[00:00:00] Πείτε μου το όνομα και το επίθετό σας.

Λέγομαι Πολυχρόνης Λεμονίδης.

Σήμερα είναι Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2022, είμαστε με τον κύριο Πολυχρόνη Λεμονίδη. Βρισκόμαστε στον Ωρωπό της Αττικής. Ονομάζομαι Γεωργία Ζερβογιάννη, είμαι ερευνήτρια στο Istorima και ξεκινάμε την καταγραφή μας. Κύριε Πολυχρόνη, είστε Πόντιος...

Από μάνα, από πατέρα, από παππού, από γιαγιάδες. Κανονικά, από πολύ μεγάλη γενιά.

Εσείς πού γεννηθήκατε;

Εγώ γεννήθηκα στη Νικόπολη Θεσσαλονίκης. Λαγκαδά.

Μάλιστα. Οι παππούδες όμως και η οικογένεια σας από πού είναι;

Οι παππούδες μου γεννηθήκανε και ήρθανε στην Ελλάδα απ' τη Νικόπολη του Πόντου. Σήμερα λέγεται και Γαράσαρη. Είναι πολλά χώρια μαζί. Η Νικόπολη ήταν το κέντρο των χωριών αυτών.

Τι σας έχει πει η οικογένεια σας για το διωγμό αυτό; Τι σας έχουν πει οι παππούδες σας;

Η οικογένεια η δικιά μου και από τη μάνα μου και από τον πατέρα μου που ήταν από τη Νικόπολη κι αυτοί όλοι φύγανε λίγο πιο ειρηνικά. Κατάλαβαν, άρχισαν τότε οι διώξεις σιγά-σιγά. Το 1908 και '12 ήρθαν οι παππούδες μου εδώ και εγκαταστάθηκαν όλοι, οι περισσότεροι στη Νικόπολη Λαγκαδά. Και η γιαγιά μου και ο παππούς μου, από του πατέρα μου, εγκαταστάθηκαν στην Γεωργιανή Καβάλας, στο Παγγαίο. Και εκεί ήταν από τη Νικόπολη πολλοί, αλλά ο παππούς μου μετά ήρθε πάλι στο χωριό Νικόπολη Λαγκαδά, γιατί δεν τους δίνανε κλήρους εκεί. Και ήρθε από δω στη Νικόπολη και του δώσανε και πήρε κλήρο για να έχουν χωράφια να ζήσουνε. Αυτά που μου είπε ο παππούς μου και η γιαγιά μου από τη μάνα μου - γιατί από τον πατέρα μου δεν τους πρόλαβα εγώ - μου είπανε ότι οι σχέσεις με τους χωριανούς εκεί τους Τούρκους, και αυτό με κάνει μεγάλη εντύπωση, ότι ζούσαν αρμονικά και αγαπημένα. Δηλαδή δεν είχαν κουβέντα να πούνε κι αυτό που τους πίκραινε ήταν οι πολιτικοί. Αυτό μου λέγανε συνέχεια.

Μάλιστα. Το ταξίδι τους από τον… Έφυγαν από τον Πόντο και ήρθαν στη Νικόπολη; Από που φύγανε;

Ναι, από τον Πόντο, από τη Νικόπολη φύγανε. Τώρα το ταξίδι τους με κακουχίες τότες, ήταν δύσκολα. Ακριβώς τώρα με το καράβι που ακούω από πολλούς πήγανε στην Καλαμαριά, άλλοι πήγανε εδώ στην Αθήνα που πήγανε στη Δραπετσώνα, από κει. Αλλά τι γίνεται; Εκείνο που δεν ξέρω ακριβώς πώς βρέθηκαν στη Νικόπολη. Ήταν όμως ένα μπουλούκι τότες όλοι, αυτό μου λέγανε, και αποφάσισαν όλοι μαζί να μείνουν σε αυτό το χωριό τη Νικόπολη, που λέγεται και σήμερα Νικόπολη στο Λαγκαδά. Ήταν παλιό βουλγαρικό το χωριό από ό,τι ξέρω. Άλλοι θέλανε να πάνε σε άλλο πιο ψηλά ακόμα. Στο όρος Βερτίσκο είναι η Νικόπολις. Άλλοι θέλανε στο χωριό... Ήταν χαλασμένο συγκεκριμένα, όλο χαλάσματα ήτανε. Επειδή είχε μία υποδομή, είχε τα χωράφια, είχε το ένα, το άλλο, εγκαταστάθηκαν εκεί. Αποφάσισαν αυτοί οι μεγάλοι. Οι μεγάλοι όταν λέω, σε ηλικία! Και εγκαταστάθηκαν στο χωριό αυτό.

