[00:00:00]Γεια σας είναι 17 Οκτωβρίου του 2021 και βρισκόμαστε στην Κοκκινομηλιά της Βόρειας Εύβοιας. Εγώ είμαι η Αναστασία Παλιατσή και είμαι Ερευνήτρια στο Istorima. Καλησπέρα, πώς ονομάζεστε;

Καλησπέρα σας, ονομάζομαι Δήμου Δημήτριος.

Ωραία. Πότε γεννηθήκατε και πού μεγαλώσατε;

02/06/1972 είμαι γεννημένος. Γεννήθηκα εδώ. Και μεγάλωσα εδώ.

Στην Κοκκινομηλιά.

Στην Κοκκινομηλιά.

Θέλετε να μου μιλήσετε λίγο για σας; Με τι ασχολείστε;

Ασχολούμασταν, πρώτη κατηγορία με το δάσος. Ύστερα είχα και κάτι προβατάκια κι είχα και κάτι μελίσσια, αρκετές δουλειές εκάναμε. Για να τα βγάλεις πέρα θέλεις τρεις δουλειές σήμερα. Δεν γίνεται διαφορετικά με μια δουλειά δεν μπορείς να τα βγάνεις, γιατί είναι πάρα πολλά τα έξοδα. Άλλο.

Θα 'θελα να μου μιλήσετε λίγο τώρα για τη φωτιά που έγινε τώρα τον Αύγουστο.

Στις 6 Αυγούστου. Στις 6 Αυγούστου ακριβώς έπεσε μέσα στο χωριό μας. Εμείς ήμασταν πάνω σε μία ζώνη, μαζί με ένα φίλο μου εδώ, που προσπαθούσαμε —κι άλλα άτομα όχι εμείς οι δύο— προσπαθούσαμε να κόψουμε, δηλαδή να τη μεγαλώσουμε τη ζώνη, να την κάνουμε πιο μεγάλη για να μην περάσει απ' τη ζώνη. Αλλά δεν τα καταφέραμε. Δεν είχαμε και βοήθεια όμως από κανέναν. Ούτε από πυροσβεστικά είχαμε βοήθεια, ούτε από αέρια μέσα. Τίποτα. Μας είχαν παρατήσει στο έλεος του Θεού. Κι όταν ήρθε η φωτιά εδώ, ούτε μήνυμά μας ήρθε στο 112 για ανακοίνωση. Δηλαδή θέλανε να μας κάψουνε; Ναι, γιατί δεν μας άφηνε; Άλλο.

Οπότε ήσασταν μόνοι σας… Και πώς συντονιστήκατε; Πώς αντιδράσατε, τι έγινε;

Την είδαμε τη φωτιά ότι ερχότανε και ερχότανε με ρυθμό γρήγορο. Δεν ερχότανε... Αυτή η ζώνη από δω είναι γύρω στα 6 χιλιόμετρα, ίσως και παραπάνω. Μόλις πέρασε τη ζώνη μέσα σε μια ώρα —ούτε μία ώρα— είχε φτάσει στο χωριό, η φωτιά. Είχε φτάσει στο χωριό. Αφού την είδαμε, γιατί δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε, μας έτρωγε το άγχος, ειδοποιήσαμε ο ένας τον άλλον και φύγαμε, για να μην καούμε. Όπως το πάθανε οι άλλοι συνάδελφοί μας στο Μάτι. Και φύγαμε και τα παρατήσαμε και έγινε αυτό το χάος μέσα στο χωριό, που κάηκε το χωριό μας, 22 σπίτια καήκαν και μια εκκλησία. Μαζί με την εκκλησία 22.

