[00:00:00]Καλησπέρα σας, βρισκόμαστε στον χώρο μου στον Λυκαβηττό, είναι 30/1/22, με την Παυλίνα...

Βάμβουρα.

Βάμβουρα. Η Παυλίνα κάνει κάτι πολύ όμορφο κατ’ εμέ, θέλει και είναι single mother by choice, μόνη μητέρα απο επιλογή και θέλει να μας μιλήσει γι' αυτό, πώς είναι, γιατί το κάνει, γιατί θέλει να ενημερώσει τον κόσμο... Αλλά θα μας τα πεις εσύ. Παυλίνα χαίρετε, ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη και προσωπικά, και εκ μέρος του Ιστορήματος.

Ευχαριστώ και εγώ, Άγι.

Θες να μας πεις λίγο για σένα;

Ναι, δεν είμαι σίγουρη τι πρέπει να πω, για να πω την αλήθεια. Είμαι σχεδόν 43, είχα μια ζωή πολύ αυτόνομη αρκετά, αν θέλεις... Πώς να το πω; Αρκετά μόνη πορευόμουνα, οπότε έχω φτάσει σε ένα σημείο που, ξέρεις, δεν ήθελα να έχω και πολλά-πολλά γενικά με τους ανθρώπους. Είμαι παιδί ενός μεγάλου έρωτα, παράνομου έρωτα, οπότε αυτό μου έχει δώσει πολλή ενέργεια θεωρώ για να κάνω πράγματα στη ζωή μου. Έχει βέβαια και πάρα πολλά αρνητικά, αλλά ok για το τώρα, νομίζω. Πολλές αποτυχημένες σχέσεις, πολλές-πολλές κραιπάλες, πολλά πράγματα, ξέρεις, που τα ξεπερνάς και λες: «Ρε παιδί μου, γιατί γίνονται;», ξέρεις, για να γίνεις πιο δυνατή, για να γίνεις πιο δυνατή, και περνάν τα χρόνια, και περνάν τα χρόνια, και λες: «Ok, να γίνω πιο δυνατή για τι πράγμα ακριβώς;». Οπότε πριν από 2 χρόνια περίπου έφυγα από μία σχέση, μετά από 12 χρόνια που μέναμε μαζί. Και μέχρι τότε, για να πω την αλήθεια, δεν είχα σκεφτεί ποτέ ούτε τον γάμο ούτε τα παιδιά. Δηλαδή δεν θεωρούσα ότι ήμουνα γυναίκα που θα μπορούσα να μεγαλώσω ένα παιδί. Νομίζω ότι –ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα όλη μου τη ζωή– ότι θα πρέπει να έχουμε λύσει πολλά ψυχολογικά μας για να κάνεις παιδί. Πώς να το μεγαλώσεις; Οπότε θεώρησα ότι είχα τόσα πολλά ψυχολογικά που δεν ήταν, ξέρεις, καν, ξέρω γω, στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Όταν έφυγα από αυτή τη σχέση που ήμουνα, των 12 ετών, λέω: «Ρε συ όντως δεν θες παιδί τώρα, ξέρω γω, που είσαι 40; Ή επειδή δεν θα μπορούσες -επειδή η σχέση ήταν πολύ δύσκολη- με αυτόν τον άνθρωπο;». Και λέω: «Ναι, δεν θα μπορούσα με αυτόν τον άνθρωπο. Και πάω στα 41. Μήπως να κάνω μόνη μου;». Δηλαδή ούτως ή άλλως δεν θα ήθελα να κάνω και με κάποιον. Δηλαδή –πώς να σου πω–, το παιδί το θέλω δικό μου, είναι δικό μου, δεν θέλω και κάποιον πάνω απ' το κεφάλι μου να έχω να εξηγήσω για ποιον λόγο θέλω να το μεγαλώσω με έναν συγκεκριμένο τρόπο το παιδί μου. Οπότε αποφάσισα να ξεκινήσω, ξέρεις, αυτή τη διαδικασία μόνη μου. Στην αρχή κοιτούσα πολύ γενικά και υπάρχουν τράπεζες του εξωτερικού για δότες σπέρματος που δίνουν πραγματικά πάρα πολλές πληροφορίες. Όπως και υπάρχει δυνατότητα της επωνυμίας του δότη, που σημαίνει ότι όταν φτάσει τα 18 χρόνια το παιδί μπορεί και έχει τη δυνατότητα, εφόσον επιθυμεί ο δότης, να επικοινωνήσουν, να βρεθούν. Στην Ελλάδα δεν υπήρχε αυτό όταν το αποφάσισα εγώ.

Δεν υπήρχαν καθόλου τράπεζες σπέρματος ή δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα;

Δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα, τράπεζα σπέρματος υπάρχει, υπήρχε και υπάρχει. Και όχι μόνο μία. Νομίζω τυχαία μπορώ να πω ότι τα προφίλ που είδα στου εξωτερικού δεν μου κάνανε κάτι, για να πω την αλήθεια, και έτσι αποφάσισα να πάω σε μία τράπεζα εδώ πέρα, είπα να το δοκιμάσω. Πήγα αρκετές φορές, πήρα πολλές πληροφορίες, άρχισα να κοιτάζω τα προφίλ, σκεφτόμουνα στην αρχή πώς θα ήθελα να είναι εξωτερικά, παράδειγμα. Γιατί ενδεχομένως να θέλω να πάρουν τα παιδιά μου κάποια χαρακτηριστικά που θα έχει. Μετά σκεφτόμουνα πιο πρακτικά, λέω να έχει την ίδια ομάδα αίματος με μένα, να μην τρέχουμε, ξέρεις –κούφια η ώρα–, άμα χρειαστεί κάτι. Μετά όπως διάβαζα τα προφίλ, έβγαζα τον έναν, έβγαζα τον άλλον, έβγαζα τον παράλλον, τέλοσπάντων είχα βρεθεί με τρία-τέσσερα άτομα που ok, θα μου άρεσε.

Επώνυμους ή...;

Όχι, ανώνυμους, ανώνυμους, οι δότες στην Ελλάδα είναι ανώνυμοι. Και στο εξωτερικό βέβαια, απλά στο εξωτερικό... Και πλέον και στην Ελλάδα. Δηλαδή βγήκε ένα νομοσχέδιο φέτος που έχουν τη δυνατότητα οι δότες, εφόσον το επιθυμούν, όταν θα φτάσει το παιδί 18 ετών να τους βρουν, να υπάρξει επικοινωνία, όπως είναι στο εξωτερικό δηλαδή. Οπότε όπως κοιτούσα, ξέρεις, προσπαθούσα να τους δημιουργήσω στο μυαλό μου, πώς θα ήταν αυτός ο άνθρωπος; Γιατί έχουν τα χαρακτηριστικά τους, τη δομή του σώματος, τα μαλλιά τους, μακριά, κοντά, σπαστά, το χρώμα του δέρματος, ας πούμε...

Έχουνε φωτογραφίες; Ρωτάω πληροφοριακά.

Όχι, όχι, όχι, δεν υπάρχουν φωτογραφίες.

Εσύ προσεγγίζεις τα χαρακτηριστικά διαβάζοντας μια λίστα;

Ακριβώς, ακριβώς. Σου λέει, ξέρω γω, ότι έχει ύψος 1.82, ας πούμε, έχει καστανά-πράσινα-μπλε μάτια, έχει ξέρω γω τι. Οπότε πήγαινες με βάση αυτό. Και αυτούς τους τέσσερις, λοιπόν, προσπαθούσα να τους να δημιουργήσω με κάποιον τρόπο στο μυαλό μου για να τους φτιάξω, να δω, ρε παιδί μου, πώς είναι. Και φυσικά είναι και σε διάφορες ηλικίες κιόλας που υπάρχουν. Νομίζω ότι είναι έως 35 ετών, αν δεν κάνω λάθος στην Ελλάδα. Οπότε σιγά-σιγά άρχισα να βγάζω από αυτούς τους τέσσερις και κατέληξα σε αυτόν τον έναν. Που, ξέρεις, διάβασα τόσες φορές το προφίλ του που τον δημιούργησα στο μυαλό μου, του έβγαλα όνομα. Και παρόλο που είναι νέος, αρκετά νεότερος από μένα ηλικιακά, έλεγα ότι, ρε παιδί μου, αν ήταν, ξέρεις, 20 χρόνια μεγαλύτερος και τον γνώριζα πραγματικά, ενδεχομένως να ήταν μία ωραία σχέση αυτός. Γιατί έπαιζε ρόλο, ξέρεις, τα ενδιαφέροντα που είχε...

Ήθελα να σε ρωτήσω αν στη λίστα αυτή πέρα απ' τα εξωτερικά χαρακτηριστικά αναγράφονται και το background του, οι ασχολίες του, τα ενδιαφέροντά του;

Ναι, ναι, ναι. Από τις σπουδές που έχει, τα ενδιαφέροντα που έχει... Τι να σου πω; Από camping παράδειγμα, μέχρι μουσική, μέχρι αγαπημένα χρώματα, αγαπημένα φαγητά, ζώα.

Καταγωγή;

Δεν έχει καταγωγή. Λένε τουλάχιστον, απ' τη συγκεκριμένη τράπεζα που είχα πάει εγώ, ότι είναι από την Ελλάδα. Η συγκεκριμένη... Δεν είχα και τόσο κόλλημα για να πω την αλήθεια..

Δεν λέει νομό, ας πούμε;

Όχι, όχι.

Θεσσαλονίκη.

Όχι, όχι, δεν έχεις τέτοιες πληροφορίες. Έχεις ένα γενεαλογικό δέντρο μέχρι παππούδες, γιαγιάδες, ας πούμε, που αφορά τα χρώματά τους, ματιών, μαλλιών, αν ζουν ή αν έχουν πεθάνει, αν έχουν πεθάνει από τι, αν υπάρχουν δηλαδή διάφορες παθήσεις οικογενειακές, ενα ιατρικό ιστορικό, πολυ τυπικό βέβαια. Γιατί εντάξει, και οι περισσότεροι μπορεί να έχουμε κάτι και να μην ξέρουμε ότι το έχουμε καν. Αν ο δότης έχει αδέρφια. Οπότε να σου πω την αλήθεια έχεις περισσότερες πληροφορίες για τον δότη παρά απ' το αν κάνεις μία σχέση, ξέρω εγώ.

Τον γνωρίζεις περισσότερο.

Ακριβώς, ακριβώς. Οπότε αυτόν τον τύπο τον είχα φτιάξει στο μυαλό μου, ξέρεις, και μου άρεσε τόσο πολύ. Και πολλές φορές πιάνω τον εαυτό μου να αφιερώνω λίγο χρόνο, ξέρεις, κάθε εδώ και τότε, ρε παιδί μου, να τον ξαναφέρνω, ξέρεις, να ξαναθυμάμαι τα πράγματα που του αρέσουν, και να δω πώς μπορώ να τα περάσω αυτά τα πράγματα στα παιδιά μου, ας πούμε. Έτσι, λοιπόν, έκανα τα δύο κορίτσια μου.