Ασχολούνταν με τη γεωργία στον Πόντο;

Με τη γεωργία συνήθως, με καπνά, με σιτάρια. Ό,τι υπάρχει στη γεωργία, καλαμπόκια, κηπευτικά, το επιζείν που λέμε. Όλα χειρωνακτικά, έτσι; Δεν υπήρχαν μηχανήματα τότες.

Ήρθαν λοιπόν το 1908 και το 1912 και εσείς ακούσατε όλες αυτές τις ιστορίες από τους παππούδες και τις γιαγιάδες σας. Εσείς πότε γεννηθήκατε;

Εγώ γεννήθηκα το 1952 το Μάρτιο.[00:05:00]

Γεννηθήκατε στη Νικόπολη.

Στη Νικόπολη και μες στο χωράφι.

Πώς ήταν; Ακούγατε από μικρός τις ιστορίες. Μεγαλώνατε σαν Πόντιος εκεί, ακούγατε φαντάζομαι τις ιστορίες.

Ποντιακά. Να σκεφτείς ότι το σχολείο το έβγαλα στα ποντιακά. Όταν ήρθα στο Πολεμικό Ναυτικό το 1967 να σκεφτείς μίλαγα ποντιακά. Ελεγα τους συναδέλφους: «Έλα δάκα». Το «έλα εδώ» που λέμε. Αλλά εγώ ήξερα ποντιακά. Σιγά-σιγά συνήλθα, εντάξει. Ήξερα και ελληνικά αλλά η συνήθεια ήταν αυτό, το πώς μιλάγαμε στο χωριό. Αυτά.

Είχατε μεγαλώσει με αυτή τη θέρμη για τον Πόντο.

Ναι, και μέχρι σήμερα που μιλάμε μεγάλη αγάπη για τη ράτσα που λέμε εμείς. Σκέφτομαι πολύ και την πατρίδα μου. Γιατί η πατρίδα μου είναι εκεί, στον Πόντο.

Πώς ήταν να μεγαλώνετε εκεί στη Νικόπολη ανάμεσα σε πρόσφυγες;

Όλοι ήμασταν Πόντιοι στο χωριό. Όλοι, όλοι, δεν υπήρχε άλλη ράτσα. Απλά ήτανε δύσκολα. Ήταν δύσκολα και ακόμα από τροφές. Μας στήριζε στα σχολεία πιο πολύ η Ultra τα λέγαμε τότε εμείς. Βοηθούσαν στα σχολεία, μας βοηθούσαν ρούχα, δεν είχαμε ρούχα. Δύσκολα χρόνια, δύσκολα χρόνια. Εάν σκεφτούμε τη δυσκολία που είχαμε εμείς η νεολαία τότες, το είχαν οι σημερινοί, δεν θα κάνανε αυτά που κάνουνε σήμερα. Θα ήταν κοντά στον πολιτισμό και όχι κάπου αλλού.

Ζήσατε λοιπόν εκεί μέχρι τα 18 σας, στη Νικόπολη, σωστά;

Όχι. 12 ετών έφυγα. Πήγα 12 ετών στη Θεσσαλονίκη, σε συνεργείο αυτοκινήτων, ηλεκτρολόγος αυτοκινήτων μέχρι τα 15 μου. Και από τα 15 ήρθα στο Πολεμικό Ναυτικό, στη Σχολή Υπαξιωματικών.

Μόνος σας ήρθατε στην Αθήνα;

Με έφερε ο πατέρας μου και έφυγε την άλλη μέρα. Και έμεινα μόνος. Άντε να αφήσεις τώρα 15 χρονών παιδί στους πέντε δρόμους, έτσι το λέω!

