[00:00:00]Καλησπέρα!

Καλησπέρα!

Θα μας πείτε το όνομά σας;

Κολομβάκου Δήμητρα.

Είναι Τρίτη 11 Αυγούστου του 2020, είμαι με την κυρία Δήμητρα Κολομβάκου και βρισκόμαστε στο Ξηροκάμπι. Εγώ είμαι η Παρασκευή Παπακωνσταντίνου, είμαι ερευνήτρια στο Istorima και ξεκινάμε. Πείτε μας για την ζωή σας…

Μεγάλωσα στον Καναδά, στο Τορόντο. Εκεί σπούδασα. Εκεί είναι το χωριό μου, στο Τορόντο, που μου αρέσει πάρα πολύ, γιατί εκεί μεγάλωσα όπως είπα νωρίτερα. Αλλά η αγάπη μου για την Ελλάδα με τράβηξε εδώ, μετά τις σπουδές και μετά από 35 χρόνια, που ζούσα στο Τορόντο. Ήρθα εδώ να ζήσω μία πιο ήρεμη ζωή. Με τράβαγε πάρα πολύ η Ελλάδα. Από μικρό κοριτσάκι ερχόμουν εδώ, από 11 χρονών και πολλά ταξίδια τα καλοκαίρια. Και έτσι ήτανε η δεύτερή μου πατρίδα. Και την έκανα μόνιμη τώρα 22 χρόνια που ζω εδώ.

Τα συναισθήματά σας την στιγμή που φεύγατε από τον τόπο που γεννηθήκατε; 

Δίκοπο μαχαίρι, γιατί δεν ήταν ότι ήμουνα δυσαρεστημένη με το Τορόντο, απλώς ήθελα μία πιο ήρεμη ζωή. Σπούδασα σε μία σχολή που τελείωσα βοηθός δικηγόρου και δούλευα πάρα πολύ με τους δικηγόρους. Μου άρεσε πάρα πολύ, αλλά μόνο δούλευα. Και τα καλοκαίρια που ερχόμουν στην Ελλάδα, έλεγα μήπως πρέπει να δοκιμάσω να ζήσω και στην Ελλάδα και αυτό έκανα τελικά. Στα 35 μου αποφάσισα να έρθω εδώ.

Η οικογένειά σας έμεινε πίσω;

Έμεινε πίσω. Οι γονείς μου τελικά ήρθαν εδώ, η αδερφή μου ήρθε εδώ. Μετά ξαναέφυγε όταν ήταν να σπουδάσει ο γιος της και έφυγε πάλι για Τορόντο. Αλλά τώρα είναι η μητέρα μου μόνο εδώ και εγώ έχω μείνει εδώ. Νομίζω εδώ θα γεράσω. Μου αρέσει πάρα πολύ, παρόλο τις δυσκολίες σαν κράτος, με τις κρίσεις και διάφορα, αλλά νομίζω παγκοσμίως αυτό γίνεται παντού. Δούλεψα για τουριστικές επιχειρήσεις εδώ και σιγά σιγά όταν αποφάσισα να κάνω παιδί, επειδή είμαι λίγο παραδοσιακή ήθελα να μείνω εγώ με το παιδί στο σπίτι, ήθελα μία δουλειά, που όσο μεγαλώνεις θέλεις να κάνεις μία δουλειά με την επιλογή που θέλεις εσύ, όχι να σε κατευθύνει κάποιος άλλος και να είσαι σπίτι με τις δικές σου ώρες και τα λοιπά. Και επειδή μου άρεσε πάρα πολύ η τέχνη και η αρχαία τέχνη πιο πολύ, ασχολήθηκα με τα ψηφιδωτά. Μου άρεσαν τόσο πολύ, που είχα χρόνο όταν έμεινα σπίτι, λέω «Για να δω, τι μπορώ να κάνω;». Και άρχισα και έψαχνα διάφορα σεμινάρια και μαθήματα μέσω internet, για να μάθω τεχνικές και τα υλικά που χρησιμοποιούν. Και ξεκίνησα έτσι, δουλεύοντας σπίτι. Το εργαστήριό μου είναι εδώ, το έκανα επάγγελμα τελικά. Ξεκίνησα με βοτσαλωτά δάπεδα και τώρα κάνω και βοτσαλωτά κατόπιν παραγγελίας, αλλά και σύγχρονα ψηφιδωτά που γίνονται με γυαλί, με πιάτα, με παλιά τηγάνια, με ότι υλικό μπορείς να φανταστείς, μπορείς να το κάνεις ψηφιδωτό. Δουλεύω κυρίως, κάνω και workshops με τους ξένους, κυρίως με ξένους, και με παιδιά και με Έλληνες, αλλά οι ξένοι τους τραβάει πιο πολύ. Είναι μία ανάμνηση μέσα στο ταξίδι, που θα κάνουν στην Ελλάδα και παίρνουν και κάτι μαζί τους που το έχουν τελειώσει.  Μαθαίνουνε τις βασικές τέχνες για να φτιάξουνε ένα ψηφιδωτό. Φέτος είχαμε λίγα προβλήματα με το covid, αλλά υπάρχει μία ροή πελατών από τους ξένους.  

