρίες, μέχρι που κατάλαβα ότι με βοήθησε εν μέρει, αλλά στη συνέχεια δεν μου έκανε σαν γιατρός και σαν θεραπεύτρια, οπότε το άφησα για λίγο καιρό. Συνέχισα να προσπαθώ μόνη μου, ώσπου έναν χρόνο αργότερα και μέσω κάποιων δύσκολων καταστάσεων που έζησα στην οικογένειά μου, όλο αυτό έγινε ακόμη πιο έντονο και τον Οκτώβρη του 2019, ενώ ήμουνα στο σπίτι μου και χαλάρωνα, ένιωσα μία πολύ έντονη κατάσταση, όπου τα πόδια μου παρέλυσαν. Ήθελα να σηκωθώ απ' τον καναπέ να πάω στο τραπέζι και δεν μπορούσα. Με έπιασε μία πολύ έντονη ταχυκαρδία. Πήρα τη μαμά μου τηλέφωνο να έρθει, για να με βοηθήσει. Εκείνη ήρθε. Στη συνέχεια πήραμε τηλέφωνο τον γιατρό. Ήτανε πάρα πολύ δύσκολο όλο αυτό. Ήρθε ο γιατρός. Μου έδωσε ένα Lexotanil. Από την πολλή ένταση που είχα δεν μπορούσα να ηρεμήσω. Στη συνέχεια μού χορήγησε άλλο ένα και πάλι δεν μπορούσα να ηρεμήσω. Μου είπε ότι όλα αυτά που βιώνω είναι πολύ έντονα και συσσωρευμένα συναισθήματα πάρα πολλών χρόνων και καταλήξαμε να μου κάνει μία ηρεμιστική ένεση, ώστε να κοιμηθώ και να μπορέσω να ανταπεξέλθω στη νύχτα.Την επόμενη μέρα, που σηκώθηκα, απλά ένιωθα εκατομμύρια χιλιάδες βελόνες να τρυπάνε όλο μου το σώμα. Το πρόβλημα αυτό, που αντιμετώπισα, με χτύπησε στο νευρικό κομμάτι του σώματός μου, οπότε δεν μπορούσα να το αντέξω όλο αυτό. Ξαναήρθε ο γιατρός την επόμενη μέρα, μου χορήγησε πάλι αγχολυτικά χάπια και με συμβούλευσε, για να μην πάθω κάτι χειρότερο από την ένταση που βίωνα —του τύπου ότι, αν συνεχίσω, μπορώ να πάθω κάποια σκλήρυνση κατά πλάκας ή κάποιον τύπου καρκίνο και τα λοιπά— ότι πρέπει να συμβουλευτώ μία ψυχίατρο. Στην αρχή, το θεώρησα λίγο ταμπού, η μαμά μου περισσότερο. Μου έλεγε ότι: «Δεν έχεις κάτι, απλά έχεις άγχος», και τα λοιπά και τα λοιπά, αλλά δεν μπορούσα να το αντέξω όλο αυτό. Οπότε περίμενα την ψυχίατρο με μεγάλη χαρά, για να με βοηθήσει σε όλο αυτό που βίωνα, και όντως ήρθε. Ήρθε η σωτήρας μου, όπως λέω κι εγώ. Μόλις με είδε, μου είπε ότι πάσχω από πολύ βαριά κατάθλιψη και αυτό το εντόπισε κατευθείαν στο βλέμμα μου. Με εξέτασε, μου είπε κάποια πράγματα τα οποία δεν τα ήξερα μέχρι τότε. Στη συνέχεια μού χορήγησε αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστι[00:10:00]κά χάπια. Έπαιρνα ένα χάπι το πρωί, το Anafranil —τα θυμάμαι ακόμα με κάθε λεπτομέρεια— το Anafranil των 10 mg, το οποίο ήτανε αντικαταθλιπτικό. Το μεσημέρι έπαιρνα το Enlift των 20 mg, το οποίο ήτανε συμπλήρωμα σεροτονίνης του εγκεφάλου, και τότε έμαθα ότι κατάθλιψη παθαίνει κάποιος, όταν πέφτει η σεροτονίνη στον εγκέφαλό του και, όταν πέφτουν τα επίπεδα της σεροτονίνης, απλά δεν χαμογελάει και δεν μπορεί να είναι, όπως ήτανε πριν. Οπότε, εγώ έπαιρνα το υποκατάστατο της σεροτονίνης σε χάπι. Το βράδυ έπαιρνα το Anafranil των 20 mg, το οποίο ήτανε το πιο βαρύ και το πιο χαλαρωτικό, για να μπορέσω να κοιμηθώ το βράδυ, αλλά, εφόσον δεν με έπιανε κι αυτό, έπαιρνα κι άλλο ένα σιρόπι, βοηθητικό, το οποίο με βοηθούσε να κοιμηθώ πιο γρήγορα, ούτως ώστε να μην πονάω. Λοιπόν, το πιο δύσκολο κομμάτι της θεραπείας ήτανε στο να τη συνηθίσω. Έκανα να συνηθίσω όλη τη θεραπεία… και βάσει της ηλικίας μου, γιατί μπήκα σ' όλη αυτή τη διαδικασία στα 25 μου. Θεωρητικά, ο οργανισμός μου ήτανε παρθένος μέχρι τότε, δεν είχα ξαναπάρει κάποια φαρμακευτική αγωγή κι αυτό ήταν και το πιο δύσκολο κομμάτι, διότι έκανα να συνηθίσω όλη αυτή την αγωγή 2 μήνες. Μέσα σ' αυτούς τους 2 μήνες πέρασα μαρτυρικά. Θυμάμαι ότι περίπου για έναν μήνα είχε χαθεί η όρασή μου κατά 50%. Τ' έβλεπα όλα θολά. Διάβασα στις παρενέργειες των χαπιών και όντως ήταν μία πολύ σοβαρή παρενέργεια. Η πίεσή μου είχε φτάσει στο 7 η μεγάλη. Δεν μπορούσα για 2 μήνες… Πήγαινα υποβασταζόμενη στην τουαλέτα για την ανάγκη μου, για να κάνω το μπάνιο μου. Ήμουνα ξαπλωμένη σ' έναν καναπέ με ανθρώπους γύρω μου να με βοηθάνε για το οτιδήποτε. Στο δίμηνο, λοιπόν, εφόσον άρχισα λίγο να συνηθίζω την αγωγή, ξεκίνησα παράλληλα και την ψυχοθεραπεία μου με άλλη ψυχολόγο, με άλλη θεραπεύτρια, η οποία με βοήθησε πάρα πολύ. Μου ταίριαξε, θα έλεγα, γιατί και η ψυχοθεραπεία έχει να κάνει με τη χημεία του θεραπευτή και της θεραπευόμενης. Συνεχίζω ακάθεκτη την ψυχοθεραπεία μου. Διανύω τον δεύτερο χρόνο και πάω δυναμικά για τον τρίτο. Με έχει βοηθήσει πάρα πολύ και ευχαριστώ πάρα πολύ και τη θεραπεύτριά μου. Βέβαια, η θεραπεύτριά μου λέει ότι, όταν ξεκινάς να κάνεις όλη αυτή τη δουλειά, το 50% είναι η δικιά της βοήθεια και το 50% είναι η δικιά σου προσπάθεια και έχει πάρα πολύ δίκιο σ' αυτό, διότι ναι μεν προσπαθώ, αλλά ακόμη παλεύω με την κατάθλιψη, ακόμη παλεύω με τις κρίσεις πανικού. Όπως λέει και η ίδια: «Κάνουμε ένα βήμα πίσω, αλλά κάνουμε και δύο βήματα μπροστά». Έχω κόψει την αγωγή μου... Πήρα —με συγχωρείτε—, πήρα ενάμιση χρόνο την αγωγή. Η ψυχίατρος μού είπε ότι ήταν πολύ μεγάλος άθλος όλο αυτό που πέρασα, διότι σε ίδιες περιπτώσεις, που έχει αντιμετωπίσει, έχουνε τουλάχιστον 3 χρόνια που παίρνουν τη συγκεκριμένη αγωγή κι εγώ, επειδή είμαι ένα δυνατό παιδί, όπως μου είπε, στον 1,5 χρόνο τη σταμάτησα. Σήμερα, που μιλάμε, το 2022, τον Αύγουστο του 2022, έχω 5 μήνες που δεν παίρνω τη φαρμακευτική μου αγωγή. Βέβαια, συνεχίζω την ψυχοθεραπεία μου. Τη σταμάτησα, βέβαια, σταδιακά, διότι δεν πρέπει να τη σταματάς, να την "κόβεις μαχαίρι", όπως λέμε, διότι αρχίζουν οι… παθαίν[00:15:00]εις τύπου εξάρτηση στα χάπια και δεν μπορείς από τη μια στιγμή στην άλλη. Οπότε, όταν άρχισα σιγά σιγά και έκοβα τα χάπια και τα μείωνα σταδιακά, ένιωθα κάποια προβλήματα στο σώμα μου. Ένιωθα και κάποια… μπορεί, βέβαια, να ήταν και ιδέα μου, ότι χωρίς αυτά δεν θα μπορώ να συνεχίσω τη ζωή μου. Ακόμα, να σας πω την αλήθεια, έχω αφήσει κάποια χάπια μέσα στο φαρμακείο του σπιτιού μου, νομίζοντας ότι, εάν τα έχω ή αν τα έχω μες στην τσάντα μου, καθώς βγαίνω έξω, ότι όλα αυτά θα με κάνουνε… βλέποντάς τα και μόνο, ότι θα μπορώ να ανταπεξέλθω. Βέβαια, όλο αυτό είναι καθαρά δικό μου ψυχολογικό και απλά είναι στην ιδέα μου και τα κρατάω ίσως και για να μου θυμίζουν τις καταστάσεις που πέρασα και για να μην ξαναφτάσω σ' αυτή την κατάσταση ποτέ στη ζωή μου. Τώρα, λοιπόν, συνεχίζω τη ζωή μου. Προσπαθώ, έχω ενταχθεί πάλι στη δουλειά μου, την οποία αγαπώ πάρα πολύ. Με βοηθάει, θα έλεγα κιόλας, διότι είναι η δικιά μου ψυχοθεραπεία, παράλληλα με την άλλη που κάνω με την ψυχολόγο μου. Βέβαια, επειδή απ' τη φύση της η δουλειά που κάνω είναι αγχωτική, κατά καιρούς παθαίνω κάποιες κρίσεις πανικού, άλλες φορές πιο έντονες και άλλες φορές λίγο πιο ήπιες, και... αλλά και πάλι δεν τα βάζω κάτω. Προσπαθώ κάθε μέρα. Βάζω στο μυαλό μου τα χειρότερα που έχω περάσει και όλα αυτά μου δίνουν θάρρος και κουράγιο, για να συνεχίσω και να είμαι χαρούμενη από δω και πέρα και να μην κάνω κακές σκέψεις και αυτοκαταστροφικές σκέψεις, όπως έκανα πριν, οπότε παλεύω ακόμη μ' όλο αυτό. Δεν είναι καθόλου εύκολο, αλλά θεωρώ ότι είμαι πολύ δυνατή και, καθώς περνάει ο καιρός, όλα θα γίνουν, όπως ήτανε πριν.