Να σε ρωτήσω κάτι, πριν φτάσουμε σ' αυτό το πολύ ενδιαφέρον, για αυτά που είπες μέχρι στιγμής. Απο αυτό που μου λες καταλαβαίνω ότι ο τρόπος με τον οποίο το προσέγγισες –και είναι ερώτηση αυτό που κάνω, απλά θέλω να μου πεις και μόνη σου–, αυτό το οποίο συμβαίνει αυτόματα σε μια σχέση, δηλαδή ότι γνωρίζεις τον χ άνθρωπο και βλέπεις με τα μάτια σου τα εξωτερικά του χαρακτηριστικά και σε λίγο γνωρίζεις και τα ενδιαφέροντά του, το παρελθόν του, τι βλέψεις έχει κτλ. κτλ., και φαντάζομαι όλα αυτα συντελούν στο αν αυτός είναι ελκυστικός, αν θα ήθελες να κάνεις οικογένεια μαζί του κτλ. κτλ. Εσύ αυτό το έκανες μόνη σου. [00:10:00]Δηλαδή, η πράξη αυτή, το να θες να γίνεις μητέρα μόνη, δεν κάνει πέρα αυτή τη διαδικασία καθόλου;

Σε μένα όχι. Ίσα-ίσα που αυτό ήταν που μου άρεσε σε όλη τη διαδικασία, αν θέλεις, γιατί υπάρχουν και άλλες γυναίκες που απλά... Πχ. σε τράπεζες του εξωτερικού μπορεί να υπάρχει δυνατότητα να δεις μία φωτογραφία του δότη όταν ήταν μικρός, έως, ξέρω γω, 4-5 χρόνων, ή να δεις κάποιο γραφικό χαρακτήρα, να έχει αφήσει ένα σημείωμα, ή ένα ηχητικό μήνυμα να έχει αφήσει, οπότε να ακούσεις τη φωνή του. Άλλοι πάνε έτσι, άλλοι πάνε διαφορετικά, άλλοι απλά θέλουν, ξέρεις, πολύ συγκεκριμένα πράγματα και πάνε με αυτό. Εγώ ήθελα με κάποιον τρόπο να συνδεθώ με αυτόν τον άνθρωπο και γι' αυτό κιόλας από τη στιγμή που ήρθαν τα κορίτσια μου στον κόσμο, τους έλεγα κάθε μέρα... Ένα απ' αυτά που τους έλεγα είναι ότι «πάντα είμαστε ευγνώμονες και εγώ, και εσείς γι' αυτόν τον άνθρωπο», γιατί πραγματικά χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσα να έχω τα κορίτσια μου. Το πρώτο είναι αυτό και το δεύτερο είναι ότι μου έχει χαρίσει δύο θησαυρούς και δεν το ξέρει καν, και ούτε θα το μάθει και πότε. Και μπορεί αυτός ο άνθρωπος, ξέρεις, αργότερα στη ζωή του να προσπαθεί παράδειγμα να κάνει παιδί και να μην μπορεί, να μην έχει τη δυνατότητα, δεν ξέρεις ποτέ πώς έρχονται τα πράγματα.

Ήθελα να σε ρωτήσω γι' αυτό, δεν γνωρίζω, είχα ενδεχομένως έναν πολύ κοντινό μου φίλο ο οποίος έπρεπε να δώσει σπέρμα σε μια τράπεζα για ένα ιατρικό πρόβλημα που είχε, αλλά ηθελα να σε ρωτήσω από την εμπειρία σου και την έρευνα που έκανες και σε τράπεζες της Ελλάδας, και του εξωτερικού, αν συνηθίζεται να πηγαίνεις σε τράπεζα, όπως πήγες εσύ, από επιλογή. Δηλαδή δεν είναι ότι δεν μπορούσες να κυοφορήσεις, ή ο σύντροφός σου δεν μπορούσε, είναι ότι το επέλεξες. Αυτό αν το έλεγες στους ανθρώπους που δουλεύουν εκεί, ήταν κάτι που καταλάβαιναν, τους φαινόταν περίεργο;

Θα σου πω, νομίζω ότι το μεγαλύτερο ποσοστό επισκεψιμότητας των ανθρώπων που πάνε σε αυτές τις τράπεζες, αφορά θέμα υπογονιμότητας και προσπαθούν να βρουν κάποιον δότη με τα χαρακτηριστικά του συζύγου, ώστε να μην φανεί, παράδειγμα, κάποια διαφορά, αυτό είναι το ένα. Το δεύτερο κομμάτι είναι ότι σε αντίθεση με πάρα πολλές γυναίκες, εγώ, όπως σου ανέφερα, ακριβώς λόγω του ότι ήμουν αυτόνομη πάρα πολλά χρόνια και σήκωνα μπαϊράκι και έλεγα «μόνη μου» και «μόνη μου» και «μόνη μου», ακόμα και σύντροφο να είχα, ρε παιδί μου, θα ήθελα τα παιδιά να είναι δικά μου, πώς να σου πω; Οι περισσότερες γυναίκες –δεν θα πω όλες, αλλά θα πω οι περισσότερες γυναίκες, γιατί το έχω ακούσει πάρα πολύ αυτό– λένε: «Έχω φτάσει, ξέρω 'γω, 43, ας πούμε, ο "Mr. Right" δεν έχει έρθει, οπότε ή θα κάνω παιδί ή θα χάσω το τρένο». Για μένα δεν ήταν αυτό, να σου πω την αλήθεια, δηλαδή και η σχέση που είχα, ας πούμε, που θα ήθελα να κάνω παιδί μαζί του, του είπα ότι δεν θέλω να έχει καμία επαφή με τα παιδιά. Δηλαδή τα παιδιά θα είναι δικά μου, μπορεί να τα βλέπει και τα σχετικά, αλλά όχι ως... Ο πατέρας τους να έχει saying, ξέρω 'γω, στην ανατροφή τους.

Αυτό ήταν κάτι που το αντιμετώπισε ο άνθρωπος που είχες απέναντί σου με κατανόηση ή ένιωσε ότι –εντός πάρα πολλών εισαγωγικών– του λες ότι «δεν μπορεί να γίνει πατέρας»;

Θα σου πω, δεν ήταν στη σχέση των 12 ετών που είχα, είχα μία σχέση μετά, που μου στάθηκε στο κομμάτι, ξέρεις, του να επιλέξω δότη, το εγχείρημα και όλη αυτή τη διαδικασία. Ήταν καταστάσεις τέτοιες που και να ήθελε, νομίζω δεν θα έμπαινε στη διαδικασία, αλλά νομίζω ότι ήμουνα εγώ περισσότερο έτσι, για να πω την αλήθεια. Δηλαδή, ακόμα και τώρα, παράδειγμα, που εγώ είμαι πολύ υπέρ της συντροφικότητας. Δηλαδή ακούω πολλές γυναίκες που λένε: «Έκανα το παιδί μου, δεν με νοιάζει τίποτα», ξέρω 'γω και τέτοια. Δεν το θεωρώ... Δεν είμαι σε αυτή τη φάση εγώ. Εγώ θεωρώ δηλαδή ότι γενικότερα οι άνθρωποι πρέπει να έχουν έναν σύντροφο, έναν συνοδοιπόρο στη ζωή τους. Ακόμα και αυτός ο συνοδοιπόρος, όταν θα 'ρθει κάποια στιγμή που μπορεί να είναι αρκετό καιρό μαζί μου, δεν ξέρω... Αυτή τη στιγμή δεν νομίζω ότι θα του άφηνα, ξέρεις, το περιθώριο για να... Ναι μεν να με ακούει, αλλά ως εκεί, σε σχέση με τα παιδιά.

Να μην έχει κάποια παρέμβαση–

Ναι, ναι.

Βασικά να μην νιώθεις ότι είναι παρέμβαση.

Ρώτησα κυρίως γιατί προσπάθησα να σκεφτώ και θέλω να σε ρωτήσω κιόλας, μια ερώτηση που θα σου κάνω, αν γνώρισες ανθρώπους και νέους, και απ' τον κύκλο σου, άντρες ή γυναίκες –δεν έχει σημασία–, αν σου στάθηκαν σε αυτό, αν το έβρισκαν περίεργο, αν προσπάθησαν να σε αποθαρρύνουν ή να σε ενθαρρύνουν. Αλλά μαζί με αυτή την ερώτηση, να σε ρωτήσω αν έχεις σκεφτεί ποτέ με τον ίδιο τρόπο που σκέφτεσαι την πλευρά ενός άντρα, ο οποίος δεν μπορεί να τεκνοποιήσει μόνος του –εννοώ ότι βιολογικά δεν έχει τη δυνατότητα–, αν έχεις έρθει κοντά με κάποιον άνθρωπο, ο οποίος συμμερίζεται την ίδια ανάγκη με εσένα–

Ναι, ναι.

Θέλει να είναι δικό του.

Να σου πω καταρχήν στο πρώτο το κομμάτι. Γενικά οι άνθρωποι που είναι πάνω-κάτω στην ηλικία μου έχουμε μεγαλώσει με έναν συγκεκριμένο τρόπο γιατί ήταν... Η γενιά των δικών μας ανθρώπων, μεγάλωναν τα παιδιά τότε με έναν συγκεκριμένο τρόπο, σε μία πατριαρχική οικογένεια, πολλοί έχουν πολύ ανεπτυγμένο το κομμάτι το θρησκευτικό, της χριστιανοσύνης και τα σχετικά. Λίγο θεωρώ ότι μπερδεύουμε οι άνθρωποι το κομμάτι της ηθικής, αν θέλεις, γιατί δεν ξέρω, πια κάπως έχουμε χάσει το όριο σ' αυτό το πράγμα. Οπότε ναι μεν πολλοί μου είπανε: «Μπράβο, τι δυνατή που είσαι», και ξέρω γω τι, άλλα επί του πρακτέου η βοήθεια ήταν πάρα πολύ λίγη. Δεν θα πω μηδαμινή, αλλά θα περίμενα ότι θα είχα περισσότερη, για να πω την αλήθεια. Και νομίζω ότι αυτό είναι σε όλες τις single mothers, νομίζω δηλαδή ότι είναι ένα pattern. Και αυτό γίνεται γιατί, ναι μεν σαν πρώτη σκέψη τους είναι: «Πω πω, πώς θα κάνεις μόνη σου παιδί, ρε συ, μπράβο», αλλά από την άλλη τα πατριαρχικά στοιχεία είναι τόσο βαθιά ριζωμένα –έτσι όπως έχουμε μεγαλώσει θέλω να πω–, που είναι πολύ δύσκολο για τους ανθρώπους, ξέρεις, να είναι ανοιχτοί στο καινούργιο. Στο καινούργιο και στην εξέλιξη της κοινωνίας βασικά, έτσι; Γιατί αυτό είναι η εξέλιξη της κοινωνίας.

Το καταλαβαίνω τώρα που το λες, γιατί μου έρχονται και μένα ερεθίσματα με single mother, όχι by choice. Και πάντα υπάρχει μία αντιμετώπιση έστω και σιωπηλή, έστω και σαν την ουρά που δεν φαίνεται, που έχει μία απογοήτευση, μία –εντός εισαγωγικών– «καημένη», κάτι μη ολοκληρωμένο, ας πούμε. Που όντως έχεις απόλυτο δίκιο για την πυρηνική οικογένεια, η οποία έχει τις ρίζες της στη θρησκεία, στην πατριαρχία, σε πάρα πολλές σταθερές που σήμερα –για καλό προσωπικά, δεν με ρωτάει κανείς, αλλά εν πάση περιπτώσει– θεωρώ ότι επαναπροσδιορίζονται και αλλάζουν.