Άρα κυρίως με τουρίστες…

Ναι, ναι!

Εδώ πέρα συνεργάζεστε με κάποιο μαγαζί, εδώ στην Σπάρτη ή κάπου εδώ στην Πελοπόννησο;

Ναι, από τον Μάη μέχρι τον Οκτώβρη, πάλι εκεί προσεγγίζω ξένους, κυρίως Άγγλους και Γερμανούς, Αυστριακούς.

Επειδή έχω δει τα έργα σας και είναι πολύ ωραία όλα.

Ευχαριστώ πολύ!

Μου κάνει εντύπωση πως κάνατε όλα αυτά. Ξεκινήσατε σε μεγάλη ηλικία. Δεν το είχατε καθόλου από πριν; Δηλαδή σαν παιδί δεν κάνατε διάφορα τέτοια πράγματα; 

Θυμάμαι στο σχολείο και στο δημοτικό και στο λύκειο, που είχαμε τα καλλιτεχνικά και μου άρεσαν πάρα πολύ, γιατί μπορούσα και ξέφευγα ψυχολογικά. Είναι ο χώρος μου, δηλαδή μπορώ να καθίσω 3 ώρες να φτιάχνω ένα ψηφιδωτό και να μην σκεφτώ ότι πρέπει να μαγειρέψω. Μπαίνω σε έναν δικό μου κόσμο που δεν μπορεί κανένας να με ακουμπήσει εκεί. Νιώθω ότι είναι δικός μου ο χώρος. Δεν ξέρω αν έχει να κάνει με την ψυχολογία, αλλά νιώθω ήρεμα όταν το κάνω αυτό. Δεν καταλαβαίνω πως περνάει ο χρόνος. Και είναι κάτι που μου αρέσει πάρα πολύ. Θεωρώ ότι είναι πολύ μικρή η ζωή να κάνεις μία δουλεία, που μπορεί να σου άρεσε κάποτε, αλλά τώρα να [00:05:00]μου πεις μπες σε ένα γραφείο και να κάτσεις ένα 8ωρο. Δεν γίνεται! Βάλε με στην καρέκλα εδώ στο εργαστήριό μου και μπορώ να το κάνω. Δηλαδή μπορώ να κάθομαι και να χαλαρώνω ή να ξυπνήσω το πρωί και έχω ένα χαρτί με ένα μολύβι δίπλα και βγάζω ένα σχέδιο, γιατί μου βγήκε έτσι. Ή αν έχω ένα πρόβλημα με ένα ψηφιδωτό και δεν μου αρέσει όπως βγαίνει και λέω κάτι πρέπει να αλλάξω και δεν είμαι σίγουρη πως, μπορεί να κοιμηθώ και το πρωί να έχω βρει την λύση. Είναι κάτι που μου αρέσει, είναι πάθος. Θεωρώ ότι το κάνω τόσα χρόνια τώρα, που νομίζω ότι θα πεθάνω φτιάχνοντας ψηφιδωτά. Και λέω «Και να μην μπορώ να περπατήσω, τουλάχιστον τα χέρια μου να δουλεύουνε και τα μάτια μου, για να μπορώ να κάνω». Γιατί είναι μία τέχνη που θέλει υπομονή και επιμονή. Δεν γίνεται μπαμ μπαμ. Δεν μπορείς να το τελειώσεις αμέσως, δεν βγαίνει καλό το έργο μετά. Και άμα δεν νιώθω καλά όταν φτιάχνω κάτι το σταματάω, το αφήνω για να μπορώ να βρω μία λύση ή να έχω το πάθος εκείνη την στιγμή να το φτιάξω και να το τελειώσω.