Η καθημερινότητά σου, πριν αρχίσεις τις θεραπείες, πώς ήτανε;

Η καθημερινότητά μου δούλευε σε δύο ταχύτητες κι αυτό είχε να κάνει με τη διάθεσή μου. Όταν ήμουνα καλά, όλα πήγαιναν καλά, και, όταν… Ήταν, δηλαδή, μια φυσιολογική καθημερινότητα. Θα σηκωνόμουνα, θα έπινα τον καφέ μου, θα πήγαινα στη δουλειά μου, θα ήμουνα χαρούμενη. Στη συνέχεια, μπορεί να έβγαινα με τους φίλους μου, να πήγαινα για έναν καφέ ή για ένα ποτό και όταν δεν ήμουνα καλά, απλά θυμάμαι τον εαυτό μου να είμαι όλη τη μέρα σε ένα σπίτι, να είμαι ξαπλωμένη σ' έναν καναπέ ή σ' ένα κρεβάτι και απλά να μην κάνω τίποτα, να μην θέλω να σηκωθώ από το κρεβάτι, να μην θέλω να φάω, να μην θέλω το οτιδήποτε. Τώρα η καθημερινότητά μου είναι λίγο διαφορετική, μετά από την ψυχοθεραπεία μου και την αγωγή που έλαβα. Προσπαθώ να ξυπνάω πιο νωρίς, κάτι το οποίο δεν έκανα πριν, διότι θεωρώ ότι το πρωί, όταν ξυπνάει ο άνθρωπος, μπορεί να κάνει πάρα πολλά πράγματα, να κάνω τις δουλειές μου, τις εξωτερικές ή του σπιτιού, να πάω μετά στη δουλειά μου και, αν θελήσω αργότερα, να πάω για ένα ποτό ή για έναν καφέ και μετά να ξεκουραστώ και την άλλη μέρα πάλι τα ίδια.