Γιατί ήρθατε στο Πολεμικό Ναυτικό;

Γιατί έβγαλα τη σχολή του Ναυτικού. Τότες πηγαίναμε από μικρά παιδιά. Στον Πόρο, φερ’ ειπείν, που είχε την άλλη σχολή πήγαιναν από 13 ετών. Ναι, ναι, τώρα οπωσδήποτε παίρνουν πιο μεγάλους. Ήταν δύσκολα όμως και τότες και στις σχολές και σε αυτά. Εγώ να πω την αλήθεια μετέπειτα από ένα χρόνο μπήκα στον αθλητισμό. Δόξα τω Θεώ. Είχα αντιρρήσεις από τον διευθυντή τότες της σχολής και τον είπα: «Άφησέ με!», του λέω, παιδάκι ήμασταν, «Άφησε με, θα σε δοξάσω μία μέρα!». Και όμως τον δόξασα.

Πείτε μου λίγο για αυτή την αθλητική σας καριέρα. Με τι ασχοληθήκατε;

Συγκεκριμένα να πω ότι ήτανε να κάνουν ένα λεμβαρχείο εκεί στο ναυτικό μέσα, το οποίο ήταν παλιά χοιροστάσιο. Και δεν μπορούσε κανένα παιδάκι να σπάσει τα τσιμέντα. Και εγώ ότι ήμουνα εύσωμος, ότι είχα δυνάμεις - γιατί πήγαινα στη Θεσσαλονίκη και παλαιστής - με μία βαριοπούλα τα έσπασα όλα μόνος μου! Και με χτυπάει στην πλάτη τότες ο προπονητής - να είναι καλά εκεί που βρίσκεται - μου χτυπά στην πλάτη και μου λέει: «Θα χάσεις κιλά να σε πάρω στην κωπηλασία;». Και λέω: «Μ’ αρέσει, θα χάσω». Και έτσι έχασα τα κιλά που έπρεπε και φέραμε το πρώτο παγκόσμιο μετάλλιο στην Ελλάδα από όλα τα αθλήματα. Στην κωπηλασία εμείς στη δίκωπο μετά πηδαλιούχου.

Πότε έγινε αυτό;

Το 1970.

Πού έγιναν οι αγώνες;

Οι αγώνες γίνανε στη Λίμνη των Ιωαννίνων. Οι πρώτοι παγκόσμιοι αγώνες κωπηλασίας εφήβων ήτανε τότες. Ήμουνα 18 χρονών περίπου, 17-18 χρονών. Τι να πω τώρα; Με συγκινεί. Πριν πάμε εκεί στο παγκόσμιο, ήταν Εθνική Ελλάδος - Ολυμπιακός. Και όταν πήγαμε στην Αυστρία άνευ συμμετοχής εμείς, άνευ [00:10:00]αγώνων, αλλά τρέξαμε στους αγώνες για να μας δοκιμάσουνε. Εκεί βγήκαμε πρώτοι στον αγώνα αλλά ήμασταν εκτός συμμετοχής εμείς. Ήταν ο Ολυμπιακός και όταν ήρθαμε στην Ελλάδα, γίναν προκριματικοί μεταξύ εμάς και Ολυμπιακού. Και τις τρεις φορές χάσανε και γίναμε εμείς Εθνική Ελλάδος και φέραμε και το αποτέλεσμα αυτό που φέραμε. Ήτανε ωραία ιστορία.

Πρέπει να ήτανε πολύ συγκινητικό ένα παιδί από τη Νικόπολη πρόσφυγας να καταλήγει να παίρνει το πρώτο παγκόσμιο στην Ελλάδα.

