[00:00:00]Καλησπέρα σας, είναι Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου του 2021 και βρίσκομαι με τον Χρήστο Ζάκκα στην Ιστιαία Ευβοίας. Εγώ είμαι η Αναστασία Παλιατσή και είμαι Ερευνήτρια στο Istorima. Καλησπέρα σας. Πώς ονομάζεστε;

Καλησπέρα ονομάζομαι Χρήστος Ζάκας. Έχω γεννηθεί πριν από 53 χρόνια, κατοικώ στην Ιστιαία μόνιμα, τα τελευταία 25 χρόνια. Μετά από τις σπουδές δηλαδή που επέστρεψα στην πατρίδα και εντάξει εργάζομαι εδώ πέρα. Είμαι ιδιωτικός φύλακας θήρας. Είμαι δασοπόνος, αυτά εντάξει. Όσον αφορά εμένα.

Θέλετε να μου μιλήσετε λίγο παραπάνω; 

Παντρεμένος, παντρεμένος με 4 παιδιά. Δεν χρειάζεται παραπέρα να πούμε κι άλλα πράγματα. Ασχολούμαι ερασιτεχνικά με το θέατρο, γι’ αυτό και ο μύστακας. Έχουμε στήσει δηλαδή τη θεατρική ομάδα εδώ και 25 χρόνια, από τη στιγμή που πρωτοεπέστρεψα εδώ στον τόπο πάλι το '95 -'96. Ασχολούμαι με τα κοινά αρκετά. Εντάξει, βοηθάμε όσο μπορούμε τον κόσμο. Αυτά. Δεν χρειάζεται παρά πέρα να πούμε για μας.

Θα ’θελα να μου μιλήσετε λίγο παραπάνω για τις σπουδές σας που μου είπατε ότι είστε δασοπόνος.

Εντάξει, η ειδικότητά μου δασοπόνος είναι. Εργάζομαι σε σχετικό τομέα. Φύλαξη θήρας είναι σχετική με το αντικείμενο μας και με οτιδήποτε έχει σχέση με δάσος. Το αγαπάμε το δάσος. Προσπαθούσαμε να το διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού, εδώ στην περιοχή μας. Είχαμε κι αυτά που είχαμε φέτος και τώρα μείναμε σχεδόν με μισό αντικείμενο δουλειάς. Δηλαδή ασχολούμουν, έκανα και κάποιες διαχειριστικές μελέτες βοηθούσα σε κάποιες. Στη σύνταξη διαχειριστικών μελετών, σε άλλες μελέτες που είχαν σχέση με την δασοπονία. Τώρα, στην ουσία μείναμε χωρίς αντικείμενο εκεί. Ένα πολύ μεγάλο τμήμα δάσους και το αντικείμενο της δουλειάς μας δηλαδή, είναι εκτός. Συγκεκριμένα, είχαμε αναλάβει μια διαχειριστική στην Κοκκινομηλιά, η οποία απ' τη στιγμή που κάηκε το δάσος, έμεινε έτσι. Ασχολούμουν πάλι με ρητίνευση της Χαλεπίου Πεύκης σαν επικουρικό... Δεν ξέρω τώρα αυτό, εντάξει... τέλος πάντων να το πούμε και αυτό, τα οποία και αυτά τα πεύκα τα οποία είχα που καλλιεργούσα, ρητινοκαλλιέργεια λέγεται η εργασία, καήκαν. Έχουμε δηλαδή και ένα μείον και από εκεί, πλήγμα. Εντάξει συμβήκαν πολλά αυτό το καλοκαίρι και ενάμισι μήνα δηλαδή τώρα, πριν δυο μήνες, ούτε δυο μήνες δεν είναι. Μες στον Αύγουστο και ήρθαμε... δηλαδή όλη η περιοχή πήγε αρκετά πίσω. Ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού έπαθε πλήγμα, έχασε δουλειές, έχασε σπίτια, κάποιοι συνάνθρωποί μας. Εντάξει, είχαμε αρκετά πράγματα. Δεν ξέρω αν πρέπει να επεκταθούμε περισσότερο σε αυτό, στο θέμα της φωτιάς. Αν θέλετε να μπούμε κατευθείαν δηλαδή σε αυτό.

Ναι.