Πώς είχανε επηρεαστεί οι σχέσεις σου, οι φιλικές, οι προσωπικές, οι οικογενειακές;

Επηρεάστηκαν πάρα πολύ, διότι η κατάθλιψη με έκανε πολύ αντικοινωνική. Δεν ήθελα να βρίσκομαι σχεδόν με κανέναν πέρα από έναν-δύο φίλους, που μιλούσαμε στο τηλέφωνο. Ήθελα απλά να είμαι σ' ένα σπίτι όλη μέρα, διότι νόμιζα ότι θα με —αν πάθω κάποια κρίση πανικού, καθώς θα έβγαινα έξω— ότι θα με κοροϊδέψουνε ή ότι δεν θα μπορέσουν να με βοηθήσουνε, οπότε επέλεγα να κάθομαι στο σπίτι μου, στην ασφάλειά μου, όπως λέω κι εγώ, γ[00:20:00]ια να ξέρω τι μου γίνεται και να μην φοβηθώ αν πάθω κάτι ή αν δεν μπορεί να με βοηθήσει κάποιος. Στο οικογενειακό μου περιβάλλον είχα απομακρυνθεί πάρα πολύ. Είχα βγάλει, θα έλεγα, και μία κακία στους γονείς μου, διότι θυμήθηκα όλα τα παράπονα που είχα από την παιδική μου ηλικία και όλα αυτά διογκώθηκαν μες στο μυαλό μου και έγινε ακόμα χειρότερη η κατάσταση. Οπότε, θυμάμαι ότι, πριν λάβω τη φαρμακευτική αγωγή, είχα να τους μιλήσω 2 μήνες και όταν με έπαιρνε η μητέρα μου, να με ρωτήσει κάθε μέρα τι κάνω, απλά της έκανα επίθεση και της έλεγα: «Μου έχεις κάνει αυτό κι αυτό κι αυτό κι αυτό κι αυτό και δεν θέλω να έχω επαφές μαζί σου». Πλέον, προσπαθώ να αποκαταστήσω τις σχέσεις μου με την οικογένεια, διότι η οικογένεια δεν είναι κάποιος φίλος, ο οποίος μπορείς να τον αποκλείσεις απ' τη ζωή σου. Είναι ένα κομμάτι της ζωής σου που πρέπει να προσπαθήσεις, τουλάχιστον όσο μπορείς, να έχεις καλές σχέσεις μαζί τους, διότι είναι ένα κομμάτι της ζωής σου και το παλεύω ακόμη, αλλά είναι πολύ δύσκολο ακόμη να το διαχειριστώ. Βέβαια, προσπαθώ καθημερινά για αυτό.

Τις κρίσεις πανικού πότε τις πάθαινες, όταν ήσουν εκτός σπιτιού;

Τις κρίσεις πανικού τις πάθαινα, όταν ήμουν εκτός σπιτιού ναι μεν, αλλά όταν κουβαλούσα κάτι. Μπορεί να ήμουν έξω για καφέ, αλλά εμένα το μυαλό μου να ταξίδευε και να σκεφτόμουν κάποιες δύσκολες καταστάσεις, τις οποίες είχα βιώσει, και απλά ένιωθα έναν εγκλωβισμό. Η ψυχολόγος μου μού έχει πει ότι: «Η κρίση πανικού είναι ένας εγκλωβισμός, τον οποίον δεν μπορείς να διαχειριστείς εύκολα, γι’ αυτό τις παθαίνεις». Και το μυαλό μου ταξίδευε σε όλα τα κακά τα οποία είχα βιώσει. Νόμιζα ότι δεν μπορώ να λύσω τίποτα. Ήμουνα εγκλωβισμένη σε όλο αυτό και απλά θυμάμαι ότι δεν μπορούσα να οδηγήσω. Όταν έμπαινα μέσα σε κάποιον κλειστό χώρο, ένιωθα εγκλωβισμό και μου είπε ότι η ψυχολόγος μου ότι: «Όλο αυτό είναι αλληγορικό και ότι, όταν μπαίνεις σε έναν κλειστό χώρο, νιώθεις ότι… Όπως νιώθεις ότι εγκλωβίζεσαι, έτσι νιώθεις και στη ζωή σου, νιώθεις εγκλωβισμένη σε κάποιες καταστάσεις». Ένιωθα εγκλωβισμό στο αυτοκίνητό μου. Όταν έκλεινα την πόρτα, ένιωθα ότι δεν μπορούσα να αναπνεύσω. Γι’ αυτό, για ένα πολύ μεγάλο διάστημα, δεν μπορούσα να οδηγήσω και επίσης σκέφτηκα ότι… λένε ότι το τιμόνι σου είναι η ζωή σου, την οποία θες να κατευθύνεις και είναι πολύ δύσκολο όλο αυτό, γι’ αυτό ένιωθα εγκλωβισμό και δεν μπορούσα να οδηγήσω για πολύ μεγάλο διάστημα. Τι άλλο;

Όταν πάθαινες την κρίση πανικού, τι ακριβώς συνέβαινε εκείνη τη στιγμή;

Λοιπόν, όταν πάθαινα την κρίση πανικού, ξεκίναγε… ένιωθα ένα μούδιασμα στα πόδια μου, όλο αυτό ανέβαινε προς τον κορμό μου. Ένιωθα ότι ιδρώνουν οι παλάμες μου. Έντονη ταχυκαρδία. Θα έλεγα ότι πάθαινα ένα μικρό εγκεφαλικό. Μούδιαζε το κεφάλι μου και απλά ήθελα να φύγω, να τσιρίξω. Δεν ήξερα πώς να το διαχειριστώ όλο αυτό. Γενικά λένε ότι είναι ένας μικρός θάνατος και όντως είναι μία πολύ δύσκολη κατάσταση. Βέβαια, με τον καιρό έμαθα τι είναι η κρίση πανικού, γιατί πιο πριν δεν ήξερα, και... Α, επίσης μία κρίση πανικού είχε διάρκεια. Στην αρχή είχε διάρκεια από 10 λεπτά έως 40 περίπου, κάτι το οποίο ήτανε πάρα πολύ μαρτυρικό, μέχρι να περάσει όλο αυτό. Τώρα, που έχω καταλάβει τι είναι κρίση πανικού και στην πορεία έχω μάθει να το διαχειρίζομαι, προσπαθώ με τρόπους, όπως το να παίρνω βαθιές ανάσες ή να σκέφτομαι κάτι θετικό, ειδικά όταν με πιάνει στην οδήγηση[00:25:00]. Προσπαθώ λίγο να το περιορίζω κι εκεί που πάει να με πιάσει, να το περιορίσω με 1 με 2 λεπτά, ας πούμε, κάτι το οποίο είναι πολύ μεγάλο κατόρθωμα για εμένα. Βέβαια, έχω παρατηρήσει ότι, όταν είμαι καλά και όταν δεν με απασχολεί κάτι, δεν παθαίνω καμία κρίση πανικού. Οι κρίσεις πανικού έρχονται, όταν δεν είμαι καλά, όταν με πιέζει κάτι είτε απ' τη δουλειά μου είτε απ' τον κοινωνικό μου περίγυρο είτε από τη σχέση μου. Τότε νιώθω ότι εγκλωβίζομαι.