Μα χρειάζονται –συγγνώμη που σε διακόπτω–, αν σκεφτείς ότι τα παλιά τα χρόνια όταν ο άντρας δεν μπορούσε να κάνει παιδί, τι γινόταν; Δεν υπήρχαν εξωσωματικές, οι γυναίκες πηγαίνανε με κάποιους άλλους. Δεν ξέρω αν μπορεί να φανταστεί κάποιος πόσα παιδιά δεν είναι των πατεράδων τους. Είναι πάρα πολλά, πολλά περισσότερα απ' αυτά που πιστεύουμε και απλά δεν το γνωρίζουν, έτσι; Οπότε εγώ τι κάνω; Αντί να κρύβομαι πίσω απ' το δάχτυλό μου, δηλαδή όπως παλιά θα πήγαινε μία γυναίκα μία φορά με έναν άντρα, ας πούμε, για να κάνει παιδί, εγώ το κάνω πιο επίσημα, πιο δομημένα, με περισσότερες πληροφορίες. Ναι, δεν ξέρω ποιος είναι, αλλά ξέρω το ιατρικό ιστορικό του, παράδειγμα, ξέρω κάποια πράγματα γι' αυτόν. Οπότε υπήρχε, απλά νομίζω ότι ζούμε ακόμα σε μία κοινωνία που δεν θέλει να δει την πραγματικότητα, δεν τη συμφέρει, ούτε οι άντρες ούτε οι γυναίκες. Οπότε–

Καταλαβαίνω πώς το λες και θεωρώ –εσύ είσαι η καταλληλότερη να το πεις, βέβαια– ότι η συνειδητή προσέγγιση της κατάστασης είναι ένας [00:20:00]εντελώς διαφορετικός πίνακας ζωγραφικής –σχηματικά το λέω– σε σχέση με το να «κουβαλούσες» –εντός εισαγωγικών– στην ανατροφή των παιδιών σου, κάποια έλλειψη, ότι κάτι μας λείπει, ότι δεν είμαστε ολοκληρωμένοι.

Βέβαια, δεν το συζητώ. Σκέψου για το θέμα της συνειδητής επιλογής, ακόμα και τώρα πόσα βίαια επεισόδια ακούμε για οικογενειακή βία–

Κάθε μέρα.

Κάθε μέρα. Και δεν μιλάω, παράδειγμα, για σεξουαλικές κακοποιήσεις μόνο, αλλά βλέπεις και τις ίδιες τις μάνες προς τα παιδιά τους πώς φέρονται. Δεν το συζητάμε. Οπότε δεν ξέρω, για να κάνεις ένα παιδί σίγουρα δεν είναι εύκολο, γιατί κουνιούνται πάρα πολλά πράγματα δικά σου, τα ψυχολογικά σου, τα συναισθηματικά σου, οι ορμόνες, όλα, η κοινωνία, η οικογένεια, τα πάντα. Πόσο μάλλον όταν είσαι αρκετά διαταραγμένος. Δηλαδή, όσο πιο συνειδητή επιλογή γίνεται, σίγουρα έχεις και διαφορετικά πράγματα να δώσεις στα παιδιά, έχεις διαφορετική προσέγγιση. Και παίζει ρόλο η ηλικία βέβαια, δυσκολεύουν άλλα πράγματα, αλλά σε άλλα πράγματα σίγουρα κερδίζουν τα παιδιά. Και τουλάχιστον εγώ προσπαθώ να δώσω... Αυτός ήταν ο σκοπός δηλαδή, ότι να κάνω παιδιά για να προσπαθήσουν για ένα καλύτερο αύριο, για μία καλύτερη κοινωνία. Γιατί αν σκεφτείς τώρα τα παιδιά, παράδειγμα, που ακούς ότι κακοποιούνται και είναι 10-12 χρονών, αυτά τα παιδιά σε λίγα χρόνια θα είναι η κοινωνία που θα ζούμε.

Και ενδεχομένως αν μείνουν εξίσου απροστάτευτα να αναπαράγουν, αν όχι τα ίδια–

Βέβαια, βέβαια.

Αντίστοιχα πράγματα.

Βέβαια.

Είπες πριν ότι βίωσες λιγότερη στήριξη απ' όσο περίμενες. Αυτό σε έκανε να νιώσεις και κάποια –εντός πάλι πολλών εισαγωγικών– «περιθωριοποίηση» λόγω της επιλογής σου; Ότι κάνεις κάτι τόσο εκτός νόρμας το οποίο σου δίνει και μια άλλη πορεία; Ή ήταν απλά ότι δεν ήταν η στήριξη που περίμενες;

Κοίτα, εγώ δεν το βλέπω τόσο ότι είναι εκτός των συνηθισμένων. Μεν είναι, αλλά είναι αυτό που σου ανέφερα, κάθε γυναίκα μπορεί να έχει παιδί από διαφορετικό άντρα και ο άντρας να μην το ξέρει. Οπότε είναι –δεν θα πω το ίδιο, αλλά τελοσπάντων– κάπως κοντά, ρε παιδί μου, αυτά τα πράγματα. Ναι, δεν θεωρώ ότι είναι εκτός νόρμας, θεωρώ όμως ότι κάπου υποσυνείδητα –δεν ξέρω μπορεί να είναι το δικό μου περιβάλλον και μπορεί να μην είναι σαν pattern αυτό σε άλλους–, ότι περιμένουν, ρε παιδί μου, ξέρεις, πού θα τα πάω χάλια, πού θα ζοριστώ, πού θα... Ξέρεις, «πού θα σκοντάψεις», ρε παιδί μου. Οπότε ενώ όλοι, ξέρω γω, θεωρούσαν.... Ή όταν έκανα εξετάσεις θυμάμαι έβλεπα κάποια έγκυο με τον σύζυγό της δίπλα, και πραγματικά τον έσερνε, ρε παιδί μου, δηλαδή του μιλούσε τόσο άσχημα μπροστά σε κόσμο, μπροστά... Και έλεγα: «Ρε φίλε, γιατί τώρα, ξέρω γω; Και εγώ είμαι μόνη μου». Όχι «γιατί είμαι μόνη μου;», αλλά «θα μου άρεσε να έχω έναν άνθρωπο δίπλα μου να τον σέρνω σαν σκυλάκι;». Είναι αυτό που σου έλεγα πριν, θα ήθελα έναν συνοδοιπόρο, να είναι μαζί μου. Ok that's it. Αλλά όχι να τον κάνω ό,τι θέλω. Και ξέρεις, και αυτό έχει να κάνει πάλι με τον τρόπο που μεγαλώνουμε σαν οικογένεια, γιατί ο άντρας θέλει να είναι χρήσιμος, θέλει να τον έχεις ανάγκη, ρε παιδί μου, πώς να σου πω. Οι άντρες ναι μεν μπορεί να λένε, ξέρω γω: «Ναι, μία γυναίκα ανεξάρτητη», αλλά βασικά δεν τη θέλουν τη γυναίκα την ανεξάρτητη. Θέλουν τη γυναίκα που θα τους τρέχει, που θα έχει, ξέρω γω, όλα αυτά τα προβλήματα και τα σχετικά, και θα νιώθουν και αυτοί ότι κάτι κάνουν, ότι φέρνουν το ψωμί στο σπίτι, που λέμε. Εντάξει, είναι διαφορετική η αντιμετώπιση και διαφορετική νοοτροπία. Δεν μεγάλωσα έτσι, δεν μου αρέσει κιόλας αυτό, για να πω την αλήθεια, και σίγουρα ακριβώς επειδή δεν πάμε με το συνηθισμένο, σίγουρα έχω διαφορετικές δυσκολίες να αντιμετωπίσω. Που δεν με χαλάει, για να πω την αλήθεια. Είναι μοναχικός ο δρόμος, αλλά δεν με χαλάει.

Θεωρείς ότι τα ερεθίσματα, τα οποία είχες καθώς μεγάλωνες έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην επιλογή αυτή;

Σίγουρα.

Εννοώ αν βλέπεις στο... Δεν γνωρίζω. Αν μπορείς πλέον να κάνεις μια σύγκριση πώς μεγάλωσες εσύ με το πώς μεγάλωσε ο κολλητός σου ή η κολλητή σου και να δεις μια διαφοροποίηση, ως προς την επιλογή πάντα, έτσι;

Ναι, κοίτα να δεις, οι δικοί μου οι γονείς ήταν παντρεμένοι με διαφορετικούς ανθρώπους και είχαν μία παράνομη σχέση, οπότε–

Απ' τον πολύ έρωτα.

Ναι, ναι, και από τον πολύ έρωτα δημιουργήθηκα εγώ. Μείνανε μαζί 35 χρόνια, ας πούμε, έτσι; Αλλά εγώ όμως δεν το γνώριζα όλο αυτό το πράγμα. Γνώριζα μεν τον βιολογικό μου πατέρα, αλλά εδώ είναι το tricky part, το ότι δεν ήξερα ότι είναι ο βιολογικός μου πατέρας. Οπότε το έμαθα όταν πέθανε. Με μεγάλωσε μεν, ήμουνα μαζί του στο σπίτι, αλλά τον είχα σαν, ξέρεις, την αιώνια σχέση της μαμάς μου, ας πούμε. Οπότε το έμαθα όταν έφυγε από τη ζωή. Οπότε ναι, ένα κομμάτι σχετίζεται με το πώς μεγάλωσα, που ασυνείδητα βασικά ήμουνα με τον πατέρα μου, αλλά δεν ήταν και ο πατέρας μου. Ξέρεις υπήρχε όλο αυτό το μπέρδεμα τελοσπάντων, που γινόταν μπροστά μου. Και νομίζω ότι αυτό παίζει και έναν ρόλο. Όλο αυτό το μπέρδεμα όμως με έφερνε σε μία φάση να επιλέγω μία πιο ανεξάρτητη διαδρομή, αν θέλεις, από τους ανθρώπους, γιατί όλοι στο σπίτι κάναν τις επιλογές τους, οπότε και εγώ κάπως έπρεπε να πορευτώ. Οπότε τα φέρνει έτσι, με τέτοιον τρόπο η ζωή, που πορεύεσαι, ρε παιδί μου, έτσι σε μία μεγαλύτερη ανεξαρτησία, και σίγουρα όσο μεγαλώνεις αυτό εντείνεται, έτσι γίνεται όλο και πιο βαθύ.

Και πιο σκληρό. Όχι, σκληρό, πιο συγκεκριμένο.

Ναι, ναι. Οπότε γι' αυτό σου αναφέρω και τώρα ότι, ναι μεν και εγώ θα ήθελα, ξέρω γω, να κάνω παιδί με τον σύντροφο που είχα, αλλά το παιδί είναι δικό μου, είναι ξεκάθαρο για μένα, δεν θα είχε πάρε-δώσε.