Πάρα πολύ. Όταν πήρα την τιμητική άδεια και πήγα στο χωριό, μου λέει ο αστυνόμος εκεί: «Ρε μπαγάσα, εσύ απ’ τα βουνά στη θάλασσα τι δουλειά έχεις και βγήκες παγκόσμιος;» λέει. «Να, έγινε κι αυτό», λέω. Ο Θεός ξέρει. Τι να κάνουμε! Ήτανε και δύσκολες εποχές τότες, γιατί μετά προέκυψε η αναπουμπούλα στο Πολυτεχνείο, όλα αυτά. Πώς να το πω, σταματήσε ο αθλητισμός. Εγώ λόγω του ότι ήμουνα στο ναυτικό, είχα βγάλει τη σχολή, έφυγα Αμερική το 1973. Έφυγα Αμερική. Όταν γύρισα, πήγαμε κατευθείαν στον πόλεμο της Κύπρου το ’74, με το «Α.Τ. Σαχτούρης». Εντάξει, τίποτα άλλο δεν μπορώ να πω.

Έρχεστε λοιπόν πίσω από την Αμερική, πηγαίνετε με το αντιτορπιλικό, γυρίζετε πίσω στην Αθήνα. Πώς συνεχίζεται η ζωή;

Πώς συνεχίζεται η ζωή... Όταν γυρίσαμε και τελειώσανε τα γεγονότα της Κύπρου γυρίσαμε, παντρεύτηκα τη γυναίκα μου με ηρεμία, με τάξη και ασφάλεια που και σήμερα ακόμα αυτήν έχω.

Κατά τη διάρκεια των χρόνων που περνούσαν ενώ κερδίζατε παγκόσμια, ενώ είχατε μπει ήδη στο πολεμικό ναυτικό, γυρίζατε τον κόσμο, πήγατε στην Αμερική, ο Πόντος ήταν πάντα μέσα στην καρδιά σας;

Πάντα και για αυτό από μικρός που ήμουνα - και στον αθλητισμό ακόμα - όταν βγήκα την πρώτη μου έξοδο ή τη δεύτερη να μην πω ψέματα τώρα, βγήκαμε στο Πέραμα. Γυρνάγαμε εκεί στο Πέραμα παιδάκια εμείς. Κάποια στιγμή βλέπω μία ταμπέλα: «Ένωση Ποντίων Περάματος». Ξέρετε τι είπα μέσα μου; Έχει και εδώ Πόντιους; Και μπαίνω μέσα και δεν ξαναβγήκα από εκεί. Ναυτικό-Ένωση Ποντίων Περάματος-Ναυτικό. Αυτή ήταν η ζωή μου ένα μεγάλο διάστημα. Έχουμε και χορευτικό εκεί, ήταν πάρα πολύ ωραία. Βεβαίως, πάντα ο Πόντος και η ποντιακή ιδέα είναι μες στην ψυχή μου. Εις απόδειξιν έχω τώρα εδώ στον Ωρωπό που ήρθα το 1986, από το ‘88 είμαι πρόεδρος των Ποντίων μέχρι σήμερα.

Μιλήστε μου λίγο για τη δράση σας με το Σύλλογο.