Πρόκειται για καταστροφή, για καταστροφή πραγματική. Ένα επάγγελμα στην ουσία εξαλείφεται. Χάνεται, θα μείνουμε ελάχιστοι. Δηλαδή τα τμήματά δάσους της Χαλεπίου, που έχουν μείνει είναι πολύ λίγα και δεν επιτρέπονται κιόλας. Η περιοχή της Λιχάδας δηλαδή και του, των Γιάλτρων, τα πεύκα επειδή τα ξέρω γιατί εκεί πρωτοξεκίνησα να ρητινεύω, δεν είναι, δεν είναι κατάλληλα. Δεν είναι, το δάσος δηλαδή δεν είναι σε τόσο καλή κατάσταση ώστε να δώσει, να δώσει ρητίνη. Το μεγαλύτερο τμήμα, της περιοχής εδώ πέρα, των δασών της Χαλεπίου που ρητινευότανε, καταστράφηκε. Δηλαδή μιλάμε τώρα για πόσες οικογένειες οι οποίες χάσανε το κύριο επάγγελμά τους. Υπήρχανε χωριά δηλαδή όπως στους Κουρκουλούς, στο Σπαθάρι, στο Μετόχι, άνθρωποι που ήταν αποκλειστικά ρητινεργάτες. Είχανε ξέρω 'γώ χιλιάδες πεύκα, ρητινεύανε. Αυτοί καταστράφηκαν, χάσαν τη δουλειά τους, δεν έχουν επάγγελμα πλέον. Είναι επί ξύλου κρεμάμενοι. Συν ότι αυτοί οι άνθρωποι στηρίζαν τα μαγαζιά της περιοχής. Καταλάβετε αλυσίδα είναι αυτά. Κάποια χωριά δηλαδή, στην ουσία εκτός από κάποια σπίτια που κάηκαν που έχασαν και σπίτια οι άνθρωποι, χάσαν και τις δουλειές. Δηλαδή έχουν καταστραφεί οικονομικά... Χώρια μετά οι μελισσοκόμοι που πάθανε, αυτοί που χάσανε και μελίσσια. Αρκετοί μελισσοκόμοι πάλι, που ευτυχώς που φέτος... Συνήθως της Αγίας Παρασκευή[00:05:00]ς, —πετάγομαι τώρα από το ένα θέμα στο άλλο— συνήθως της Αγίας Παρασκευής, είχαμε μια εισαγωγή μελισσοκόμων από πολλές περιοχές της Ελλάδος και φίλοι μας και γνωστοί μας ας πούμε που ερχόντουσαν από διάφορες περιοχές της Ελλάδας μελισσοκόμοι, φέρνανε τα μελίσσια τους στη Βόρεια Εύβοια. Στη Χαλέπιο Πεύκη δηλαδή για να πάει η μέλισσα να λειτουργήσουν από Χαλέπιο Πεύκη να πάρουμε... Φέτος όμως είχαμε μια καθυστέρηση λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας. Το έντομο αυτό που κάνει τη δουλειά που αναπτύσσει τη βαμβακιά της πεύκης, αυτό που τρώνε δηλαδή οι μέλισσες, αυτό που λέγεται «Marchalina hellenica». Αυτό το εντομάκι φέτος άργησε. Δεν, δεν είχε καθόλου υγρασία, δεν δούλεψε σωστά και από μια μεριά δηλαδή όλο αυτό το ότι δεν δούλεψε το έντομο και πήγε κάπως πίσω, καθυστέρησε. Δεν βάλανε... Συνήθως της Αγίας Παρασκευής, ξέραμε κάθε χρόνο, που ερχόντουσαν αρκετοί μελισσοπαραγωγοί, μελισσοκόμοι ερχόντουσαν στην περιοχή μας. Φανταστείτε τώρα να ήταν τα δάση της Βόρειας Εύβοιας, φορτωμένα με μελίσσια από όλες τις περιοχές της Ελλάδος και να ξέσπαγε αυτή η πυρκαγιά. Θα καταστρεφότανε, μιλάμε για πόσο… δεν μπορούμε να υπολογίσουμε τώρα αυτή την καταστροφή. Ευτυχώς δηλαδή που φέτος, απ' τη μια μεριά με την ξηρασία πήγε πίσω, δεν ήρθαν οι άνθρωποι, δεν είχαν βάλει ακόμα μελίσσια, περιμένανε και ξέσπασε η πυρκαγιά. Δηλαδή «ουδέν κακόν αμιγές καλού» αν το πάμε κι έτσι. Τώρα άλλες συνέπειες οικονομικές της πυρκαγιάς, τις είδαμε. Αυτά που γίνανε, δηλαδή τα εγκλήματα που γίνανε, που έφυγε ο κόσμος και δεν μπορούσαν κάποιοι, δεν μπορούσαν να επιστρέψουν μάλιστα, που είχαν κλείσει τα φεριμπότ. Τι να πω τώρα; Ήτανε πάρα πολλά που γίνανε και πρέπει να τα παίρνεις ένα-ένα να τα αναλύεις. Τι λάθη, τι... Τέλος πάντων εγκλήματα δηλαδή που γίνανε. Η οικονομία της περιοχής στον τουρισμό, δεν το συζητάμε, ήτανε καταστροφή πραγματική. Γενικά πήγαμε αρκετά χρόνια πίσω και οι ζημιές θα φανούν, ήδη αρχίζουν και φαίνονται και μες στο χειμώνα θα φανούν ακόμα περισσότερο, θα έχουμε δυσκολίες. Θα τα δούμε δηλαδή μπροστά μας, θα τα βρούμε μπροστά μας. Ήδη έχουν αρχίσει τα πράγματα και ζορίζουν οικονομικά για πολύ κόσμο και θα φανεί δηλαδή... Γιατί όλα είναι αλυσίδα, η οικονομία της περιοχής στηρίζεται κυρίως σε αυτόν τον πληθυσμό που είναι 30.000 κόσμου, για να στηρίξει την οικονομία εδώ μέσα στο χειμώνα. Και η μόνη ουσιαστική δραστηριότητα οικονομική που πήγε καλά, και αυτή δεν πήγε τόσο καλά, όσο ήτανε, ήτανε τα σύκα στην περιοχή του Ταξιάρχη. Τώρα που έχουμε κάποια φιστίκια. Αυτά δηλαδή από αγροτική παραγωγή. Η αγροτική παραγωγή, δηλαδή φέτος είναι πολύ πίσω. Πάθανε ζημιά δηλαδή απ' όσο ξέρω και φίλοι μου που λένε και στα, πώς τα λένε; Και στα αμπέλια, γιατί είχαμε και τρύγο τώρα κι αυτά. Ήρθανε, ήταν πολύ πίσω η παραγωγή σε σχέση με άλλες χρονιές, ήταν πολύ κάτω. Αυτή η βδομάδα 10 μέρες που ήτανε η τέφρα όλη αυτή, που δεν υπήρχε ήλιος. Αυτό που ζήσαμε δηλαδή, που βιώσαμε οι περισσότεροι εδώ, εγώ στην ουσία δεν το βλεπα. Αλλά αυτό το lockdown που είχαν οι υπόλοιποι, που δεν ήταν στην πυρκαγιά. Γιατί ήμουνα συνέχεια τις μέρες της πυρκαγιάς ήμουνα συνέχεια στα μέτωπα και δεν, δεν καταλάβαινα τι γινόταν εδώ. Ότι το lockdown που ζήσανε οι άνθρωποι, που ήταν εδώ στην Ιστιαία για μια εβδομάδα, 8 μέρες, πόσο ήταν 10. Σε σχέση με το lockdown που είχαμε το χειμώνα, τον προηγούμενο, ήταν τίποτα. Αυτό ήταν πραγματικό lockdown. Δηλαδή ο κόσμος δεν μπορούσε να βγει έξω. Έβγαινες έξω, ήτανε ομίχλη, από ό,τι μου έλεγε η γυναίκα μου δηλαδή και τα παιδιά που ήταν στο σπίτι κλεισμένοι. Πραγματικά κλεισμένοι. Όταν λέμε κλεισμένοι, δε βγαίνανε καθόλου έξω. Δεν μπορούσες να βγεις δηλαδή έξω. Πού να πας; Όλη αυτή η τέφρα που είχε τα αιωρούμενα σωματίδια που είχαν κλείσει, που δεν έβλεπαν ήλιο οι άνθρωποι και φυσικά και τα τα φυτά πάθανε ζημιά. Όλα τα φυτά πάθανε ζημιά. Συν την παρατεταμένη ξηρασία που είχαμε έκαναν ζημιά σε πολλά δέντρα. Κι αυτά από ότι είδα παραγωγή φέτος στα σύκα ήταν μειωμένη. Βέβαια, εντάξει, πήρανε παραγωγή οι άνθρωποι, δεν μπορώ να πω. Αλλά σε σχέση με άλλες χρονιές πήγαμε αρκετά πίσω και εκεί. Οπότε αυτά θα τα βρούμε μπροστά μας σιγά σιγά.

Τώρα, όσον αφορά τις πυρκαγιές, πώς ξεκίνησε όλο αυτό; Εσείς που βρισκόσασταν όταν η φωτιά...

