Istorima Archive

[00:00:00]Καλησπέρα, θα μας πείτε το όνομά σας; 

Καλησπέρα σας, ονομάζομαι Αθανασίου Ευαγγελία.

Είναι Δευτέρα 1 Μαρτίου 2021, είμαι με την κυρία Ευαγγελία Αθανασίου. Εγώ ονομάζομαι Περουλάκη Νεκταρία Ιωάννα, είμαι ερευνητής στο Istorima και ξεκινάμε.

Καλησπέρα και πάλι, κυρία Αθανασίου.

Καλησπέρα σας.

Θα ήθελα αρχικά να μου πείτε κάποια λόγια για εσάς.

Το όνομά μου είναι Αθανασίου Ευαγγελία. Είμαι 53 χρονών. Είμαι γέννημα θρέμμα της πόλης της Καρύστου και τα τελευταία χρόνια, τα τελευταία 25 χρόνια εργάζομαι στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρύστου. Από τον τόπο μου έφυγα ένα πολύ μικρό διάστημα, όταν τελείωσα το σχολείο, προκειμένου να σπουδάσω σε ένα Τ.Ε.Ι. Διοίκησης Οικονομίας στο Μεσολόγγι. Όταν τελείωσαν οι σπουδές μου, επέστρεψα και πάλι στην πόλη μου, επέστρεψα και πάλι στην Κάρυστο, και βρέθηκα σε ένα μεγάλο δίλημμα∙ είτε να ασχοληθώ με το αντικείμενο των σπουδών μου ανοίγοντας πιθανώς, ένα λογιστικό γραφείο στην πόλη είτε να βρω κάποιον άλλον τομέα για να απασχοληθώ… Μια και δεν σας κρύβω ότι η διοίκηση οικονομίας και τα λογιστικά δεν ήταν μία από τις αγαπημένες μου επιλογές για σπουδές και εργασία. Αυτό που αγαπούσα και προτιμούσα να κάνω από τα παιδικά μου χρόνια είναι να ασχολούμαι με την ιστορία και τον πολιτισμό. Δυστυχώς, το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων δεν με βοήθησε τόσο όσο χρειαζόμουν, ώστε να περάσω σε μία από τις σχολές Αρχαιολογίας ή Ιστορίας και να σπουδάσω το αντικείμενο που αγαπούσα. Όμως πάντα είχα το μυαλό μου γύρω από τα πολιτιστικά γεγονότα, τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης της Καρύστου, όπου ζούσα, και πάντα σκεφτόμουν αν θα μπορούσε να βρεθεί κάποια εργασία, που και να με βοηθάει να βιοποριστώ, αλλά και να την αγαπώ και να έχει σχέση με τον πολιτισμό. Έτσι όταν εντόπισα ότι υπάρχει μία προκήρυξη για θέση εργασίας στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρύστου, το οποίο ζητούσε φυλακτικό προσωπικό, έκανα αμέσως τα χαρτιά μου και ήμουν αρκετά τυχερή ώστε να προσληφθώ. Με αυτό τον τρόπο βρέθηκα σαν φύλακας στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρύστου και εκεί εργάζομαι, όπως σας είπα, 25 και πλέον χρόνια. Μου άρεσε πάρα πολύ η καινούρια μου δουλειά και γιατί μου έδωσε το έναυσμα να γνωρίσω την ιστορία του τόπου μου, μέσα από τα εκθέματα του μουσείου, αλλά και μέσα από την επαφή με τους αρχαιολόγους να πάω στα διάφορα... Να γνωρίσω τα διάφορα τα μνημεία που βρίσκονται γύρω από την πόλη της Καρύστου, από τη μία. Και από την άλλη, η συνεχής επαφή μου με το κοινό, με τους επισκέπτες του μουσείου και η ανάγκη να τους μεταφέρω διάφορες πληροφορίες σχετικά με την ιστορία του τόπου και τα μνημεία, με έκανε να διαβάσω και να μελετήσω για αυτά, έτσι ώστε να έχω τη δυνατότητα να δίνω μία έγκυρη πληροφόρηση. Άλλωστε ήταν κάτι που μου άρεσε πάρα πολύ και το έκανα με μεγάλη μου χαρά.