Πήγα να πω ότι όταν παρέλαβα το Διοικητικό τότε με την προεδρία μου, ο σύλλογος ήταν μέσα σε σπίτια. Σε δωμάτια το είχανε γιατί δεν είχαν πού να βρεθούνε, δεν είχαν στέγη, οτιδήποτε. Το πρώτο μου μέλημα και αυτό που διδάχτηκα από άλλους συλλόγους, από τη Νίκαια, από τη Δραπετσώνα που είχαν δικές τους στέγες, διδάχτηκα ότι ο σύλλογος των Ποντίων στον Ωρωπό πρέπει να έχει στέγη δικιά του. Το πρώτο συμβούλιο το συζήτησα. Το δεύτερο χτύπησα το χέρι μου. «Ή τώρα ή ποτέ! Να κάνουμε στέγη των Ποντίων στον Ωρωπό». Με ακούσανε δόξα τω Θεώ. Όλα τα συμβούλια που πέρασαν στα 30 μου χρόνια όλοι ανταποκρίθηκαν μαζί μου. Δεν έχω κανένα παράπονο. Τέτοια συνεργασία δεν ξέρω να είχαν κι άλλοι [00:15:00]σύλλογοι. Καμία γκρίνια. Αγοράσαμε, βρήκαμε το οικόπεδο αυτό εδώ σήμερα που βρισκόμαστε. Το αγοράσαμε, κάμποσα λεφτά ξοδέψαμε. Να ‘ναι καλά ο κόσμος και το λέω με μεγάλη αγάπη ότι βοήθησαν πολύ οι φιλοπόντιοι. Κι αυτό με συγκινεί πιο πολύ ακόμα. Γιατί οι Πόντιοι όχι τόσο πολύ. Οι Πόντιοι μόνο συμμετείχαν. Δωρητές, ευεργέτες, όλοι είναι φιλοπόντιοι. Αγοράσαμε. Μας βοήθησε το κράτος, το Υπουργείο Οικονομικών με τις δραστηριότητες του διοικητικού συμβουλίου. Δεν έρχονται αυτά μόνα τους. Πολλά λεφτά μας δώσανε, ξοφλήσαμε το οικόπεδο. Παράλληλα βγάλαμε άδεια. Χτίσαμε αυτό το κτίριο το ωραίο που βλέπετε. Διώροφο. Μέσα σε λίγα χρόνια, σε 5 χρόνια εγκαινιάσαμε και τη στέγη του Συλλόγου Ποντίων. Αυτό τότες ήτανε… Ο Ντίνος ο Βρεττός δεύτερος Πρόεδρος της Βουλής, αντιπρόεδρος της Βουλής ήτανε. Ο Ντίνος ο Βρεττός του ΠΑΣΟΚ ήταν. Όταν έκανε τα εγκαίνια με τον πρόεδρό της ΠΟΠΣ, του Μακεδονία του Στεφάνου Τανιμανίδη όλοι απόρησαν πώς αυτός ο σύλλογος έγινε μέσα σε 5 χρόνια. Ειλικρινά και εγώ πολλές φορές δεν το πιστεύω. Προχθές 28η Οκτωβρίου βγήκα έξω και λέω πώς έγινε αυτό το κτίριο; Είχα μεγάλη απορία, ειλικρινά σου μιλάω. Και πάντα, δεν ξέρω κι ας με κατηγορήσουν όλοι, εγώ το λέω. Να ‘ναι καλά οι φιλοπόντιοι. Και θα το φωνάζω και θα το ξαναφωνάζω. Εργολάβοι, δωρηταί όλοι. Το μόνο που δεν με αξίωσε ο Θεός, λόγω και οικονομικών υποχρεώσεων τώρα τελευταία και αδυναμιών, δεν έβαλα την πλακέτα έξω τους ευεργέτες, δωρητές και ευεργέτες. Ας με κατηγορήσουν, αλλά θα το κάνω πριν πεθάνω.

Μίληστε μου λίγο για το… Όταν ήρθατε εσείς εδώ ως Πόντιος, υπήρχε ήδη οικισμός Ποντιών. Είχαν έρθει και στον Ωρωπό Πόντιοι πρόσφυγες.

Ναι, υπήρχε εδώ ο τόπος εδώ πέρα, αλλά επεκτάθηκε σε μεγάλη έκταση ο οικισμός των Ποντίων. Αξιοποιήσαμε τη δεξαμενή που είχαν οι Πόντιοι, που πρωτοφτιάξανε όταν ήρθαν το ’22 εδώ. Νερό ήπιαν από τη δεξαμενή των Ποντίων ο τόπος εδώ, τα Παλάτια και οι Σκαλαίοι. Είχανε πηγάδι αυτοί και έφεραν αρτεσιανό νερό. Και σήμερα αυτή τη δεξαμενή από πάνω είναι η εκκλησία, το παρεκκλήσι το μεγάλο, έτσι το λέω, ο Άγιος Ευγένιος ο Τραπεζούντιος και το μνημείο των Ποντίων. Μεγάλο πράγμα. Και η πλατεία των Ποντίων έγινε εκεί, με την ευγενή προσφορά του Αθανασίου Μαρτίνου. Τώρα, εμείς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε - τώρα που μιλάμε - την Κυριακή περιμένουμε τα παιδιά να έρθουνε για ζωγραφική.

