Είναι 26 Οκτωβρίου του 2021, είμαι με την Κατερίνα Θλιβερού στον Βόλο Μαγνησίας, ονομάζομαι Δήμητρα Θλιβερού και είμαι ερευνήτρια στο Istorima. Καλησπέρα, πώς σε λένε;

Καλησπέρα σας, ονομάζομαι Θλιβερού Κατερίνα και χαίρομαι πολύ που είμαι μαζί σας.

Πολύ ωραία, Κατερίνα. Θα μπορούσες να μας πεις κάποια πράγματα για σένα, να σε γνωρίσουμε καλύτερα;

Φυσικά! Είμαι 31 χρνών, αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στον Βόλο για την συνέντευξη αλλά η μόνιμη μου κατοικία είναι στην Αγγλία. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στον Βόλο το 1990, όπου εκεί πήγα Δημοτικό και Γυμνάσιο και Λύκειο σχολείο. Αργότερα, το 2008 πέρασα νηπιαγωγών και παιδαγωγικό στην Πάτρα. Είχα την τύχη το τέταρτο έτος της σχολής μου να το περάσω στην Ισπανία, και πιο συγκεκριμένα στη Μαδρίτη, διότι πήρα μέρος σ' ένα πρόγραμμα, το οποίο λέγεται Erasmus και μπόρεσα κι έκανα το 4ο έτος της σχολής μου σαν πρακτική σε ιδιωτικό σχολείο στην Μαδρίτη. Αυτό ήταν ένας σταθμός στη ζωή μου, γιατί έζησα αρκετά πράγματα και εμπειρίες. Όπως: είδα διαφορετικές κουλτούρες, γνώρισα ανθρώπους απ’όλο τον κόσμο, είδα και βίωσα πρακτικές διαφορετικές σε σχολεία απ’ ό,τι στην Ελλάδα. Έζησα ένα εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο είναι πάρα πολύ inclusive και συμπεριλαμβάνει τεχνικές και παιδαγωγικές, τις οποίες δεν τις έχουμε στην Ελλάδα. Οπότε, για μένα αυτό ήταν ένα τεράστιο σχολείο το οποίο διήρκησε 8 μήνες. Το 2013 γύρισα στο Βόλο με το πτυχίο μου. Πήρα μέρος σε μαθήματα - συγνώμη σε ένα πρόγραμμα voucher, το οποίο με το πτυχίο σου, αν σε διάλεγαν, θα δούλευες σε σχολείο κατευθείαν και ήτανε χρηματοδοτούμενο από το ΕΣΠΑ. Για καλή μου τύχη με πήραν και δούλεψα στο πρώτο μου σχολείο για 3 χρόνια. Και, αργότερα, μετά από αυτά τα 3 χρόνια δούλεψα σε ένα ιδιωτικό σχολείο στον Βόλο σαν νηπιαγωγός και σαν δασκάλα εικαστικών τα απογεύματα στο ΚΔΑΠ. Για τα επόμενα 3 χρόνια. Όμως, όπως ξέρετε, οι μισθοί ήταν και είναι πάρα πολύ χαμηλοί. Και μιλάμε για το 2013-14, το οποίο τότε οι μισθοί ήταν 450 ο βασικός. Οκτάωρο εννοείται, χωρίς διάλειμμα και ούτε καν όλα τα ένσημα. Έτσι λοιπόν αναγκάστηκα, όχι αναγκάστηκα ακριβώς, αλλά θέλησα να μείνω με την καλύτερή μου φίλη, να ‘μαι ανεξάρτητη, να μην μένω πλέον με τους γονείς μου — ήμουν ήδη 24 χρόνων. Να κάνω τρεις δουλειές. Η πρωινή δουλειά μου λοιπόν 7:30 το πρωί με 16:30 ήταν να είμαι στο σχολείο σαν δασκάλα, νηπιαγωγός. Αργότερα, από τις 18:00 μέχρι τις 21:00 θα ήμουνα... Δούλευα σε παιδότοπο σαν παιδαγωγός, τέσσερις φορές την εβδομάδα. Και τις υπόλοιπες τρεις θα ήμουνα δασκάλα εικαστικών τα απογεύματα σε παιδάκια Δημοτικού. Τα Σαββατοκύριακα, πέρα απ’ τη δουλειά μου σαν παιδαγωγός, δούλευα και σερβιτόρα στο ίδιο μαγαζί. Πάρα πολύ δύσκολο ωράριο. Να είμαι το πρωί παιδαγωγός 9:00 με 16:00, γιατί μετά 18:00 με 3:00 το πρωί service. Το δυστύχημα της υπόθεσης είναι ότι, παρόλο που δούλευα 3 δουλειές και προφανώς θα λέγαμε: «Oυάου, λεφτά» κι όλα αυτά, έβγαζα μόνο 800 ευρώ τον μήνα. Και αυτό το έκανα για 3 χρόνια. Έκανα αυτές τις 3 δουλειές για 3 χρόνια! Θυμάμαι ακόμα η δουλειά μου σαν παιδαγωγός ήτανε στο κέντρο του Βόλου και ήταν η πιο γωνιακή καφετέρια-παιδότοπος. Και θυμάμαι ότι, όταν ήμουν παιδαγωγός, στην βάρδια μου σαν παιδαγωγός, το παράθυρο έβλεπε ακριβώς όλες τις καφετέριες και ήταν Κυριακές και δούλευα. Kαι σκεφτόμουνα και έλεγα: «Mα γιατί εγώ δεν είμαι να πιω καφέ και είμαι εδώ;». Κάτι άλλο που θυμάμαι είναι, όταν δούλευα βάρδια σαν service — εννοείται στο service είσαι και λάτζα και όλα. Λάτζα σημαίνει όταν πλένεις πιάτα και ποτήρια. Και ήταν Σάββατο βράδυ και εννοείται έχω δουλέψει όλη την εβδομάδα, δεν υπήρχαν ρεπό κτλ. εννοείται και, μάλιστα σε αυτές τις δουλειές, καθόλου ένσημα. Δηλαδή, δούλευα καθαρά για τα δικά μου χρήματα και ήξερα ότι δεν θα υπάρχει καν σύνταξη κτλ., έπλενα πιάτα… Ήταν η ώρα 1:00 το πρωί κι έπλενα τα ποτήρια και τα πιάτα για το πλυντήριο κι έβλεπα έξω άλλους φίλους μου, ανθρώπους να πίνουν ποτό, να γελάνε κι εγώ έλεγα: «Μα, γιατί; Εγώ πότε θα πάω εκεί πέρα;».