Οι πυρκαγιές ξεκίνησαν, οι πυρκαγιές ξεκινήσαν σε δύο μέτωπα, απ' όσο ξέρω στην περιοχή του Μουρτιά. Κοντά σε κάτι παλιά σκουπίδια που ήτανε και σε δύο μέτωπα που είχανε διαφορά μερικών λεπτών δηλαδή που ξεσπάσανε, που είχαν απόσταση το ένα με το άλλο, από όσο ξέρω εκεί. Η φωτιά έφυγε, κατέβηκε δηλαδή την περιοχή Μουρτιά όπως την πήγε και σχετικά δεν κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα. Πήγε στην περιοχή του Ρετσινόλακκου και μετά [00:10:00]προς την περιοχή των Ροβιών. Στις Ροβιές από κει. Απ' τη στιγμή που έβρισκε συνέχεια, υπήρχε συνέχεια δασικής ύλης, καύσιμης ύλης δηλαδή, προχώραγε η φωτιά. Μετά όταν δεν υπάρχει ικανός αριθμός να κλείσει τα μέτωπα. Ικανός αριθμός οχημάτων, πυροσβεστών, εναέριων μέσων, ώστε να κλείσουν τα μέτωπα, προχωρά. Από τη στιγμή που υπάρχει συνέχεια δασικής ύλης η πυρκαγιά προχωράει. Το τρίγωνο της φωτιάς μας λέει ότι ή θα… ή θα σταματήσεις το οξυγόνο, που δεν γίνεται, ή θα σταματήσεις την καύσιμη ύλη ή θα σταματήσεις με την ψύξη που θα κάνεις, με το νερό που θα ρίξεις, θα σταματήσεις τη θερμότητα που προκαλεί τη... Όπως είναι το τρίγωνο της φωτιάς, δηλαδή. Ένα από αυτά τα τρία. Από την στιγμή που δεν μπορούσαμε κανένα απ' τα τρία αυτά, στο τρίγωνο να τα σταματήσουμε, να αποκόψουμε, η φωτιά συνέχιζε. Άνοιξε ένα πολύ μεγάλο μέτωπο. Περιορίστηκε το μέτωπο κάποια στιγμή, όταν είχε πάει προς την περιοχή του Καβαλάρη, που εκμεταλλευτήκαν από δω απ' το δήμο Ιστιαίας-Αιδηψού, ξεκίνησαν και κάνανε, μέσω του Δήμου, δηλαδή της δημοτικής αρχής. Ξεκίνησαν και κάνανε στην ήδη υπάρχουσα ζώνη, την εκμεταλλεύτηκαν και προσπαθήσανε να την αποκόψουν εκεί την πυρκαγιά. Ζητήσαμε κάποια εναέρια μέσα. Ήταν την τρίτη ημέρα της φωτιάς αυτό, αλλά τα οποία βέβαια δεν ήρθαν ποτέ τα εναέρια μέσα. Εμείς τα είδαμε τις τελευταίες μέρες, όταν πλέον δεν υπήρχε λόγος για μένα, να ‘ρθούνε. Ήταν μόνο για το θεαθήναι. Δυστυχώς η φωτιά έφυγε απ την πίσω μεριά και τη βοήθησε ο αέρας πάρα πολύ, το απόγευμα της τέταρτης μέρας ήταν αν θυμάμαι, που βοήθησε πάρα πολύ ο νοτιάς και πέρασε όλο το Ξηρόν Όρος, κατέβηκε το Μακρολίβαδο. Λέω κάποιες περιοχές τώρα δεν ξέρω, πρέπει να σας τα δείχνω στο χάρτη. Τα πέρασε από πολύ μεγάλη ταχύτητα και μέσα σε μια νύχτα, δηλαδή, εκείνη η εφιαλτική νύχτα που το πρωί είχε φτάσει η πυρκαγιά στην Κοκκινομηλιά. Είχε περάσει την Κοκκινομηλιά δηλαδή και κατέβαινε και το κομμάτι από εκεί που πήγε προς Κρυονερίτη-Μηλιές και πήγαινε μετά προς Αγδίνες από κει. Είχε ανοίξει τόσο πολύ το μέτωπο. Έφυγε, πέρασε και το δασικό χωριό απάνω στους Παπάδες. Εκείνο το βράδυ δηλαδή έκαψε, πέρασε κι απ' τους Παπάδες, ενώ ήταν στους Αμέλαντες, έφτασε στους Παπάδες σε χρόνο ντε τε και έφτασε και στα Βασιλικά. Το μέτωπο τώρα μιλάμε για αποστάσεις τεράστιες. Μετά η φωτιά πήγαινε σημειωτόν σχεδόν, δεν είχε πολύ μεγάλη ταχύτητα. Αλλά όταν έχει ανοίξει τόσο πολύ, τόσο μεγάλο εύρος του μετώπου είναι αδύνατο μετά να τη... Όχι αδύνατο, είναι πολύ δύσκολο να τη σταματήσεις, να την αποκόψεις. Θέλει τεράστιες ζώνες, θέλει να θυσιαστούν χιλιάδες δέντρα. Γίνανε ζώνες αρκετές, σταμάτησαν εκεί που δόθηκαν οι μάχες οι τελευταίες, που έπρεπε να δοθούν. Δηλαδή αλλιώς θα καιγόταν όλη η περιοχή, θα σταμάταγε στη θάλασσα. Ήτανε στο... όταν πέρασε δηλαδή και πήγαινε στις Καματριάδες, που αν πέρναγε απ΄τις Καματριάδες θα καιγότανε, θα έφτανε μέχρι τον Πύργο, μπορεί να πηγαίνει και μέχρι Λουτρά. Και το άλλο το κομμάτι που ήταν εδώ στην Αβγαριά, που έπρεπε να κοπεί εδώ γιατί θα κατέβαινε Ιστιαία μετά. Είχαμε μετά τα τμήματα αυτά που είχαν έρθει απ' το εξωτερικό, απ' τη Σλοβακία, από Ρουμανία, από Σερβία —ποιοι άλλοι ήτανε;—, δούλεψα και με πολλούς από αυτούς μαζί. Ναι. Σλοβάκοι, Ρουμάνοι, Πολωνοί. Ναι τους Πολωνούς ξέχασα. Κύπριοι, είχαν έρθει από την ΕΜΑΚ, από την σειρά της Κύπρου. Είχαμε αρκετό κόσμο δηλαδή. Εντάξει, μετά είχαμε πάρα πολύ κόσμο. Όσα χωριά σωθήκαν, σωθήκαν γιατί οι κάτοικοι μείναν στα χωριά. Δηλαδή, αυτό το σχέδιο του λαγού, τακτική του λαγού: «Άντε να φύγουμε για να μην καούμε», αποδείχτηκε πέρα για πέρα λάθος. Στα χωριά που έμεινε ο κόσμος, σωθήκαν τα χωριά και μάλιστα χωριά που ήταν μες στο δάσος. Ας πούμε ο Βουτάς, που το δάσος ήταν μέσα. Το χωριό είναι μες στο δασικό όγκο. Παρόλα αυτά τον κρατήσαν οι κάτοικοι. Δώσανε τη μάχη τους και το κατάφεραν. Χωριά άλλα τα οποία τα ’χαν εκκενώσει, όπως ήταν ξέρω ’γώ το Κυπαρίσσι, χαθήκανε σπίτια ή η Κοκκινομηλιά, πάλι χάθηκαν σπίτια κι εκεί. Αν έμενε ο κόσμος, πιστεύω ότι θα μπορούσαν να γλιτώσουνε τουλάχιστον τα σπίτια τους.