Εσείς πότε φύγατε, πότε… Και πώς εφόσον η φωτιά είχε έρθει τόσο κοντά;

Εμείς φύγαμε 12 η ώρα από εδώ; 12 και τέταρτο ήτανε; Συνάμα έφυγα, πήγα Ιστιαία και γύρισα να πάρω ένα άλλο αμάξι που είχα εδώ εγώ, αγροτικό και με το μόλις φτάνω εδώ απέναντι βλέπω τη φωτιά στα 100 μέτρα από το χωριό. Και είπα: «Δεν γίνεται! Άστα να γίνουνε στάχτη όλα. Πρώτα-πρώτα η ζωή είναι». Κι έτσι γύρισα πάλι πίσω κι έρχομαι την άλλη μέρα, ευτυχώς σώθηκε το σπίτι μου και το αμάξι αυτό που ήταν μπροστά στο σπίτι μου. Όλα τα υπόλοιπα καήκανε. Μηχανήματα που είχα. Και τα πρόβατά μου σωθήκανε. Πάλι καλά βέβαια που με άφησε κι αυτή τη δουλειά. Γιατί τώρα στην ουσία είμαι άνεργος. Απ 'τα πεύκα κολλάγαμε ένσημα. Ποιος θα με πάρει στη δουλειά εμένα τώρα 50 χρονών για να μου κολλήσει ένσημα; Είπαν ότι θα μας βάλουν με τον μήνα εδώ, να παίρνουμε 800 ευρώ το μήνα. Πού; Πότε; Και πού θα μας βάλουν; Με τι κριτήρια; Αυτό.

Οπότε ήσασταν τελείως μόνοι…

Ναι σίγουρα ήμασταν μόνοι. Σου λέω, δεν είχαμε βοήθεια από πουθενά, ούτε α[00:05:00]πό πυροσβεστικά, ούτε τίποτα. Ούτε ένα πυροσβεστικό δεν είχε έρθει στο χωριό, για να σώσει το χωριό, να πει να καθίσουμε κι εμείς ακόμα. Γιατί άμα ήταν πυροσβεστικό εδώ και καθόμασταν μέσα, κάτι θα σώναμε μες στο χωριό. Κάτι θα σώναμε. Αλλά δεν υπήρχε κανένα. Είχε μεγαλώσει το μέτωπο και τα έστελναν δεξιά-αριστερά, τα πυροσβεστικά. Εδώ, τίποτα! Δεν μπορούσε να στείλει ένα πυροσβεστικό εδώ; Τουλάχιστον να μείνουν και 10 άτομα που είμαστε, είμαστε 50 άτομα στο χωριό εδώ. Θα βρεθούμε 10 άτομα νέοι —γιατί τα πιο πολλά είναι γερόντια— να καθίσουμε, θα πολεμήσουμε, θα σώσουμε την περιουσία μας.

Και φύγατε όλοι επομένως;

Όλοι, όλοι, όλοι. Φύγαμε όλοι. Δεν έμεινε κανένας εδώ. Όλοι, ειδοποιήσαμε ο ένας τον άλλον και φύγαμε. Συνάμα ήρθε κι ο Δήμαρχος πάνω μαζί με την αστυνομία κι έκανε ανακοίνωση κι όλα κι αυτός. Μίλαγε στον κόσμο να φύγουνε. Τι να πω; Ό,τι και να πω είναι τραγικά τα πράγματα. Πολύ τραγικά. Και έπεσε νύχτα μες στο δικό μας το χωριό. Γι' αυτό και πάθαμε τόσο μεγάλη ζημιά.

12 η ώρα το βράδυ, δηλαδή φύγατε;

12 η ώρα, 12 και τέταρτο, εκεί μέσα.

Κι εσείς ζούσατε απ' το δάσος;

Βέβαια, ζούσαμε. Κι εμείς και οι μελισσοκόμοι που έφερναν από απέναντι τα μελίσσια τους από τη Στερεά Ελλάδα, που φέρνανε μελίσσια εδώ. Χιλιάδες μελίσσια φέρνανε να παράγουν μέλι, γιατί ο πεύκος δίνει και το μέλι. Όλα αυτά είναι καταστροφή. Χαθήκανε και έδινε ένα μεγάλο ποσοστό εδώ μέλι, στην περιοχή μας. Πουθενά αλλού δεν έδινε τόσο μεγάλο ποσοστό. Τώρα αυτοί εντάξει, θα μου πεις οι ανθρώποι θα πάνε άλλου, θα κυνηγήσουνε σε άλλα μέρη να πάνε, πευκοδάσους που έχει, αν δεν τα κάψουν κι εκεί. Αν δεν τα κάψουν κι εκεί.