Ώσπου, κάποια στιγμή, τον τελευταίο χρόνο, τέλη του 2016, όντας εγώ στον 3ο χρόνο που κάνω τρεις δουλειές, δεν έλεγα πλέον «Γιατί δεν είμαι εκεί». Έλεγα «Εγώ θα φύγω. Εγώ θα είμαι εκεί και δεν θα πλένω πιάτα και ποτήρια ούτε θα είμαι πλέον Σαββατοκύριακα στη δουλειά». Τέλος πάντων το ’17 έχω μπει πλέον στον 4ο χρόνο στο ίδιο σχολείο και εννοείται στις ίδιες δουλειές. Έχει φτάσει Μάιος του ’17, ώσπου το τότε αφεντικό μου με παίρνει τηλέφωνο και μου λέει ότι θα με χρειαστεί απλήρωτα να δουλέψω τον Ιούνιο, Τρίτη και Πέμπτη 17:00 με 19:00 το απόγευμα για το ΕΣΠΑ, για να κάνω αιτήσεις για τους γονείς. Παρένθεση εδώ, δυστυχώς οι εμπειρίες μου από τους εργοδότες εδώ στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ αρνητική και νιώθω τρισευτυχισμένη για το γεγονός ότι έφυγα στην Αγγλία. Θα σας πω αργότερα γιατί το λέω αυτό. Η εμπειρία μου με τους εργοδότες στην Ελλάδα ήταν τραγική στα σχολεία, να το υπογραμμίσω αυτό, όχι στον παιδότοπο ή στην καφετέρια. Η τελευταία μου εργοδότης, όταν μας έπαιρνε τηλέφωνο — όχι μόνο εμένα, όλες τις εργαζόμενες — υπήρχανε βρισιές στο τηλέφωνο, βωμολοχίες. Ο τρόπος που μας μιλούσε ήταν τελείως τιποτένιος. Εξευτελιστικός πολλές φορές. Δουλεύαμε υπερωρίες άπειρες χωρίς, φυσικά, λεφτά. Δεν τολμούσε κανένας να πει κάτι, δεν μπορούσες να ζητήσεις άδεια. Είχα 40 πυρετό και πήγα στη δουλειά. Είχα γαστρεντερίτιδα και πήγα στη δουλειά. Φυσικά, δεν υπήρχαν διαλείμματα να πεις: «Θα πάω για μισή ώρα να φάω», εννοείται. Δεν μπορούσες να πας τουαλέτα! Είχαμε 30 παιδιά μόνες μας στην τάξη. Όλα αυτά θα σας τα πω. Τώρα που τα σκέφτομαι, λέω: «Πώς γινόντουσαν;» και, δυστυχώς, γίνονται και τώρα, γιατί κάποιες φίλες μου είναι ακόμα σε αυτόν τον τομέα εδώ στην Ελλάδα. Τέλος πάντων. Εκείνο τον Ιούνιο, λοιπόν, Μάιο, μου λέει ότι τον Ιούνιο θα με χρειαστεί Τρίτη και Πέμπτη, απλήρωτα, 17:00 με 19:00 στο σχολείο. Και της λέω εγώ τότε: «Συγγνώμη, αλλά δεν θα μπορέσω Τρίτη και Πέμπτη να δουλέψω στο σχολείο τα απογεύματα. Μπορώ να έρθω Δευτέρα και Τετάρτη». Προσφέρθηκα, δηλαδή, δωρεάν να πάω Δευτέρα και Τετάρτη, δηλαδή διαφορετικές ημέρες, διότι έκανα χορό επαγγελματικά και είχα παράσταση χορού τέλη Ιουνίου. Και όλες μου οι πρόβες ήταν Τρίτη και Πέμπτη. Οπότε της είπα: «Συγγνώμη, δεν μπορώ να έρθω δωρεάν Τρίτη και Πέμπτη, διότι έχω χορό, πρόβες. Αλλά μπορώ να έρθω Δευτέρα και Τετάρτη». Δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη τη μέρα. Ήτανε Παρασκευή, κάποια μέρα του Μαΐου, Παρασκευή. Και μου λέει, η απάντησή της ήτανε: «Αν τον Σεπτέμβριο δεν έχουμε παιδιά, να πας να κάνεις χορό. Βλαμμένη!». Και μου κλείνει το τηλέφωνο στα μούτρα. Θυμάμαι ότι έκλεισα, μου ’κλεισε το τηλέφωνο και απλά — είχα σχολάσει ήδη, ήταν η ώρα που σχολoύσα από το σχολείο — φεύγω. Ανεβαίνω στο ποδήλατό μου και, μέχρι να φτάσω στο σπίτι που έμενα με τη φίλη μου, ήτανε γύρω στο δεκάλεπτο με το ποδήλατο και το πατρικό μου ήταν ένα εικοσάλεπτο με το ποδήλατο. Δεν πήγα σπίτι μου, πήγα στο πατρικό μου. Πήγαινα προς το πατρικό μου και σε όλη τη διαδρομή έχω πάρει τη μαμά μου τηλέφωνο, στο οποίο τηλέφωνο κλαίω και ουρλιάζω και η μητέρα μου αργότερα μου είπε ότι αυτά που έλεγα δεν έβγαζαν νόημα. Δηλαδή, ήμουνα τόσο κουρέλι και στεναχωρημένη, νευριασμένη παράλληλα και πάρα πολύ σοκαρισμένη απ’ αυτό που μόλις είχε συμβεί. Δεν ξέρω αν το καταλαβαίνετε ότι μου είπε να πάω να δουλέψω απλήρωτη. Της είπα ότι δεν μπορώ, παρόλο που θα πάω απλήρωτη, της είπα ότι δεν μπορώ αυτή τη μέρα γι’ αυτό και μ’ έβρισε, επειδή δεν μπορώ στο ρεπό μου στον free μου χρόνο να δουλέψω. Αυτό πρέπει να έγινε τέλη Μαΐου, λογικά, γιατί γυρνάω σπίτι… Ναι, αφού λοιπόν έχω κλάψει κτλ. και μου λένε οι γονείς μου: «Έλα σπίτι να τα πούμε, τι έχει γίνει κτλ.». Δεν καταλάβαιναν στο τηλέφωνο. Γυρνάω σπίτι, θυμάμαι ήταν γύρω στις 16:30, γιατί τρώγανε οι δικοί μου μεσημεριανό και μου λένε «Τί έγινε;», τους εξηγώ τί έγινε[00:10:00] και τους λέω, αφού την τελειώνω: «Εγώ φεύγω για Αγγλία». Αυτό ήτανε τότε. Και θυμάμαι μου λέει η μαμά μου: «Μα τί λες, παιδί μου, πού θα πας Αγγλία;» και της λέω: «Εγώ δεν υπάρχει περίπτωση να μείνω εδώ, να βιώσω αυτά για ακόμα μία χρονιά». Το σχολείο έκλεινε 10 Ιουλίου, οπότε είπα μέσα μου θα κάνω υπομονή μέχρι τέλη Ιουλίου. Εννοείται πως δεν πήγα Τρίτη και Πέμπτη για να κάνω τα τέτοια, τα ΕΣΠΑ. Τί γίνεται; Κάνω μετάφραση το πτυχίο μου την επόμενη μέρα ακριβώς. Δηλαδή, αν ήταν Παρασκευή, πείτε, 10 Μαΐου, Σάββατο 11 Μαΐου, παίρνω το πτυχίο μου και το πάω για μετάφραση στ’ αγγλικά και αρχίζω και ψάχνομαι online τί πρέπει να κάνω για να πάω Αγγλία σαν δασκάλα. Έχω βρει, λοιπόν, στο facebook πάρα πολλά groups Ελλήνων δασκάλων και νηπιαγωγών. Έχω αρχίσει και ρωτάω τα πάντα, έχω βάλει στο facebook ότι ψάχνω να βρω Αγγλία, αν κάποιος ξέρει κάτι. Έχω βρει γκρουπ από μαμάδες που ζητάνε νταντάδες ή που ζητάνε νηπιαγωγούς από την Ελλάδα να προσέχουν τα παιδιά τους, να μιλάνε ελληνικά. Όλα αυτά. Ώσπου τέλη Μαΐου, οι γονείς από τα παιδιά που είχα εγώ στην πρώτη μου χρονιά ως δασκάλα, εδώ στην Ελλάδα, μου στέλνουνε μήνυμα ότι είναι στην Αγγλία, σε κάποιο χωριό, διότι ο μπαμπάς αυτών των παιδιών αποφάσισε στα 51 του χρόνια ν’αφήσει την Ελλάδα και να πάει στην Αγγλία για διδακτορικό. Μετά από ένα χρόνο, ακολούθησε και η μητέρα και τα τρία παιδιά και μου είπανε, με συγχωρείτε και μου είπανε: «Έλα στην Αγγλία, υπάρχουν πάρα πολλές δουλειές». Αυτό ήτανε. Ακολούθησαν 2 μήνες Ιούνιος και Ιούλιος, όπου εγώ δούλευα και είχα αρχίσει να αποταμιεύω μόνο χρήματα. Δηλαδή, είχα ήδη ζητήσει από την κολλητή μου να μην πληρώνω άλλο ενοίκιο γιατί φεύγω σε ενάμιση μήνα. Το παράξενο της όλης υπόθεσης είναι ότι, ενώ είχα πάρει την απόφασή μου να φύγω για την Αγγλία και ο καθένας θα έλεγε ότι πήγαινα στο άκυρο, πήγαινα στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, δεν υπήρχε τίποτα εκεί πέρα. Δεν είχα δουλειά, δεν είχα αμάξι, δεν είχα τίποτα. Είχα μόνο μια… Τον μπαμπά και τη μαμά από κάποια παιδάκια που ήξερα πριν 5-6 χρόνια και, απλά, μου είπανε ότι: «Έλα στην Αγγλία να βρεις δουλειά». Δεν είχα, λοιπόν, καθόλου άγχος και δεν ένιωθα έτσι μια πίεση ότι: «Ωχ, Παναγία μου! Τί θα κάνω στην Αγγλία;» κι έτσι λοιπόν 17 Αυγούστου του 2017 έβγαλα εισιτήριο από τη Σκιάθο για το Λούτον της Αγγλίας, χωρίς επιστροφή.

Σε αυτό το σημείο, Κατερίνα, θα ήθελα να σε ρωτήσω — γιατί πριν ανέφερες ότι ανακοίνωσες απλά ότι εσύ την επόμενη μέρα φεύγεις για Αγγλία, χωρίς να ‘χεις γνωρίσει ακόμα τους γονείς των παιδιών στους οποίους θα πήγαινες. Επομένως, η Αγγλία προέκυψε πιο πριν. Εσύ την Αγγλία, πώς αποφάσισες να φύγεις γι’ αυτόν τον συγκεκριμένο τόπο;

Ναι, εγώ ήξερα αυτούς τους γονείς. Υπήρχε μια — όχι επαφή — αλλά υπήρχε, ξέρεις, από το facebook, πώς καμιά φορά μιλάς με ανθρώπους και υπάρχει επικοινωνία, πάρα πολύ τυπική επικοινωνία. Αυτό ακριβώς είχε γίνει. Τους είχα στο facebook φίλους και μιλούσαμε που και που σε σχέση με την Αγγλία. Όταν αποφάσισα ότι θα φύγω, εκείνη την ημέρα που είπα στους γονείς μου ότι: «Εγώ φεύγω για Αγγλία», έστειλα μήνυμα εγώ στους γονείς. Και τους λέω ότι: «Ενδιαφέρομαι εγώ, λοιπόν, τώρα πιο, πιο — πώς να το πω — εντατικά να φύγω. Οπότε, πείτε μου, ό,τι μπορείτε να μου πείτε και ξέρετε για να με βοηθήσετε». Κι εκεί… Αλλά αυτό έγινε αρχές, τέλη Μαΐου. Όταν εγώ είπα στους γονείς μου ότι: «Εγώ φεύγω από Ελλάδα» — και σκέψου ότι τέλη Ιουλίου αυτοί οι γονείς μου είπανε: «Ξέρεις τί; Έλα για τον πρώτο μήνα, τον Σεπτέμβριο, Αύγουστο πότε θα ’ρθεις, να μείνεις σε μας, μέχρι να βρεις το σπίτι και τη δουλειά».