Άρα εσείς βρισκόσασταν στο μέτωπο απ' τις πρώτες μέρες που είχε…

Ναι απ΄τη στιγμή που περνάει σιγά σιγά, όταν έφυγε απ' τις Ροβιές, την πρώτη, την πρώτη φορά που πήγε Ροβιές, γιατί το ωραίο ήταν ότι ξαναγύρισε η πυρκαγιά στις Ροβιές, έκαψε κι άλλο τμήμα. Εκεί ήταν το αστείο της υπόθεσης, δηλαδή λοιπόν όταν πέρασε και ερχόταν προς το δήμο Ιστιαίας-Αιδηψού, από κει και πέρα, ναι, [00:15:00]ενεπλάκην κανονικά στο έργο της κατάσβεσης με διάφορους τρόπους.

Με τι μέσα;

Προσωπικά;

Ναι, εσείς δηλαδή και με ποιους άλλους…

Εγώ βασικά, η δουλειά μου ήταν να παίρνω κάποιους ξένους, με οχήματα πυροσβεστικής που δεν ήταν απ' την περιοχή, επειδή έχω γνώσεις των βασικών δρόμων σχεδόν όλης της περιοχής και να τους κατευθύνω αναλόγως. Συνεργαζόμουνα πάρα πολύ με τους αξιωματικούς της πυροσβεστικής, τους έλεγα για δασικούς δρόμους και τέτοια πώς να περνάνε, πού μπορούσαμε να κάνουμε δουλειά. Λόγω και της, των γνώσεων που έχω σαν δασοπόνος είχα μια άποψη στο πώς μπορούσε να αντιμετωπιστεί. Κατά κάποιο τρόπο μπορούσαν να γίνουν ζώνες ή έπρεπε να κοπούν δέντρα ή οτιδήποτε για να σταματήσουμε, δηλαδή που θα δοθεί η μάχη που λέμε. Βασικά αυτό κι από κει και πέρα και με μάνικα, όπου χρειαζόταν βοηθήσαμε. Εντάξει σε αρκετά σημεία και δηλαδή ήμουνα σε διάφορα μέτωπα, μετακινούμουνα σε διάφορες περιοχές. Ήμουνα και στο μέτωπο των Καματριάδων και πάνω στην Αβγαριά. Το βράδυ το ένα ήμουνα και στο Ασμήνιο, στο Ποτόκι εκεί πέρα και στο Πευκί. Το βράδυ εκεί πέρα που είχε φτάσει η φωτιά στο χωριό. Εντάξει με αλυσοπρίονα φυσικά, είχα κι αλυσοπρίονα πάντα μέσα, αν χρειαζόταν για να κόψουμε κάτι να ανοίξουμε δρόμους βασικούς, οδικές αρτηρίες δηλαδή. Σε κάποιες περιπτώσεις είχαμε, ας πούμε στο δρόμο, το βράδυ, που είχε φτάσει η φωτιά στο Πευκί, ο δρόμος από Πευκί που ανέβαινε προς Γερακιού είχε πέσει δέντρο, πεύκο μες στο δρόμο 12:00 η ώρα ήταν 12:30 και είχε κλείσει η κυκλοφορία. Εντάξει, είχα το αλυσοπρίονο μέσα, κατέβηκα, έκοψα και εντάξει με βοήθησαν. Περιμένανε 4-5 αυτοκίνητα. Περιμένανε μάλιστα εκείνη την ώρα και βοηθήσανε έτυχε να είναι και ο διοικητής της πυροσβεστικής της Ιστιαίας εκείνη την ώρα. Τέλος πάντων, είχαμε πολλές καταστάσεις φοβίας.

Με τους κατοίκους από το χωριά είχε τύχει να είστε μαζί στο μέτωπο;

Ναι, ναι εντάξει με αρκετό κόσμο. Πάρα πολλούς ανθρώπους απ' τα χωριά, δηλαδή συντοπίτες μας εδώ πέρα που βοηθήσανε. Και έβλεπα και κόσμο και νέο και νεολαία πάρα πολλή νεολαία από δω, απ' την Ιστιαία, που βοηθήσανε πάρα πολύ εθελοντικά όσο μπορούσανε. Δυστυχώς, η μάχη ήτανε κατά κάποιο τρόπο άνιση γιατί εκεί που έπρεπε να δοθεί βοήθεια αρχικά, δεν δόθηκε. Όταν δηλαδή μπορούσαμε να τη σταματήσουμε τη φωτιά, μετά όταν άνοιξε το μέτωπο ευτυχώς δεν είχαμε αέρα. Ευτυχώς γιατί βέβαια άμα έχει ειδικά η Χαλέπιος, άμα έχει αέρα, δεν σταματιέται εύκολα. Είναι αδύνατο, πρέπει να πας πολύ μακριά. Έχω δει να κινείται με μεγάλη ταχύτητα η πυρκαγιά Χαλεπίου, άμα είχε 6, 7, 8 μποφόρ αέρα. Εντάξει, εκεί δεν κάνεις τίποτα, απλώς περιμένεις να καεί ό,τι είναι. Αλλά απ' τη μία μεριά δεν είχε αέρα, βοήθησε πήγαινε σιγά η φωτιά, αλλά απ' την άλλη όταν δεν έχει αέρα, ανοίγει το μέτωπο πάρα πολύ. Ανοίγει πλευρικά δηλαδή. Μεγαλώνει γύρω γύρω, ανοίγει σε πλάτος η πυρκαγιά και γίνεται εκτός από κόμης γίνεται και έρπουσα, που είναι ότι χειρότερο μετά. Όταν έχει πολύ αέρα συνήθως η πυρκαγιά είναι κόμης, δηλαδή καίγονται οι κορφές, περνάει με ταχύτητα, καίγονται οι κορυφές και σιγά σιγά θα καεί το υπόλοιπο, δηλαδή δεν θα φτάσει στο έδαφος πολύ. Τώρα η φωτιά ήταν και έρπουσα. Για αυτό και πολλές φορές λέγανε: «Δεν έγινε σωστή κατάσβεση. Ξανάναβε πάλι φωτιά, γινόταν πάλι μέτωπο». Δεν πήγαινε άλλος να πετάξει αυτά που λένε και γκαζάκια και που ακούστηκαν διάφορα. Δεν υπήρχε τίποτα τέτοιο. Απλώς όταν είναι έρπουσα η φωτιά νομίζεις ότι την έχεις σβήσει. Μπορεί να σου ξανανάψει εκεί που δεν το περιμένεις. Όταν υπάρχει και υπόστρωμα κάτω παχύ από πευκοβελόνες και τέτοια και υποβόσκει η φωτιά από κάτω, μπορεί να σ' ανάψει ανά πάσα στιγμή. Νομίζεις ότι έχει σβήσει εκεί γίνεται με τη μέθοδο του… της ψηλάφησης. Πρέπει να πας δηλαδή εκεί που είναι καμένο-άκαυτο και να βάζεις το χέρι. Άμα το δεις ότι είναι ζεστό, πάει να πει ότι θα έχει φωτιά πάλι. Πρέπει να το σβήσεις δηλαδή να παγώσει. Αυτά τώρα. Είπαμε 500 θέματα, έτσι; 