Ποιες είναι οι δράσεις του συλλόγου;

Οι δράσεις του συλλόγου ήτανε πολύ με το χορευτικό του. Πάρα πολύ μεγάλη δράση έχουμε βοήθεια οικογενειών. Με τις προσπάθειες μας πάλι προς τον κύριο Μαρτίνο και μας βοηθούσε με επιταγές και δίναμε σε φτωχές οικογένειες, που εντάξει δεν είναι μεγάλο το ποσό, αλλά ήταν ένα βοήθημα. Ήμασταν κοντά στους ανθρώπους και με τρόφιμα. Αυτά. Τώρα όμως είναι δύσκολο για όλους, για πολλούς. Να δούμε τι θα κάνουμε από δω και πέρα.

Εσείς συνεχίζετε ακμαία να αγαπάτε τον Πόντο και μέσα από τις δράσεις σας να υποστηρίζετε-

Ναι, συμμετέχουμε πάντα σε εκδηλώσεις της ομοσπονδίας μας, του τόπου μας εδώ σε όλες τις εκδηλώσεις με το χορευτικό μας. Και με αδελφά σωματεία φέρνουμε εδώ χορευτικά που… Όταν λέμε «αδελφά σωματεία», ποντιακά σωματεία, έτσι; Ασχολούμαστε μόνο με τον Πόντο. Δεν βάζουμε εμείς χορευτικά από αλλού. Υπάρχουνε Ηπειρώτες που μπορούν να [00:20:00]παρουσιάσουν τα ηπειρωτικά τους. Είμαστε Σύλλογος Ποντίων και παρουσιάζουμε ποντιακούς χορούς, και με ζωγραφική τώρα και άλλες δραστηριότητες. Να τις πω; Κάναμε έργα πάνω από όλα, γιατί αυτά τα έργα ακόμα συνεχίζουμε. Όταν ήρθαν οι Πόντιοι - του Ωρωπού οι Πόντιοι - εδώ, και δυστυχώς το έχω μάθει πριν 7 χρόνια, δεν ξέρανε και οι ίδιοι να μας το πουν οι Πόντιοι εδώ. Ένα εκκλησάκι - δεν ξέρω αν το έχεις δει, να πας να το βγάλεις φωτογραφία, είναι κάτω στα ιατρεία, απέναντι από την Ατλαντίς - έχει ένα εκκλησάκι που είναι και γράφει Άγιος Γεώργιος. Εμείς το ονομάσαμε και «Άγιος Γεώργιος ο Καρσλίδης». Εκεί δεν είναι παρεκκλήσι. Εκεί είναι τα οστά που φέρανε οι Πόντιοι. Είναι κενοτάφιο λέγεται. Δεν είναι παρεκκλήσι, είναι κενοτάφιο για μας. Πάρε μία φωτογραφία, πάνε εκεί. Την πινακίδα που βάλαν τότες οι Πόντιοι. Εμείς βάλαμε μία νεότερη τώρα από δίπλα. Αλλά δυστυχώς πολλοί άνθρωποι - να τους πω «άνθρωποι» - δεν τα προσέχουν. Αυτό με λυπεί, δεν το προσέχουν. Δεν ξέρω γιατί. Προχθές πάλι κάναμε εργασίες, γιατί είναι ένα παλιό, παλιό κτίσμα και το κρατάμε, δόξα το Θεώ και τους Αγίους μας, το κρατάμε και το φυλάσσουμε. Και τώρα θα κάνουμε εργασίες και μέσα. Κάναμε απέξω και θα κάνουμε και μέσα. Αυτές είναι δραστηριότητες, έτσι; Δεν είναι. Φυλάμε αυτά που κάνανε οι πρόγονοί μας. Εκεί κάτω στο εκκλησάκι παλιά ήταν αυτά τα toll τα λέγανε. Δεν ξέρω αν τα ξέρεις. Εκεί εγκαταστάθηκαν οι Πόντιοι που ήρθαν επί 2 χρόνια.

Το ’22;

Ναι. Επί 2 χρόνια. Εκεί κάτω σπουδάσανε και μετά ήρθαν εδώ στο συνοικισμό των Ποντίων. Τους δώσανε οικόπεδα και κτήματα. 2 χρόνια εκεί στο παρεκκλήσι ζούσανε. Θα δείτε και το πηγάδι. Έχουν φτιάξει μέχρι και πηγάδι εκεί. Στις φωτογραφίες που μπορεί να τις βάλεις το γράφει.