Ok, επομένως είχες κάποιους ανθρώπους εκεί που σε περίμεναν-

Οπότε για καλή μου τύχη, ναι. Αλλά, ναι ευτυχώς! Δηλαδή το χρωστάω πάρα πολύ σε αυτούς τους ανθρώπους εννοείται, γιατί δεν με ξέρανε πέρα από τη δασκάλα των παιδιών πριν 5 χρόνια. Ναι, μου προτείναν να μείνω μαζί τους, ώστε να γλιτώσω χρήματα για ξενοδοχεία τον πρώτο μήνα.

Πολύ ωραία, μάλιστα. Πώς ήταν το ταξίδι σου; Η πρώτη μέρα, αν θυμάσαι την πρώτη μέρα του ταξιδιού σου.

Τα θυμάμαι όλα-

Που έφυγες από την Σκιάθο.

Τα θυμάμαι όλα. Θυμάμαι, λοιπόν, να σας πω 16 Αυγούστου, την προηγούμενη μέρα έχω κάνει ένα τεράστιο πάρτι έξω, σε κεντρικό σημείο του Βόλου. Έχω καλέσει όλους μου τους φίλους. Όλοι κλαίνε και δεν κλαίω! Δεν μπορώ να σ’ το περιγράψω αυτό, αυτό το συναίσθημα. Μου λέγανε και οι γονείς μου και οι φίλοι μου ότι: «Πώς γίνεται και δεν κλαις;». Και θυμάμαι ότι δεν έκλαιγα, γιατί ένιωθα μέσα μου μια ανακούφιση. Ότι φεύγω από ένα κράτος, το οποίο δεν έχει τίποτα να μου δώσει. Φεύγω από ένα κράτος, στο οποίο δεν υπάρχει παιδεία. Έχουμε γεννήσει τον πολιτισμό — αυτά τα έλεγα τότε, τα λέω και τώρα. Έχουμε γεννήσει τον πολιτισμό, έχουμε γεννήσει την εκπαίδευση, έχουμε γεννήσει τα σχολεία, την παιδεία και είμαστε τόσο απαίδευτοι! Δεν θα πω ότι είμαστε αμόρφωτοι, γιατί δεν είμαστε. Είμαστε απαίδευτοι, δεν έχουμε παιδεία. Και από τους κυριότερους λόγους που έφυγα — να μου πεις χαζός λόγος — για μένα καθόλου, ήταν και πάρα, πάρα πολύ απλοί λόγοι. Όχι μόνο η δουλειά, που ήταν. Ήταν η συμπεριφορά κι όλο και τα λεφτά. Εμένα με πείραζαν κι άλλα πράγματα, κυρία Θλιβερού, όπως που δεν υπήρχε σεβασμός στο δρόμο. Για παράδειγμα, δεν υπήρχε το «καλημέρα», δεν υπήρχε το χαμόγελο. Δεν υπήρχε να πάω σε μία υπηρεσία του πολίτη να κάνω… να μου δώσουν τις υπηρεσίες τους ως εγώ, ο εργαζόμενος πολίτης. Και έβλεπα μια απάθεια, μια ασέβεια, έναν πολύ άσχημο τρόπο συμπεριφοράς. Και πάντα έλεγα μέσα μου: «Είναι έτσι όλα τα κράτη; Γιατί εμείς;». Γιατί εγώ είχα ζήσει στη Μαδρίτη ήδη, γι’ αυτό σας είπα πριν ήμουνα ευτυ-... Ήτανε, ήτανε σταθμός στη ζωή μου η Ισπανία, γιατί είδα ότι όχι, η Ελλάδα είναι έτσι, δεν είναι όλες οι χώρες! Τέλος πάντων. Εκείνη την ημέρα, 16 λοιπόν του μηνός, όλοι κλαίγανε. Εγώ δεν έκλαιγα, ένιωθα μια ανακούφιση κι ένιωθα μέσα μου ότι ό,τι και να γίνει, θα πάνε καλά στην Αγγλία. Γιατί έχω κάνει ήδη εδώ πέρα 3 χρόνια τρεις δουλειές. Δούλευα κάθε μέρα, από τις 07:30 μέχρι τις 10:00 το βράδυ συν τα σαββατοκύριακα μέχρι το πρωί. Οπότε, έλεγα μέσα μου: «Δεν με φοβίζει τίποτα. Θα βρω δουλειά σε σούπερ μάρκετ -έλεγα στην αρχή- μέχρι να βρω δουλειά σε σχολείο. Δεν έχω πρόβλημα». Δεν με φόβιζε η δουλειά. Έτσι, λοιπόν, την επόμενη μέρα, όπως σας είπα, πετούσα από τη Σκιάθο. Το αεροπλάνο έφευγε από τη Σκιάθο για Λούτον. 17 Αυγούστου του ’17 στη Σκιάθο είχε 36 βαθμούς κελσίου. Θυμάμαι έκανα μπάνιο το πρωί στη θάλασσα. Είχε πάρα πολύ ήλιο, καλοκαιρία, ήμουνα με τους γονείς μου, με την αδερφή μου, κάναμε μπάνιο και έπινα καφέ και θυμάμαι ότι λέω: «Τώρα η ώρα είναι 12:00, πετάω στις 15:00, και από κει και πέρα δεν θα είμαι Ελλάδα!». Εκεί ήτανε το σοκ. Εκεί ήτανε που είπα οκ: «Το ’χω ζήσει, όμως, πολλά χρόνια αυτόν τον ήλιο και αυτόν τον καφέ. Καιρός να δω και κάτι άλλο». Δηλαδή εκεί άρχισε να ’ναι λίγο η χαρμολύπη. Ένιωθα και χαρά και λίγο λύπη. Βέβαια, δεν είναι λογικό, όταν βγάζεις ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή και χάνεις — χάνεις— δεν θα δεις γονείς και φίλους για κάποιο καιρό; Εκεί αρχίζει λίγο η λύπη. Τέλος πάντων, μπαίνω στο αεροπλάνο και φτάνω Λούτον στην Αγγλία — επειδή έχουμε 2 ώρες διαφορά, φτάνω στο Λούτον 17:30 το απόγευμα. Φτάνω στο Λούτον, δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Είχα 3 βαλίτσες. Εγώ έφυγα από την Ελλάδα με 3 βαλίτσες. Θα μου πεις: «Μόνη σου πώς θα τις κουβαλούσες όλες αυτές;». Έλεγα από μέσα μου: «Θα τις κουβαλήσω» και κοντομάνικο και είχα κι ένα μπουφάν στα χέρια. Φτάνω, λοιπόν στο Λούτον, στις 17 Αυγούστου ’17. Βγαίνω έξω να βρω το λεωφορείο μου να πάω στην πόλη. Βρέχει καταρρακτωδώς, έχει ο καιρός τόσο συννεφιά. Κάνει κρύο, έχει 11 βαθμούς έξω και στην Ελλάδα είχε 36. Καταλάβατε τώρα διαφορά θερμοκρασίας και είχε 11. Και είμαι έξω, βρέχει καταρρακτωδώς και προσπαθώ να ανοίξω τη βαλίτσα μου, να βρω μπουφάν να φορέσω, γιατί στο μισάωρο που περιμένω με το μπουφάν μου εννοείται και το κοντομάνικο, αλλά φοράω μπουφάν, το’χει γυρίσει σε χαλάζι. Και λέω ωραία αρχή κάναμε! Τέλεια! Και, από κει και πέρα, πήρα το λεωφορείο μου και πήγα στο μέρος όπου μένανε αυτοί οι γονείς, σε αυτό το χωριό και ήταν πλέον η ώρα 20:00, όταν έφτασα εκεί. Απλά, το μόνο που ήθελα να κάνω είναι ένα μπάνιο και να πάρω τηλέφωνο τους γονείς μου, να τους πω ότι έφτασα. Γιατί τότε επίσης είχα το ελληνικό κινητό. Δεν είχα κάρτα, νούμερο κτλ. Βέβαια, ευτυχώς, οι γονείς μου ξέραν αυτή την οικογένεια μέσω εμού αυτούς τους τελευταίους 2 μήνες, οπότε εννοείται πήρα από αυτούς τηλέφωνο να πω ότι έφτασα, είμαι καλά. Εννοείται οι γονείς μου όλο αυτόν τον καιρό: «Πού είσαι;» κτλ. Επίσης, τότε, να θυμίσω ότι δεν ήταν το Facebook και το Messenger τόσο πολύ, όπως είναι τώρα. Ήτανε, φυσικά, αλλά όχι τόσο. Δηλαδή οι γονείς μου δεν είχανε Facebook τότε για να μπορώ να μιλήσω. Οπότε αυτή ήταν η πρώτη μου μέρα. Ναι.