Είπες ότι έμαθες αργότερα τι είναι η κρίση πανικού. Τι ήταν αυτό που έμαθες;

Έμαθα από την ψυχολόγο μου ότι είναι εγκλωβισμός η κρίση πανικού και έμαθα ότι ναι μεν είναι κάτι δύσκολο, αλλά από την άλλη δεν είναι και κάτι ακατόρθωτο να το ξεπεράσεις. Οπότε, από τη μία θα έλεγα ότι όλη αυτή η κατάσταση που έχω βιώσει, με έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο, με έχει κάνει πιο ευχάριστη, ας πούμε, σε κάποια πράγματα και με έχει βοηθήσει στο να σκέφτομαι πιο θετικά τα πράγματα της ζωής, να μην μιζεριάζω, προσπαθώ να μην μιζεριάζω, είτε στην καθημερινότητά μου είτε στο οτιδήποτε και... Αυτά.

Σε ποιους ένιωθες άνετα να επικοινωνείς την κατάστασή σου τότε;

Ένιωθα άνετα σε μία κολλητή μου φίλη, που μιλάγαμε στο τηλέφωνο, και στην ψυχοθεραπεύτριά μου. Σε κανέναν άλλον.

Ποια ήταν τα συναισθήματά σου τη μέρα που θα πήγαινες στην πρώτη σου συνεδρία;

Τη μέρα που πήγα στην πρώτη μου συνεδρία, εφόσον είχα ξεκινήσει και τη φαρμακευτική αγωγή παράλληλα, θυμάμαι ότι μπήκα μέσα σε έναν χώρο, όπου ήταν το ιατρείο της ψυχοθεραπεύτριάς μου. Ένιωθα ότι ήμουνα σε έναν άλλον πλανήτη, ότι ήμουνα εκτός τόπου και χρόνου. Απλά θυμάμαι αχνά τι μου έλεγε η ψυχοθεραπεύτρια. Δεν έδινα πολλή βάση. Το μόνο που κράτησα από όλη εκείνη τη συνεδρία ήταν ότι μου είπε η ψυχοθεραπεύτριά μου: «Καλή αρχή και καλό ταξίδι σε όλο αυτό που θα ζήσουμε από εδώ και πέρα».

Και, όταν γύρισες σπίτι μετά από εκείνη την πρώτη θεραπεία, πώς ένιωθες;

Δεν μπορώ να πω ότι ένιωσα κάτι ιδιαίτερο. Το όμορφο όλης αυτής της διαδικασίας το ένιωσα στη διάρκεια του χρόνου και το βιώνω ακόμη. Στην πρώτη μου συνεδρία δεν μπορώ να πω ότι ήμουνα και πολύ ενθουσιασμένη, γιατί είχα και προβλήματα ψυχοσωματικά και δεν ήταν και πολύ ευχάριστη, θα έλεγα. Μετά τη δεύτερη-τρίτη συνεδρία ένιωσα άνετα με τον χώρο και την ψυχοθεραπεύτριά μου, και τώρα δεν την αλλάζω με τίποτα και με κανέναν, και δεν θέλω να τελειώσει ποτέ όλη αυτή η διαδικασία που βιώνω, διότι με βοηθάει πάρα πολύ στην καθημερινότητά μου και στη ζωή μου.

Ποια ήταν εκείνα τα πρώτα σημάδια, τα ενθαρρυντικά, που σου έδειξαν, δηλαδή, ότι αρχίζει και γίνεται δουλειά;

Το πιο σημαντικό κομμάτι της ψυχοθεραπείας είναι όταν σταμάτησαν οι κρίσεις πανικού. Με βοήθησε πάρα πολύ και θυμάμαι ότι, ενώ βίωνα καθημερινά μία κρίση πανικού, είτε μεγάλη είτε μικρή, στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας μου είχα να περάσω κρίση πανικού για τουλάχιστον 4 μήνες. Και είναι κάτι πάρα πολύ ωραίο όλο αυτό και με έχει βοηθήσει πάρα πολύ στο να τις περιορίσω, όπως σας είπα και πιο πριν. Βέβαια, κατά καιρούς μπορεί να με πιάσει κάποια, αλλά προσπαθώ να τις διαχειρίζομαι πλέον.[00:30:00]

Όταν σου ανακοίνωσε η ψυχίατρος ότι πάσχεις από βαριά κατάθλιψη, τι ένιωσες εκείνη τη στιγμή, στο άκουσμα της διάγνωσης;

Ήμουν σίγουρη ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, διότι για πολύ καιρό ένιωθα κάποια πολύ έντονα συναισθήματα και είχα πολύ έντονα ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως σας είπα, τα οποία κατά κύριο λόγο με είχανε χτυπήσει στο έντερο. Δεν έπαθα σοκ ή κάτι να με ξαφνιάσει, απλά δεν περίμενα ότι είναι βαριά. Η λέξη «βαριά» με ταρακούνησε λιγάκι, θα έλεγα. Ήξερα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, ήξερα ότι είχα κατάθλιψη, αλλά δεν μπορούσα να καταλάβω ότι ήτανε η μορφή της τόσο βαριά.