Ναι. Η κατάσταση στο μέτωπο της φωτιάς πως ήτανε; Υπήρχε πανικός, υπήρχε πανικός; Πώς; 

Εντάξει, κακά τα ψέματα τώρα, τι να πω; Δεν υπήρχε,[00:20:00] σε πολλές περιπτώσεις δεν υπήρχε ψυχραιμία. Γίνανε και λάθη δηλαδή στην αντιμετώπιση, εντάξει, όταν πλέον είχε φτάσει στο αμήν που λέμε. Τις τελευταίες μέρες δηλαδή που ήταν η πυρκαγιά στην Αβγαριά, Γαλατσώνα, εδώ και στο κομμάτι των Καματριάδων πλέον υπήρχε οργάνωση, πραγματική οργάνωση. Είχαν έρθει και ξένοι, είχε πέσει και πάρα πολύς κόσμος και ευτυχώς ακούγανε πέντε πράγματα και δοθήκαν σωστές κατευθύνσεις και για αυτό και έγινε ότι έγινε. Αντιμετωπίστηκε δηλαδή η φωτιά. Ειδικά τη δεύτερη μέρα που είχε πιάσει απάνω που κινούνταν και με ταχύτητα μεγάλη, γίνανε κάποια λάθη, δηλαδή μέσα στον πανικό. Όταν βλέπεις τη φωτιά να έρχεται και σου ανάβει και περνάει δηλαδή, με τις καύτρες που φεύγουν και ανοίγει το μέτωπο εκεί που δεν το περιμένεις πέφτουνε. Μπορεί να σε κυκλώσει κιόλας χωρίς να το καταλάβεις. Εκεί ναι γίνανε και κάποια λάθη, παρόλο που περιμένανε. Τώρα δεν ξέρω τώρα, να επεκταθούμε παραπάνω στο θέμα πώς έπρεπε να αντιμετωπιστεί αυτό; Αυτό δεν νομίζω, δεν αξίζει τον κόπο.

Ο συντονισμός;

Ο συντονισμός ναι. Για τον συντονισμό τώρα εντάξει, τι να πω; Εκεί είχαμε θέμα. Είχαμε ένα θέμα, ειδικά τις πρώτες μέρες είναι αυτό που λέμε ότι το σχέδιο αντιμετώπισης όπως έχει γίνει των δασικών πυρκαγιών, αν δεν περάσει σε ανθρώπους που πραγματικά γνωρίζουνε, δεν θα δούμε αποτελέσματα ποτέ. Κάποια στιγμή δηλαδή, πρέπει να ξαναδούμε αυτό που φωνάζαμε όταν ήμασταν φοιτητές ακόμα. Το απαιτούσαμε, το ζητάγαμε: τον ενιαίο φορέα δασοπροστασίας, ο οποίος ο ενιαίος φορέας δασοπροστασίας θα έχει την αποκλειστική ευθύνη των δασικών πυρκαγιών. Καλή η πυροσβεστική δεν το συζητάμε, οργανωμένοι είναι. Στρατιωτική πειθαρχία μπορείς να πεις ότι έχουν, έτσι κι αλλιώς είναι Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, είναι ένστολοι, έχουν οργάνωση, αλλά η δασική πυρκαγιά, και ειδικά οι πυρκαγιές Χαλεπίου Πεύκης, δεν αντιμετωπίζονται έτσι εύκολα. Θέλουνε συγκεκριμένο τρόπο, φιλοσοφία δηλαδή. Καλό είναι δηλαδή αυτοί που ξέρουνε, δασολόγοι, δασοπόνοι, άνθρωποι που είναι σχετικοί να αναλαμβάνουν θέσεις πόστα και το καλύτερο είναι να γίνει ενιαίος φορέας δασοπροστασίας, ώστε οι άνθρωποι που πραγματικά το ξέρουν το δάσος λίγο καλύτερα, να έχουν και την αποκλειστική ευθύνη της αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών. Το έχουμε δει και αλλού, το αντιμετωπίζουμε χρόνια τώρα. Εντάξει, αυτή η κόντρα μεταξύ δασάρχη —άτυπη κόντρα—, μεταξύ δασαρχείου και πυροσβεστικής: «Εμείς ναι ξέρουμε. Εσείς δεν ξέρετε αυτό, δεν τους έχουμε ανάγκη» και αυτά. Καταρχήν κάνεις φορέα δασοπροστασίας, δίνεις την ευθύνη δασικών πυρκαγιών, το οργανώνεις και το εξοπλίζεις. Ένα άλλο τώρα που πρέπει να πούμε εδώ πέρα, να αναφέρουμε: εξοπλισμός. Κακά τα ψέματα τώρα, τα Unimog τριακονταετίας και, αυτοκίνητα, καλά μπορούν να πάνε παντού. Αλλά είναι για άμεση προσβολή. Δηλαδή στη φωτιά εν τη γενέσει της, εκεί. Τα μικρά, τα οχηματάκια αυτά που έχουν της πυροσβεστικής είναι καλά, αλλά όταν έχεις μεγάλα μέτωπα και έχεις μεγάλες πυρκαγιές, δηλαδή έχει ανοίξει τόσο πολύ το μέτωπο και θέλει αντιμετώπιση, άμεσης προσβολής δηλαδή σε μεγάλα μέτωπα, θες μηχανήματα. Θες δηλαδή αντλίες πολύ πιο ισχυρές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: αυτοκίνητο της πυροσβεστικής, το οποίο το είχαμε στην περιοχή της Γερακιούς —έτυχε ήμουνα μπροστά— δύο σωλήνες 25άρες Καλαμάτας λέμε, ταυτόχρονα δεν μπορούσαν να ρίξουν με πολύ ισχυρή πίεση σε δύο μέτωπα που είχαμε δεξιά και αριστερά δηλαδή. Το αυτοκίνητο είναι 30 ετών, αυτό που σου μιλάω. Η αντλία δηλαδή έδινε τέρμα το γκάζι σε δύο πιστόλια σε δύο, να χτυπάνε δεξιά και αριστερά και δεν είχαν δύναμη δηλαδή και οι δυο να χτυπάνε. Όταν φέρανε οι Σλοβάκοι που είδα εκεί πέρα, οι Πολωνοί που ήταν, οι Σέρβοι και βάζουν τρίκρουνο με 45άρι σωλήνα και το νερό να σκοτώνει. Σκότωνε, κυριολεκτικά, δεν στεκόσουνα μπροστά. Μιλάμε για τρομερή πίεση. Δεν κρατιόταν η σωλήνα η 45άρα, δεν κρατιότανε και είχαν τρίκρουνο, τρεις δηλαδή, σε τρεις μεριές. Πίεση τρομερή! Τότε τι μιλάς; Εντάξει, δεν μιλάμε για… άλλο επίπεδο. Δηλαδή είναι[00:25:00] σαν να βάζεις ξέρω γω, ενα αυτοκινητάκι 600 κυβικών, με μια μερσεντές. Δεν το συζητάμε ποιος θα κερδίσει, ποιο είναι πιο γρήγορο; Εντάξει, απλά πράγματα. Ο στόλος αυτός που υπήρχε και υπάρχει ακόμα στην πυροσβεστική είναι για τα μικρά τα ευέλικτα οχήματα που μπορούν να περάσουν μέσα σε δασικούς δρόμους και να χτυπήσουνε... είναι για να χτυπήσουν άμεσα, να κάνουν άμεση προσβολή, δηλαδή στο δεκάλεπτο, στο τέταρτο, στο μισάωρο. Όταν πλέον έχει ανοίξει τόσο πολύ το μέτωπο, μετά θες μηχανήματα. Και τα μηχανήματα εντάξει μετά ήρθανε... ήταν τα βαρέα οχήματα που ήρθανε και όλα αυτά. Και φυσικά αυτό που είδα ας πούμε χαρακτηριστικό, που σας είπα με το τι πίεση βγάζανε οι αντλίες τους, απ’ τα ξένα, δηλαδή. Όταν ρώτησα κάποιον της πυροσβεστικής λέει: «Έχουμε τέτοια οχήματα». Λέω: «Πού είναι;». Λέει: «Στα αεροδρόμια». Εντάξει στα αεροδρόμια για να έχουμε τη Hochtief. Να φυλάμε τη Hochtief να μη μας πάθουν τίποτα τα αεροπλάνα μας. Εντάξει, χρειάζονται κι εκεί αλλά σε τέτοια περίπτωση τώρα χρειαζόντουσαν κι εδώ. Έχουμε δηλαδή κι εμείς τέτοια οχήματα αλλά είναι στο αεροδρόμιο. Εμείς δεν τα είδαμε, τα είδαμε απ’ τους ξένους, τέλος πάντων. Δηλαδή να κάνεις ενιαίο φορέα δασοπροστασίας, να βάλεις ανθρώπους, ειδικούς να ξέρουν να αντιμετωπίσουν την πυρκαγιά, αλλά άμα δεν έχουν και μηχανήματα… Και το σημαντικότερο στις δασικές πυρκαγιές, ειδικά σε αυτές της Χαλεπίου Πεύκης...