Αντιλαμβάνομαι πλήρως, έτσι όπως περιγράφεις... Δεν ξέρω πώς το βίωσες, ως παρατηρητής το λέω ότι είναι πολύ ωραίο να είσαι το αποτέλεσμα ενός τόσο μεγάλου έρωτα και δεν ξέρω πώς βίωσες το ότι τον γνώρισες σε σχέση με την απώλεια κτλ. κτλ.

Εντάξει, ήταν δύσκολα κομμάτια, αλλά είναι από αυτά, ξέρεις, που... Δεν ξέρω, αρχίζουν και σε σφυρηλατούν γεγονότα της ζωής, ρε παιδί μου. Δηλαδή καθώς μεγαλώνεις δημιουργούνται έτσι σε καταστάσεις που πραγματικά σε καθορίζουν σίγουρα. Γενικά η ζωή μου δεν ήταν εύκολη, δεν ήταν όμως και δύσκολη σε σχέση με κάτι άλλα που ακούω, που δεν ξέρουν τι να κάνουν, που υπήρχαν σεξουαλικές κακοποιήσεις, που υπήρχαν τέτοια πράγματα. Δεν είχα τέτοια πράγματα εγώ. Και με κάποιον τρόπο έμπαινε το σύστημα μου σε ενα mode ότι «το 'χω». Eγώ από μικρή είχα ένα πράγμα, ότι δεν μπορούσε κανείς να μου πει ότι δεν μπορώ να καταφέρω κάτι. Όλα μπορούσα να τα καταφέρω. Μπορεί να χρειαζόμουνα λίγο παραπάνω χρόνο, αλλά ακόμα και τώρα το έχω αυτό το πράγμα. Και θεωρώ ότι είναι –πώς να σου πω;– δέρμα μου πλέον, δεν είναι απλά στοιχείο μου, είναι δέρμα μου αυτό. Οπότε όπως μεγαλώνουμε, ξέρεις, γιατί μπαίνουμε... Κάπως αρχίζεις και βλέπεις τα κομμάτια της κοινωνίας, βλέπεις τώρα πόσο δυνατές συγκρούσεις υπάρχουν παγκοσμίως για να σπάσει αυτό το κομμάτι της πατριαρχίας. Υπάρχουν πάρα πολλές γυναικείες οργανώσεις που λένε για τα δικαιώματα των γυναικών και τα σχετικά. Ναι μεν είναι αυτό ένα πράγμα, το κομμάτι της συντροφικότητας, μην τα μπλέκουμε όμως. Το κομμάτι της συντροφικότητας είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Δεν χρειάζεται δηλαδή να είσαι σε μία σχέση και να σε σαπίζει ο άλλος στο ξύλο, ας πούμε, ή να μην υπάρχεις. Με κάποιο τρόπο πρέπει να υπάρχεις.

Να ικανοποιείς τις ανάγκες σου–

Ακριβώς, ακριβώς.

Σε όλα τα επίπεδα, όποια κι αν είναι αυτά.

Όποια κι αν είναι αυτά. Κι αντίστοιχα αυτό επειδή με ρώτησες και πριν, και ήθελα να το πω, αντίστοιχα υπάρχουν και άντρες που πραγματικά ζουν πολύ δύσκολα. Διάβαζα ένα άρθρο, θυμάμαι, μια φορά και μου είχε κάνει τρομερά μεγάλη εντύπωση αυτό, γιατί ποτέ δεν το είχα δει από την πλευρά του άντρα, έτσι; Που Έλληνες έχουν παντ[00:30:00]ρευτεί ξένες γυναίκες, έχουν κάνει μαζί τους παιδιά, και μια ωραία μέρα φεύγει η σύζυγος χωρίς να το γνωρίζει ο άλλος, έχει πάρει τα παιδιά, έχει πάει στη χώρα της, έχει καταθέσει ασφαλιστικά μέτρα. Οπότε ο άλλος που βρίσκεται τώρα εδώ πέρα, ξαφνικά βρίσκεται χωρίς γυναίκα και παιδιά, δεν ξέρει πού είναι η γυναίκα του. Ξέρω γω, πες ότι είναι στη Σουηδία, μπορεί να πάει στη Σουηδία. Δηλαδή διάβαζα περιπτώσεις που ο άλλος, ξέρω γω, είναι σε μία χώρα και ψάχνει, δεν ξέρει πού είναι η γυναίκα και το παιδί, ψάχνει το παιδί του, ρε παιδί μου. Και υπάρχουν και άλλοι που, ναι, τους έχουν βρει, αλλά ακριβώς επειδή υπάρχουν ασφαλιστικά μέτρα στη χώρα δεν μπορεί να πλησιάσει το παιδί του. Οπότε υπάρχει και η άλλη πλευρά... Δηλαδή, δεν θεωρώ ότι είναι ok να τραβάμε τα άκρα σε καμία περίπτωση. Συν και πλην υπάρχουν παντού και επιλέγεις. Επιλέγεις πώς θα πορευτείς και επιλέγεις και τι θα δώσεις και στα παιδιά σου κιόλας, γιατί αυτή τη στιγμή είναι η έξαρση, ξέρεις, του να πέσει η πατριαρχία και μία καινούργια δομή οικογένειας, ξέρω γω, και τα σχετικά. Σε 20 χρόνια που τα παιδιά μου θα είναι 21-22 χρόνων, ας πούμε, μπορεί να είναι διαφορετικά τα πράγματα, και θα είναι. Δηλαδή απώτερος σκοπός είναι να πάει προς το καλύτερο η κοινωνία, έτσι; Να ζήσουν κάτι διαφορετικό, κάτι καλύτερο από αυτό που ζούμε εμείς. Οπότε δεν ξέρεις πώς θα το αντιμετωπίζουν αυτό το θέμα. Μπορεί να μην τρέχει και τίποτα, αλλά μπορεί και να τρέχει.

Μπορεί και να τρέχει. Αυτό. Ότι σίγουρα θα είναι κάτι διαφορετικό–

Θα είναι.

Ελπίζουμε όλοι να είναι προς το καλύτερο. Σίγουρα δεν θα είναι το ίδιο.

Έτσι.

Αυτή η στασιμότητα δεν συμβαδίζει πολύ με την–

Έτσι.

Κίνηση της ζωής. Και φαντάζομαι φτάνει αυτή η πολύ ωραία στιγμή που μου είπες και νωρίτερα, μου είχες πει και λίγο στο τηλέφωνο, που νιώθεις την ανάγκη να γίνεις μαμά. Ή νιώθεις ότι θες να επιλέξεις να γίνεις μαμά.

Ναι, επιλέγω να γίνω μητέρα, να σου πω την αλήθεια, και το επιλέγω γιατί θεωρώ ότι πλέον είμαι έτοιμη να δώσω πράγματα στα παιδιά μου. Στα παιδιά μάλλον, να το πω καλύτερα, γιατί για κάποιον λόγο και κάπως ήμουνα σίγουρη ότι θα κάνω παιδιά. Γιατί εντάξει, στην εξωσωματική δεν μπορείς να γνωρίζεις από πριν το αποτέλεσμα. Ξεκινάς μία διαδικασία και... Εντάξει, άλλοι κάνουν αρκετές προσπάθειες. Εγώ ήμουν απο τις τυχερές που στα 41 μου πήγε πολύ καλά η πρώτη προσπάθεια, ήθελα δίδυμα παιδιά, έκανα δίδυμα παιδιά, οπότε ναι.

Και πόσο...; Θες να μας δώσεις μία χρονική περιγραφή από τη μέρα της απόφασης, τη διαδικασία εύρεσης σε τράπεζα μέχρι και να κάνεις την εξωσωματική;

Ναι. Καταρχήν καλοκαίρι του '20 αποφάσισα ότι θα προχωρήσω με εξωσωματική, μόνη μου βασικά να κάνω παιδί. Ρώτησα τον γυναικολόγο μου Σεπτέμβριο μετά από διακοπές ποια διαδικασία χρειάζεται να ακολουθήσω και τα σχετικά, μου την εξήγησε. Οκτώβριο ξεκίνησα να κοιτάζω τα προφίλ, Δεκέμβριο είχα καταλήξει. Ιανουάριο ξεκίνησα τις ενέσεις της εξωσωματικής, Φεβρουάριο έκανα την εμβρυομεταφορά –του '21 δηλαδή– και Οκτώβριο του '21 γέννησα. Νομίζω ότι ήμουνα πολύ αποφασισμένη και ότι ήταν... Ήμουνα μέσα σε μία ροή, ξέρεις, ότι τώρα είναι τα πράγματα. Ανέβηκα στο τρένο και έφυγα, κατάλαβες;

Σου είχε δοθεί ο χρόνος σε αυτο το διάστημα που περιέγραψες μόλις, να αγχωθείς, να αμφισβητήσεις την επιλογή σου, να έχεις δεύτερες σκέψεις, να...;

Δεν είχα τίποτα απ' αυτά.

Δεν προέκυψε κάτι τέτοιο.

Όχι, όχι, δεν είχα τίποτα απ' αυτά. Ήμουνα πολύ σίγουρη για την απόφασή μου. Πολύ σίγουρη και για την απόφαση, και για το ότι θα κάνω παιδί. Δηλαδή θυμάμαι κάποια στιγμή κάποιος μου είχε πει: «Πόσες εξωσωματικές σκοπεύεις να κάνεις;» και του είχα–

Κάποιος γιατρός;

Όχι, όχι, κάποιος δικός μου. Και λέω: «Μία και θα κάνω δίδυμα». Και δεν το περίμεναν γιατί, ξέρεις, ήταν το κοινό μυστικό των αλλωνών, που συζητούσαν ότι «σιγά στα 41 και θα κάνει με την πρώτη;», και ξέρω γω και τέτοια. Αλλά το κανα.

Το 'κανες και πέτυχε.

Ναι.

Αυτό που είπες πριν, ότι καταφέρνεις αυτό που θες και –χωρίς να κρίνω τους ανθρώπους– αυτό που είπες, ότι λίγο υποσυνείδητα περιμένουν πού θα λυγίσεις εσύ, πού θα πέσεις έξω ή που θα... Κτλ. κτλ. Το διέψευσες αυτό.