Και όταν σου ανακοίνωσε ότι πρέπει να πάρεις και φάρμακα;

Τη δεδομένη στιγμή, που την κάλεσα και στο σπίτι μου, για να με δει, ήμουνα τόσο απελπισμένη, τόσο πολύ εγκλωβισμένη και βίωνα πάρα πολλούς έντονους πόνους, που ήταν το τελευταίο πράγμα που με απασχολούσε, πραγματικά. Απλά ήθελα κάτι να με βοηθήσει να κατευνάσω όλους αυτούς τους πόνους, οπότε και άλλα 10 χάπια να μου 'δινε, πραγματικά δεν θα με πείραζε καθόλου. Κι επίσης θα ήθελα να δώσω και μία συμβουλή, ότι δεν πρέπει να έχετε ταμπού την ψυχολόγο ή τον ψυχίατρο ούτε τη φαρμακευτική αγωγή, γιατί, όπως μου είπε και η ψυχίατρός μου, όπως όταν έχεις ένα πρόβλημα υγείας —είτε αυτό λέγεται καρδιά, είτε λέγεται πίεση, είτε λέγεται κάτι άλλο, τέλος πάντων— και λαμβάνεις φαρμακευτική αγωγή, το ίδιο πράγμα είναι και για τα ψυχικά νοσήματα. Γιατί, δηλαδή, να λαμβάνουμε φαρμακευτική αγωγή για τα προηγούμενα, που σας είπα, και να μην λαμβάνουμε αγωγή για ψυχοσωματικά προβλήματα ή για κατάθλιψη και τα λοιπά; Είναι απόλυτα φυσιολογικό και είναι, θα έλεγα, ακόμα πιο σημαντικό, διότι η ψυχική μας υγεία είναι πολύ πιο σημαντική από το οτιδήποτε στη ζωή μας και επίσης η ψυχική μας υγεία μπορεί να επηρεάσει πάρα πολλούς τομείς της ζωής μας και να μας δημιουργήσει, θα έλεγα, και προβλήματα υγείας, οπότε δεν πρέπει να το αμελούμε όλο αυτό. Δεν πρέπει να μην δεν του δίνουμε σημασία. Μόλις δείτε κάποιο σημάδι ή κάτι που δεν πάει καλά στον οργανισμό σας ή στην υγεία σας γενικότερα, θα έλεγα ότι καλύτερα θα είναι να επισκεφθείτε πρώτα έναν ψυχολόγο, για να δείτε μήπως αυτό οφείλεται σε κάτι ψυχικό, το οποίο δεν μπορεί να πέρασε από το μυαλό σας, αλλά αυτή θα είναι η συμβουλή μου και βάσει του βιώματός μου. Πρώτα να πηγαίνετε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας και αργότερα να κατευθύνεστε σε κάποιον άλλον γιατρό.

Εσένα ποια ήταν άποψή σου για τις ψυχοθεραπείες και για τα φάρμακα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά;

Εγώ γενικότερα, ενώ ήμουνα ένα πολύ ήσυχο παιδί και πολύ ήρεμο, θα έλεγα ότι από μικρό παιδί ήμουν ένα παιδί χωρίς ταμπού, οπότε ποτέ δεν κορόιδευα τέτοιες περιπτώσεις, αν και το οικογενειακό μου περιβάλλον προσπαθούσε να μου περάσει κάποια τέτοια πράγματα, αλλά εγώ θα έλεγα ότι από μικρή είχα κάτι διαφορετικό μέσα μου. Τα βίωνα πολύ διαφορετικά τα πράγματα, οπότε θα έλεγα ότι δεν είχα ταμπού πριν. Κατά τη διάρκεια, πάλι δεν είχα κάποιο ταμπού και στη συνέχεια, εφόσον έλαβα και την αγωγή μου και τα λοιπά, θα έλεγα ότι δεν είναι κάτι τόσο κακό, δεν είναι κάτι το οποίο πρέπει να σε στενοχωρεί. Αντιθέτως, είναι κάτι φυσιολογικό, είναι κάτι που υπάρχει στη ζωή μας και δεν πρέπει να το λαμβάνουμε ρατσιστικά ή να το αντιμετωπίζουμε με ταμπού ή προκαταλή[00:35:00]ψεις.

Μικρή, όταν ήσουν, τι ήθελες να γίνεις;

Ωραία... Ωραία ερώτηση. Μικρή όταν ήμουν, ήθελα να γίνω ψυχολόγος. Είναι ένα όνειρο ζωής, το οποίο δεν ξέρω αν κάποια στιγμή θα το υλοποιήσω. Εύχομαι να το υλοποιήσω. Από πάντα ήθελα να γίνω ψυχολόγος. Η ψυχοθεραπεύτριά μου μού είπε ότι: «Όσοι θέλουν να γίνουν ψυχολόγοι, θέλουν να λύσουν τα δικά τους ψυχολογικά προβλήματα». Βέβαια, επειδή πάντα με ενδιέφερε η σχέση με τους ανθρώπους, μου άρεσε πάρα πολύ όλο αυτό το ανθρωπιστικό κομμάτι και στην πορεία, βέβαια, δεν πήγανε πολύ καλά τα πράγματα με το διάβασμα, το σχολείο, και τα λοιπά και τα λοιπά. Βέβαια, όπως σας είπα και πριν, ποτέ δεν είναι αργά. Μπορεί κάποια στιγμή, αν μπορέσω, να πάω σε ένα κολλέγιο, να τελειώσω Ψυχολογία, έστω για να μου φύγει το απωθημένο. Είναι κάτι το οποίο θέλω πάρα πολύ να το κάνω και, όπως σας είπα και πριν, δεν είναι ποτέ αργά. Όπως τα φέρει η ζωή, έτσι θα γίνουν τα πράγματα. Εύχομαι να γίνει κι αυτό κάποια στιγμή.

Οι συνεδρίες, ακόμα και τα φάρμακα, έχουν ένα χ κόστος. Το κόστος αυτό κάποιους μπορεί να τους αγχώσει. Εσύ πώς το βίωσες όλο αυτό;

Βέβαια, έχουνε πολύ μεγάλο κόστος, διότι, όταν μπαίνεις σε αυτή τη διαδικασία, ο ένας γιατρός θα φέρει τον άλλον. Εγώ, ας πούμε, ξεκίνησα με τον ψυχίατρο. Ο ψυχίατρος με παρέπεμψε προληπτικά σε νευρολόγο και στη συνέχεια συνέχισα με την ψυχολόγο μου, την οποία δεν την έχω σταματήσει μέχρι τώρα. Για το… Κοιτάξτε, εγώ θεωρώ ότι δεν διαπραγματεύομαι τιμές στα θέματα υγείας, αλλά, από την άλλη, αν το βάλεις κάτω, όλα αυτά χρειάζονται ένα σεβαστό ποσό, για να ανταπεξέλθεις, διότι έχεις ένα μηνιαίο πάγιο δύο ή τριών γιατρών και στη συνέχεια των χαπιών σου, της αγωγής σου, οπότε θα έλεγα ότι, ναι, είναι ένα σοβαρό κόστος κάθε μήνα, αλλά και πάλι σας ξαναλέω ότι είναι μη διαπραγματεύσιμο για εμένα, διότι μπρος στην υγεία, και συγκεκριμένα στην ψυχική υγεία, δεν βάζω τίποτα. Δηλαδή, θα προσπαθούσα να στερηθώ το οτιδήποτε υλικό, για να γίνω καλά και να μην ξαναπάθω αυτό το πράγμα που πέρασα.