Και δηλαδή πόσο μεγάλο είναι το εύρος της ζημιάς, δηλαδή; Πόσο μεγάλη είναι η ζημιά που έχει γίνει τώρα; Έχει καταστραφεί όλο; 

Τεράστια όλη η έκταση η δικιά μας κάηκε 17-18 χιλιάδες στρέμματα είχαμε πευκοδάσους, μαζί με έλατα και η χαλέπιος, η μαύρη πεύκη. Αυτά καταστραφηκαν όλα, τελειώσανε. Τώρα για να ξαναγίνει πάλι απ' την αρχή αυτός ο πεύκος ή ο έλατος… Ο πεύκος που τα πελεκάμε, που παίρναμε μια σοδειά, θέλει από 30 μέχρι 40 χρόνια. Το παιδί το δικό μου είναι τώρα 15 χρονών, θα είναι 45, για να τα προλάβει, για να ξανακαλλιεργηθούν τα πεύκα. Πού θα πάει; Ύστερα ερχόταν κοντά και με βοήθαγε κι αυτός στην εργασία, στα πεύκα και αυτός και η γυναίκα μου. Θα μου πεις, πάει σχολείο και δημόσιοι υπάλληλοι που θα γίνει θα τον διορίσουν αμέσως; Όχι φυσικά. Δεν τους διορίζουνε. Με προτεραιότητα θα πάνε αυτά. Ενώ εδώ την είχε τη δουλειά του έτοιμη. Αυτό.

Με τα μελίσσια;

Με τα μελίσσια κι αυτά εντάξει, αυτά θέλουν πιο λίγα χρόνια. Δηλαδή αυτά στα 10-15 χρόνια, στα 15 χρόνια πες μπορούν να παράγουν πάλι. Όχι τόσo ποσότητα όμως. Γιατί ένας πεύκος έδινε γύρω στα 30 κιλά μέλι, 40-60 ανάλογα τι πεύκος ήτανε. Μιλάμε για πευκάνες. Όταν λέμε πευκάνες, μεγάλα για 80-100 χρόνια. Αυτές λέμε εμείς πευκάνες. Παράγανε πιο πολύ μέλι αυτές. Είχε πιο πολύ μπαμπάκι πάνω και δίνανε πιο πολύ. Τα άλλα δίνανε πιο λίγο. Αλλά και πάλι θα αργήσουνε να γίνουν αυτά και πού να βρεθ[00:10:00]εί το μαμούνι εδώ; Γιατί είναι ένα είδος που πάει και στον πεύκο. Είναι ένα βαμβάκι άσπρο κι από μέσα έχει ένα κίτρινο, αυτό το μαμούνι, αυτό το κίτρινο δίνει το μέλι. Παλιά είχε εξαφανιστεί αυτό και πήγαν οι παππούδες μας από απέναντι και το πήρανε. Κόψανε κλάρες πάνω απ' τα πεύκια και το φέρανε εδώ και ξανακόλλησε πάλι. Μιλάμε για χρόνια τώρα. Εγώ το 'χω ακούσει, δεν το έχω δει με τα μάτια μου. Δηλαδή καταστραφήκαμε. Με λίγα λόγια καταστραφήκαμε.

Εσείς τώρα είστε στον δασικό συνεταιρισμό;

Ναι, ναι.

Με τους υπόλοιπους συναδέλφους σας τι, τι σκέφτεστε από εδώ και πέρα;

Με τους άλλους συνεταιρισμούς;

Ναι.