Πάρα πολύ καλά ως εδώ, Κατερίνα. Αυτό που θα ήθελα να σε [00:20:00]ρωτήσω είναι τί είχες στο μυαλό σου εσύ φτάνοντας στην Αγγλία; Τα επόμενα βήματά σου ποια ήταν, όταν έφτασες σε αυτό το κράτος;

Λοιπόν εγώ, να σου πω ακριβώς όπως το είχα στο μυαλό μου. Έφτασα Παρασκευή 17 Αυγούστου του ’17, ήταν Παρασκευή. Οπότε, εγώ είχα σκοπό να στείλω βιογραφικά μέσα στο Σαββατοκύριακο σε σχολεία, μέχρι να με καλέσουν για συνέντευξη και στο μεσοδιάστημα — γιατί πίστευα ότι είναι σαν την Ελλάδα, ότι στέλνεις βιογραφικά και θα σε πάρουνε μετά από ένα μήνα τηλέφωνο — και είπα ότι στο μεσοδιάστημα θα δουλέψω σε σούπερ μάρκετ. Δηλαδή, είχα… Ο σκοπός μου ήταν, Παρασκευή έφτασα, Σαββατοκύριακο κάνω τις αιτήσεις μου σε σχολεία και τη Δευτέρα το πρωί παίρνω όλα τα σούπερ μάρκετ της περιοχής μου πόρτα-πόρτα, να ζητήσω δουλειά. Αυτός ήταν ο σκοπός μου. Βέβαια, όταν έφτασα εκεί πέρα, είδα ότι οι αποστάσεις είναι τεράστιες. Ότι αν δεν έχεις αμάξι, εκεί που μένω εγώ, δεν γίνεται. Τότε, λοιπόν τί έγινε; Ήδη απ’ το πρώτο βράδυ, εγώ είπα στον άνθρωπο αυτόν που έμενα στο σπίτι του, τον μπαμπά αυτών των παιδιών και ο ίδιος μου είπε ότι χρειάζεσαι αμάξι κτλ. «Ok -είπα- έχω έρθει στην Αγγλία με 2.500 ευρώ στην τσέπη» -όλα αυτά που είχα μαζέψει τους τελευταίους 4 μήνες, χωρίς να ξοδέψω τίποτα, και του λέω- «πάμε να πάρουμε αμάξι». Εδώ, παρένθεση, να θυμίσω ότι στην Αγγλία είναι δεξιοτίμονα και όχι αριστεροτίμονα, όπως είναι εδώ πέρα. Οπότε, ήδη είχα στο μυαλό μου ότι: «Ωραία, θα φάω και ένα χιλιάρικο σίγουρα σε τρακαρίσματα και στα λοιπά, επειδή δεν θα μπορέσω να κάνω την αλλαγή». Οπότε, λοιπόν, αυτό είχα στο μυαλό μου. Βέβαια, το τί βρήκα στην πορεία ήταν τελείως διαφορετικό. Για παράδειγμα, έστειλα τρία βιογραφικά Σάββατο πρωί με Σάββατο απόγευμα. Δευτέρα πρωί στις 08:30 με παίρνουν απ’ το πρώτο σχολείο τηλέφωνο και μου λένε αν μπορώ να έρθω για συνέντευξη την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας, να πάω για συνέντευξη. Μέσα σε μια ώρα μ’ είχε πάρει το δεύτερο σχολείο που είχα στείλει βιογραφικό να κάνω συνέντευξη την Τετάρτη. Και μετά από ούτε 20 λεπτά, προφανώς γιατί εκείνη την ώρα ανοίγουν τα e-mail τους και βλέπουν τα e-mail, με παίρνουν το τελευταίο σχολείο που είχα στείλει βιογραφικό και με ρώτησαν αν μπορώ την επόμενη μέρα, Τρίτη να πάω για συνέντευξη. Οπότε, λοιπόν, εγώ είχα κλείσει 3 σχολεία, είχα στείλει σε 3 σχολεία βιογραφικά. Έχω ξυπνήσει Δευτέρα πρωί, τρίτη μέρα όντας στην Αγγλία και, μ’ έχουν πάρει και οι τρεις δουλειές να μου πουν ότι: «Έλα για τη συνέντευξη». Καταρχάς, εκεί έκλαιγα από χαρά, όχι γιατί… Δεν ήξερα αν θα με πάρουνε. Αλλά έκλαιγα από χαρά, γιατί αρχικά είναι το πρώτο συναίσθημα, το πρώτο σοκ ότι αξίζω, αρχικά! Δηλαδή, έχω στείλει το βιογραφικό με τα κουτσά-στραβά αγγλικά, που έχω να μιλήσω χρόνια κι αυτοί, λοιπόν, οι άνθρωποι από τρεις διαφορετικές δουλειές είδαν ότι αξίζω και με κάλεσαν για συνέντευξη. Κι ο πατέρας των παιδιών αυτών, ας τον ονομάσουμε Β, μου είχε πει ότι δεν έχει σημασία στην Αγγλία, ακόμα κι αν δεν σε πάρουν στη δουλειά, η συνέντευξη είναι ένα τεράστιο πράγμα, γιατί είναι εμπειρία. Μαθαίνεις πώς να πουλάς τον εαυτό σου, ένα skill που εδώ στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Εδώ, όταν σε καλούν για συνεντεύξεις, αρχικά θα είναι λογικά η ιδιοκτήτρια του σχολείου ή μία δασκάλα. Τhat’s it! Δεν είναι 4-5 άτομα, τα οποία θα πρέπει να είναι μέσα στη συνέντευξη και για legal θέματα. Δηλαδή να υπάρχει κι ότι να είναι παραπάνω από ένα άτομο στη συνέντευξη, για να ξέρουμε τί έχει ειπωθεί, αλλά και, δεύτερον, για δεύτερες απόψεις, να δούνε αν θα έχεις όλα τα skills. Κι επίσης, στην Αγγλία υπάρχει και το άλλο που το έμαθα εκ των υστέρων. Εάν εμένα, εάν εγώ τους κάνω ερωτήσεις στη συνέντευξη, γιατί πρέπει να τους κάνεις ερωτήσεις στη συνέντευξη, του στυλ ότι: «Ναι, στο σχολείο σας τί κάνετε τα απογεύματα» και τέτοια, ενώ στην Ελλάδα αυτή η ερώτηση δεν υπάρχει από τον εν δυνάμει εργαζόμενο. Αν, αν δεν μου αρέσει εμένα η απάντηση, μπορώ να πω ότι: «Συγγνώμη, δεν μπορώ να έρθω να δουλέψω για σας, γιατί δεν μου αρέσει το σχολείο». Δεν μπορείς να το πεις στην Ελλάδα. Οπότε, αυτά ήταν τα αρχικά τα σοκ. Οπότε, λοιπόν, το πρώτο σοκ ήταν για μένα που με πήρανε 3 τηλέφωνα. Εκεί, λοιπόν, ευγνωμονώ το Θεό και το σύμπαν ότι ο πατέρας, με τον οποίο έμενα στο ίδιο σπίτι των παιδιών αυτών, ο Β εκείνη την περίοδο είχε άδεια, οπότε με πήγαινε σε κάθε συνέντευξη.