Μέσα λοιπόν, από όλη αυτή τη σχέση μου, την παράπλευρη σχέση μου με την αρχαιολογία και με την ιστορία της περιοχής της Νότιας Καρυστίας, γνώρισα και καλύτερα τα Δρακόσπιτα της Νότιας Καρυστίας. Τα Δρακόσπιτα είναι κάποια μοναδικά κτίρια που συναντάμε μόνο εδώ στην περιοχή μας, στη Νότια Εύβοια, στη Νότια Καρυστία. Μέχρι σήμερα, η αρχαιολογική υπηρεσία έχει καταγράψει 22 ή 23 τέτοια κτίρια. Το χαρακτηριστικό τους είναι ότι είναι μεγαλιθικά, μνημειώδεις κατασκευές, φτιαγμένες με τοιχοποιία πάρα πολύ ισχυρή, φτιαγμένη από τεράστιους ογκόλιθους με το ισοδομικό σύστημα, δηλαδή τεράστιου όγκου καλοκομμένες πέτρες οι οποίες ακουμπούν η μία πάνω στην άλλη τέλεια, χωρίς κάποιο συνδετικό υλικό μεταξύ τους. Το άλλο [00:05:00]χαρακτηριστικό τους είναι η μεγαλιθική τους πύλη. Η πύλη τους, η είσοδός τους είναι κατασκευασμένη από 3 μεγάλους μονόλιθους που σχηματίζουν το «Π» της εισόδου και το πιο σπουδαίο από όλα είναι η στέγασή τους. Τα Δρακόσπιτα λοιπόν αυτά, έχουν στέγη κατασκευασμένη από μεγάλου μήκους και πλάτους πλάκες, οι οποίες ακουμπούν η μία στην άκρη της άλλης, σχηματίζοντας μία πυραμιδωτή κατασκευή, μία στέγη δηλαδή, που αν τη δεις από κάτω προς τα πάνω έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις μία ανάποδη σκαλοπατιαστή πυραμίδα. Τα περισσότερα από αυτά τα κτίρια και μάλιστα, σε όσα σώζεται η στέγη τους, έχουν στο τελείωμα της στέγης μία τρύπα, μία οπή, το οπαίο, που οι αρχαιολόγοι πιθανολογούν ότι είτε έμπαινε το φως της ημέρας, είναι ένας φωταγωγός δηλαδή, γιατί τα Δρακόσπιτα δεν έχουν παράθυρα, μόνο μία είσοδο, μία πόρτα η οποία βλέπει συνήθως στο Νότο… είτε ήταν μία οπή από την οποία έβγαινε καπνός σε περίπτωση που στο εσωτερικό τους υπήρχε εστία, υπήρχε κάποια φωτιά. Άλλο χαρακτηριστικό αυτών των κτιρίων είναι τα ράφια. Κάποια από αυτά έχουνε ενσωματωμένα στην τοιχοποιία τους κάποια λίθινα ράφια, που χωρίς να είναι σίγουροι οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι είχανε κάποια χρηστική αξία. Τα Δρακόσπιτα της Νότιας Καρυστίας τα τυλίγει γενικά ένα μυστήριο και οι αρχαιολόγοι έχουν… αν και έχουν εκφράσει πάρα πολλές απόψεις για αυτό, δεν είναι ακόμα βέβαιοι στο να μας εξηγήσουν ποιοι τα έκτισαν, πότε χρονολογούνται και ποια ήταν η χρήση τους. Το μυστήριο αυτό βέβαια, συμβαίνει εξαιτίας του ότι στα περισσότερα από αυτά, δεν έχουν γίνει εκτεταμένες ανασκαφικές έρευνες, έτσι ώστε να τους δώσουν αρχαιολογικά δεδομένα, που να τους βοηθήσουν να απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα. Έχουν εκφράσει διάφορες απόψεις για τη χρήση των Δρακόσπιτων.

Επειδή πολλά από αυτά βρίσκονται σε εποπτικές θέσεις, δηλαδή σε ψηλά σημεία που βλέπουν περιοχές, πιθανότατα αρχαίους οικισμούς, οι αρχαιολόγοι έχουν πει ότι κάποια από αυτά ίσως να ήταν φρυκτωρίες. Δηλαδή φυλάκια στα οποία έμενε μία φρουρά και μπορούσε να μεταφέρει μηνύματα με τη φωτιά τη νύχτα και τον καπνό τη μέρα και να ειδοποιήσει τους κοντινούς οικισμούς σε περίπτωση κινδύνου από διάφορους εχθρούς. Άλλοι πάλι, έχουν εκφράσει την άποψη ότι μπορεί να ήταν κατασκευές λατόμων, επειδή πάρα πολλά από αυτά βρίσκονται κοντά σε αρχαία λατομεία. Να ήταν κατασκευές λοιπόν, των λατόμων και να εξυπηρετούσαν για τη στέγαση των δούλων που εργάζονταν εκεί. Άλλοι διαφωνούν με αυτήν την άποψη, εξαιτίας του ότι ήταν πάρα πολύ ισχυρές κατασκευές, μνημειώδεις κατασκευές και πιστεύουν ότι δε θα μπορούσε να είχε δαπανηθεί τόση μυϊκή δύναμη, τόση ενέργεια για να φτιαχτούν καταλύματα για τους δούλους στην αρχαιότητα.