Να γυρίσουμε λίγο στην περίοδο όταν σταμάτησες την αγωγή. Ποια σημάδια ήταν αυτά που συνηγορούσαν υπέρ αυτής της επιλογής; Τι ήταν αυτό που έδωσε στην ψυχίατρό σου να πάρει την απόφαση ότι ήρθε η ώρα να σταματήσεις να παίρνεις τα χάπια;

Λοιπόν, η ψυχίατρός μου στην αρχή ερχόταν κάθε δύο εβδομάδες να με δει, να δει πώς πάω, οπότε βδομάδα με βδομάδα ή μήνα με μήνα έβλεπε αν ήμουνα καλά ή όχι. Με τη δικιά της πείρα καταλάβαινε είτε από το βλέμμα μου είτε από τις αντιδράσεις μου αν έπρεπε να σταματήσω την αγωγή ή να τη μειώσω με τον καιρό. Μου έκανε μία ώρα συζήτηση. Με ρώταγε κάποια πράγματα, του τύπου εάν έχω διάθεση να πάω μία βόλτα, εάν βγαίνω ή το οτιδήποτε. Με συμβούλευσε να κάνω γυμναστική, γιατί βοηθάει πάρα πολύ σ' όλη αυτή τη διαδικασία, διότι η φυσική σεροτονίνη στον οργανισμό μπορεί μόνο να εκκριθεί από τη γυμναστική, κάτι το οποίο δεν ήξερα. Και με τον καιρό έβλεπε ότι πήγαινα προς το καλύτερο, ότι βελτιωνόμουνα. Σε δεύτερο χρόνο, μετά πήγαινα στον χώρο της, κάτι το οποίο ήταν πολύ σημαντικό, δηλαδή έκανα το βήμα να βγω από το σπίτι μου και να τη συναντήσω στον δικό της χώρο, χωρίς να έχω άγχος ή το οτιδήποτε, και εκείνη κατάλαβε μετά από την πείρα της ότι πρέπει σιγά σιγά να μειώνουμε τα χάπια και ότι πήγαινα προς το καλύτερο.

Και ο πρώτος καιρός μετά τη λήξ[00:40:00]η της θεραπείας πώς ήτανε;

Ήταν μία μεταβατική περίοδος. Περίεργη, θα έλεγα, διότι περνάς από μία φάση δύσκολη σε μία άλλη φάση. Νομίζεις ότι μπορεί να έχεις εθιστεί και λίγο στη φαρμακευτική αγωγή. Μπορεί να νομίζεις ότι αυτό θα σε ακολουθεί συνέχεια, ότι, αν κόψεις τα χάπια, δεν θα μπορείς να ανταπεξέλθεις χωρίς αυτά. Ήτανε ανάμεικτα τα συναισθήματά μου, θα έλεγα. Δηλαδή, στην αρχή είχα πολύ μεγάλες ανασφάλειες, τρομερά μεγάλες ανασφάλειες, αλλά στην πορεία… Είχα, ας πούμε, και κάποιες ενοχλήσεις σωματικές. Θυμάμαι ότι, όταν άρχισα να μειώνω τα χάπια, με έπιαναν πιο έντονοι πονοκέφαλοι, δεν μπορούσα να κοιμηθώ τόσο εύκολα, όσο κοιμόμουνα πριν, αλλά… Α, επίσης κάτι που θέλω να πω είναι ότι —κάτι που δεν το ήξερα— ότι, όταν σταματήσεις την αγωγή, τα χάπια υπάρχουν στον οργανισμό σου, συνεχίζουν τη δράση τους για ακόμη έναν χρόνο, αφότου τα σταματήσεις. Επίσης, σε κάτι άλλο που μου έκανε κακό όλο αυτό ήταν ότι πήρα αρκετά κιλά και κόλλησε ο μεταβολισμός μου, ως αποτέλεσμα να νιώθω πρησμένη. Αλλά, βέβαια, όλο αυτό, όταν έκοψα τα χάπια και μετά, άρχιζε λίγο να έρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα ο οργανισμός μου, με βοήθεια, βέβαια, διατροφολόγου και τα λοιπά και τα λοιπά. Οπότε, θα έλεγα ότι ήτανε μία μεταβατική περίοδος που έκανα την προσπάθειά μου και σιγά σιγά άρχισε και… έμπαινα στην καθημερινότητά μου, τέλος πάντων.

Όταν δεν ήσουνα καλά, τι ήταν αυτό που έκανες και σε βοηθούσε με την ψυχολογία σου;

Όταν δεν ήμουνα καλά, προσπαθούσα να βγαίνω απ' το σπίτι και απλά να πίνω, να πίνω αλκοόλ. Με βοηθούσε πάρα πολύ όλο αυτό, γιατί δεν σκεφτόμουνα. Δεν σκεφτόμουνα τα προβλήματα που αντιμετώπιζα, δεν σκεφτόμουνα το μέλλον, το τι πρέπει να κάνω στα επαγγελματικά μου, στα οικονομικά, στα προσωπικά μου, στο οτιδήποτε. Οπότε, όταν κάτι με ενοχλούσε, στρεφόμουν στο αλκοόλ, πριν πάθω την κατάθλιψη και στραφώ στα χάπια.