Όπως σας είπα πριν, ήταν μεγάλες αποστάσεις, ήθελα αυτοκίνητο και δεν είχα πάρει ακόμα το αυτοκίνητό μου. Την Τρίτη λοιπόν, την επόμενη μέρα ετοιμάζομαι για τη συνέντευξη, πηγαίνω στην συνέντευξη την Τρίτη και μου είπαν: «Θα σας ενημερώσουμε μέχρι το τέλος της εβδομάδας». Την επόμενη μέρα λοιπόν, Τετάρτη ξαναπάω για συνέντευξη στο δεύτερο σχολείο, οι οποίοι μου είπαν το ίδιο πράγμα: «Θα σας ενημερώσουμε μέχρι το τέλος αυτής της εβδομάδας». Την Παρασκευή ήταν η τελευταία μου συνέντευξη και μου είπαν: «Θα σας ενημερώσουμε μέχρι το τέλος της μέρας». Παρασκευή 11:30 το πρωί είχα τελειώσει ήδη την συνέντευξή μου την πρωινή και — δεν θα το ξεχάσω ποτέ — ο Β με έπαιρνε, μετά από κάθε συνέντευξη και με πήγαινε για καφέ. Έτσι, λοιπόν, εκείνη την Παρασκευή, μετά απ’ την συνέντευξή μου με πήγε για καφέ. Η ώρα ήτανε 13:00 περίπου, όπου με παίρνουν τηλέφωνο από το πρώτο σχολείο που πήγα για συνέντευξη την Τρίτη και μου είπαν ότι: «Μας αρέσατε πάρα πολύ και θα θέλαμε να σας κάνουμε offer, να σας πούμε δηλαδή το συμβόλαιο, τα χρήματα, πόσο θα είναι κτλ.». «Ναι, ευχαριστώ πάρα πολύ» κτλ., μου λέει: «Θα σας τα στείλουμε όλα σε e-mail». Γιατί σου στέλνουν σε e-mail τον μισθό σου, τις ώρες σου, τα προνόμιά σου σαν εργαζόμενος κι εσύ δέχεσαι αυτά, μέσω e-mail, σε συμβόλαιο ηλεκτρονικό. Όπως σας είπα πριν, απ’ τον Βόλο — δεν ξερω αν στην Αθήνα ή στην Θεσσαλονίκη εκεί τα πράγματα είναι διαφορετικά — αλλά στον Βόλο ποτέ δεν δέχτηκα συμβόλαιο! Ποτέ δεν υπέγραψα συμβόλαιο! Ποτέ δεν είχα προνόμια! Ποτέ δεν είχα ώρες! Ποτέ δεν είχα ένα συμβόλαιο ηλεκτρονικά! Ποτέ! Ήξερα, πήγα και ήταν όσες φορές δούλευα στην Ελλάδα ήτανε το 9:00—17:00 εντάξει. Πες 17:00, πες 18:00, 500 ευρώ, 5 ένσημα. Θέλεις; Ναι! Δεν θέλεις; Γεια σου! Πόσοι άλλοι είναι πίσω από σένα! Έτσι, λοιπόν, μετά από λίγο, αφού λαμβάνω το e-mail αυτό, παίρνουν τηλέφωνο απ’ το δεύτερο σχολείο, μετά από λίγο και μου λένε: «Μας αρέσετε, θα σας στείλουμε το ηλεκτρονικό συμβόλαιο» ξανά. Δηλαδή τα ίδια πράγματα. Και, μετά από λίγη ώρα επίσης, με παίρνουν τηλέφωνο και από το τελευταίο σχολείο και μου λένε: «Σας στέλνω το συμβόλαιο» κτλ. Να μην στα πολυλογώ είμαι στον καφέ αυτόν με τον Β, κλαίω από χαρά. Ήταν ένα συναίσθημα που δεν το είχα ξανανιώσει στη ζωή μου. Που νιώθεις την απίστευτη χαρά, αλλά δεν μπορείς να την περιγράψεις αυτή τη χαρά! Είναι η χαρά που νιώθεις ότι αξίζεις, ότι ξαφνικά θα σου ‘ρθουνε χρήματα, ότι θα είσαι σαν κανονικός εργαζόμενος σε δουλειά. Πέρα απ’ αυτό, ανοίγω το e-mail μου να δω τα χρήματα. Μιλάμε τώρα για πολύ πιο πολλά λεφτά από ό,τι είναι στην Ελλάδα. Δεν ήξερα τί να διαλέξω, γιατί… Α! Και ένας από τους λόγους που επίσης έκλαιγα ήταν ότι: «Δεν το πιστεύω ότι πρέπει να διαλέξω εγώ ποια δουλειά θα πάω και όχι να με διαλέξουν»! Στην Ελλάδα παρακαλάς για μία δουλειά κι εκεί είχαν, είχα εγώ να διαλέξω μία απ’τις τρεις. Όπως και ο Β, λοιπόν μου είπε ότι καλό θα ήταν να διαλέξεις τη δουλειά που σου προσφέρει τα περισσότερα. Έτσι κι εγώ, λοιπόν, σκέφτηκα ότι: «Ας διαλέξω, ναι, τη δουλειά με τα περισσότερα και στο σχολείο που μου άρεσε πιο πολύ σαν Κατερίνα». Έτσι, λοιπόν, τους παίρνω τηλέφωνο τους τελευταίους και τους λέω: «Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, δέχομαι το offer». Κι έτσι, λοιπόν, Παρασκευή, ακριβώς μία εβδομάδα απ’ τη στιγμή που ήρθα εγώ Αγγλία, έχω βρει λοιπόν δουλειά. Αυτό λοιπόν έγινε 17, 24 Αυγούστου του ’17. Μια βδομάδα, ενώ εγώ είμαι Αγγλία. Την επόμενη μέρα, πάω να πάρω αμάξι. Αγοράζω το πρώτο μου αμάξι, γιατί μου είπαν ότι 1η Σεπτεμβρίου ξεκινάω. Τότε, λοιπόν, είχα στο μυαλό μου ότι έχω μιάμιση εβδομάδα μέχρι να ξεκινήσω δουλειά και να κάνω διακοπές. Έχω μιάμιση εβδομάδα, όπου να μένω κάπου που δεν πληρώνω ενοίκιο, γιατί έμενα στον Β. Έχω ήδη βρει δουλειά μέσα σε μία εβδομάδα στον τομέα μου. Έχω πάρει το αμάξι μου και έχω και γύρω στα 1.500 στην άκρη, να περάσω τις υπόλοιπες εβδομάδες μέχρι να βρω δουλειά. Σκεφτόμουν ότι φίλους ok και άρχισα, λοιπόν, να βγαίνω γύρω-γύρω.

Δεν σας είπα στην αρχή ότι ο Β έμενε στην Πανεπιστημιούπολη του πανεπιστημίου. Έμενε σε σπίτι στην Πανεπιστημιούπολη, γιατί έκανε το διδακτορικό του στο πανεπιστήμιο αυτό σ’ εκείνο, σε αυτό το χωριό. Έτσι, λοιπόν, εγώ κάθε μέρα, από εκείνη την ημέρα που είχα πλέον δουλειά και είχα και το αμάξι μου, προσπαθούσα να πηγαινοέρχομαι. Ή να πηγαίνω σε καφέ κτλ. μπας και γνωρίσω κόσμο κι αποκτήσω σιγά-σιγά φίλους. Εκείνο, λοιπόν, το Σάββατο — συγγνώμη, εκείνη τη Δευτέρα μετά το Σάββατο, όντας εγώ στην Αγγλία 1 εβδομάδα και 2 μέρες, είμαι στην Πανεπιστημιούπολη και έχω έναν καφέ στο χέρι και πάω να βρω τον Β στο γραφείο του. Κι έτσι, λοιπόν, όπως πάω και βρίσκω τον Β στο γραφείο του, όπως ανοίγω την πόρτα, στο ίδιο γραφείο πίσω απ’ την πόρτα βρισκόταν ο David. Ο David είχε τελειώσει μόλις το διδακτορικό του απέναντι από τον Β, πάνω στις μηχανές [00:30:00]αεροσκαφών. Γνωριζόμαστε και του λέει ο Β ότι ψάχνω για σπίτι. Κι ο David, λοιπόν, είχε σπίτι που έμενε ήδη ο ίδιος με free δωμάτια κι αποφασίζω να πάω να δω κάποια δωμάτια. Ο David, 4 χρόνια μετά, είναι ο άντρας μου.

Φανταστικό αυτό, έτσι; Απίστευτο!

Μέσα, λοιπόν, σε 2 εβδομάδες είχα όπως το ’χω πει και σε πάρα πολλούς, είχα άντρα, δουλειά και αυτοκίνητο. Μέσα σε 2 εβδομάδες!

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήσουν απ’ τους πιο τυχερούς-

Ε, δεν το συζητώ!

Και πιο τυχερές.

Και πολλές φορές νιώθω ότι εκείνη η ανακούφιση που ένιωθα μέσα μου, πριν φύγω από Ελλάδα, που όλοι κλαίγανε και εγώ δεν έκλαιγα κι εγώ η ίδια ρωτούσα τον εαυτό μου: «Μα, πώς γίνεται να μη δεν κλαίω, φεύγω απ’ τη χώρα μου». Τώρα, πλέον, το βάζω ότι ήτανε γραφτό να φύγω στην Αγγλία, δηλαδή ότι ήξερα μέσα μου ότι τα καλύτερα έρχονται. Επίσης είχα και μία εξαετία στην Ελλάδα με κακουχίες, οπότε λίγο έλεγα μέσα μου: «Μου το χρωστούσε η ζωή, να ξεκουραστώ». Επίσης, ξέχασα να σας πω κάτι πολύ σημαντικό. Όταν βρήκα τη δουλειά, όταν με πήραν στη δουλειά εκείνη την Παρασκευή και είπα ναι, θυμάμαι  — πότε δεν θα το ξεχάσω, ποτέ αυτό στη ζωή μου — ήμουν στο αυτοκίνητο και γυρνούσα σπίτι με τον Β και λέω μέσα μου και δυνατά: «Ποτέ δεν θα δουλέψω Σαββατοκύριακο». Ορκίστηκα εκείνη την ημέρα ότι ό,τι και να γίνει από τώρα και πέρα στη ζωή μου, δεν θα ξαναχάσω τις Κυριακές μου και τα Σάββατά μου και δεν θα δουλέψω, ενώ οι άλλοι -ας πούμε- πίνουν καφέ, ξεκουράζονται, περνούν χρόνο με τους δικούς τους και όχι εγώ. Γιατί δούλεψα αρκετά σαν το σκυλί, οπότε ναι, ορκίστηκα εκείνη την ημέρα ότι όχι ξανά ΣΚ δουλειά. Και μέχρι και τώρα το ’χω κρατήσει και ελπίζω να το κρατήσω.