Για αυτό που έχουμε τις περισσότερες πληροφορίες από όλα τα Δρακόσπιτα είναι για το μεγαλύτερο και το σημαντικότερο όλων, το Δρακόσπιτο που βρίσκεται στην κορυφή της Όχης, του βουνού στα βόρεια της Καρύστου. Η Όχη είναι η υψηλότερη κορυφή της Καρύστου. Έχει ύψος κοντά στα 1.400 μέτρα και σε αυτή την κορυφή λοιπόν, βρίσκεται το «Δρακόσπιτο της Όχης» όπως το λέμε εμείς, το οποίο είναι ένα εξαιρετικά καλοκατασκευασμένο κτίριο από τεράστιους όγκους. Και σε αυτό έχει διενεργηθεί ανασκαφή το 1960 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, που κατά την έρευνα... Βέβαια, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, θέλω να πω ότι ασχολήθηκε περισσότερο με τη στατικότατα και την αρχιτεκτονική του κτιρίου, αλλά διενεργήθηκαν και κάποιες δοκιμαστικές τομές, οι οποίες απέδωσαν στους ανασκαφείς διάφορα στοιχεία. Βρέθηκαν στο εσωτερικό του κτιρίου και κάτω από το επίπεδο του πατώματός του, σε μία κρύπτη θα λέγαμε, ένας μεγάλος αριθμός αγγείων, κάποια μόνωτα μελαμβαφή κυάθια, δηλαδή φλιτζανάκια βαμμένα [00:10:00]μαύρα, αναποδογυρισμένα το ένα πάνω στο άλλο κατά δεκάδες, σαν να έμεναν εκεί μέχρι να επαναχρησιμοποιηθούν. Αυτό το στοιχείο μαζί με τον αποθέτη, το σκουπιδότοπο θα λέγαμε, στον οποίο έριχναν τα κατάλοιπα τελετουργιών θυσίας, ο οποίος βρέθηκε έξω από το κτίριο του Δρακόσπιτου, και κατά την ανασκαφή του αποθέτη βρέθηκαν οστά, βρέθηκαν κεραμικά, βρέθηκαν κάποια χάλκινα κοσμήματα. Ο συνδυασμός λοιπόν, της εύρεσης των φυλαγμένων αγγείων μαζί με τον αποθέτη οδήγησε τον ανασκαφέα στην ιδέα ότι πιθανότατα, το Δρακόσπιτο στην κορυφή της Όχης να ήταν ένας ιερός χώρος, αφιερωμένος στη λατρεία κάποιας θεότητας και οι αρχαίοι κάτοικοι της περιοχής να ανέβαιναν μία φορά το χρόνο στο βουνό, να τελούσαν εκεί τη λατρεία τους και να άφηναν τα χρηστικά αντικείμενα μέχρι να τα βρουν την επόμενη χρονιά που θα ανέβουν. Έτσι κι αλλιώς, ήταν πολύ δύσβατη -είναι πολύ δύσβατο το βουνό- ήταν πολύ δύσκολη πρόσβαση, οπότε τα πήλινα αγγεία θα ήταν δύσκολο να μεταφέρονται, αφού δεν υπήρχε λόγος, δεν χάνονταν, δεν καταστρέφονταν στον χώρο που έμεναν φυλαγμένα. Ως το προς το ποια θεότητα μπορεί να λατρεύονταν στο ιερό της Όχης, στο Δρακόσπιτο της Όχης και πάλι έχουν εκφραστεί διάφορες απόψεις. Μία από αυτές λοιπόν, μας λέει ότι το Δρακόσπιτο της Όχης μπορεί να ήταν ένα ιερό αφιερωμένο στη λατρεία της οχείας ή Τελείας Ήρας. Της παντρεμένης δηλαδή, Ήρας με το Δία, η οποία, σημειωτέον να πούμε εδώ ότι η μυθολογία μας πληροφορεί ότι πέρασε τα εφηβικά της χρόνια στην Εύβοια και επίσης, η μυθολογία μας πληροφορεί ότι εκεί, στην κορυφή της Όχης, το βουνό πάνω από την Κάρυστο ήταν που συνευρέθηκε ερωτικά με το Δία, εξού και το όνομα του βουνού «Όχης» που βγαίνει από την αρχαία ελληνική λέξη «οχεία» που σημαίνει ερωτική συνεύρεση. Αυτό είναι μία άποψη και η άλλη άποψη επίσης, είναι ότι μπορεί να ήταν ιερό αφιερωμένο στη λατρεία του Ηρακλή, μια και ο Ηρακλής ήταν μία προσωπικότητα, μία θεότητα η οποία λατρευόταν με ιδιαίτερη αγάπη στη Νότια Καρυστία, γιατί εκτός όλων των άλλων που προστάτευε, των ανθρώπων των προβλημάτων που προστάτευε, ήταν και προστάτης των λατόμων. Εδώ είχαμε πάρα πολλά λατομεία από τη βαθιά αρχαιότητα και οι άνθρωποι που εργάζονταν σε αυτή την επίπονη και επικίνδυνη εργασία, ήθελαν ένα σύμβολο δύναμης, ένα σύμβολο ρώμης σαν τον Ηρακλή να βρίσκεται δίπλα τους και να τους προστατεύει. Και έτσι, πολλά μικρά και μεγάλα Ιερά, αναθηματικές κόγχες βρίσκονται στην περιοχή μας και είναι αφιερωμένα στον Ηρακλή, από λατόμους. Αυτές είναι οι δύο απόψεις που επικρατούν, οι δύο πιθανές ιδέες που έχουν δοθεί από τους μελετητές για τη θεότητα που μπορεί να λατρευόταν στο Δρακόσπιτο της Όχης. Βέβαια, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που μας λένε ότι εκτός από ιερό, ή εάν δεν ήταν ιερό, θα μπορούσε να ήταν φρυκτωρία, δηλαδή παρατηρητήριο . Φυλάκιο στο οποίο θα έμενε μία φρουρά από έναν αριθμό ανδρών φυλάκων, οι οποίοι θα μετέδιδαν μηνύματα με τον καπνό -όπως είπαμε και νωρίτερα- την ημέρα και τη φωτιά τη νύχτα. Κάτι που ενισχύει αυτή την άποψη είναι η θέση. Η κορυφή της Όχης είναι σε ιδιαίτερα εποπτική θέση και με έναν καλό καιρό, με μία διαύγεια στην ατμόσφαιρα, κάποιος που στέκεται έξω από το Δρακόσπιτ,ο στην κορυφή της Όχης, έχει τη δυνατότητα να δει έναν μεγάλο αριθμό από τα νησιά των Κυκλάδων και επίσης, κάποιοι από τους παλιούς υποστηρίζουν ότι με τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες είναι δυνατόν να εντοπιστούν από την κορυφή της Όχης οι ακτές της Μικράς Ασίας και οι παρυφές του Αγίου Όρους της Χαλκιδικής. Και έχει μία λογική, αφού εδώ μπορούμε να συμπληρώσουμε ενισχυτικά, ότι και στον ίδιο τον Όμηρο, στην [00:15:00]Ιλιάδα, η κορυφή της Όχης του βουνού πάνω από την Κάρυστο, αναφέρεται σαν έναν από τους ενδιάμεσους σταθμούς που χρησιμοποίησαν οι Αχαιοί, για να ειδοποιήσουν τους δικούς τους στην Πελοπόννησο ότι μετά από 10 χρόνια πολέμου η Τροία έπεσε. Είτε φρυκτωρία είτε ιερό, το Δρακόσπιτο της Όχης είναι ένα σημαντικό μνημείο για την περιοχή μας και τα άλλα 23 βέβαια, αλλά το Δρακόσπιτο της Όχης είναι εξαιρετικά σημαντικό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σήμα κατατεθέν της πόλης της Καρύστου. Η παρουσία του έχει εμποτίσει το κύτταρο της τοπικής κοινωνίας και στο νεότερο παρελθόν, έχει περάσει από γενιά σε γενιά, από στόμα σε στόμα η ύπαρξή του και έχει διασωθεί μέσα από μύθους παραμύθια και τραγούδια.