Τι ξέρετε για το πώς δημιουργήθηκε ο οικισμός των Ποντίων το ’22 εδώ στον τόπο, στον Ωρωπό;

Δεν ξέρω πολλά πράγματα, γιατί οι παλιοί που τους πρόλαβα εγώ... Γιατί είπα είμαι ξένος εδώ, απλά ήρθα, έκανα το σπίτι μου, έκανα την περιουσία μου εδώ γιατί δεν ήθελα να μείνω στην Αθήνα, και λόγω ότι αγαπώ τη ράτσα μου και είδα και ότι υπήρχε Σύλλογος Ποντίων εδώ, δεν είχανε - να πω την αλήθεια και ας με κατηγορήσουν, γιατί όταν λες την αλήθεια - δεν είχαν μεγάλες, μεγάλες δραστηριότητες, ήταν περιορισμένοι. Μεγάλες γίνανε - πάλι θα λένε αυτολογεί- όχι, δεν θα πω για μένα. Με τα διοικητικά συμβούλια, με εμάς που οι περισσότεροι ήμασταν από μακριά μέρη, από Καβάλα ένας, από Σέρρες ο άλλος. Ήτανε 3 ντόπιοι εδώ στο διοικητικό. Σήμερα είμαστε όλοι ξένοι. Δεν ξέρω και με λυπεί και αυτό. Δεν έρχονται τα παιδιά τους. Δεν ξέρω γιατί. Μου ζητήσανε να βάλουμε ζωγραφική. «Ναι, έλα ανέλαβε και εσύ τις υποχρεώσεις, την αρχηγία και ξεκινήστε». Δυστυχώς όχι, τι να πω. Γενικά όμως ο κόσμος δεν συμμετέχει πολύ στα κοινά.

Βλέπετε μεγάλη διαφορά από τις δεκαετίες του ’70, του ’80 που ήρθατε στην Αθήνα και ξεκινήσατε να μπείτε στη δράση στο Πέραμα; Βλέπετε μεγάλη διαφορά ως προς την επαφή με τον πολιτισμό;

Κοίταξε, μεγάλη διαφορά ναι, βλέπω. Βλέπω γιατί τώρα όπου υπάρχει μεγάλο ποντιακό στοιχείο έχουν μεγάλες δραστηριότητες και πολύ καλύτερες από τότες. Εδώ στον Ωρωπό έχει μεν οικογένειες, λίγες είναι ποντιακής καταγωγής και αυτοί αφομοιώθηκαν με τους ντόπιους εδώ πέρα, που δεν είναι… Όλοι ιμιτασιόν Πόντιοι είναι να το πω. Δεν είναι καθαρόαιμοι. Ίσως και [00:25:00]αυτό να παίζει ρόλους και να μη συμμετέχουν τόσο πολύ. Αν θα δείτε εδώ τις φωτογραφίες εκείνη την εποχή που ξεκινήσαμε και μετέπειτα… Αυτό είναι πριν 20 χρόνια, δηλαδή όταν χτιζόταν ο σύλλογος. Βγάλτε τις να τις δείξετε, να τις δείτε. Μεγάλη δραστηριότητα υπήρχε. Τώρα θα δούμε. Αύριο θα αρχίσουμε, γιατί 2,5 χρόνια κλειστά ήτανε ο σύλλογος. Τώρα τον βλέπετε, τον καθαρίσαμε, φέραμε ανθρώπους. Δεν έβρισκα δικούς μας, τι να κάνουμε.

Όταν ακούτε τη λέξη «Πόντος», τι σας έρχεται στο μυαλό;

Η πατρίδα μου. Εγώ λέω: «Γαλάζια πατρίδα είναι εκεί για μας», αλλά δεν τολμάει κανένας να το πει. Δεν ξέρω γιατί. Εγώ θα πήγαινα από τους πρώτους αν με λέγανε αύριο ο Πόντος είναι ελεύθερα να πάτε όσοι θέλετε να μείνετε εκεί. Με την Ελλάδα όμως.

Επισκεφτήκατε τον τόπο σας ποτέ;

Όχι, δεν μπορώ. Μέχρι εκεί. Θέλω όμως, αλλά δεν μπορώ.