Ναι, ναι. Γιατί μετά ξέρεις, «άντε έγινε αυτό, α ok, δίδυμα, ok. Ναι, πρόσεχε τώρα πόσα κιλά θα πάρεις, ξέρω γω, στην εγκυμοσύνη». Γιατί είχαμε και αυτό. Η μία είχε πάρει 30, λέει, η άλλη 20, κάτι νούμερα παρανοϊκά μου λέγανε. Και πάλι έπεσαν απ' τα σύννεφα γιατί εγώ είχα πάρει μόνο 10 κιλά, οπότε σου λέει: «Τι γίνεται μ' αυτήν εδώ πέρα;». Ναι, αλλά θέλω να σου πω ότι είναι αξιοπερίεργο το πώς σε περιμένουν, πού θα σου την πουν, ρε παιδί μου. Είναι φοβερό αυτό, είναι φοβερό, εντάξει. Απλά να σου πω, αυτό που είχα εγώ όλα αυτά τα χρόνια της ζωής μου, αυτά που έκανα, με αυτά που ασχολιόμουν, αν θες, τα θεωρούσα μία πολύ μεγάλη επένδυση στον εαυτό μου. Θες να είναι η ψυχοθεραπεία, θες να είναι, ξέρω γω, τo Qigong που έκανα, οι ατελείωτες ώρες των προπονήσεων... Όλα αυτά τα πράγματα με κάποιον τρόπο, που οι άλλοι με κοροϊδευαν που τα κανα, από το πού χαλάω τα λεφτά μου, μέχρι το ότι, ξέρω γω, «πόσες ώρες πια θα κάνεις; Δεν κοιτάς να βρεις κάνα γκόμενο, ξέρω γω, που τρέχεις από δω και απο εκεί σε τέτοια;». Οι άλλοι το βλέπαν έτσι, αλλά εγώ όσο ένιωθα καλά, ξέρεις, το σώμα μου και την ψυχολογική μου κατάσταση, προχωρούσα. Και ήταν μία πορεία ζωής. Και θεωρώ ότι αυτό έχει συμβάλει σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό στο να βρίσκομαι αυτή τη στιγμή, ή πριν 2 χρόνια που πήρα την απόφαση για τα παιδιά, που έγινε τόσο άμεσα, τόσο γρήγορα, τόσο αβίαστα, πώς να σου πω; Υπάρχουν και άλλες γυναίκες που είναι μες στο άγχος. Ναι, θα μπορούσα και εγώ... Ξέρω γω; Δεν ξέρω. Γι' αυτό και τώρα όσες υπάρχουν single mother που μου λένε ότι είναι σε φάση εγκυμοσύνης και τα σχετικά, τους λέω: «Τώρα δώσε τα πάντα». Μόνο, ξέρεις, good vibes, δηλαδή τι θα πας να κάνεις; Θα γεννήσεις απο τώρα το έμβρυο με άγχος;

Εσύ, φαντάζομαι, με τη συνειδητότητα της επιλογής σου και τη συνολικότερη οχύρωσή σου σαν άνθρωπος, πώς ζεις, τι θες να πετύχεις κτλ. κτλ., δεν σε άγγιζαν οι κοινωνικές επιτάξεις οι οποίες δημιουργούν άγχος; Όπως είπες πριν, το «πότε θα το κάνεις, με ποιον θα το κάνεις, γιατί δεν το 'χεις κάνει, πώς θα το μεγαλώσεις» κτλ.

Όχι, όχι, όχι. Το μόνο άγχος που, αν θες, το χρησιμοποιούσα και τους έλεγα... Γιατί εντάξει, και εμένα μου λέγαν, ξέρω γω: «Άντε πότε θα κάνεις παιδί;» και «πότε θα κάνεις παιδί;» και τέτοια. Και το μόνο που θυμάμαι που τους έλεγα: «Ξέρεις πόσα λεφτά παίρνω; Είναι δυνατόν να μεγαλώσεις ένα παιδί με αυτά τα λεφτά;». Και κοίτα τώρα πώς τα 'φερε η φάση, την πρώτη μέρα που ξεκίνησα τις ενέσεις της εξωσωματικής έγινε μία πολύ μεγάλη φασαρία με τον έναν partner στην δουλειά που ήμουνα, στην οποία έπαιρνα αρκετά λεφτά, αλλά δούλευα ατελείωτα. Και εκείνη την ημέρα, θυμάμαι ήταν Πέμπτη και γύρισα και είπα στον εαυτό μου: «Κοίτα να δεις -λέω-, τι είναι πιο σημαντικό για σένα; Ή θα κάνεις οικογένεια...». Γιατί είχα ξεκινήσει εκείνη την ημέρα τις ενέσεις εξωσωματικής, και λέω: «Ή θα κάνεις οικογένεια ή θα συνεχίσεις να δουλεύεις εδώ πέρα, που έχεις αρκετά καλά λεφτά, που έχεις αυτό το stability, ό,τι σταθερότητα μπορεί να έχεις τώρα στη σημερινή κοινωνία και εποχή». Και είπα: «Όχι, θα κάνω οικογένεια». Και έτσι τους είπα ότι «κοιτάξτε να δείτε, τουλάχιστον ας το κάνουμε. Δεν έχω βρει άλλη δουλειά, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι να δουλεύουμε, να συνεργαζόμαστε». Οπότε έγινε η απόλυσή μου, πήρα την αποζημίωση και ξαφνικά βρίσκομαι έγκυος με δίδυμα και χωρίς δουλειά, που πάντα έλεγα, ξέρω γω, ότι εδώ πέρα δεν βγάζω καλά λεφτά, πώς θα μεγαλώσω παιδί; Ξαφνικά βρίσκομαι χωρίς να έχω εισόδημα, έτσι; Και να είμαι έγκυος. Οπότε με αυτή την αποζημίωση έβγαλα την εγκυμοσύνη, έβγαλα τη γέννα, έβγαλα κάποιους μήνες στην αρχή με τα παιδιά. Άρχισα μετά και έκανα κάποιες ώρες, έκανα consulting σε μία εταιρία... Οπότε, ξέρεις, πήγαινε έτσι σιγά-σιγά. Μέχρι που είπα ότι «ok, χρειάζεται να βρω μία πιο σταθερή δουλειά». Και έτσι ξεκίνησα να δουλεύω ξανά.

Μπορώ να ρωτήσω τι δουλειά κάνεις; Δεν ξέρω.

Είμαι στο ανθρώπινο δυναμικό εταιρίας, οπότε ασχολούμαι με–

Είσαι στο HR.[00:40:00]

Στο HR, ναι.

Αντιμετώπισες πρόβλημα στην... Το εντάσσω στη μητρότητα που στη σύγχρονη εποχή είναι ενα πολύ στενάχωρο ζητήματα το ότι πολλές γυναίκες ρωτούνται σε ένα βιογραφικό αν έχουν ή αν σκοπεύουν να κάνουν παιδί για να δει η εταιρία πόσο κοστοβόρο θα είναι–

Όχι, και δεν το έχω συναντήσει και πότε για να πω την αλήθεια–

Ποτέ.

Στα τόσα χρόνια που δουλεύω. Από την άλλη, αυτό που έχω να πω είναι ότι δεν μπορούν να καταλάβουν οι άνθρωποι αυτό το θαύμα εύκολα. Δηλαδή, εγώ κοιτάω τα κορίτσια και βλέπω δύο πλασματάκια, ξέρεις, να περπατάνε, και να χασκογελάνε, και να πηγαινοέρχονται. Και όταν έκανα την εμβρυομεταφορά η μία ήταν 10 κύτταρα και η άλλη ήταν 8. Και ξαφνικά βλέπω δύο πλασματάκια τώρα. Θα μου πεις, μετά από τόσο... 13 μήνες έχουν περάσει, που έχω γεννήσει. Δεν είναι πολύ, δεν είναι και λίγο, αλλά πέρασε πάρα πολύ γρήγορα ο καιρός, με πάρα πολλές δυσκολίες, βέβαια. Γιατί εντάξει, όταν γεννάς αντιμετωπίζεις διάφορα. Αλλά, ρε παιδί μου, είναι ένα θαύμα αυτό. Και αυτό, ξέρεις, έχει γίνει η κοινωνία τόσο σκληρή... Τα οικονομικά, τα πολιτικά, οι κακοποιήσεις, όλα αυτά. Δεχόμαστε τόση πολλή βία από παντού που έχουμε ξεχάσει αυτό το θαύμα. Δηλαδή, οι περισσότεροι κάνουμε ένα τσεκ: «Έχουμε κάνει παιδί; Είμαστε σε μία ηλικία, έχουμε κάνει παιδί;». Τσεκ, το τσεκάρουμε. Εγώ δεν είμαι σ' αυτό και γι' αυτό είναι και πιο δύσκολος ο δρόμος, έτσι;

Ένιωσες δέος μπροστά σε αυτό το θαύμα; Πώς ήταν όταν γέννησες, ας πούμε; Πώς...;

Θα σου πω. Καταρχήν... Όταν γέννησα, όταν έκανα την εμβρυομεταφορά, το θυμάμαι δηλαδή, νομίζω ότι είναι από αυτά που θα θυμάμαι πάντα–

Μήπως θα ήθελες να μας πεις –συγγνώμη που σε διακόπτω– τι είναι η εμβρυομεταφορά; Δεν ρωτάω μόνο για να μάθω εγώ, αλλά για να μην υπάρχουν απορίες.

Ναι, λοιπόν στην εξωσωματική αυτό που γίνεται είναι ότι παίρνουν ωάρια από τη γυναίκα. Εφόσον έχει, έτσι; Γιατί υπάρχει και η περίπτωση που μπορεί κάποια γυναίκα να πάει με δότρια, αλλά είναι μία άλλη περίπτωση αυτή. Παίρνουν, λοιπόν, ωάρια απ' τη γυναίκα και σπέρμα από τον άντρα και γίνεται η γονιμοποίηση σε τρυβλίο, που σημαίνει εκτός από το σώμα της γυναίκας, έτσι; Αυτό, λοιπόν, όταν γονιμοποιείται αρχίζει η ένωση, μετά αρχίζει το κύτταρο και διαιρείται. Οπότε μετά από κάποιες μέρες από τη γονιμοποίηση του εμβρύου, στο μεταφέρουν στη μήτρα. Και πώς γίνεται αυτό; Με... Τι να πω, δεν ξέρω πώς λέγεται ο ιατρικός όρος. Πες με ένα σωληνάκι, ας πούμε, εύκαμπτο, που απ' το τρυβλίο το βλέπεις –το βλέπεις, δηλαδή σου κάνουν υπέρηχο και το βλέπεις σε μία οθόνη–, το βλέπεις στο τρυβλίο και μετά το βλέπεις μέσα σου.

Υπέροχο.

Το οποίο αυτό, για να πω την αλήθεια, ήταν από τα πιο συγκινητικά που έχω ζήσει στη ζωή μου. Δηλαδή θυμάμαι ότι έκλαιγα και μετά έλεγα: «Ρε παιδί μου, πού έχω χαλάσει τη ζωή μου τόσα χρόνια; Δηλαδή, κοίτα τι μαγεία είναι αυτό». Αλλά νομίζω πάλι, ξέρεις, ότι αν δεν είχε έρθει η ζωή έτσι, δεν θα μπορούσα να καταλάβω αυτό το μεγαλείο.

Αν σε έσπρωχναν άλλες επιτακτικές τάσεις να το κάνεις θα έλεγες ότι «ουφ, πρόλαβα. Ουφ, δεν έφτασα 45. Ουφ, δεν χώρισα γι' αυτόν τον λόγο». Οπότε όντως...

Ναι, σου λέω, ήμουνα πολύ συνειδητή σε όλη αυτή τη διαδικασία, άλλες γυναίκες δεν το έχουν αυτό. Παρόλο που είναι single mother, δεν βλέπουν αυτή την ομορφιά παράδειγμα, δεν τους είναι ξεκάθαρο ίσως. Από το άγχος τους, από ότιδήποτε. Οπότε αυτό λοιπόν είναι η εμβρυομεταφορά. Οπότε περιμένεις μετά το έμβρυο, πρέπει να γίνει ένα με τη μήτρα, πρέπει να κολλήσει που λέμε, κάπως να αρχίσει να αναπτύσσεται.