Σε αυτή τη νεότερη Kαρυστία, στους ανθρώπους των νεότερων χρόνων της Kαρυστίας, οφείλεται και το όνομά του. Το όνομα και όλων, και των 22 - 23 Δρακόσπιτων της περιοχής. Δρακόσπιτο λοιπόν, ονομάστηκε από το λαό μας, στα νεότερα χρόνια, αυτό το κτίριο και όλα τα άλλα, εξαιτίας ακριβώς της μεγαλιθικής κατασκευής του. Τόσο μεγάλοι είναι οι όγκοι οι πέτρινοι που έχουν χρησιμοποιηθεί για την οικοδόμησή του, που οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι είχαν χτιστεί από ανθρώπινα χέρια. Έτσι, έφτιαξαν μία ιστορία∙ ότι πανίσχυροι δράκοι έχτισαν αυτά τα Δρακόσπιτα και ο πιο δυνατός από όλους, ο πιο ισχυρός, ο αρχηγός των δράκων δηλαδή, είναι αυτός που έχτισε το μεγαλύτερο σπίτι στην κορυφή της Όχης και εκεί ήταν η κατοικία του. Αυτή είναι μία άποψη, η λαϊκή ιδέα, ο λαϊκός μύθος που επικρατεί για την ονομασία των Δρακόσπιτων και το Δρακόσπιτο της Όχης. Υπάρχει όμως, και μία άλλη άποψη για το πώς ονομάστηκαν Δρακόσπιτα αυτά τα κτίρια, η οποία πηγάζει από την ετυμολογία της λέξης «δράκων». Υπάρχει λοιπόν, η άποψη ότι η λέξη «δράκων» αποτελεί μία παρετυμολογία του ρήματος δέρκομαι, του αρχαίου ρήματος δέρκομαι που σημαίνει παρατηρώ, βλέπω καλά. Έτσι, πολλοί πιστεύουν ότι η αρχαία ελληνική λέξη «δράκων» σημαίνει αυτός που παρατηρεί, αυτός που έχει πολύ καλή όραση και μέσω αυτής της παρετυμολογίας υποστηρίζουν ότι το Δρακόσπιτο, τα Δρακόσπιτα ήταν παρατηρητήρια και προσπαθούν να στηρίξουν αυτήν την άποψη του παρατηρητηρίου ως μία από τις χρήσεις των Δρακόσπιτων όλης της περιοχής, αλλά και κυρίως του Δρακόσπιτου που βρίσκεται στην κορυφή της Όχης.