Τι θα θέλατε να μεταδώσετε σε εμάς του νέους, που πολλοί δε γνωρίζουν ίσως την ιστορία του Πόντου; Τι είναι αυτό που θα θέλατε να ξέρουν για τον Πόντο και τους Πόντιους;

Τι θα ήθελα... Να συμμετέχουν ανεξάρτητα από τους Πόντιους σε όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους. Κάθε Πολιτιστικός Σύλλογος - είτε κρητικός είναι, είτε ηπειρώτικος είναι, είτε παλατιανός είναι, είτε κύπριος είναι ή οτιδήποτε είναι - να συμμετέχουν κοντά στους συλλόγους. Είτε ποντιακός οπωσδήποτε. Τότες θα είναι πολύ πιο ευχαριστημένος. Δεν θα ήθελα μόνο για το ποντιακό γιατί δεν είναι όλοι Πόντιοι. Εγώ να τους βαφτίσω όμως όλους Πόντιους αν θέλεις! Και να στο πω κιόλας πώς τους βαφτίζω. Όταν γεννιέται ο άνθρωπος, είναι μικρούλης. Αλλά πόντο-πόντο μεγαλώνει. Δεν μεγαλώνει πόντο-πόντο; Άρα είναι Πόντιοι όλοι!

Υπάρχει κάτι που θέλετε να προσθέσετε;

Τι να προσθέσω; Είμαι πολύ γεμάτος μέχρι σήμερα. Να προσθέσω κάτι; Ψάχνω, γιατί δεν είμαι τώρα και μικρός, κουράστηκα τόσα χρόνια. Ειλικρινά το λέω μέσα από την καρδιά μου. Ψάχνω κάποιον άνθρωπο έστω ένας να έρθει στη θέση μου να παραλάβει όλη αυτή την ομορφιά με χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Να έχει αγάπη μόνο. Αγάπη, αγάπη να συντηρήσει αυτά που βλέπετε. Αυτά που βλέπετε μακάρι να τα συντηρήσετε. Στολές; 3-4 παρέλαβα. Σήμερα έχω για 20 παιδιά στολές. Δεν είναι και φθηνές οι στολές. Πάνω από 250 ευρώ κάνουν τώρα, και 400. Οπότε καταλαβαίνετε και αυτή είναι μία δραστηριότητα. Τα πάντα. Δεν λείπει τίποτα. Σκεύη, τα πάντα. Όλοι εδώ κάναμε φαγητά. Ψυγεία έχουμε, όλα τα πάντα, πιρούνια, όλα. Δεν λείπει τίποτα ειλικρινά. Το μόνο που λείπει, ο άνθρωπος να το κυβερνήσει τουλάχιστον από δω και πέρα, με τον δικό του τρόπο. Όχι με τον δικό μου τρόπο. Με τον δικό του τρόπο. Εμείς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, το έχω πει και στον αντιπρόεδρο, και αυτός μαζί, ο ένας βασανίζει τον άλλον. Τον είπα: «Εμείς άμα θέλουν να τους δίνουμε καμία συμβουλή και την θέλουνε. Άμα δεν τη θέλουν, ούτε αυτή». Ειλικρινά σου μιλάω. Αυτός είναι ο πόθος μου σήμερα. Γιατί θέλω και εγώ λίγο τώρα στα γεράματα να είμαι ελεύθερος, να βλέπω τη νεολαία να πλημμυρίζουν εδώ με την αγάπη τους. Τότε θα χαρώ και θα λέω: «Χαλάλι γι' αυτό που έγινε στον Σύλλογο Ποντίων Ωρωπού».

Ευχαριστούμε πολύ, κύριε Πολυχρόνη.

Κι εγώ ευχαριστώ πολύ. Τι να πω άλλο; Να έχουμε την υγεία μας, να περάσει και αυτή η κρίση που περνάμε με τις υγείες μας και να μην υπάρχει πλέον. Να είναι ανοιχτά όλα. Ο Θεός ας βάλει το χέρι του!

Ευχαριστούμε πολύ!

Να ‘στε καλά!