Και, έτσι όπως μου ακούγεσαι, πιστεύω ότι είναι κάτι, το οποίο σε ανταμείβει ακόμα και τώρα. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν φύγει για το εξωτερικό, που έχουν μεταναστεύσει από τη χώρα τους αλλά εξακολουθούν να περνάνε δύσκολα. Εσύ ακούγεσαι από τους πιο ικανοποιημένους στη χώρα αυτή.

Δεν μπορώ να σου πω για τους άλλους. Βέβαια, στην πορεία μου στην Αγγλία είχα γνωρίσει, όπως λες και εσύ, παιδιά, τα οποία δεν ήταν τυχεροί. Αλλά, όταν μου αναλύσανε το τί έχουνε κάνει από τη στιγμή που ήρθαν Αγγλία, είχαν κάνει κάποια λάθη. Δεν είχαν κάνει σωστές αιτήσεις, δεν είχαν κάνει σωστά applications, δεν ήξεραν τα σωστά αγγλικά και δεν ήξεραν πώς ακριβώς να πουλήσουν τον εαυτό τους σε δουλειές. Και, δόξα τον Θεό, με τις συμβουλές μου, βοήθησα γύρω στα 6-7 άτομα μέχρι στιγμής μόνο και μόνο επειδή εγώ είχα την τύχη να έχω τον Β, να μου πει πώς να πάω στην συνέντευξη. Είχα τον Β να μου πει τί να γράψω στο application κι αργότερα είχα τον David να μου πει πώς να πουλάω τον εαυτό μου. Έτσι, λοιπόν, κι εγώ μεταλαμπάδευσα τις γνώσεις μου σε άλλους. Σαφώς, μετράει το γεγονός ότι ήμουνα πτυχιούχος πανεπιστημίου ή κάποιος άλλος αντίστοιχα που είναι πτυχιούχος ΤΕΙ. Αλλά κάποιος που έρχεται στην Αγγλία, που δεν έχει πτυχίο, με συγχωρείτε. Ναι, σαφώς είναι πιο δύσκολο να βρει δουλειά. Αλλά για μένα, αυτό θα το πω και θέλω να υπογραμμιστεί στην συνέντευξη αυτό, είναι ότι όποιος έχει, όπως έχει πει κι ο Καζαντζάκης: «Όταν έχεις δυο χέρια και δυο πόδια, δουλειά υπάρχει. Μόνο όταν χάσεις ένα απ’ τα δύο δεν μπορείς να δουλέψεις». Εγώ, λοιπόν, αυτό το μεταφράζω ότι όσο είμαι γερή, δυνατή, έχω δύο πόδια, έχω δύο χέρια και έχω και θέληση για δουλειά, δεν με σταματάει τίποτα. Και με αυτόν το σκοπό εγώ πήγα στην Αγγλία. Εγώ, όταν ήμουνα στο Λούτον, όπως σας είπα, έβρεχε και έλεγα ότι ό,τι και να γίνει εγώ άνεργη δεν θα μείνω! Θα ’μαι  σε σούπερ μάρκετ, θα δουλέψω σαν το σκυλί.

Δεν μου λες, Κατερίνα, αυτήν τη στιγμή μου περιγράφεις κάτι το οποίο έζησες και μέχρι τώρα σε βλέπω χαρούμενη, σε βλέπω ικανοποιημένη γι’ αυτό, γι’ αυτή σου την μετάβαση. Ποια είναι, όμως, μια δύσκολη στιγμή που δεν θα ξεχάσεις ποτέ σ’ αυτό το μέρος; Κάτι το οποίο σε σόκαρε, το σκεφτόσουνα για μέρες, σε στενοχώρησε ενδεχομένως;

Ναι, η αλήθεια είναι ότι τον πρώτο καιρό, τον πρώτο χρόνο, δεν υπήρχαν τέτοιες στιγμές. Βασικά, τα πρώτα δύο χρόνια δεν υπήρχαν τέτοιες στιγμές. Δεν ξέρω αν θέλετε να σας πω αργότερα για τη δουλειά στην Αγγλία, πώς είναι να είσαι νηπιαγωγός και δασκάλα σε συνθήκες εργασίας.

Ναι, βέβαια!

Πόσο διαφορετικές είναι. Αλλά, όσον αφορά γενικά τη ζωή μου στην Αγγλία, τα πρώτα δύο χρόνια δεν υπήρχαν δύσκολες στιγμές. Ήταν όλα τέλεια για μένα. Συν ότι επίσης είχα κι έναν άντρα, εννοώ τον David, ήμουνα… Το αμάξι μου, είχα τη δουλειά μου, είχα τα χρήματά μου, ήμουν τελείως ανεξάρτητη. Το δύσκολο ήρθε λίγο στο δεύτερο, τέλος του δεύτερου χρόνου, όταν εκεί συνειδητοποίησα πολύ καλά ότι κανένας απ’ τους φίλους μου δεν θα έρθει στην Αγγλία. Ότι δεν θα έχω πλέον τους φίλους μου, τους αδελφικούς μου φίλους από Ελλάδα στην Αγγλία. Δεν θα έχω κάποιον να μοιραστώ τη χαρά μου. Τις χάρες μου, λοιπόν, πλέον τις μοιράζομαι τηλεφωνικώς, με μηνύματα ή κάμερα. Ή, αλλιώς, τις χαρές μου πλέον τις μοιράζομαι με τον David και με τους καινούριους μου φίλους στην Αγγλία. Όμως, δεν είναι το ίδιο. Αυτό σε συνεργασία με τους μήνες βροχής που είχαμε τότε, κρύο κτλ με είχε ρίξει πάρα πολύ ψυχολογικά. Αυτό διήρκεσε γύρω στο μήνα, είναι η αλήθεια. Αργότερα, ήρθαν οι φίλοι μου στην Αγγλία, με επισκέφθηκαν και από τότε φροντίζω να έρχομαι τουλάχιστον ανά 5 μήνες Αγγλία. Δυστυχώς, ο κορονοϊός μας τα άλλαξε λίγο. Φροντίζω να έρχομαι τουλάχιστον ανά πέντε μήνες στην Αγγλία και αν όχι εγώ, οι φίλοι μου, αν όχι οι φίλοι μου, οι γονείς μου. Στην Ελλάδα συγνώμη. Οπότε ναι, αυτή ήταν η δύσκολη στιγμή.

Στην Αγγλία σε ποιο μέρος μένεις;

Μένω στο Milton Keynes, το οποίο είναι 30 λεπτά με το τρένο από το Λονδίνο.

Μάλιστα, σαν αστικό προάστιο, ας το πούμε, του Λονδίνου.

Ναι, σαν να λέμε, ναι.

Ok, εκεί δουλεύεις, εργάζεσαι πλέον. Στο εδώ και τώρα τί κάνεις στην Αγγλία; Πού βρίσκεσαι; Σε ποιο επόμενο βήμα, ας πούμε, της ζωής σου είσαι εκεί πέρα;

Τώρα ή από πώς ξεκίνησα;

Αν θέλεις, μπορείς να μου μιλήσεις για τις δουλειές σου ως τώρα, την εμπειρία σου στο σχολείο και πού έχεις βρεθεί ως τώρα.