Καταρχήν έχουμε σωματείο εμείς στο… για τα πεύκα, οι ρετσινάδες έχουμε σωματείο. Είναι ο Βαγγέλης ο Γεωργατζής. Αυτός κινεί, τρέχει, μήπως μας βοηθήσουνε. Είπαν θα μας βάλουνε για 8 μήνες, όπως σου είπα, για 8 μήνες για 800 ευρώ το μήνα. Το κυνηγάει και είπαμε και προηγουμένως, πού θα μας βάλουνε; Τι θα γίνει; Τώρα με τους συνδέσμους τους άλλους, ο καθένας... εδώ είναι ιδιόκτητο το δάσος και το διαχειρίζεται ο σύνδεσμός μας. Δηλαδή εντάξει δεν είναι, να πεις ότι… είναι ιδιόκτητα, το δάσος. Καθένας έχει τη μερίδα του, το κομμάτι του.

Κι επομένως τι μπορεί να γίνει;

Αυτό περιμένουμε από το Δασαρχείο το οκ για να κόψουμε τα πεύκα ή τα ελάτια για να τα πουλήσουμε. Που το δασαρχείο μας λέει: «Πρέπει πρώτα να γίνουν κορμοδέματα και μετά». Πότε θα μας αφήσουνε; Δηλαδή από αυτό θα πάρουμε και 5 δραχμές . Τι περιμένουνε; Θα πάνε όλα για κορμοδέματα 19 χιλιάδες στρέμματα 17 πόσο είναι το δάσος. Δεν πάνε όλα, πρέπει να βγάλει το οκ το Δασαρχείο για να μπούμε μέσα να κόψουμε, να τα υλοτομήσουμε, να τα δώσουμε σε έμπορους, σε εμπόρους. Αλλά προς το παρόν μας λένε: «Περιμένετε» κι εμείς περιμένουμε, δεν κάνουμε τίποτα άλλο. Τώρα θέλουνε να βάλουνε μέσα εταιρείες που ακούγεται που λένε τέτοια... Εκεί θα γίνει χαμός. Εκεί θα πέσουν όπλα, άμα γίνει κάτι τέτοιο. Γιατί εδώ είπα και πάλι ότι εδώ είναι ιδιόκτητο. Δεν είναι κρατικό και το διαχειρίζεται ο συνεταιρισμός. Αυτά.

Εσείς -τώρα πάμε λίγο πίσω- μου είπατε ότι φύγατε το βράδυ που μπήκε η φωτιά στο χωριό και επιστρέψατε την επόμενη μέρα;

Την άλλη μέρα το πρωί.

Τι ακριβώς…

Τι αντίκρισα;

Ναι.

Για μια βδομάδα έκλαιγα. Τη σοδειά μας που χάσαμε, τα πεύκα, το δάσος που κάηκε, γιατί εμείς το σεβόμασταν το δάσος. Μπαίναμε μέσα στο δάσος και το σεβόμασταν. Αλλά μερικοί δεν το σεβόντουσαν, για αυτό έγινε αυτό που έγινε. Γιατί εμείς δουλεύουμε από αυτό, παίρναμε ένα κομμάτι ψωμί και για αυτό το σεβόμασταν. Τώρα τι να πω άλλο; Εντάξει, είναι... Τα είδες και μόνη σου, πώς είναι όλα.

Βοήθεια έστω την επόμενη μέρα μετά τη φωτιά δεχτήκατε, από κόσμο να έρθει να...

Ναι, ναι, ναι πολλή, πολλή βοήθεια. Πολλή βοήθεια, πάρα πολύ κόσμος μάς φέραν και τρόφιμα, μας φέραν φαγητό, μας φέρνανε. Είχαμε από τον κόσμο, είχαμε πάρα πολλή βο[00:15:00]ήθεια. Απ΄τον κόσμο πάρα πολλή βοήθεια. Απ΄τον κόσμο! Το τονίζω αυτό. Από πουθενά αλλού!