Οπότε ο εξοπλισμός ήτανε...

Σημαντικός εντάξει, πρέπει να εξοπλιστεί δηλαδή. Είπαμε για ενιαίο φορέα δασοπροστασίας, να βάλεις τους κατάλληλους ανθρώπους και από κει και πέρα το σημαντικότερο ποιο είναι; Είναι να κάνεις σύστημα οργάνωσης ώστε να εντοπίζονται πλέον οι πυρκαγιές, εν τη γενέσει τους. Δηλαδή να εκμεταλλεύεσαι τη σύγχρονη τεχνολογία. Ήδη οι Γάλλοι έχουν αναπτύξει ένα σύστημα με δορυφόρους, αλλά μπορούμε και να εκμεταλλευτούμε τα drones. Τα drones θα μπορέσουν να βοηθήσουν και στην κατάσβεση μετά, ώστε με τα στοιχεία που μπορούν να δίνουν ανά πάσα στιγμή. Να πετάνε πάνω όταν υπάρχει η πυρκαγιά, να σου δίνουν στοιχεία, να βλέπεις μετά και τα μετεωρολογικά και ανάλογα να πράττεις. Δηλαδή πρέπει η σύγχρονη τεχνολογία να μπει μέσα στην δασοπυρόσβεση κι αυτή και να έχουμε αποτελεσματικότερες αντιμετωπίσεις σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Ελπίζουμε να μην δούμε στη χώρα πλέον από δω και πέρα άλλη τέτοια καταστροφή. Είχαμε κάποτε τα πρωτεία το '77 με την πυρκαγιά, τη μεγάλη που είχαμε πάλι στη Βόρειο Κεντρική Εύβοια. Ήταν μεγαλύτερη πυρκαγιά μέχρι που η Ηλεία μας πήρε τα πρωτεία το 2006, πότε ήτανε; Τώρα τα ξαναπήραμε εμείς τα πρώτα, έχουμε τη μεγαλύτερη πυρκαγιά πάλι στην Ελλάδα, μισό εκατομμύριο στρέμματα και… Πόσο είναι; Δεν ξέρω πόσο αν έχει γίνει αποτίμηση συνολική.

Περιμένατε ότι το εύρος της ζημιάς θα έφτανε, θα ήταν τόσο μεγάλο;