Λοιπόν, ξεκίνησα σαν δασκάλα σε νήπια στην Αγγλία, σε ιδιωτικό σταθμό. Δηλαδή ό,τι έκανα και στην Ελλάδα. Θέλω εδώ να πω κάτι που θα σας φανεί αστείο. Εμένα, όμως, τότε μού ήταν σοκ. Θυμάμαι ότι είχα την πρώτη εβδομάδα που ήμουν στο σχολείο, δεν πρέπει να φοράς εννοείται φόρμα κτλ., και μου λέει η μάνατζερ τότε: «Κατερίνα, κι αυτή τη βδομάδα το breaklunch σου είναι 12:00 με 13:00» και την κοιτάζω και πραγματικά ένιωθα σαν να μου λέει κάτι εξωπραγματικό και της λέω: «What is breaklunch;». Και με κοιτάει και γελάει! Νόμιζε ότι εγώ έκανα πλάκα και της λέω: «Seriously, I don’t know» και μου λέει: «Breaklunch είναι, φυσικά, το διάλειμμα για φαγητό, αυτή τη βδομάδα είσαι 12:00 με 13:00» Και της λέω: «Έχω μία ώρα διάλειμμα;» και μου λέει: «Ναι». Και ήτανε… Εκεί θυμάμαι ότι φεύγω απ’ το σχολείο, σχολάω εκείνη την ημέρα και παίρνω τηλέφωνο την μαμά μου, κλαίγοντας απ’ τη χαρά μου και της λέω: «Έχω 1 ώρα διάλειμμα!». Μπορώ να φάω με την ησυχία μου, να πάω τουαλέτα, να πιω καφέ, άμα θέλω πάω και σπίτι ν’ απλώσω το πλυντήριο αν έχω βάλει και να ξαναγυρίσω πίσω. Μιλάμε για τέτοιες προδιαγραφές. Επίσης, οι εγκαταστάσεις στο σχολείο είναι τελείως διαφορετικές. Δεν έχουν τα παιδιά… Έχουνε πάρα πολλά να κάνουνε. Πάρα πολλά παιχνίδια κτλ. κι επίσης η ανέλιξη του προσωπικού. Εμένα αυτό μου είχε αρέσει πάρα πολύ. Με το που πήγα μου είπαν: «Θα κάνεις training για το fire, θα κάνεις training για το safeguarding, θα κάνεις training για το cooking, θα κάνεις training για πολλά πράγματα». Οπότε, με το που πήγα, για τους πρώτους 3 μήνες εγώ είχα να κάνω πληρωμένα τουλάχιστον έξι σεμινάρια, τα οποία τα πληρώνει τα σχολεία αλλά τα κρατάω εγώ. Επενδύουν σε σένα. Κάτι εξωπραγματικό για την Ελλάδα! Έμεινα, λοιπόν, σ’ αυτό το σχολείο περίπου 1 χρόνο, διότι πολύ γρήγορα έμαθα ότι εμείς, όχι μόνο απ’ την Ελλάδα, γενικά οι πτυχιούχοι από Πανεπιστήμιο Παιδαγωγικών μπορούμε να δουλέψουμε και σε δημόσιο σχολείο στην Αγγλία. Έτσι, λοιπόν, σκέφτομαι και λέω: «Θα κάνω αιτήσεις σε δημόσια σχολεία στην Αγγλία σαν βοηθός δασκάλας, teaching assistant». Γιατί δεν ένιωθα έτοιμη να δουλέψω σε δημόσιο δημοτικό σαν δασκάλα, χωρίς να ξέρω το σύστημα εκπαίδευσης, οπότε ήθελα να το δω πρώτα. Και, όντως, με παίρνουνε σε ένα σχολείο σαν teaching assistant. Teaching assistant σημαίνει βοηθός δασκάλας. Είσαι μες στην τάξη με τη δασκάλα και βοηθάς τα παιδιά, τα οποία είναι λίγο πιο πίσω. Δεν έχουν καταλάβει το μάθημα πλήρως. Θέλουν λίγο βοήθεια, θέλουν λίγο σπρώξιμο ή αν κάποια παιδιά έχουνε μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές ανάγκες, όπως αυτισμό, υπερκινητικότητα κτλ. και θέλουνε μια βοήθεια μες στην τάξη. Έτσι, λοιπόν, εγώ για ένα χρόνο έκανα αυτό. Και στο σχολείο, λοιπόν, που δούλευα ο διευθυντής του σχολείου — το σχολείο αυτό είχε 600, ό[00:40:00]χι 800 παιδιά — ο διευθυντής του σχολείου με πιάνει στο τέλος του χρόνου και μου λέει: «Είσαι πάρα πολύ passionate, που σημαίνει ότι έχεις πάθος για τη δουλειά. Είσαι πάρα πολύ καλή στη δουλειά σου και θέλαμε να σου προσφέρουμε τη θέση της δασκάλας. Ξέρεις το σύστημα, λοιπόν, πλέον, έχεις πάρα πολύ καλή μεθοδολογία. Δέχεσαι;». Και φυσικά δέχτηκα! Κι έτσι, λοιπόν, από κει ξεκίνησα και δούλευα με το τμήμα που είχε παιδιά που είναι λίγο πιο πίσω εκπαιδευτικά, είχανε πάρα πολλές μαθησιακές δυσκολίες. Δυσλεξία, υπερκινητικότητα, αυτισμό, κτλ. Εκεί έμεινα, λοιπόν, για 2 χρόνια ώσπου έφυγα από κει, απ’ αυτό το σχολείο, διότι θέλησα να δουλέψω σε σχολείο με αυτισμό. Οπότε, λοιπόν, τα τελευταία μου δυόμισι χρόνια δουλεύω σε δημόσιο σχολείο, στο οποίο δημόσιο σχολείο υπάρχει department όπου έχει μόνο παιδιά με ειδικές ανάγκες. Έχουμε 4 τάξεις κι εγώ είμαι η δασκάλα και η υποδιευθύντρια του σχολείου αυτού, του department αυτού, αλλά για τα παιδιά που έχουν αυτισμό με high-functioning. Αυτό.

Πάρα πολύ ωραία. Πολύ ενδιαφέρουσα ως εδώ η ιστορία και μετάβαση όλη αυτή από την Ελλάδα στην Αγγλία. Μου μίλησες πριν για σχολείο με αυτισμό. Αυτό στην Ελλάδα το είχες ξαναβιώσει;

Ποτέ!

Ήταν η πρώτη σου εμπειρία, δηλαδή, στην Αγγλία ως δασκάλα σε παιδιά με αυτισμό.

Όταν ήμουν μόνο, η πρώτη μου χρονιά εδώ στην Ελλάδα σε σχολείο, όταν έπιασα δουλειά το ’14 που στην τάξη υπήρχε ένα κοριτσάκι, το οποίο υπήρχε κάποια δυσλειτουργία. Έτσι υπήρχε τότε, μιλάμε το 2014. Αλλά ποτέ δεν υπήρχε κάτι παραπέρα. Μόνο, όταν εγώ έφυγα από το σχολείο εκείνο, βρήκα τους γονείς του κοριτσιού αργότερα και μου ’παν ότι τελικά ήταν αυτισμός. Αλλά αυτισμός που δεν την επηρεάζει στο σχολείο. Ήταν η μόνη μου επαφή. Τίποτα άλλο δεν ήξερα. Τίποτα άλλο.

Στην Αγγλία τα έμαθα όλα. Όλα. Και το σπούδασα επίσης, με βοήθησε το σχολείο μου το τελευταίο, πλήρωσε και για μεταπτυχιακό στην ειδική αγωγή. Μου το πλήρωσε.

Κατάλαβα. Γιατί επέλεξες, όμως, να ασχοληθείς με αυτόν τον τομέα, ενώ θα μπορούσες να κάνεις το οτιδήποτε άλλο στην Αγγλία; Απ’ ό,τι κατάλαβα ήταν εύκολο να βρεις.

Της ειδικής αγωγής εννοείς;

Ναι.

Γιατί θεωρώ ότι είναι η καλύτερη δουλειά του κόσμου. Είναι πάρα πολύ rewarding. Πώς είναι το rewarding στα ελληνικά;

Θα μπορούσαμε να πούμε επι… Ότι μπορείς να πάρεις την επιβράβευση-

Υπάρχει επιβράβευση! Ακριβώς. Γιατί, αν εγώ μάθω σε ένα παιδί neurotypical, 1 + 1 = 2, αυτό το παιδί, το neurotypical θα το μάθει αμέσως ότι 1 + 1 = 2. Όμως, το αυτιστικό θα του πάρει πιο πολύ χρόνο να το καταλάβει αυτό. Όταν, λοιπόν, εγώ θα έχω κάνει τόσα πράγματα γι’ αυτό το παιδί να το καταλάβει και στο τέλος θα το καταλάβει, εμένα εκείνη η μέρα είναι η επιβράβευσή μου. Όταν το παιδί αυτό αργότερα, θα μάθει να μιλάει σωστά, όταν το παιδί αυτό αργότερα θα μάθει να κόβει με μαχαίρι — γιατί ένα neurotypical παιδί θα ξέρει να κόβει με μαχαίρι — όταν όμως το αυτιστικό μου παιδί, θα μάθει να κόβει το μήλο, το ίδιο το μήλο με το μαχαίρι, για μένα αυτό είναι η επιβράβευση. Και είναι πολύ περισσότερη απ’ ό,τι να μαθαίνεις σε ένα neurotypical παιδί να κόβει το μήλο με μαχαίρι. Γιατί στο αυτιστικό ξέρεις ότι για να κόψει το μήλο χρειάστηκε το ίδιο το παιδί, να βάλει πάρα πολλούς νευρώνες μέσα στο κεφάλι του να δουλέψουν, για να κάνουν αυτή την απλή κίνηση. Οπότε… Επίσης, όταν ένα αυτιστικό παιδί σε αγκαλιάζει, σου λέει «ευχαριστώ», το νιώθει πραγματικά, γιατί ποτέ δεν λένε ψέματα. Λένε ακριβώς αυτό που νιώθουν, οπότε για μένα είναι η καλύτερη δουλειά. Δεν υπάρχει καλύτερη, υπάρχουν πάρα πολλές δυσκολίες προφανώς. Αλλά, όταν ανεβαίνεις το βουνό και φτάνεις στην κορυφή, η θέα σε ανταμείβει.