Και κατά τη διάρκεια της θεραπείας; Υπήρχε κάτι που σε ανέβαζε ψυχολογικά, που να μην είναι το αλκοόλ φυσικά;

Ναι, κατά τη διάρκεια της θεραπείας με βοήθησαν βέβαια και κάποια πολύ κοντινά μου άτομα στο να με βοηθήσουν να το ξεπεράσω όλο αυτό, αλλά με βοήθησε πολύ και η θεραπεύτριά μου, διότι από ένα σημείο και μετά, εφόσον έκλεισα τις ατομικές συνεδρίες, με έβαλε στην ομαδική ψυχοθεραπεία, όπου εκεί βρίσκομαι με άλλες 3, με άλλους 3 συνθεραπευόμενους, οι οποίοι μοιράζονται μαζί μου τα προβλήματά τους και είναι ότι αυτό που λένε: «Πας να πεις το δικό σου και ακούς το χειρότερο», οπότε μου δίνανε κουράγιο και έλεγα ότι ναι μεν μπορεί να έχεις κι εσύ κάποια προβλήματα, αλλά υπάρχουν και πιο σοβαρά προβλήματα στη ζωή. Και όντως, δηλαδή, υπάρχουν πιο σοβαρά προβλήματα και γι’ αυτό πρέπει λίγο τη ζωή να την παίρνουμε στην πλάκα, θα έλεγα, διότι, αν την παίρνεις πολύ σοβαρά, δεν είναι πολύ καλό. Αυτή είναι η συμβουλή μου.

Πότε σταμάτησες από την ατομική και πέρασες στην ομαδική ψυχοθεραπεία;

Σταμάτησα πολύ σύντ[00:45:00]ομα, δηλαδή περίπου στο τρίμηνο. Αυτό έχει να κάνει ατομικά με το κάθε άτομο που ξεκινάει τη θεραπεία, διότι είχα πάει πάρα πολύ συνειδητοποιημένη και τα έλεγα όλα έξω από τα δόντια και πολύ χύμα. Η ψυχοθεραπεύτριά μου, αν θυμάμαι καλά, με είχε αποκαλέσει χείμαρρο. Ήθελα τόσο πολύ να τα βγάλω όλα από μέσα μου, οπότε, θυμάμαι, σε κάθε ατομική ψυχοθεραπεία που έκανα, η οποία διαρκούσε περίπου στη μία ώρα, εγώ δεν σταμάταγα να μιλάω και τα έλεγα όλα σαν να ήθελα να φύγουν από μέσα μου, να τα αποβάλω. Οπότε με βοήθησε πάρα πολύ όλο αυτό. Στο τρίμηνο τα είπα σχεδόν όλα. Ήξερα από πού προέρχεται όλο αυτό που βίωνα, απλά ήθελα σιγά σιγά να τα ακούσω ίσως κι εγώ, για να το συνειδητοποιήσω; Να με βοηθήσει και κάποιος; Γιατί πολλές φορές νομίζουμε ότι έχουμε τον έλεγχο των πραγμάτων, αλλά δεν είναι έτσι. Θέλουμε τη βοήθεια κάποιου, πόσω μάλλον τη βοήθεια ενός ειδικού, ο οποίος ξέρει να μας κατευθύνει και να μας βοηθήσει σε όλο αυτό που βιώνουμε.

Σήμερα, που έχεις ολοκληρώσει τη φαρμακευτική σου θεραπεία, πώς βιώνεις τις δυσκολίες, όταν αυτές προκύπτουν;

Προσπαθώ, όπως σας είπα και πριν, να τα παίρνω πιο πολύ στην πλάκα όλα, να μην κάθομαι και τα αναλύω και στενοχωριέμαι, ειδικά για ανούσια πράγματα, και απλά έχω βάλει ένα μότο στη ζωή μου, ότι: «Ζήσε την ημέρα, γιατί αύριο δεν ξέρεις τι μπορεί να σου συμβεί». Και όταν πάει κάτι να με ρίξει και να σκεφτώ κάτι αρνητικό, λέω: «Μαρία, προχώρα. Τα σοβαρά προβλήματα είναι εδώ, δεν… Αυτά, που σκέφτεσαι, όλα είναι χαζά και σκέψου τις ωραίες στιγμές που θα περάσεις, που έχεις περάσει, και προσπάθησε να μην σε επηρεάζει —ειδικά όλο αυτό το δύσκολο— να μην σε επηρεάζει όλο αυτό, τέλος πάντων, το ανούσιο», που πολλές φορές είναι πολύ χαζά όλα αυτά που σκεφτόμαστε και αναλύουμε και αφήνουμε πολύ μικρά πράγματα να μας επηρεάζουνε και εμείς τα κάνουμε τόσο μεγάλα, χωρίς να υπάρχει λόγος.

Σήμερα πώς έχει αλλάξει η καθημερινότητά σου από επίπεδο δραστηριοτήτων και χόμπι, μέχρι του τι ταινίες επιλέγεις να δεις, για παράδειγμα;

Ναι… Α, προσπαθώ να βλέπω ταινίες οι οποίες είναι ευχάριστες. Δεν αντέχω πλέον να βλέπω καταθλιπτικά ή στενόχωρα πράγματα. Τα χόμπι μου κι αυτά θέλω να 'ναι ευχάριστα και να με κάνουν να περνάω ωραία τη δεδομένη στιγμή. Προσπαθώ επίσης να έχω ανθρώπους δίπλα μου που να με κάνουν να γελάω, να μην με βαραίνουνε ψυχολογικά κι άλλο, και... αυτό. Δηλαδή, πιο πολύ θέλω να γελάω και να μην σκέφτομαι αρνητικά πράγματα και να μην μου μεταφέρουνε αρνητικά πράγματα και να με βαραίνουνε σε όλο αυτό που έχω περάσει μέχρι τώρα.

Πόσο δύσκολη είναι για εσένα η ισορροπία ανάμεσα σε αυτό που περιγράφεις τώρα και στο να εξακολουθείς να είσαι, όμως, εντάξει απέναντι στις υποχρεώσεις σου;

Δεν είναι ούτε εύκολο ούτε δύσκολο. Προσπαθώ να είμαι εντάξει στη δουλειά μου. Βέβαια, είναι πολλές μέρες οι οποίες δεν θέλω να σηκωθώ απ' το κρεβάτι, δεν θέλω να πάω στη δουλειά, γιατί έχω ήδη κάνει τις αρνητικές μου σκέψεις και έχω πει ότι: «Α και τι μπορεί, ας πούμε, να μου τύχει αύριο και μπορεί να μου πει κάποιος κάτι το οποίο μπορεί να με επηρεάσει και να μου χαλάσει όλη τη μ[00:50:00]έρα» και... και... και... αλλά, καθώς πηγαίνω στη δουλειά, προσπαθώ να τα ρίχνω όλα πίσω μου. Δεν θέλω να με επηρεάζουνε όλα αυτά και παλεύω ακόμη με την καθημερινότητά μου, διότι πολλές φορές σκέφτομαι ότι πρέπει να κάνω κάποια πράγματα και θέλω να κάνω κάποια πράγματα, αλλά η «κατάθλιψη» —σε εισαγωγικά—, που παλεύω ακόμα μαζί της, δεν με βοηθάνε και με φέρνει πίσω και λέω: «Τώρα γιατί να πας, ας πούμε, για καφέ; Κάτσε σπίτι που θα είσαι ήρεμη, ξέρεις τον χώρο σου και δεν…». Δηλαδή, παλεύω ακόμη με όλο αυτό, με την καθημερινότητα, αλλά προσπαθώ να μην με επηρεάζει όλο αυτό και να πηγαίνω κόντρα, διότι θεωρώ ότι σε μερικά πράγματα πρέπει να πηγαίνεις κόντρα για το δικό σου καλό.