Στο νέο του περιβάλλον.

Στο νέο του περιβάλλον. Οπότε γι' αυτό μετά από λίγο καιρό κάνεις κάποιες εξετάσεις αιματολογικές, βλέπεις αν βγει θετική η χοριακή–

Εκεί είναι και η ενδεχόμενη αποτυχία της εξωσωματικής που ανέφερες πριν; Σε αυτό το στάδιο;

Ακριβώς. Υπάρχει περίπτωση, λοιπόν, το περιβάλλον να μην είναι κατάλληλο για το έμβρυο για τον οποιοδήποτε λόγο, οπότε και εκεί πέρα υπάρχουν οι αποτυχίες, ναι.

Και γέννησες... Ας πούμε.

Να σου πω, πριν γεννήσω, επειδή ήμουνα μόνη μου και εντάξει, δεν δούλευα, διάβαζα πολλά βιβλία. Γιατί πάντα έλεγα, ρε παιδί μου: «Δεν έχω καμία σχέση με παιδιά και τώρα θα φέρω δύο παιδιά. Πώς θα μάθω;». Και άρχισα να διαβάζω βιβλία για το πώς, τι και τα σχετικά. Και μετά καθόμουνα και σκεφτόμουνα: «Δεν υπάρχουν άλλες γυναίκες, ξέρεις, που να είναι single mother ή που να θέλουν να κάνουν μόνες τους παιδιά;». Ήμουνα σε κάποια group στο Facebook, να σου πω την αλήθεια, που ήταν international. Και δεν ξέρω, στο εξωτερικό υπάρχει μία πολύ διαφορετική προσέγγιση στο θέμα, που τη συμμερίζομαι σε πολύ μεγάλο βαθμό, για να πω την αλήθεια. Οπότε αποφάσισα... Ξέρεις, έψαχνα πρώτα στην Ελλάδα, υπάρχει; Δεν υπάρχει; Δεν υπήρχε. Και έτσι, ξέρεις, αποφάσισα να ξεκινήσω εγώ αυτή την ομάδα στο Facebook που να σου πω την αλήθεια, ήταν περισσότερο, ξέρεις, για να κάνουμε λίγο networking. Δηλαδή, λέω θα μπορούσε, ρε παιδί μου, αυτή η γυναίκα να... Να μένει κάποια γυναίκα κάτω από το σπίτι μου, στο κάτω στενό, γιατί να μην βρεθούμε; Να πιούμε έναν καφέ. Ξέρω γω, να γεννήσω, να γεννήσει, να γνωριστούν τα παιδιά μας. Οπότε αυτό άρχισε σιγά-σιγά, ξέρεις, να μεγαλώνει. Υπήρχαν διάφοροι που ήταν υποστηρικτές, βρέθηκαν άνθρωποι που έρχονται από το εξωτερικό στην Ελλάδα για να κάνουν εξωσωματική. Και με βρήκαν ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο, γιατί χρησιμοποιούσαν με κάποιον τρόπο τις τράπεζες σπέρματος που έχουμε εδώ πέρα στην Ελλάδα. Ήθελαν να ρωτήσουν σχετικά με κάποια κλινική, με κάποιον γιατρό, ξέρεις, διάφορα πράγματα. Οπότε ξαφνικά είχε αρχίσει και υπήρχε μία πολύ μεγάλη ροή. Βρέθηκα με κάποιες από αυτές όταν ήμουνα έγκυος, πριν γεννήσω δηλαδή. Άλλες ήταν σε διαφορετικές φάσεις, άλλες είχαν γεννήσει πριν πολλά χρόνια, άλλες ήταν στην προσπάθεια, άλλες, ξέρω γω, είχαν μικρά παιδιά, αλλες είχαν... Ξέρεις, μας ένωνε αυτό, ρε παιδί μου, ότι είχαμε πάρει αυτή την απόφαση. Ναι, αρκετές ήταν σ' αυτό που σου ανέφερα πριν, ότι «μεγαλώνω και τι θα κάνω; Δεν έχει έρθει κάποιος στη ζωή μου για να μπορέσω να κάνω παιδί μαζί του». Που είναι ok, δηλαδή ο καθένας, ξέρεις, κάνει παιδί για διαφορετικό λόγο, δεν περίμενα ότι θα έχουμε την ίδια νοοτροπία, ας πούμε.

Ίσως να μην είναι και απαραίτητο.

Δεν είναι, δεν είναι, δεν είναι.

Έχω δύο ερωτήσεις. Για σένα, σαν Παυλίνα, συνολικά σαν Παυλίνα, κάθε single mother είναι single mother by choice;

Όχι.

Εννοώ ότι εσύ αυτό που κάνεις είναι πάρα πολύ συνειδητό, σε κάποιους άλλους ανθρώπους ενδεχομένως να έτυχε, είτε με έναν χωρισμό, έναν θάνατο, με έναν άγνωστο πατέρα. Στο Single Mother By Choice που κάνεις –και θέλω να μου πεις, θα σε ρωτήσω κι άλλα γι' αυτό– υπάρχουν άνθρωποι που τους έχουν συμβεί όλα αυτά, ας πούμε;

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχει αναγνωρίσει ο σύντροφος το παιδί, ας πούμε, την έκανε κάποια στιγμή. Υπάρχει κάποια που είναι χωρισμένη, δεν παντρεύτηκε ποτέ, δεν αναγνωρίστηκε το παιδί, ναι μεν έχει κρατήσει μία επαφή με τον σύντροφο, τον πατέρα του παιδιού, αλλά δεν. Εγώ να σου πω την αλήθεια θα ήθελα να το διευρύνω, γιατί υπάρχει το by choice και υπάρχει και το by chance, για να πω την αλήθεια. Στο by chance υπάρχει ένα πολύ μεγαλύτερο εύρος, δηλαδή που μπορεί να είναι από τις χήρες, τις διαζευγμένες...

Εγκατάλειψη ενδεχομένως.

Εγκατάλειψη, ανήλικες που ξαφνικά μείναν έγκυες και τι θα κάνουν; Πώς θα το κάνουν; Τι...; Υπάρχει πολύ μεγάλο εύρος λοιπόν στο by chance–

Κάποια άσχημα σενάρια που είναι–

Ακριβώς, βιασμοί... Ναι, βέβαια, βέβαια. Υπάρχει, λοιπόν, μία πολύ μεγάλη γκάμα και νομίζω ότι είναι περιστατικά τα οποία υπάρχουν. Επίσης υπάρχουν... Στο by choice να πω ότι υπάρχουν και γυναίκες που έχουν υιοθετήσει παιδιά, έτσι; Δεν είναι μόνο ότι ντε και καλά είμαστε μάνες μόνο επειδή γεννάμε. Έχουν υιοθετήσει κιόλας παιδιά, οπότε και αυτές είναι single mothers by choice. Ντάξει.

Να σου κάνω και μια ερώτηση για να κλείσω το πίσω κεφάλαιο. Απο ό,τι καταλαβαίνω –και μπορείς να με διορθώσεις σε οτιδήποτε– το single mother by choice έχει να κάνει με σένα και όχι με κάποια αντίθεσ[00:50:00]η ή κάποια αντιπάθεια είτε στο άλλο φύλο είτε στο ίδιο φύλο με σένα, αλλά στο να μεγαλώσεις το παιδί.

Όχι, σε καμία περίπτωση. Ίσα-ίσα που σου είπα, το κομμάτι της συντροφικότητας μπορεί... Να σου πω. Αν, παράδειγμα, είχα μεγαλώσει σε ένα σπίτι που πραγματικά οι γονείς μου ήταν τόσο αγαπημένοι και ερωτευμένοι και ήμουνα όντως παιδί ενός μεγάλου έρωτα, αλλά ήξερα όλη τη φάση από την αρχή πχ. και ήμουνα μέσα σε όλα, ναι, μπορεί... Προφανώς η ζωή μου να ήταν κάπως διαφορετική. Αλλά πηγαίνεις, ξέρεις, με τα παιδιά που σου μοιράζει η ζωή. Με τα χαρτιά. Τι είπα; «Με τα παιδιά»; Ναι, ναι, εντάξει, με τα χαρτιά. Με τα χαρτιά που σου μοιράζει η ζωή. Οπότε, ξέρεις, ναι ok, ιδανικά ναι. Αλλά και σε έναν ιδεατό κόσμο, ξέρω γω, πόσες σχέσεις είναι ok; Πόσοι γάμοι είναι ok; Δηλαδή είναι πολύ debatable αυτό.

Όχι, το καταλαβαίνω και σε ρωτάω γιατί είναι το εύκολο πράγμα κάποιος ο οποίος δεν καταλαβαίνει αυτό που κάνεις, δεν τον συμφέρει αυτό που κάνεις, γιατί μπορεί να χάσει τη βολή, την εξουσία ή οτιδήποτε μπορεί να έχει σε μία τέτοια σχέση με αλληλοεξαρτήσεις. Δηλαδή ένα παιδί, ας πούμε, πλέον σε μια πυρηνική οικογένεια –όπως λέγαμε πριν– είναι μέρος ενός συστήματος οικογενειακού.

Και το μέσο διαμάχης, το μέσο που χρησιμοποιείται από τη μία πλευρά είτε από την άλλη πλευρά και τα σχετικά. Οπότε ναι, ένα μεγάλο κομμάτι, λοιπόν, αφορά και αυτό, σχετίζεται και με αυτό που έλεγα στην αρχή, με το κομμάτι της οικογένειας με την οποία έχουμε μεγαλώσει. Δηλαδή, όταν ο άντρας έχει ή νιώθει ότι εξουσιάζει τη γυναίκα στα πάντα, και ακόμα και στο παιδί –βλέπουμε κιόλας τώρα το τι συμβαίνει μέσα στις οικογένειες, έτσι;– αυτό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο και στην απόφαση μιας γυναίκας, καθώς εξελίσσονται τα πράγματα και πάμε σε μία, αν θέλεις –εντός εισαγωγικών–, τύπου «εξέγερση» και αυτονομία των γυναικών. Αλλά το θέμα είναι ότι λίγο έχουμε χαθεί γιατί θέλουμε ισοτιμία, η αλήθεια είναι, ή αυτό τουλάχιστον πιστεύω εγώ. Δεν σχετίζεται τόσο με την ισότητα, αυτή νομίζω ότι είναι η διαφορά. Οπότε εκεί πέρα λίγο έχουμε μπερδέψει τους ορισμούς. Και ακριβώς επειδή παίζονται συνεχώς παιχνίδια εξουσίας για το ποιος θα εξουσιάσει ποιον, εγώ δεν το θέλω, ρε παιδί μου, αυτό, δεν το θέλω. Αν ήταν η κοινωνία λίγο διαφορετική, ενδεχομένως ναι. Αλλά βλέπεις και τώρα, δηλαδή εγώ παντού κοιτάω γύρω μου και δεν βλέπω οικογένειες ευτυχισμένες, ας πούμε. Δεν ξέρω, μπορεί να είναι πάλι όμως –το λέω–, μπορεί να είναι το δικό μου περιβάλλον.