Για εσάς, το αγαπημένο σας έργο απ’ όλα αυτά που βλέπουμε ποιο είναι; Έχει να κάνει με βότσαλα;

Ναι, η πρώτη μου αγάπη είναι το βότσαλο, γιατί έχει να κάνει και με την ιστορία μας, με τους αρχαίους. Υπάρχουν ακόμα αρχαία βοτσαλωτά στην Πέλλα, Όλυνθο, σε πολλά σημεία της Ελλάδος που είναι 4.000 χρονών. Έχω μία αγάπη με αυτό. Όταν βλέπω παλιά βοτσαλωτά, σκύβω και τα ακουμπάω και νιώθω ότι παίρνω, όντως, μία ενέργεια από αυτόν που το έχει φτιάξει. Το αγαπημένο μου είναι ένα χταπόδι που έχω φτιάξει βοτσαλωτό, γιατί το χταπόδι εμένα μου θυμίζει Ελλάδα. Μου μυρίζει Ελλάδα. Αυτό είναι το αγαπημένο μου, ναι!

Ωραία! Κάνετε κάποιες εκθέσεις προκειμένου να τα βλέπει και ο κόσμος;

Παλιά κάναμε αρκετές εκθέσεις. Με τα βοτσαλωτά είναι λίγο δύσκολο, γιατί είναι θεόβαρα. Το βοτσαλωτό εγώ το φτιάχνω σαν τους αρχαίους Έλληνες, αλλά το φτιάχνω στο εργαστήρι μου και τα μεταφέρω τα κομμάτια και τα συναρμολογώ στην τοποθεσία σαν παζλ. Αυτό μου το είχε δείξει μία Αγγλίδα, πως μπορείς να το φτιάχνεις στο εργαστήρι σου, γιατί όταν η παραγγελία ας πούμε είναι μακριά, πολλά χιλιόμετρα μακριά, δεν συμφέρει, δεν μπορείς να πας να ζήσεις σε έναν χώρο ένα μήνα μακριά από το σπίτι σου, να φτιάχνεις. Εν τω μεταξύ, είναι και βολικό, γιατί μπορείς να το φτιάξεις στο εργαστήρι σου, που είναι εξωτερικό αλλά σκεπασμένο, μπορείς να το φτιάξεις τον χειμώνα, μπορείς να το φτιάξεις όταν βρέχει. Αν βρέχει δεν μπορείς να είσαι έξω κάτω στα γόνατα να το φτιάχνεις. Άρα το φτιάχνεις με πατρόν στο εργαστήρι σου και μετά μεταφέρεις τα κομμάτια και τα συναρμολογείς.

Η προετοιμασία δηλαδή για μία έκθεση είναι ότι έχετε κάνει κάποια έργα και απλά τα εκθέτετε ή έχετε κάποια θεματική κάθε φορά που στοχεύετε πάνω εκεί και κάνετε τα έργα σας;