Δηλαδή έρχονταν και από δω από τα γύρω χωριά, τις γύρω περιοχές ή και εκτός Εύβοιας, ας πούμε απ' όλη την Ελλάδα;

Από όλη την Ελλάδα και εκτός Εύβοιας, ομάδες αυτές πως λέγονται που πάνε οι ομάδες, που πάνε τρόφιμα. Δεν το θυμάμαι πώς λέγονται αυτές. Πάρα πολλά, μας φέρνανε πάρα πολλά από τρόφιμα και αυτό τους ευχαριστούμε πάρα πολύ. Και το στερηθήκανε από τον εαυτό τους, για να μας το δώσουν εμάς.

Βοήθεια με τα σπίτια έτσι, λίγο να σας βοηθήσουν.

Με τα σπίτια;

Με την έννοια να μαζέψουνε, από αυτά τα σπίτια που επηρεάστηκαν, δηλαδή κάηκαν, να βοηθήσουν κάτι;

Ναι, ήρθε μια ομάδα και βοήθαγε. Δηλαδή παίρνανε τσίγκια, τα βάζανε στην άκρη. Δηλαδή τι να σου πω τώρα εντάξει; Βοήθαγε ο κόσμος. Βοήθαγε.

Τώρα κάποιο έτσι πλάνο —όχι πλάνο— πώς να κινηθείτε, ας πούμε από δω και πέρα με τον συνεταιρισμό… Κάπως έχετε… 

Τι να κινηθούμε; Εμείς άμα δεν πάρουμε το οκ, δεν μπορούμε να πούμε τίποτα. Ακούστηκε για ανεμογεννήτριες να μας βάλουνε. 6-7 χιλιόμετρα πιο πάνω απ' το χωριό μας. Δηλαδή μόλις κάηκε κατευθείαν να χτίσουν ανεμογεννήτριες; Αν κι εδώ είπα πάλι ότι είναι ιδιωτικό το δάσος. Άμα θέλουμε τους αφήνουμε. Άμα δε θέλουμε, δεν τους αφήνουμε. Γιατί στην περιουσία σου κάνεις εσύ κουμάντο κι όχι ο άλλος. Ούτε η εταιρεία, ούτε το κράτος. Γιατί για τα δάση πληρώναμε ΕΝΦΙΑ, αυτό που μας έβγαινε. Δηλαδή δεν είναι δικό μας από τη στιγμή που πληρώνεις ΕΝΦΙΑ; Αυτό.

Εγώ τώρα θέλω να ρωτήσω και κάτι άλλο, πριν φτάσει η φωτιά στο χωριό περιμένατε ας πούμε ότι θα…

Δεν περιμέναμε να έρθει εκείνη τη μέρα. Περιμέναμε να ‘ρθεί την επόμενη μέρα. Την επόμενη; Δηλαδή την επόμενη μέρα περιμέναμε να ‘ρθεί, αλλά μας τελείωσε ο καιρός. Φύσηξε προς τα εδώ και μας τελείωσε, για αυτό ήρθε και τόσο γρήγορα. Κι άμα δεν είχαμε το νου μας, θα καιγόμασταν κιόλας, ζωντανοί. Θα καιγόμασταν κιόλας ζωντανοί!

Και βοήθεια δεν έφτασε από πουθενά ας πούμε εκείνη τη μέρα;

Όχι πουθενά. Από πουθενά η βοήθεια, έπαιρνε τα πυροσβεστικά και τα έδιωχνε, τα πήγαινε στην Αγία Άννα, τα πήγαινε από εδώ τα πήγαινε από κει. Τι να πω;

Γι' αυτό και αναγκαστήκατε να…

Να φύγουμε και για αυτό τα χάσαμε όλα. Γι’ αυτό τα χάσαμε όλα.

Βρεθήκατε στο μέτωπο της φωτιάς, ήσασταν ας πούμε και πριν φτάσει η φωτιά στο χωριό; Ήσασταν…

Αν ήμασταν, τι δεν κατάλαβα…

Στη φωτιά ας πούμε, στο δάσος;

Ναι, ναι, ναι 3 μέρες είχαμε επάνω. 3 μέρες είχαμε πάνω στη φωτιά. Που πολεμούσαμε, είχαν έρθει και οι μπουλντόζες είχαν έρθει για να την κόψουμε. Αλλά δεν κοβότανε η φωτιά με τίποτα. Πού να κοπεί; Κόβεται; Όχι. Άμα δεν έχεις εναέρια μέσα, δεν κόβεται.