Για να πω την αλήθεια τις 2-3 πρώτες μέρες έλεγα ότι θα αντιμετωπιστεί η πυρκαγιά, γιατί εντάξει, υπολόγιζα να έρθουν κάποια αεροπλάνα... Βλέποντας σχετικά τη μεγάλη ζωή που είχε γίνει στον Καβαλάρη, το κομμάτι εκεί πέρα που κατέβηκε κάτω μέχρι τους καταρράκτες Δρυμώνα που κατέβηκε και κάθετα, δηλαδή εκείνη σου λέω. Δεν υπολόγιζα ότι θα γίνει τέτοιο κακό. Πιστεύαμε ότι θα έρθουν και κάποια εναέρια μέσα, που δεν ήρθαν τελικά πότε και ξέφυγε η κατάσταση. Όταν ξεφεύγει μετά δεν ήξερα πού θα σταματήσει. Μας είχε πιάσει λίγο απογοήτευση τη δεύτερη, τρίτη μέρα. Μετά... όταν ήρθαν όλοι μετά, είχαμε επίγειες δυνάμεις πάρα πολλές και ευτυχώς τα μετεωρολογικά στοιχεία δεν ήτανε τόσο εναντίον μας. Δηλαδή δεν είχαμε ταχύτητες ανέμου μεγάλες. Ήμασταν πιο αισιόδοξοι. Δηλαδή μιάμισι, δυο μέρες πριν πούμε ότι ήμασταν οκ, είχα πει: «Εντάξει θα σταματήσει» υπολόγιζα. Είχα δώσει κάποιες γραμμές τελικές λέω: «Μέχρι εκεί δεν υπάρχει περίπτωση. Μετά δεν γίνεται... μετά θα φτάσει στη θάλασσα —και λέω— εντάξει». Μία μέρα πιο πριν είχα πει σε οικείους εδώ, λέω: «Παιδιά, εντάξει, η τελευταία μέρα είναι σήμερα. Από αύριο πιστεύω θα είναι πολύ καλύτερα τα πράγματα», που όντως τελικά επιβεβαιώθηκαν τα σενάρια που είχα στο μυαλό μου δηλαδή. Το φοβήθηκα στην αρχή, αλλά μετά εντάξει λέω…

Προηγουμένως είπατε για έλλειψη μέσων.

Εναέριων;

Γενικότερα εξοπλισμού…

Εξοπλισμού, εντάξει,[00:30:00] τώρα είπαμε ότι σε σχέση με αυτά που είδα από ξένους και σε σύγκριση με τα δικά μας, ναι. Διαφορά μεγάλη και από κει και πέρα, σου λέω εναέρια μέσα, όταν ήρθανε, πλέον είχε γίνει το κακό. Αρχικά τα θες. Η φωτιά, σου λέω, αντιμετωπίζεται στην αρχή, άμα σου κάνει ο Καϊλίδης, που ήταν οι δασικές πυρκαγιές επάνω στο πανεπιστήμιο, έλεγε ότι: «Στο πρώτο δεκάλεπτο η φωτιά σβήνει με ένα ποτήρι νερό. Στη μισή ώρα ξέρω ’γώ μέσα θες ένα βυτίο νερό, μετά τη μισή ώρα θες πολλά βυτία, —λέει— δεν σταματιέται μετά τη μισή ώρα στη Χαλέπιο». Αυτό είναι.

Αυτό που ήθελα να ρωτήσω, είναι για την συνεργασία με τους κατοίκους και το αν οι κάτοικοι βοήθησαν με δικά τους μέσα απ΄τα χωριά;

Πάρα πολλοί κάτοικοι εθελοντικά βοηθήσαν πάρα πολύ. Όσοι είχαν δηλαδή τρακτέρ, με ψεκαστικά με τέτοια, κάνανε πάρα πολύ καλή δουλειά. Χώρια τα αλυσοπρίονα που βάλανε οι άνθρωποι και άνθρωποι που δεν... ήταν από εδώ από Ιστιαία, από άλλα χωριά, που θέλανε, βλέπανε το κακό να έρχεται. Ήταν στο γείτονα και σου λέει: «Άμα έχει πάει το κακό στην πόρτα του γείτονα, θα ’ρθεί και στο δικό μου» και γι’ αυτό το λόγο. Βοήθησαν πάρα πολύ όλοι όσοι μπορούσανε και κάποιοι παραβλέψανε και παρακούσαν και εντολές σε κάποια χωριά. Γιατί οι εντολές που δοθήκανε, που είχαν από την Πολιτική Προστασία ήταν: «Εκκενώστε τα χωριά. Σηκωθείτε και φύγετε». Φυσικά, εντάξει, κανένας δεν άφηνε το χωριό του. Ήταν κάποιοι που εντάξει, υπακούσανε στις εντολές, σε κάποια χωριά δεν υπακούσανε και τελικά σώθηκαν και τα χωριά, παρακούοντας εντολές. Αυτά.

Τώρα εσείς έχετε υπάρξει ποτέ σε τόσο μεγάλη πυρκαγιά; Έχετε ξαναδεί κάτι τέτοιο ας πούμε;

Τέτοια πυρκαγιά, όχι. Αντίστοιχες πυρκαγιές της Χαλεπίου κι αυτά, απ' το '95-'96 σχεδόν που ’μουν εδώ, έχω ξαναπάει σε πυρκαγιές αρκετές φορές. Αλλά τέτοιο πράγμα, εντάξει. Αυτό ήτανε... Πλέον μιλάμε για την μεγαλύτερη πυρκαγιά στην Ελλάδα πλέον. Δεν υπάρχει άλλη. Είχαμε κι άλλες περιπτώσεις πιο παλιά, εντάξει όχι και σχετικά μεγάλες. Θυμάμαι στις Γούβες πριν 25 χρόνια, πόσο ήταν; Κάπου εκεί 25-30 χρόνια. Από τις πρώτες δηλαδή που είχα πάει το ’92-’94. Δε θυμάμαι τώρα ακριβώς. Είχαμε κι άλλες πυρκαγιές, αλλά εντάξει σε τέτοια έκταση, τέτοιο φαινόμενο, όχι. Ήταν πρωτοφανές.

Μέσα σε αυτή την εβδομάδα έτυχε να κινδυνέψετε, να βρεθείτε ας πούμε, να εγκλωβιστείτε σε…

Όχι εντάξει. Μας καπέλωσε, κάποια στιγμή μας καπέλωσε η φωτιά σε κάποιο σημείο που ήμασταν ανάμεσα Σήμιας και Κυπαρισσιού, μας πέρασε η φωτιά από πάνω. Σε ένα άνοιγμα που είχαμε αλλά εντάξει, δεν κινδυνεύαμε. Δεν μπορούμε να πούμε ότι υπήρχε άμεσος κίνδυνος γιατί γύρω γύρω μας ήταν καθαρό. Απλώς η φωτιά μας καπέλωσε και βρέθηκε πίσω ξαφνικά, άναψε απ' την πίσω μεριά και προχώραγε. Εντάξει, αυτό τυχαίνει. Μέσα στο παιχνίδι, όταν βρίσκεσαι σε τέτοια περίπτωση, πας πάντα προς το καμένο. Αυτό που πρέπει να σκέφτεσαι πας στο καμένο πάντα. Αυτό κάναμε κι εμείς, παραμείναμε εκεί στο καθαρό, πήγαμε προς το καμένο, τελείωσε. Μας πέρασε η φωτιά τέλος. Αυτά.