Όχι! Φτιάχνω, ουσιαστικά φτιάχνω αυτό που μου αρέσει. Προτιμώ να μην έχω παραγγελίες, γιατί αυτό με βάζει σε καλούπι. Άμα ένας πελάτης μου λέει «Το θέλω έτσι, το θέλω έτσι, το θέλω έτσι» δεν είναι κάτι που μου έχει βγει εμένα. Το κάνω, αλλά δεν είναι η προτεραιότητα. Προτιμώ να πω «Άσε με να φτιάξω έναν κόκορα μέσα σε ένα τηγάνι». Μου βγαίνει καλύτερα αυτό. Είναι πιο αυθόρμητο και βάζω εγώ τα καλούπια στον εαυτό μου ή ας πούμε είμαι πιο ελεύθερη. Δεν είναι ότι δεν παίρνω παραγγελίες, αλλά προτιμώ αυτό το ελεύθερο. Άρα παίρνω τα κομμάτια, συνήθως στην έκθεση αυτά που μου αρέσουνε. Αυτά που έχω φτιάξει. Δεν είναι ότι υπάρχει ένα θέμα σε αυτή την έκθεση και λέμε όποιος θέλει «Φέρε τα πράγματα που έχεις με κλαδί ελιάς ή μια ελιά ή ένα χταπόδι». Φέρνω ότι μου αρέσει. Και συνήθως έχει να κάνει με Ελλάδα. Άμα σας πω ότι πουλάω κοκόρια, χταπόδια, ελιές, κλαδί ελιάς πάνω σε διάφορες επιφάνειες, είτε είναι βότσαλο, είτε είναι τηγάνι, είτε είναι ξύλο, παλιό ξύλο. Ναι, οι εκθέσεις, όμως, δεν γίνονται τόσο πολύ τώρα, δυστυχώς. Τώρα ήταν τον Μάρτη στην Καλαμάτα. Ακυρώθηκε 3 φορές. Ήτανε να το κάνουμε τώρα τον Σεπτέμβρη και πρόσφατα, πριν 10 μέρες μας είπαν ακυρώνεται. Δυστυχώς! Όμως, θυμήθηκα τώρα ότι μέσω internet γίνονται εκθέσεις σε κάτι γκρουπ που είμαι, παγκοσμίως. Και είχε γίνει μία πρόσφατη στην Αμερική, που στέλνεις φωτογραφίες με περιγραφές και [00:10:00]τιμές και διαστάσεις και λες τι είναι το έργο σου, με τι υλικά έχει φτιαχτεί και γίνεται μία έκθεση μέσω διαδικτύου. Που ήτανε πολύ καλό, λόγω όλης αυτής της κατάστασης παγκοσμίως. 

Τα ψηφιδωτά που βάζετε στις εκθέσεις είναι μόνο δικά σας; Δηλαδή δεν συνεργάζεστε και με κάποιον άλλον;

Όχι, όχι! Μόνο δικά μου.

Μαθήματα κάνετε σε παιδιά που μπορεί να θέλουν;

Ναι, ναι! Κάνω σε παιδιά και έκανα και πρόσφατα. Μ’ αρέσει πάρα πολύ να δουλεύω με παιδιά, γιατί τα παιδιά είναι αυθόρμητα. Δεν χρειάζεται να τους πεις πολλά, ούτε θέλουν να ακούσουν για ιστορία. Μπορείς να τους πεις λίγα πράγματα, αλλά τους βλέπεις ότι είναι με ανοιχτά μάτια και ανοιχτές καρδιές και πέφτουν μέσα. Τα έχεις τα υλικά έξω, τους λες «Αυτή είναι η κόλλα, αυτή είναι η βάση σου, μπορεί να είναι κι αυτή η βάση», τους δίνεις μία περιγραφή πολύ γρήγορη και τους βλέπεις ότι ανυπομονούν να μπούνε. Είχα τον χειμώνα, είχα 3η γυμνασίου από την Τρίπολη, ήρθαν 50 παιδιά εδώ, σαν επίδειξη. Τους έδειξα πως θα φτιάξουν ένα βοτσαλωτό, με τι εργαλεία χρειάζεται να κόψεις ένα πιάτο ή ένα πλακάκι κεραμικό ή με γυαλί και τα είχα σε 5 διαφορετικά τραπέζια. Τους έβαλα, ήταν 25 παιδιά κάθε φορά. Τα άλλα 25 είχαν πάει στο αρχαιολογικό μουσείο και μετά αλλάξαμε. Και τους είχα εδώ στο εργαστήρι και μετά τους έβαλα να δοκιμάσουνε. Οι καθηγητές φτιάξανε κι ένα έντυπο και είχανε μέσα όλα τα έργα που φτιάξανε και εδώ, αλλά και πίσω στο σχολείο τους μετά καθίσαν και ασχοληθήκανε. Και της είπα της καθηγήτριας που το οργάνωσε όλο αυτό ότι «Με ενδιαφέρει η μικρή ηλικία τουλάχιστον να έχουνε μία εμπειρία». Μπορεί να μην το ξανά πειράξουν ποτέ, μπορεί όμως κάποια στιγμή, να θέλουν να φτιάξουν ένα ψηφιδωτό είτε σαν χόμπι, είτε σαν επάγγελμα. Εγώ δεν το σκέφτηκα ποτέ σαν επάγγελμα. Είχα ξεκινήσει να φτιάξω κάτι εδώ στην αυλή μου και από εκεί ξεκίνησα ένα μικρό βοτσαλωτό, μετά ένα άλλο, μετά ένα άλλο. Μετά σκέφτηκα επαγγελματικά και τώρα κάνω σύγχρονη τέχνη. 