Εγώ θέλω να πιστεύω ότι υπάρχουν και ευτυχισμένες–

Καλά και εγώ θέλω να το πιστεύω.

Σε όποια μορφή, ότι υπάρχουν ευτυχισμένοι άνθρωποι και ευτυχισμένα παιδιά. Βέβαια, όντως ζούμε σε μια εποχή–

Αρκετά δύσκολη.

Σκοτεινή και αρκετά δύσκολη, οπότε ασχέτως με το τι θέλουμε να βλέπουμε, αυτό που λες ομολογουμένως υπάρχει γύρω μας. Στο single mother by choice –κι αυτή είναι η τελευταία ερώτηση και μετά θέλω να πάω στο Single Mother By Choice εντελώς– τίθεται ως κατάλοιπο του παλιού που πρέπει να αλλάξει ή ως της μετάπλασης του νέου αυτό το οποίο –θα ακουστεί συντηρητικά– και ακούγεται σε συντηρητικούς κύκλους ως πρότυπο; Υπάρχουν γυναίκες οι οποίες έχουν αυτή την ανησυχία περί έλλειψης κάποιου πατρικού πρότυπου ή όχι;

Σίγουρα υπάρχει αυτό, αλλά νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο αντιμετωπίζεται, παράδειγμα, όπως θα αντιμετωπιζόταν αν κάποια έχανε τον άντρα της ή την άφηνε. Αντίστοιχα, αν πέθαινε μία μάνα ή άφηνε τον σύζυγό της με τα παιδιά, αντίστοιχα θα υπήρχε δηλαδή η έλλειψη μητρότητας, έτσι, αυτού του προτύπου. Οπότε θεωρώ ότι είναι αυτό, δεν νομίζω ότι το πρόβλημα έγκειται σε αυτό, έγκειται στο ότι η κοινωνία φοράει τόσο πολύ παρωπίδες, όπως σου ανέφερα, σε σχέση με το ότι δεν υπάρχει πατέρας. Όχι δεν υπάρχει, δεν υφίσταται στα χαρτιά. Οπότε είναι μεγάλο πράγμα όταν έχεις, ξέρω γω, διαφορετικά έγγραφα για το παιδί σου, η μία υπηρεσία βάζει παύλα, η άλλη βάζει κενό, η άλλη βάζει «αγνώστου», η άλλη βάζει «Χ», ξέρω γω τι, γιατί κάτι πρέπει, το πατρώνυμο είναι υποχρεωτικό, ας πούμε. Είναι πολύ άσχημο να μπαίνεις σε μία δημόσια υπηρεσία και να σε ρωτάνε για το πατρώνυμο και να τους λες: «Δεν υπάρχει πατέρας». Χαρακτηριστικά μου είχε πει μία κυρία: «Ό,τι και να έχει γίνει μεταξύ σας, είναι ο πατέρας του παιδιού σας». «Όχι, δεν υπάρχει, δεν...». Γιατί και αυτό είναι το θέμα θεωρώ, ότι γιατί να πρέπει να μπω στη διαδικασία να εξηγήσω στον καθένα, στον κάθε τυχάρπαστο, σε μία δημόσια υπηρεσία ή σε μια ιδιωτική υπηρεσία αυτό το πράγμα; Γιατί να πρέπει να με κοιτάνε; Παράδειγμα, κοιτούσα για βρεφικούς σταθμούς και η ερώτηση που τους έκανα για να δω πώς θα αντιδρούσαν, ας πούμε, είναι ότι «όπως υπάρχει η γιορτή της μητέρας, αντίστοιχα τα τελευταία χρόνια γιορτάζεται η γιορτή του πατέρα. Τα δικά μου παιδιά λοιπόν, δεν έχουν πατέρα. Αν έρθει, λοιπόν, στον δικό σας τον παιδικό σταθμό το παιδί μου έτσι, τι κάνουνε εκείνη την ημέρα; Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να το αντιμετωπίσετε; Τι θα φτιάξουν; Θα φτιάξουν μία κάρτα για τη γιορτή του πατέρα που δεν έχουν πατέρα;». Οπότε οι περισσότεροι δεν ξέρουν πώς να το αντιμετωπίσουν, και αυτό έγκειται –το ξαναλέω– στο κομμάτι της πατριαρχικής οικογένειας, αυτού του προτύπου δηλαδή που μεγαλώνουμε. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε ότι είναι διαφορετικά. Είναι βέβαιο και ότι υπάρχουν και πιο ριζωμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις, ξέρω 'γω, που ok, ο καθένας ακολουθεί αυτό που πιστεύει.

Ναι, και το επιβάλλει.

Ακριβώς.

Δυστυχώς. Σε αυτό το οποίο μου είπες, αναφέρθηκες τελευταία, με τις δημόσιες υπηρεσίες ή με οποιονδήποτε θα εμπλακεί και είναι όχι απλά τρίτος, είναι περαστικός, υπάρχει κάποιο πλαίσιο νομικό, κάποια...; Όχι διάταξη...

Για τι πράγμα;

Για το ότι δεν έχουν τα παιδιά σου, τα δύο σου κοριτσάκια, δεν έχουν πατρώνυμο.

Υπάρχει–

Αυτό είναι... Υπάρχει κάτι το οποίο να μπορεί να σε εντάξει εκεί και να έχεις όλα τα νομικά δικαιώματα που έχει οποιοσδήποτε που έχει παιδιά ή πας ψάχνοντας, όπως είπες, ο ένας βάζει παύλα, ο άλλος βάζει «Χ», ο άλλος βάζει...;

Όχι, όχι, στις δημόσιες υπηρεσίες καταρχήν υπάρχει αυτό το αλαλούμ με την κάθε κυρία η οποία έχει άποψη, και τον κάθε κύριο φυσικά που έχει άποψη γι' αυτό το θέμα. Αν θυμάμαι καλά, υπάρχει κάποιος νόμος που σου δίνει τη δυνατότητα, αν θέλεις να βάλεις, να προσθέσεις ένα πατρώνυμο, και σου λέει κάποια στιγμή ο νόμος ότι ακριβώς γι' αυτό τον λόγο, για να μην αντιμετωπίζεις τέτοια θέματα. Αλλά βασικά τι; Να βάλεις ένα όνομα τυχαίο για πατρώνυμο, ενός ανθρώπου που δεν υπάρχει; Τι να πω; Τα παιδιά μου είναι του Γιώργου, ξέρω γω, ενώ δεν υπάρχει Γιώργος; Το θεωρώ βλακώδες. Εγώ δεν θα το έκανα, αλλά ok, μπορεί κάποιος, ξέρω γω, προκειμένου να αποφύγει όλη αυτή τη διαδικασία του θα βάλω παύλα, θα βάλω «Χ», θα είναι κενό, δεν παίρνει, ξέρω γω... Γιατί τώρα εντάξει, τα έχουν κάνει ηλεκτρονικά κιόλας στις δημόσιες υπηρεσίες, αλλά άμα δεν βάλεις πατρώνυμο δεν τη δέχεται την αίτησή σου, ας πούμε. Ok, ξέρεις. Οπότε κάποιος που μπορεί να θέλει να τα αποφύγει όλα αυτά μπορεί να βάλει κάτι. Εγώ προσωπικά δεν θα το έκανα, δεν συμφωνώ. Και είμαι και της άποψης κιόλας ότι τα παιδιά χρειάζονται να ξέρουν την αλήθεια, γιατί είναι η αλήθεια τους, είναι η ζωή τους. Εγώ προσωπικά –και θεωρώ ότι και οι άλλες– δεν νομίζω ότι... Πώς να σου πω; Δεν έχω να κρύψω κάτι. Δηλαδή είναι μία απόφαση που έχω πάρει πολύ συνειδητή και δεν έχω να την κρύψω. Δεν θεωρώ ότι έχω κάνει, ξέρεις, κάτι.. Τι να πω; Ξέρεις, που μου λένε: «Μπράβο!», ξέρω γω, και τέτοια, εγώ δεν το νιώθω αυτό το πράγμα. Περισσότερο θα έλεγα ότι προτιμώ να γίνουμε μία ομάδα σ' αυτό ώστε να μπορέσουμε να έχουμε, παράδειγμα, τα δικαιώματα των τριτέκνων. Μπορεί να μπορέσουμε να έχουμε, παράδειγμα, κάποιες εκπτώσεις, μπορεί να μπορέσουμε να έχουμε... Πχ. να δέχονται τα παιδιά μας σ' ένα σχολείο πιο κοντά στο σπίτι μας, α[01:00:00]κριβώς επειδή είμαστε single mothers. Μην ξεχνάμε κιόλας ότι οικονομικά είναι τόσο δύσκολα στην κοινωνία που ζούμε και στην εποχή που ζούμε, αν, σκέψου, ένα ζευγάρι που μπαίνουν δύο μισθοί μέσα, δεν τους φτάνει, δυσκολεύονται, πόσο μάλλον μία γυναίκα. Πόσο μάλλον ο εργοδότης που μπορεί να μην το καταλαβαίνει αυτό, που να είναι πιο σκληροί, ας πούμε... Πώς να σου πω; Δεν είναι εύκολο. Και επειδή γενικότερα μιλάμε και για το δημογραφικό, και πόσα πολλά προβλήματα έχουμε, και δεν γεννάει ο κόσμος και τα σχετικά, πώς να γεννήσεις; Πώς να ζήσεις παιδιά;

Όχι, είναι πολύ ριψοκίνδυνο στις μέρες μας, με βάση τα κριτήρια που–

Ναι. Και πόσα λεφτά πρέπει να βγάζεις; Ακόμα και ένα παιδί να 'χεις, θα δουλεύεις, κάποιος πρέπει να στο κρατάει. Άμα δεν έχεις συγγενείς πώς θα γίνει;

Ή αν δεν έχεις τα λεφτά κάποιος να–

Ναι, ναι. Μπορεί άλλοι να πούνε ότι... Είχε βγει ένα πρόγραμμα το οποίο ήτανε πιλοτικό –δεν ξέρω τώρα σε τι φάση είναι–, η «νταντά της γειτονιάς». Ή, ξέρω 'γω, είχα πάρει από διάφορα site, αρκετά γνωστά, για να κοιτάξω για γυναίκες ή για κάποια γυναίκα, ξέρω γω, για τα παιδιά, οι οποίες οι περισσότερες ήταν άνεργες, δεν θέλαν να χαλάσουν τη βολή τους. Μου λέγανε ότι «κοίτα να δεις, εγώ μπορώ αυτό, δεν μπορώ εκείνο». Οk, ξέρεις. Με κάποιον τρόπο χρειάζεται να βρεις έναν άνθρωπο να κρατάει τα παιδιά σου όσο εσύ θα δουλεύεις.

Το οποίο είναι και κάτι που ενδεχομένως να μην συμβαίνει μόνο σε μονογονεϊκές οικογένειες, σε single mothers by choice ή όχι. Αλλά κι εγώ μεγαλώνοντας υπήρξανε κάποια έτη όπου έπρεπε να–

Βέβαια.

Γιατί και οι δύο έπρεπε 08:00 η ώρα το πρωί μέχρι τις 14:00-15:00-16:00 να 'ναι στη δουλειά τους.