Όποια και αν είναι η αλήθεια, εμείς, από μικρά παιδιά αγαπούσαμε να ακούμε τα διάφορα παραμύθια που είχαν σχέση με τους παντοδύναμους και ισχυρούς δράκους που είχαν καταλάβει τα βουνά γύρω από την πόλη της Καρύστου. Εγώ ειδικά, ήμουν πάρα πολύ τυχερή ως προς αυτό. Εδώ, θέλω να σας πω ότι έμαθα πράγματα για την ύπαρξη και την ιστορία των Δρακόσπιτων ως ενήλικας, εργαζόμενη στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρύστου και μελετώντας τα διάφορα στοιχεία, όμως δεν μου ήταν τελείως άγνωστα. Ήξερα πάρα πολλά πράγματα για αυτά. Ήξερα πολλές ιστορίες για αυτά από τον παππού μου και τη γιαγιά μου, οι οποίοι κατάγονταν από ένα χωριό που βρίσκεται πολύ κοντά στην κορυφή της Όχης, τον Άγιο [00:20:00]Δημήτριο. Και αργότερα, όταν παντρεύτηκαν, μετακόμισαν από αυτή την περιοχή και ήρθαν να εγκατασταθούν σε ένα άλλο χωριό, που λέγεται Νικάσι και είναι στους πρόποδες του όρους Όχη. Όταν λοιπόν, τους καλοκαιρινούς μήνες, που ζούσα κοντά στη γιαγιά μου και τον παππού μου, κυρίως τα απογεύματα, την ώρα του ηλιοβασιλέματος καθόμασταν στην αυλή του σπιτιού τους, η θέα που είχαμε απέναντί μας ήταν η κορυφή της Όχης, η κορυφή όπου βρισκόταν το Δρακόσπιτο. Και λίγο πιο κάτω βέβαια από αυτό, το κάστρο της Καρύστου, το λομβαρδικό κάστρο, το Καστέλο Ρόσσο. Η κορυφή της Όχης. θέλω να σας πω, είναι ιδιαίτερα επιβλητική και είναι ένας βράχινος όγκος που ούτως ή άλλως, αν τον βλέπει κάποιος από μακριά, θυμίζει κάστρο. Έτσι, πάντα μας εντυπωσίαζε όταν ήμασταν παιδιά και πάντα είχαμε να ρωτάμε, αν κάποιος μένει εκεί και πως είναι η κορυφή και αν είναι κάστρο και τα λοιπά. Αυτό λοιπόν, έδινε την ευκαιρία στους παππούδες να μας λένε διάφορες ιστορίες σχετικά με τους κατοίκους της Όχης. Η γιαγιά μου είχε φτιάξει μία δικιά της ιστορία, στην οποία φρόντιζε να πρωταγωνιστούμε εμείς, τα εγγόνια της και είχε συνδυάσει την παρουσία του δράκου… Το παραμύθι του δράκου, τον μύθο του δράκου της περιοχής μας με τον πάρα πολύ δυνατό αέρα που έχουμε, τον βοριά. Και μας έλεγε λοιπόν, ότι αυτός ο δυνατός βοριάς, που είναι μελτέμι κιόλας καλοκαιρινό-. Δηλαδή, όταν ζούσαμε δίπλα στη γιαγιά τους καλοκαιρινούς μήνες, αυτός ο βοριάς φυσούσε πολύ δυνατά. Μας έλεγε λοιπόν, ότι ο δυνατός βοριάς που κατεβαίνει από την κορυφή της Όχης δεν είναι τίποτα άλλο από την ανάσα του δράκου που ξεφυσάει ψηλά στο βουνό και φοβερίζει τους κατοίκους της πόλης. Μάλιστα, μας έλεγε ότι ο δράκος εκεί στην κορυφή της Όχης είχε φυλακισμένη μία πριγκίπισσα και συνήθως, η πριγκίπισσα έπαιρνε το όνομα της καθεμιάς από εμάς, τις εγγονές της, που ακούγαμε την ιστορία. Είχε λοιπόν, φυλακισμένη εκεί μέσα στο σπίτι του, που δεν είχε παραθύρια, την όμορφη πριγκίπισσα και όντας αυτή δυστυχισμένη έκλαιγε και θρηνούσε μέσα στο σπίτι του δράκου, ώσπου ο Γιάννος ερχότανε και την έσωζε, καβάλα στο άλογό του και με το σπαθί του σκότωνε τον δράκο. Μας άρεσε πάρα πολύ αυτή η ιστορία, γιατί τα ονόματα που χρησιμοποιούσε η γιαγιά, ήταν τα ονόματα των εγγονιών της, εμάς, τα δικά μας ονόματα, οπότε αισθανόμασταν μέρος του μύθου και της ιστορίας. Δεν σας κρύβω ότι οι ιστορίες της γιαγιάς… τις ιστορίες, αυτές, της γιαγιάς, συχνά τις αναπαριστούσαμε στα παιχνίδια μας.... τα κορίτσια κάνοντας τις πριγκίπισσες και τα αγόρια, τα αδέρφια μας, συνήθως έπαιζαν τον ρόλο του Γιάννου, που με ένα ξύλινο σπαθί προσπαθούσε να κατατροπώσει τον δράκο. Ο δράκος στην αναπαράσταση που εμείς πραγματοποιούσαμε, δεν ήταν άλλος από τον κόκορα του κοτετσιού, που τον κυνηγούσαμε πάρα πολύ συχνά και του κάναμε τη ζωή δύσκολη.