Οπότε ασχολείστε πολλά χρόνια με αυτό.-

Ναι!-

Και είναι ωραίο που θέλετε να το μεταδώσετε και στις άλλες γενιές.-

Ω ναι! Είχα και το νηπιαγωγείο που είχε έρθει εδώ, 25 παιδάκια. Και ένα κοριτσάκι που είναι στην γειτονιά μου, με πήρε ο πατέρας της μετά από 2-3 μέρες, 5 μέρες και μου λέει «Δήμητρα, με έχει τρελάνει η μικρή, θέλει να έρθει». Ήτανε Φεβρουάριος μήνας. Του λέω φέρ’ την για καμιά ωρίτσα να της κάνω με κάτι άλλο. Μέχρι και με φασολάκια μπορείς να κάνεις ψηφιδωτά. Δηλαδή ότι μικρό αντικείμενο μπορεί να σχηματίσει μία εικόνα, είναι ψηφιδωτό.

Τα υλικά τα μαζεύετε εσείς; Τα προμηθεύεστε από κάπου;

Αρχικά, τα βότσαλα τα μάζευα από τις διάφορες παραλίες ωραίες που έχουμε εδώ στη Λακωνία, αλλά έμαθα πολύ γρήγορα, ότι είναι παράνομο, γιατί το βότσαλο κάνει πάρα πολλές χιλιάδες χρόνια για να σχηματιστεί με το κύμα. Και βρήκα έναν προμηθευτή στην Αθήνα, που είναι διαλεγμένα σε μέγεθος και σε χρώμα, φυσικό βότσαλο. Και παραγγέλνω όταν έχω παραγγελίες και τα χρειάζομαι. 

Έχετε κάποιο site που ανεβάζετε όλα σας τα έργα; Μπορούμε να τα δούμε;

Ναι! Έχω δύο sites. Το ένα με τα βοτσαλωτά, που είναι  www.votsalota.com και ένα άλλο με τα υπόλοιπα έργα μου, τα σύγχρονα ουσιαστικά και κοσμήματα που είναι  www.mosaicartgreece.com .

Ωραία! Θέλετε να μας πείτε πως σας έχει αλλάξει εσάς όλο αυτό; Τι σας έχει προσφέρει;

Μου προσφέρει ηρεμία, μου αρέσει πάρα πολύ η δημιουργία. Μακάρι να το ήξερα στα 20 μου, αλλά νομίζω αυτό δεν το έχει πάντοτε κάποιος απ’ την αρχή, όταν είσαι νέος. Αναλόγως τις εμπειρίες που περνάς, δοκιμάζεις και καταλήγεις και λες «Πάλι καλά που έμαθα αυτό σε αυτή την ηλικία». Θέλω να πεθάνω φτιάχνοντας αυτά τα ψηφιδωτά και όσο μπορώ να το μάθω σε κάποιον άλλον, προπαντός στα μικρότερα παιδιά. Όπως είπε η καθηγήτρια «Εσύ έσπειρες και εμείς θερίζουμε» και το θεωρούσα πάρα πολύ καλό. Είχα και εκείνο το σχολείο που είχε έρθει από την Τρίπολη, με παίρνανε μετά κάτι κορίτσια και μου λέγανε «Κυρία Δήμητρα, αυτό το υλικό κάνει; Αυτό κάνει;». Γιατί τους είπα «Μην πάτε και πάρετε πένσες και διάφορα. Μπορείτε με απλά υλικά. Μπορείτε να ξεκινήσετε με φασολάκια ή με πετραδάκια που μαζεύετε γύρω σας ή παλιά πιάτα. Μπορείτε να τα σπάσετε μέσα σε μία πετσέτα και να τα συναρμολογήσετε με [00:15:00]ένα σχέδιο που έχετε βγάλει». Και όντως μου στέλνανε φωτογραφίες και ξέχασα να σας δείξω και ένα έντυπο που φτιάξανε τελικά. Θα σας το δείξω σε λίγο. 