Καταλαβαίνω απόλυτα τί λες, Κατερίνα, σε αυτό και θα συμφωνήσω. Πριν ανέφερες στη συζήτηση και πιστεύω είναι σημαντικό μέρος της συνέντευξης, τον σύζυγό σου τον David. Άκουσα ξενικό όνομα, οπότε αν θέλεις κιόλας μου απαντάς στην ερώτηση… ο David από πού είναι; Τον γνώρισες στην Αγγλία;

Ο David ναι, τον γνώρισα στην Αγγλία. Τον γνώρισα την ημέρα που τελείωσε το διδακτορικό του. Ο David είναι 37 χρονών, είναι μισός απ’ την Πολωνία και μισός απ’ τον Καναδά. Θα ‘τανε… Αρχικά, είναι πάρα πολύ αστείο, γιατί θα μπορούσες να πάρεις συνέντευξη κι απ’ τον David κάποια στιγμή, διότι έχουμε συζητήσει πάρα πολλές φορές το ίδιο πράγμα. Έφυγε απ’ την Πολωνία στην ηλικία των 12-13 κι έφυγε από την Πολωνία, γιατί υπήρχε χούντα, κομμουνισμός για χρόνια στην Πολωνία. Ήταν όλοι πάρα πολύ μαμούχαλοι και μουντοί και υπήρχε μια, ένα sadness παντού. Και η μητέρα του, ευτυχώς, είχε το μυαλό να σκεφτεί: «Όχι! Δεν θέλω το παιδί μου να μεγαλώσει στην Πολωνία, όταν δεν υπάρχει μέλλον». Κι έτσι, λοιπόν, ο άντρας της ήταν ήδη στον Καναδά, αποφασίζει να φύγουνε με τον David, να πάνε στον Καναδά, όταν ο David ήταν 12 χρόνων και να σπουδάσει εκεί κτλ. Μου ’χει πει ο David πάρα πολλές φορές ότι αν δεν είχε πάει στον Καναδά, δεν θα είχε κάνει ούτε καν προπτυχιακό, πόσο μάλλον διδακτορικό. Το γεγονός ότι πήγε στον Καναδά, τους ανθρώπους που γνώρισε εκεί, το τί βίωσε, τον ρατσισμό! Αυτό ήταν ένα πράγμα που εγώ δεν βίωσα στην Αγγλία. Εγώ δεν βίωσα ρατσισμό «Α! Είναι Ελληνίδα». Όμως, ο David το βίωσε στον Καναδά «Α! Είναι Πολωνός». Οπότε είχε να παλέψει και τον ρατσισμό και το γεγονός ότι δεν ήξερε αγγλικά. Εγώ ήξερα αγγλικά και το γεγονός ότι στον Καναδά, αν δεν ήξερες αγγλικά, δεν μπορούσες να πας στο σχολείο. Οπότε ο David τελείωσε το Λύκειο στην ηλικία των 22 χρονών. Οπότε ο David ξεκίνησε τη ζωή του, πανεπιστήμιο και μετά 22 χρονών. Αλλά αυτά όλα, βέβαια, τον έκαναν πιο δυνατό και είναι εκεί που είναι τώρα. Αλλά, ναι. Αυτός είναι ο David. Ναι.

Πάρα πολύ ωραία. Πώς θα… Θα ήθελα να σε ρωτήσω πώς έχει επηρεάσει αυτή η απόφαση, η αλλαγή, επιλογή θες να το πεις, της φυγής σου, της μετανάστεύσης σου, ας το πούμε έτσι, από την Ελλάδα στην Αγγλία;

Πώς με έχει αλλάξει;

Πώς σε έχει επηρεάσει, ως τώρα, αυτή η αλλαγή;

Θετικά θα έλεγα. Έχω γνωρίσει κόσμο απ’ όλον τον κόσμο. Έχω φίλους απ’ όλες τις ηπείρους. Υπάρχει παιδεία στην Αγγλία. Όταν θες να περάσεις τη διάβαση πεζών, το αυτοκίνητο θα σταματήσει να περάσει ο πεζός και δεν θα φας βρισιά. Υπάρχει respect και σεβασμός, όταν είσαι μες στα μαγαζιά, ανεξαρτήτου εθνικότητας. Υπάρχει ρατσισμός, φυσικά, αλλά όχι εμφανής. Όχι αυτός που σε επηρεάζει. Τουλάχιστον αυτό που εγώ έχω βιώσει. Έχω ανελιχθεί κι εξελιχθεί στη δουλειά μου απίστευτα. Έχω κάνει σεμινάρια, έχω γνωρίσει παιδαγωγούς, τους οποίους… Οι οποίοι πιστεύω αργότερα θα γίνουν γνωστοί όπως ο Piaget. Έχω γνωρίσει ανθρώπους στην εκπαίδευση, οι οποίοι είναι, είμαι ευγνώμων που τους έχω γνωρίσει και τους θαυμάζω σαν παιδαγωγούς. Και το κυριότερο είμαι ευγνώμων και μ’ έχει επηρεάσει απίστευτα θετικά, γιατί κάνω μια δουλειά, την οποία δεν είχα σκεφτεί καν ότι θα την κάνω στην Ελλάδα. Και είναι η καλύτερη δουλειά που έκανα ever. Οπότε, με έχει επηρεάσει μόνο θετικά και φυσικά έχω γνωρίσει τον άντρα μου. Έχω μια οικογένεια και ζωή μαζί του. Και το τελευταίο αλλά είναι κύριο, έχω την οικονομική άνεση που δεν θα είχα ποτέ στην Ελλάδα. Οι μισθοί είναι διαφορετικοί και γενικότερα η ζωή εκεί είναι διαφορετική. Οπότε μόνο θετική θα την έλεγα τη ζωή μου. Την αλλαγή αυτή.

Ναι, Κατερίνα. Τώρα πώς σκοπεύεις να συνεχίσεις στο μέλλον; Είτε εσύ είτε μαζί με τον David, ποια είναι τα επόμενα βήματά σας;

Ελπίζω να ολοκληρωθεί η οικογένειά μας με κάποια παιδιά. Επίσης ο άντρας μου, η δουλειά του είναι στο Μπρίστολ. Οπότε, τους επόμενους μήνες θα μετακομίσουμε στο Μπρίστολ κι εκεί θα πρέπει εγώ να βρω μια καινούρια δουλειά. Αλλά δεν με ανησυχεί αυτό. Δεν με αγχώνει καθόλου. Οπότε τα επόμενα μας βήματα είναι σίγουρα στην Αγγλία και χαίρομαι ιδιαίτερα γι’ αυτό.

Πάρα πολύ ωραία, Κατερίνα. Πριν κλείσουμε, θα ήθελα να σε ρωτήσω κάτι τελευταίο. Ανέφερες ότι πήγες στην Αγγλία και για σένα έγιναν όλα γρήγορα και στάθηκες τυχερή σε πολλούς τομείς. Όμως, σου πέρασε ποτέ από το μυαλό να γυρίσεις έστω και λίγο, να νοσταλγήσεις έστω και λίγο αυτό που άφησες πίσω σου;

Ναι, υπήρχανε μέρες που έβρεχε πάρα πολύ στην Αγγλία. Που ήταν καλοκαίρι και όλοι οι φίλοι μου ήτανε στις παραλίες κι εγώ ήμουνα στην Αγγλία. Μου πέρασε, ναι, από το μυαλό ότι: «Εγώ γιατί δεν είμαι εκεί κι είμαι εδώ;». Όμως, αφού λοιπόν είχα αυτές τις σκέψεις και μπορεί να ήμουνα στενοχωρημένη, μπορεί να έκλαιγα, ας πούμε, γι’ αυτό το πράγμα. Κοιτούσα λίγο γύρω μου και έβλεπα ένα σπίτι, το οποίο το έχω αγοράσει εγώ και ο David στην Αγγλία. Έχω έναν άνθρωπο, τον οποίο τον έχω παντρευτεί. Έχω μια δουλειά, η οποία μου προσφέρει αρκετά χρήματα κι έχω μία άνεση η οποία, με αφήνει να πάω και στις άλλες χώρες όχι στην Ελλάδα μόνο διακοπές. Οπότε αυτή η νοσταλγία μου ’φευγε γρήγορα.

Σε ευχαριστώ πολύ. Πριν κλείσουμε, έχεις κάτι άλλο να προσθέσεις; Θα ήθελες κάτι να μοιραστείς μαζί μας;

Ήθελα να πω, λοιπόν, ότι όποιος ακούσει αυτήν την συνέντευξη δεν έχει σημασία τί όνειρα έχουμε. Σημασία έχει ότι πρέπει να τα κυνηγήσουμε και ότι ποτέ να μην το βάζουμε κάτω. Και ότι πάντα, στο τέλος, το ουρά[00:50:00]νιο τόξο βγαίνει όση βροχή και να ρίξει.

Πάρα πολύ ωραία. Σ’ευχαριστώ πάρα πολύ, Κατερίνα που βρισκόσουν σήμερα εδώ.

Κι εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ!

Και χάρηκα για τη γνωριμία.

Κι εγώ ευχαριστώ.

Να ‘σαι καλα!

Γεια σας!

Γεια σου!