Κυρία Αθανασίου, θα μπορούσατε να μου πείτε τον τοπικό λαϊκό μύθο για τα Δρακόσπιτα;

Ναι. Θα προσπαθήσω. Θα σας τον μεταφέρω όπως μας τον έλεγε ο παππούς μας. Ο παππούς μας ο Φίλιππας! Θέλω εδώ να σας συμπληρώσω κάτι, που δεν ξέρω βέβαια, αν είναι το ενδιαφέρον σας, αλλά μετά από αυτή τη συζήτηση, ήρθε στη μνήμη μου και [00:25:00]πάλι. Σας είπα ότι σαν εγγόνια ήμασταν πάρα πολύ τυχερά, γιατί είχαμε έναν παππού και μία γιαγιά, οι οποίοι ήτανε τρομεροί παραμυθάδες. Μέσα από τα παραμύθια τους δεν μάθαμε μόνο για τους δράκους. Μάθαμε για τη φύση και το περιβάλλον της Όχης, μέσα από τα παραμύθια τους μάθουμε για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής μας και δεν σας κρύβω ότι στη φαντασία μας… ο παππούς μας ήταν ιππότης και η γιαγιά μας ήταν νεράιδα. Τον παππού μας τον λέγανε Τριαντάφυλλο και τη γιαγιά μας τη λέγανε Ρόδο, είχανε δηλαδή, το όνομα του ίδιου αγαπημένου λουλουδιού. Το ότι η γιαγιά μας ήταν νεράιδα το έλεγε ο παππούς μας. Έλεγε λοιπόν, ότι όταν την αγάπησε ήτανε πανέμορφη με κατάξανθα μαλλιά και όταν την πρωτοείδε, πίστεψε ότι ήταν νεράιδα. Και μας έλεγε ότι έκλεψε την μπόλια της και έτσι, την ανάγκασε να αφήσει τις αδερφές της, τις νεράιδες, και να έρθει μαζί του στο χωριό Νικάσι και να τον παντρευτεί. Δεν σας κρύβω ότι πάρα πολλά χρόνια, πάρα πολλές ώρες μάλλον, των ημερών που περνούσα δίπλα στη γιαγιά μου και τον παππού μου, η μόνη μου έννοια είναι να ψάχνω παντού για να βρω που έχει κρυμμένη την μπόλια, ο παππούς μου. Βέβαια, κάποια στιγμή, που τον ρώτησα που την έχει κρυμμένη την μπόλια της γιαγιάς και θέλω να μου τη δείξει, μου είπε ότι: «Δεν κάνει, γιατί αν μία νεράιδα βρει την μπόλια της, τότε την φοράει και ξαναγυρνάει πίσω στις αδερφές τις νεράιδες και αν την έβρισκα, θα χάναμε για πάντα τη γιαγιά μου». Ήταν ο λόγος που με έκανε να σταματήσω να ψάχνω. Τέλος πάντων, αυτός ο παραμυθάς παππούς, μας είπε κάποια στιγμή, και το παραμύθι του δράκου που ζούσε στην κορυφή της Όχης, στην κορυφή του βουνού, πάνω από την Κάρυστο, στο Δρακόσπιτο δίπλα στο μικρό εκκλησάκι του προφήτη Ηλία, που βρίσκεται επίσης, εκεί. Εκεί λοιπόν, μας λέει ο παππούς, δίπλα στο ξωκλήσι του προφήτη Ηλία ήταν ένα σπίτι μεγάλο, φτιαγμένο από θεόρατες πέτρες. Αυτό το σπίτι ήτανε το σπίτι του δράκου και για αυτό το έλεγαν Δρακόσπιτο. Δίπλα του υπήρχανε στο βράχο κάτι βαθουλώματα, που έμοιαζαν με ανθρώπινα αχνάρια και ο παππούς έλεγε ότι αυτά τα αχνάρια ήτανε από το πάτημα του δράκου, που ήταν πολύ βαρύς και όπου πατούσε, βούλιαζε ο βράχος και τα βαθουλώματα αυτά ήταν οι πατημασιές του δράκου. Ήταν ένα ενισχυτικό στοιχείο ως προς την επικύρωση της φυσικής παρουσίας του δράκου στο βουνό. Επίσης, μας έλεγε ότι πιο κάτω λίγο από την κορυφή, κοντά στα αρχαία λατομεία των Μύλων υπήρχε το τσουκάλι του δράκου, που μαγείρευε το φαγητό του. Όντως, κοντά στα αρχαία λατομεία της περιοχής Μύλοι της Καρύστου, υπάρχει στη θέση του, στο χώρο που λαξεύτηκε, που κατασκευάστηκε σήμερα, ένα πολύ μεγάλο λίθινο αγγείο, που προφανώς δεν ολοκληρώθηκε και δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του, και αυτό το αγγείο που είναι τόσο μεγάλο, οι ντόπιοι ονομάζουν «Το τσουκάλι του δράκου». Ο δράκος λοιπόν, αυτός που κατοικούσε στην κορυφή της Όχης, στο Δρακόσπιτο της Όχης, είναι συνδεδεμένος και με μία ερωτική ιστορία. Είχε λοιπόν, λέει ο παππούς μας, μία αγαπητικιά που ζούσε στο χωριό, τα Ρούκλια, κάτω από την κορυφή της Όχης, είναι και αυτό το χωριό μέσα σε μία κοιλάδα. Κάθε βράδυ λοιπόν, ο δράκος καβαλούσε το άλογό του και πήγαινε στο σπίτι της κοπέλας στα Ρούκλια και έμενε μαζί της ως τα χαράματα. Η κοπέλα όμως, δεν αγαπούσε το δράκο, τον φοβόταν μόνο και δεν ήξερε πώς να γλιτώσει από αυτόν. Μία φορά τον ρώτησε αν φοβάται κανέναν [00:30:00]και ο δράκος που ήταν ατρόμητος, της είπε ότι: «Κανέναν δε φοβάμαι παρά μόνο τη σκύλα του αδερφού σου, που ήταν πολύ άγρια και επικίνδυνη». Αυτό το κράτησε στο μυαλό της η κοπέλα και σχεδίαζε πώς να βρει τρόπο να βάλει τη σκύλα του αδερφού της να φάει τον δράκο. Αφού σκέφτηκε και ξανασκέφτηκε, βρήκε την εξής λύση! Ο δράκος είχε συνηθίσει, όταν πήγαινε στο σπίτι της κοπέλας, να βάζει στο άλογό του τόσο κριθάρι όσο χρειαζόταν να τρώει μέχρι το ξημέρωμα. Όταν λοιπόν, το άλογο τελείωνε την τροφή του, τελείωνε το κριθάρι, την [Δ.