Φυσικά! Οι επόμενοι στόχοι οι δικοί σας ποιοι είναι, για όλη αυτή την επιχείρηση που έχετε;

Εγώ ουσιαστικά, όπως σας είπα, μου αρέσει να το διδάσκω στα παιδιά. Σε όλες τις ηλικίες, αλλά τα παιδιά μου δίνουνε ιδιαίτερη χαρά. Δεν με κουράζουν καθόλου. Μου αρέσει, παίρνω ενέργεια από τα παιδιά που βλέπω με τόσο ενδιαφέρον που θέλουν να φτιάξουνε κάτι. Και τα περισσότερα, όλα τα παιδιά όταν βλέπουνε το έργο τους, είναι τόσο ικανοποιημένα και βλέπεις μία αυτοπεποίθηση και αυτό είναι. Ότι θέλω να συνεχίσω να φτιάχνω και να καλυτερεύω συνέχεια. Να δοκιμάζω διάφορες τέχνες. Και γι’ αυτό μέσω διαδικτύου είμαι φίλη με πάρα πολλοί καλλιτέχνες που κάνουν την ίδια δουλεία παγκοσμίως, από Αυστραλία, Βραζιλία, παντού, παντού Αμερική, Καναδά, σε όλα, στην Ευρώπη, οι Ρώσοι είναι φοβεροί, με κάτι ψηφιδωτά που φτιάχνουν. Και να δοκιμάζω και να καλυτερεύω στην δουλεία μου. Κι όσο περνάω… Το καλύτερο είναι όταν σε βλέπουνε φίλοι και λένε «ω, έχεις βελτιωθεί πάρα πολύ». Αυτό! Δεν καταλαβαίνεις ότι σε παρακολουθούν και όταν βλέπουν τα έργα τα τελευταία λένε «Α, είναι πάρα πολύ ωραία!». Άλλοι κλίνουν με τα σύγχρονα, άλλοι κλίνουν με τα βοτσαλωτά. Κι έτσι… 

Είναι σημαντικό να έχετε και ανθρώπους δίπλα σας να σας στηρίζουν σε όλο αυτό.

Σίγουρα, σίγουρα! Η κόρη μου έχει μία καλλιτεχνική φλέβα και πολλές φορές όταν έχω κολλήσει το βάζω εκεί και της λέω «Τι φταίει με αυτό;» ή «βοήθησε με λιγάκι». «Α, αυτό», μου λέει «είναι. Ναι, αυτό είναι το πρόβλημα» και το διορθώνω. Και ο άντρας μου καμιά φορά μπορώ να ζητήσω μια... Δεν εννοείται ότι πάντοτε θα συμφωνήσω, αλλά τουλάχιστον να έχω ένα feedback από κάποιον πιο ουδέτερο ας πούμε, παρά να το κοιτάς το έργο σου συνέχεια. Και όντως, όταν κολλάω το αφήνω και λέω «Άστο, θα μου έρθει μία λύση κάποια στιγμή». Αυτά!

Υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Θα ήθελα! Αυτό που λίγο βασανίζομαι είναι η προώθηση. Η προώθηση για να σε μάθουν, να σε ξέρουνε, γιατί εγώ είμαι σε ένα χωριό λίγο πιο έξω από την Σπάρτη. Το έχω βάλει σε διάφορα, διαδίκτυο κι αυτά. Εκεί δυσκολεύομαι λιγάκι, αλλά ξέρω ότι ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί να τα έχει όλα. Ας πούμε δεν έχει το ταλέντο για να φωτογραφίσει, να κάνει διάφορα. Θα ήθελα να κάνω πιο πολλές εκθέσεις, να με μάθουν πιο πολλοί. Γι’ αυτό στην Καλαμάτα ήθελα να πάω, γιατί έχει καλό κοινό εκεί. Είναι μεγαλύτερη από την Σπάρτη ας πούμε. Κατά διαστήματα μπορεί να κάνω ένα “open house” που θα καλέσω διάφορους από την Σπάρτη που με ξέρουνε ή δεν έχουνε έρθει στο εργαστήρι μου. Το είχα κάνει τον Νοέμβρη, αρχές Δεκεμβρίου θυμάμαι, κάπου εκεί. Και σέρβιρα καφέ και ήρθανε. Δεν ήταν απαραίτητο να αγοράσουν κάτι, απλώς ήρθανε να γνωρίσουν. Δεν έχω μαγαζί στην Σπάρτη. Το μαγαζί μου είναι εδώ και το εργαστήρι μου και για λιανικής. Και θα ήθελα πιο πολύ να προωθηθεί προς τα έξω. Να ξέρει ο κόσμος ότι υπάρχω, όταν με βλέπουν ή βλέπουν τα έργα μου, μου λένε «Α, που είναι ο μαγαζί σου;». Τους λέω «Είναι στο Ξηροκάμπι». Και αυτά! Και μέσω internet να μπορέσω να προωθήσω και εκτός Ελλάδος για να βλέπουνε τι υπάρχει.