Γιατί λες κατάθλιψη σε εισαγωγικά;

Γιατί δεν θέλω να λέω ότι έχω ακόμη κατάθλιψη. Θέλω να το θυμάμαι σαν κάτι που το πέρασα και δεν θα ξανάρθει στη ζωή μου και δεν θα με επηρεάζει από εδώ και πέρα.

Υπάρχει κάτι για το οποίο έχεις μετανιώσει;

Όχι, δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο έχω μετανιώσει, διότι πιστεύω ακράδαντα ότι καθετί που μας έρχεται στη ζωή μας, το στέλνει ο Θεός. Είναι, για να δοκιμαζόμαστε, για να… Γιατί η ζωή δεν είναι μόνο ευκολίες, δεν έχει μόνο ευκολίες. Πρέπει να βιώνουμε και δύσκολες καταστάσεις, κατά τη γνώμη μου, γιατί όλα αυτά είναι εμπειρίες ζωής και μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους και μας κάνουν να αναθεωρούμε πολλά πράγματα, τα οποία έχουμε δεδομένα, και να μην είμαστε τόσο, ας πούμε…

Ανέφερες τον Θεό.

Ναι.

Εσένα πώς σε έχει βοηθήσει η πίστη σου, ο Θεός, η προσευχή σε όλο αυτό;

Λοιπόν, εγώ θα έλεγα ότι πίστευα από μικρό παιδί, αλλά πίστευα ως ένα σημείο, δηλαδή ότι με πήγαινε η μαμά μου στην εκκλησία, να λάβω τη θεία κοινωνία κάποιες φορές το Πάσχα και μέχρι εκεί. Όταν βίωσα όμως… μπήκα σε όλη αυτή τη διαδικασία, άρχιζα να αναζητώ μία δύναμη, που έχει ανάγκη κάθε άνθρωπος. Άρχιζα να αναζητώ μία δύναμη ανώτερη, που θα απευθυνθώ και θα με βοηθήσει. Ας πούμε, θυμάμαι, όταν ξεκίνησα τη φαρμακευτική μου αγωγή και πονούσε όλο το σώμα μου και όλα τα νεύρα του σώματός μου, θυμάμαι ότι έλεγα το Πάτερ ημών από μέσα μου, και όλο αυτό ήταν σαν να με βοηθούσε και μου απάλυνε τον πόνο κατά κάποιον τρόπο. Και, ναι, από τότε που πέρασα όλο αυτό και έπειτα, έχω αρχίσει και πιστεύω πιο πολύ στον Θεό και θέλω να έχω… Πιστεύω στον Θεό, αλλά ως ένα σημείο που θεωρώ εγώ ότι πρέπει να…

Υπάρχει κάτι το οποίο θα άλλαζες, αν γυρνούσε ο χρόνος πίσω;

Το μόνο που θα άλλαζα είναι να μην παίρνω τόσο σοβαρά τους ανθρώπους γύρω μου, να μην αναλύω το καθετί, που βιώνω και με στενοχωρεί, και να μην είμαι τόσο ευαίσθητη σε μερικά πράγματα και σε κάποιες καταστάσεις, ούτως ώστε να με επηρεάζουνε και να χαλάνε την ψυχική μου υγεία και τη ζωή μου γενικότερα.

Σήμερα, που έχουμε 5 Αυγούστου του ’22, πώς αισθάνεσαι ύστερα από όλη αυτή τη διαδρομή που έχεις κάνει και τα έχεις καταφέρει;

Αισθάνομαι πολύ περήφανη για τον εαυτό μου, διότι έχω περάσει μία πολύ δύσκολη κατάσταση σε ένα [00:55:00]πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Νιώθω υπερήφανη για τους ανθρώπους που έχω γύρω μου, που με βοήθησαν σ' όλο αυτό, τους φίλους μου και το οικογενειακό μου περιβάλλον, και νιώθω ότι η ζωή ξεκινάει από δω και πέρα για εμένα σε κάποια πράγματα και νιώθω πιο γεμάτη σαν άνθρωπος γενικότερα με όλο αυτό το βίωμα.

Υπάρχει κάτι άλλο που θα ήθελες να συμπληρώσεις;

Θα ήθελα να συμπληρώσω κάτι συμβουλευτικά. Μην αφήνετε να σας επηρεάζει κανείς και τίποτα. Κάντε ό,τι σας κατέβει στο μυαλό. Μην επηρεάζεστε από το κοινωνικό περιβάλλον ούτε από το οικογενειακό και επίσης θα δείτε ότι έχετε τόση πολλή δύναμη μέσα σας, που ούτε μπορείτε να το φανταστείτε, και ότι μπορείτε να καταφέρετε και να κάνετε πάρα πολλά πράγματα στη ζωή σας και πρέπει να νιώθετε πάρα πολύ υπερήφανοι για τον εαυτό σας και να ζείτε την κάθε μέρα και την κάθε στιγμή στο έπακρον.

Πώς ήταν σήμερα η εμπειρία της συνέντευξης για εσένα;

Λοιπόν, η εμπειρία ήταν πάρα πολύ ωραία, αλλά και ταυτόχρονα λίγο περίεργη, θα έλεγα, διότι είναι πρώτη φορά που κάνω κάτι τέτοιο, αλλά τώρα, φτάνοντας στο τέλος, θα έλεγα ότι είχε και μία δόση ψυχοθεραπείας, που με έκανε να νιώσω ωραία, και θα χαρώ πολύ αν όλο αυτό, που θα μοιραστώ, θα βοηθήσει κάποιον για κάποια προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Σ’ ευχαριστώ πολύ!

Ευχαριστώ κι εγώ.