Α.] του, ο δράκος ήξερε ότι ήταν η ώρα να εγκαταλείψει… ήξερε ότι ξημέρωνε και ήταν η ώρα να εγκαταλείψει το σπίτι της κοπέλας και να ξανανέβει στην κορυφή του βουνού, στο σπίτι του. Τότε καβαλίκευε δηλαδή, το άλογό του και ανέβαινε στην κορυφή της Όχης. Τι σκέφτηκε λοιπόν, αυτή η κοπέλα; Σκέφτηκε να ανακατώσει την τροφή του αλόγου, το κριθάρι, μαζί με άμμο, έτσι ώστε να μην μπορεί το άλογο να φάει γρήγορα το κριθάρι και να αργήσει, ώστε να περάσει η ώρα που συνήθιζε ο δράκος για να φεύγει και να προφτάσει αυτή να καλέσει τον αδερφό της από το σπιτικό του και να πάει εκεί μαζί με τη σκύλα. Πράγματι, έτσι και έκανε. Το επόμενο βράδυ, ανακάτεψε το κριθάρι με την άμμο και ο δράκος όσο έβλεπε πως το άλογο εξακολουθούσε να τρώει, δεν βιαζόταν, δεν κατάλαβε πως πέρασε η ώρα... Έτσι ξημέρωσε, τον πρόλαβε η μέρα και σε λίγο, κατέφθασε ο αδερφός της κοπέλας και άρχισε να τον κυνηγά με τη σκύλα του μακριά, πέρα από το χωριό των Ρουκλίων... πέρα από τα Ρούκλια. Ξεχύθηκε προς τον κάμπο ο δράκος, γιατί εκεί είχε μία κρυψώνα, είχε ένα λαγούμι μέσα στο οποίο έμπαινε και μέσω αυτού του λαγουμιού έφθανε μέχρι την κορυφή, μέχρι το σπίτι του. Λίγο όμως πριν φτάσει στην είσοδο του λαγουμιού τον πρόλαβε η σκύλα, που ήταν πολύ δυνατή και όρμησε απάνω του. Ο δράκος δεν μπόρεσε να αντισταθεί και γονάτισε, έπεσε κάτω. Η σκύλα άρχισε να τον ξεσκίζει λοιπόν, με τα δόντια του και τότε ο δράκος, σε μία ύστατη προσπάθεια να διασωθεί, έβαλε μία δυνατή φωνή και κάλεσε να έρθει να τον βοηθήσει η αδερφή του από τη Ρούμελη, στη Ρούμελη βρισκόταν η αδερφή του. Εκείνη, μόλις άκουσε τη φωνή του δράκου, έτρεξε αμέσως για να τον βοηθήσει και έφτασε στην ακρογιαλιά του κάμπου, στην ακρογιαλιά που ήταν δίπλα στον κάμπο, εκεί σε εκείνη την περιοχή. Όμως, της ήταν δύσκολο να κινηθεί γρήγορα, γιατί την εμπόδιζε το παιδί της, που το είχε πάρει μαζί και το κρατούσε στην αγκαλιά. Για αυτό, για να ελευθερωθεί και να κινηθεί πιο γρήγορα, ακούμπησε την κούνια του στον κάμπο, η οποία ήταν από μάρμαρο και το μέρος εκείνο, όπου ακούμπησε η αδερφή του δράκου την κούνια του μωρού της, ονομάστηκε «Μαρμάρι» και δεν είναι τίποτα άλλο από τον οικισμό Μαρμάρι, το επίνειο της πόλης της Καρύστου. Έφτασε λοιπόν, δίπλα στον αδερφό της, στην είσοδο του λαγουμιού, αλλά όταν έφτασε εκεί, βρήκε τον αδερφό της να ξεψυχάει. Έτσι, τον έθαψε στο ίδιο μέρος και πάνω από τον τάφο του σήκωσε και τοποθέτησε 2 θεόρατα λιθάρια, 2 τεράστιες πέτρες, που έως σήμερα βρίσκονται εκεί. Δεν είναι τίποτα άλλου από λίθους αρχαίου λατομείου. Βρίσκονται εκεί λοιπόν, μπροστά στην είσοδο του λαγουμιού, όπως μας έλεγε ο παππούς μας στα παιδικά μας χρόνια και όπως στηρίζουν πάρα πολλοί μύθοι της περιοχής μας για τον δράκο και τα Δρακόσπιτα της περιοχής της Νότιας Καρυστίας.

Κυρία Αθανασίου, θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο;

Πάρα πολλά πράγματα μπορεί κάποιος να πει για τα Δρακόσπιτα και ως μνημεία και ως αρχιτεκτονήματα και για τους μύθους και για τις ιστορίες που τα αγκαλιάζουν στο πέρασμα του χρόνου. Όμως, έτσι τα πιο χαρακτηριστικά που μπορούσα να σκεφτώ, σε [00:35:00]αυτήν τη συζήτηση που είχαμε, είναι αυτά που ήδη σας ανέφερα. Όχι, δεν έχω να συμπληρώσω κάτι άλλο. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, ελπίζω να βοήθησα όσο μπορούσα.

Εγώ σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο που μου αφιερώσατε.

Ευχαριστώ.