Σας τρομάζει τώρα λόγω κορωνοϊού που δεν μπορείτε να έχετε αυτή την επαφή με τον κόσμο;-

Ναι!-

Που την έχετε μόνο μέσω διαδικτύου;- 

Ναι! Ναι, φέτος προβληματίστηκα πόσο πρέπει να προωθήσω τα workshops. Όμως, ένα πράγμα που κάνω είναι τα workshops και εδώ και στην Καρδαμύλη που τα κάνω, είναι εξωτερικού χώρου, σε αυλή. Έχουμε τόσο καλό καιρό εδώ κάτω στην Λακωνία που και να βρέχει, έχει τύχει μία φορά να βρέξει, δεν υπάρχει πρόβλημα. Με μάσκες, με γάντια και ασφαλώς πλένουν τα χέρια τους όσο μπορούνε. Είναι χαρά μου να έχω επαφή με τον μαθητή. Γιατί και μ’ αρέσει και να γνωρίζω κόσμο από παντού και όλες τις ηλικίες. Είχαν έναν πελάτη 95 χρονών και ήτανε όρθιος και έφτιαχνε ένα χταποδάκι μικρό. Του έβγαλα το καπέλο, που [00:20:00]λένε. Ήτανε φοβερός, φοβερός κύριος και αυτός και η γυναίκα του. Και είναι ωραίο, σε όποια ηλικία να μπορεί κάποιος να μάθει κάτι και ταυτόχρονα γνωρίζεις. Και γίνεσαι και φίλη μετά, γιατί πολλές φορές μου στέλνουνε ένα e-mail και μου λένε «Αποφάσισα να πέσω στα βαθιά με το ψηφιδωτό, θέλω να φτιάξω με κουμπιά ή θέλω να φτιάξω με κόκκους». Αυτά! Και τέλος πάντων. Και είναι πολύ ευχάριστο αυτό ένας προπαντός ηλικιωμένος, αλλά σε όποια ηλικία εγώ χαίρομαι αν κολλήσουν μ’ αυτό. Και όπως είπα νωρίτερα, είτε σαν χόμπι, είτε σαν επάγγελμα. Ένα παιδάκι που μαθαίνει, δεν σημαίνει ότι θα το κάνει επάγγελμα. Κι εγώ το είχα ξεκινήσει μικρή σε σχολείο στο Τορόντο, αλλά δεν ήξερα ότι θα το κάνω στα 40 μου ας πούμε να ξεκινήσω τότε. Αυτό θέλω να μπορώ να προσφέρω σε κάποιον, να μάθει κάτι καινούργιο και προπαντός στους νέους, που είναι μία επιλογή. Όσο πιο πολλά πράγματα δοκιμάσουν, τόσο πολύ νομίζω καταλαβαίνουν το τι τους αρέσει και τι δεν τους αρέσει μεγαλώνοντας.

Άρα θεωρείτε ότι είναι εύκολο για τον καθένα, απλά να έχει φαντασία...

Ναι!

Και όρεξη.

Και όρεξη. Θέλει λίγη υπομονή.

Ωραία! Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ!

Κι εγώ σας ευχαριστώ!

Να ‘στε καλά! Καλή συνέχεια!

Να είσαστε καλά! Ευχαριστώ! Υπομονή.