Εσείς που έχετε και επαφή με το δάσος και είναι το αντικείμενό σας, θέλετε να μου πείτε λίγο ποιος είναι ο πλούτος ουσιαστικά που χάθηκε και…

Δεν το συζητάμε τώρα, πέρα απ' τις άμεσες οικονομικές συνέπειες, δηλαδή κάποιοι άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους. Το δάσος σαν οικοσύστημα όπως υπάρχει, είναι και θέμα καλαισθησίας, ομορφιάς και οικονομίστικα να το πάρουμε, θέμα τουρισμού, ότι η καταπράσινη βόρεια Εύβοια έγινε κατάμαυρη. Δεν θα έρθει να δει τίποτα ο άλλος. Πέρα απ΄το ότι το οξυγόνο που φιλτράρεται, δηλαδή το δάσος που κάνει αυτή τη δουλειά, που λειτουργεί σαν φίλτρο, που δίνει οξυγόνο. Όλα αυτά είναι αλυσίδα. Είναι τεράστιες οι επιπτώσεις, δεν είναι άμεσα, δηλαδή μόνο οικονομικά, είναι και μακροχρόνια, είναι σε πολλά πράγματα. Το δάσος ήταν πηγή ζωής για πολύ κόσμο και φυσικά για όλη την περιοχή. Σας είπα και υγείας και αναψυχής, τουρισμού και τα δασικά προϊόντα που παίρνεις, τα δευτερεύοντα δασικά προϊόντα, [00:35:00]όλα αυτά. Δεν μπορείς να υπολογίσεις το πόσο είναι το συνολικό κόστος της ζημιάς. Δεν αποτιμάται. Κάνεις μια ελεύθερη δασική εκτιμητική είναι μια... ένα τμήμα της επιστήμης, δηλαδή της δασοπονίας, αλλά δεν αποτιμάται η προσφορά του δάσους γενικότερα στο οικοσύστημα, στην όλη περιοχή, πόσο βοηθάει. Χώρια δηλαδή χλωρίδα, πανίδα. Πανίδα, πάλι που το πας; Πόσα ζώα, πόσα αυτά μετακινήθηκαν, ζημιές. Όλα αυτά.

Και τώρα ας πούμε τι γίνεται; Υπάρχει κάποια…

Η επόμενη μέρα;

Ναι.

Η Χαλέπιος έχει το καλό που αναγεννάται μόνη της. Δεν χρειάζεται δηλαδή να γίνει καμία παρέμβαση. Η μόνη παρέμβαση που μπορούμε να κάνουμε, τώρα αρχικά είναι, να προστατευτούμε εμείς βασικά από τις πλημμύρες. Ναι, πού το πάμε; Το υδατικό ισοζύγιο πάλι που πλήττεται. Το δάσος συγκρατεί γύρω στο 80% του νερού που πέφτει, 80-90% του δάσους, του νερού της βροχής που πέφτει, συγκρατείται. Είναι και απ' το φύλλωμα και απ' τους κορμούς και απ' το ριζικό σύστημα. Δηλαδή 9 στις 10 σταγόνες που θα πέσουνε βροχής, θα τις απορροφήσει το δάσος. Από κει και πέρα απ' τη στιγμή που δεν υπάρχει δάσος, μιλάμε ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος για πλημμύρες. Αν ζήσουμε δηλαδή φαινόμενο που είχαμε Ζορμπά, θα μιλήσουμε για ολική καταστροφή, η Ιστιαία θα αποκτήσει παραλία. Ένα είναι το σίγουρο, δηλαδή θα είμαστε μια απέραντη λιμνοθάλασσα εδώ όλη περιοχή μας. Θα φτάσει μέχρι τα Καμάρια, πιστεύω θα έχει φτάσει το νερό. Για τέτοιο πράγμα, άμα ζήσουμε Ζορμπά πάλι. Είναι μια μεγάλη, τεράστια λεκάνη απορροής και η μισή πλέον δεν έχει δάσος. Καταλαβαίνουμε τι σημαίνει, πού θα πάει όλο αυτό το νερό. Δεν μιλάμε τώρα, άστο δεν θέλω να το σκέφτομαι. Δεν θέλω να το σκέφτομαι καν, το τι μπορούμε να δούμε δηλαδή απ' την... Αυτό λοιπόν που έχουμε να δούμε είναι να προστατεύσουμε κάπως τη διάβρωση του εδάφους και να γίνουν δηλαδή κάποια αντιπλημμυρικά με κορμοδέματα κι αυτά, που γίνονται από την ήδη υπάρχουσα καμένη δασική ύλη. Να γίνουν κορμοδέματα, βαθμιδωτά να τοποθετηθούν σε πλαγιές. Να γίνει συγκράτηση δηλαδή εδάφους και τέτοια σε περίπτωση πλημμύρας... Να μην πούμε πλημμύρας, να πούμε... Τι έλεγα; Ναι, έλεγα για το αυτό για την απορροή και όλα αυτά... Να αντιμετωπίσουμε τη διάβρωση του εδάφους κι όλα αυτά και θα αφήσουμε, θα αφήσουμε τη Χαλέπιο να λειτουργήσει από μόνη της. Ήδη έχουν ανοίξει, υπάρχουν δέντρα, σπόροι στα οποία μείνανε. Θα δώσουνε σπέρματα από μόνη της, δηλαδή θα αρχίσει να αναγεννάται. Θα δούμε δηλαδή το δάσος να ξαναγίνεται από μόνο του. Δεν χρειάζεται καμία παρέμβαση, δεν χρειάζεται τίποτα αυτά που ακουστήκαν όλες οι φανφάρες να μην πω τίποτα παραπέρα. Να κάνουμε εγκατάσταση ειδών άλλων, ξερω ‘γώ, δασοπονικών, να φυτέψουμε δέντρα. Δεν χρειάζεται τίποτα απ' αυτό, καμία παρέμβαση. Η μόνη παρέμβαση που έχουμε να κάνουμε στη δεκαετία, να κάνουμε αραίωση. Δηλαδή όταν θα φτάσει στο στάδιο της πυκνοφυτείας το δάσος. Γιατί, μιλάμε όταν υπάρχει αναγέννηση Χαλεπίου, στο τετραγωνικό μέτρο βλέπεις σε 3-4 δεντράκια. Αυτά σιγά σιγά στη δεκαετία που θα έχει γίνει πυκνοφυτεία, πρέπει να πάμε εμείς και να κάνουμε αραίωση, να αφήσουμε τα καλύτερα ώστε να γίνει... Να φύγουνε δηλαδή, είναι φωτόφυτο είδος, θέλει φως, θα το αφήσουμε να γίνει μόνο του. Μόνο εκεί πέρα δηλαδή, η παρέμβαση που έχουμε να κάνουμε, είναι μετά από 10 χρόνια.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

Είπαμε ένα σωρό πράγματα. Να ‘σαι καλά κι εγώ ευχαριστώ και για την υπομονή σας που ακούσατε. Να 'στε καλά.

Γεια σας.