3 μέρες πριν έρθει η φωτιά, πριν έρθει η φωτιά στο χωριό.

3 μέρες πριν έρθει φωτιά στο χωριό ήμασταν πάνω, κόβαμε, κάναμε [00:20:00]τη ζώνη αυτή τη μεγαλώναμε. Η ζώνη είναι γύρω στα 70 μέτρα μάκρος που καθαρίζεται όλο αυτό και είναι χώμα κατα γης. Εμείς την κάναμε πιο πολύ, να μην πηδήξει απ' τη μία στην άλλη, μήπως σταματήσει εκεί. Αλλά δεν σταμάτησε, δεν τα καταφέραμε.

Και ποιοι ήσασταν στο άνοιγμα της ζώνης και στη φωτιά; Από το χωριό ήσασταν μόνοι σας;

Ναι, ήταν και από το χωριό άτομα, ήταν και από το χωριό άτομα και από άλλα χωριά είχαν έρθει για βοήθεια. Ήταν πολλά άτομα.

Και τα μέσα που είχατε για να ανοίξετε τις ζώνες;

Οι μπουλντόζες. Είχαν έρθει οι μπουλντόζες και σπρώχνανε.

Κι εκεί δηλαδή πάλι δεν…

Δεν έγινε τίποτα. Δηλαδή ή το κάναμε, δεν το κάναμε ήταν δώρον άδωρον.

Πυροσβεστικά οχήματα;

Είχαν έρθει και πυροσβεστικά, τα έπαιρνε και τα πήγαινε σε άλλα χωριά. Δεν τα άφηνε εκεί μόνιμα. Τα έπαιρνε τα πήγαινε αλλού, τα έπαιρνε τα ξαναπήγαινε αλλού. Άντε να ερχότανε πάλι. Αυτά.

Θα θέλατε να μου πείτε κάτι άλλο για το δάσος, τη σημασία που έχει;

Τι να πω; Για το δάσος ότι καήκαν όλα, τα πάντα. Τα πάντα. Μέχρι πουλιά, αγκουστέρες, χελώνες, τα πάντα όλα. Τα ζωύφια, όλα, όλα τα πάντα. Τέλειωσαν όλα αυτά. Δεν έχω να πω τίποτα άλλο. Όπως βλέπεις, τα είπαμε όλα.

Ούτε ας πούμε κάτι για τους ανθρώπους, ας πούμε που έχουν μείνει τώρα πίσω τα παιδιά σας. Πώς θα μπορούσατε έτσι να...

Κοίταξε τα παιδιά μου σπουδάζουνε, η μεγάλη πάει Γ' Λυκείου και ο μικρότερος πάει Α' Λυκείου. Τώρα θα δούμε πώς θα τα καταφέρουμε να τα σπουδάσουμε, αυτό είναι ένα ζήτημα. Θα δείξει.

Εύχομαι πραγματικά να βρεθεί λύση και να αναγεννηθεί το δάσος.

Ο κύριος εδώ που έχει το μαγαζί πήγε ένα παιδί που πέρασε, πήγε απέναντι. Τον ρωτάει: «Με τι θα...», αφού καταστράφηκαν τα πάντα. Πώς θα πληρώνει το ενοίκιο, τι θα κάνει; Τι θα βρει λεφτά να του στέλνει; Με λίγα λόγια, τελειώσαμε.

Και βοήθεια από κάπου αλλού δεν έρχεται.

Δεν υπάρχει βοήθεια. Βοήθεια δεν υπάρχει πουθενά, κοπέλα μου. Αυτά.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

Και εγώ.

Αν δεν θέλετε να συμπληρώσετε κάτι ακόμη…

Δεν έχω κάτι άλλο. Πιστεύω τα είπα όλα. Αρκετά ήταν.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Κι εγώ.