Βέβαια. Σκέψου, λοιπόν, ότι στο ζευγάρι υπάρχει εναλλακτική, «θα τα πας εσύ στο σχολείο ή θα τα πάω εγώ», ας πούμε. Στον μονογονέα τι υπάρχει;

Είναι το 100%... Όχι της ευθύνης της, της–

Όλων των διαδικαστικών, το operational που λέμε, ρε παιδί μου.

Ναι, ναι, τελείως, αυτό ήθελα να πω. Γι' αυτό σε ρώτησα αν υπάρχει ή αν θες να χρησιμοποιήσεις –ή καλύτερα να πω, θέλετε να χρησιμοποιήσετε– το Single Mother By Choice ως μοχλό άσκησης πίεσης σε όσους νομοθετούν και βλέπουν ποια κομμάτια της κοινωνίας χρειάζονται όντως στήριξη και βοήθεια, γιατί εκ των πραγμάτων είναι πολλά στα χέρια τους.

Θα σου πω. Αντικειμενικά δεν πιστεύω... Μάλλον να το πω αλλιώς. Από αυτά που φαίνονται έτσι όπως εξελίσσεται η κοινωνία, δεν δίνουν βάση, δεν δίνουν το focus βασικά, δεν δίνουν τη δύναμη στις γυναίκες για κάτι τέτοιο, για να κάνουν μόνες τους παιδιά, παράδειγμα. Το δίνουν στη διαφορετικότητα της οικογένειας. Δηλαδή θα δεις, παράδειγμα, μία πολύ μεγάλη είτε διαφήμηση, είτε άρθρα, είτε πάρα πολλά πράγματα, βιβλία, για ομόφυλα ζευγάρια πχ. Δεν θα δεις για single mothers by choice.

Όχι.

Ναι. Δηλαδή σκεφτόμουνα... Και στο λέω αυτό γιατί κάποια στιγμή σκεφτόμουνα να βρω ένα βιβλίο παιδικό για το πώς θα δώσεις, ρε παιδί μου, στα παιδιά τι είναι μία... Για τις διαφορετικές οικογένειες. Θα τους πεις ότι υπάρχει η μαμά, ο μπαμπάς και τα παιδιά, ας πούμε. Οι παππούδες, μαμά, μπαμπάς και παιδιά. Βλέπεις ότι δεν υπάρχει single mothers by choice. Υπάρχουν δυο άντρες, υπάρχουν δυο γυναίκες, υπάρχουν στα βιβλία αυτά, αλλά δεν υπάρχει μόνη της γυναίκα.

Όχι. Μόνο στην κατάσταση –δηλαδή συμφωνώ, γι' αυτό το λέω– που αναφερθήκαμε νωρίτερα, που είναι single mother, αλλά δεν θα ήθελε.

Ναι.

Δηλαδή, νιώθει... Ή έχασε τον σύζυγό ή... Δεν ήταν by choice.

Ναι, και θα σου πω κάτι, είναι κάτι το οποίο συζητούσα σήμερα με ένα συνάδελφό μου. Οι άνθρωποι γενικά –είναι η κοινωνία έτσι–, έχουν γίνει οι χαρακτήρες τέτοιοι, δεν λένε, ρε παιδί μου, το καλό. Δηλαδή ενώ μπορεί να το βλέπουν, δεν θα το πουν. Θα έχουν να σου κάνουν, ξέρεις, να σου υποδείξουν το στραβό που κάνεις, το λάθος. Κατ' αυτούς, έτσι; Όχι–

Δεν υπάρχει οικουμενικός–

Ακριβώς, ακριβώς.

Κριτής που να–

Ακριβώς, ακριβώς. Οπότε λοιπόν, θα έχουν να πουν γι' αυτό, δεν θα έχουν να πουν το καλό και να το εννοούν χωρίς να υπάρχει από πίσω, ρε παιδί μου, ένα άλλο προσωπείο. Και αυτό είναι πολύ άσχημο γιατί δεν καταλαβαίνουν οι άνθρωποι ότι όταν είμαστε ενωμένοι πετυχαίνουμε περισσότερα πράγματα, όχι ένας-ένας. Και γι' αυτό κιόλας τους βλέπεις ότι έχουν φτιάξει την κοινωνία και χειραγωγούν τις μάζες, τον όχλο. Θες τα αθλητικά, θες τα πολιτικά, κάπου θα σε πιάσουν.

Single Mothers By Choice group στο Facebook αυτή τη στιγμή και ΑΜΚΕ. Δεν ξέρω αν την έχεις κάνει ή αν σκοπεύεις να την κάνεις.

Όχι, είμαι στο να την κάνω, ψάχνω τώρα για να βρω για λογότυπα, ξέρεις και τέτοια πράγματα, να αρχίσω να το φτιάχνω.

Πέρα απο το raise awareness το οποίο φαντάζομαι ότι είναι, εντάξει, το... Με τη μία γίνεται. Πώς λειτουργεί; Τι στόχους έχεις, έχετε; Δεν ξέρω αν... Δηλαδή, αν το Single Mother By Choice είναι το παιδί σου, ας πούμε, πώς θες να το μεγαλώσεις; Πώς οραματίζεσαι να είναι σε 5 χρόνια, ας πούμε; Τι θέλεις να κάνει; Τι θες να του μάθεις να κάνει;

Κάτι σημαντικό –το ξαναλέω– είναι η δικτύωση με τις άλλες γυναίκες που είναι σε μία ίδια φάση, αντίστοιχη, είτε είναι διαζευγμένες ή χήρες, είτε είναι... Εντάξει, υπάρχουν διαφορές σίγουρα. Και υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά το να είσαι αγνώστου πατρός, με περισσότερο focus στο αγνώστου πατρός ή στην εξωσωματική γονιμοποίηση ή με δότη. Νομίζω ότι το πρώτο θα ήταν αυτό. Από κει και πέρα το να μεγαλώνεις παιδιά ως single mother σχετίζεται πάρα πολύ με ένα κομμάτι το τι θες να τους δώσεις, το πώς θες να τα μεγαλώσεις. Αυτό που ανέφερα πριν για το κόστος το οικονομικό. Αν δεν έχεις λεφτά, δεν ξέρω πώς μπορείς να κάνεις παιδιά. Θα σου δώσω ένα παράδειγμα από το να πηγαίνεις σε έναν παιδότοπο, που έχω πάει 2 φορές και έχω φρίξει. Παιδάκια ουρλιάζουν μέσα στην πλαστικούρα, γονείς από δω, κάνουν... Δηλαδή τρελάθηκα, τρελάθηκα. Έφρηξα. Οπότε λέω: «Ρε φίλε, δεν γίνεται -λέω-, θα πρέπει να μπορούμε να κάνουμε μία δραστηριότητα που να είμαστε και οι τρεις καλά, και εγώ, και τα κορίτσια. Γιατί πρέπει να είμαι ή εγώ ή τα κορίτσια καλά;». Κάνουμε κάτι για να το κάνουμε μαζί και να περνάμε και οι τρεις μαζί, αυτό θεωρώ ότι είναι το πιο σημαντικό. Οπότε ναι, τις έχω ξεκινήσει δραστηριότητες που... Δεν θα πάω στον παιδότοπο που πάνε οι περισσότεροι, παράδειγμα, έτσι; Ή που μου λένε να πάμε και δεν πάω. Πάμε όμως στο δάσος και κάνουμε δηλαδή, ξέρεις, πιο οργανωμένες δραστηριότητες στο δάσος, οπότε τις βλέπεις τις δικές μου σκαρφαλώνουν δέντρα, παίζουν με τα φύλλα, με τις πετρούλες, με το ρυάκι, με τα βελανίδια. Υπάρχει μία πολύ διαφορετική προσέγγιση λοιπόν. Οπότε ένα άλλο κομμάτι σχετίζεται –της ΑΜΚΕ θέλω να πω–, θεωρώ ότι μπορούμε να το κάνουμε να σχετίζεται με την καλύτερη εκπαίδευση, αν θέλεις, των παιδιών, δημιουργώντας καλύτερα ερεθίσματα. Πιο ποιοτικά ερεθίσματα για την ανάπτυξή τους. Θα θέλουν οι μανάδες; Δεν το ξέρω. Εγώ λέω ό,τι θέλω εγώ, για να πω την αλήθεια. Ένας αυτοσκοπός είναι αυτός. Όποιος θέλει ακολουθεί, όποιος δεν θέλει, οk. Δεν έχουμε να χωρίσουμε και τίποτα. Οπότε το άλλο είναι αυτό. Και ένα τρίτο και πολύ μεγάλο κομμάτι σχετίζεται με την ίδια τη μάνα, η οποία... Αν εγώ έκανα όλα αυτά τα χρόνια όλα αυτά τα πράγματα που σου έλεγα ότι επένδυσα, θεωρώ ότι επένδυσα στον εαυτό μου, οι άλλες γυναίκες δεν το έχουν κάνει αυτό το πράγμα. Και με κάποιον τρόπο βγαίνει προς τα παιδιά. Βγαίνει από την εγκυμοσύνη. Βγαίνει από τον τρόπο που μιλάνε, βγαίνει από τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις. Θα μου πεις, είσαι τέλεια; Σε καμία περίπτωση, έτσι; Σε καμία περίπτωση. Και δεν νομίζω ότι υπάρχει ο τέλειος. Είμαστε σε μία φάση όλοι ανάπτυξης, βελτίωσης, με πισωγυρίσματα, με δυσκολίες, με στραβοπατήματα, όλοι μαθαίνουμε. Όπως εγώ, έτσι και τα παιδιά μου. Απλά αυτό που λέω είναι ότι αυτή τη στιγμή, με τα δεδομένα που έχω, κάνω το καλύτερο που μπορώ και είμαι οk εγώ μ' αυτό. Άλ[01:10:00]λοι μπορεί, ξέρω γω, να μου λένε: «Πού τρέχεις στο δάσος; Πού τις πας baby-swimming; Πού...;». Ξέρω γω, πάμε κάθε Σάββατο λαϊκή με τα κορίτσια. Έχουμε γίνει μασκότ της λαϊκής, μας γνωρίζουν όλοι. Ναι αλλά, ξέρεις, όταν δεν έχεις πού να τα αφήσεις όμως, θα τα πάρεις μαζί σου. Τι θα τα κάνεις; Θα τα αφήσεις στο σπίτι και θα τα κλειδώσεις κιόλας; Θα πεις: «Γεια, φεύγω, πάω στη λαϊκή και γυρνάω»; Θέλω να πω όμως ότι έτσι, με αυτόν τον τρόπο, τις εντάσσεις σε μια πραγματική ζωή.

Χωρίς να τους στερείς την παιδικότητα ή κάποια πράγματα.

Όχι, όχι, όχι.

Θα κάνω μια ερώτηση γιατί έχει προκύψει απ' αυτά που λες και μετά θέλω να σε ρωτήσω για το βιβλίο, έχω ερώτηση σχετικά μ' αυτό, αλλά... Διάφορα απ' αυτά που περιγράφεις αντιλαμβάνομαι ότι είναι λειτουργίες σε όλες τις μορφές οικογενειών. Και υπάρχουν –θέλω να πιστεύω– άνθρωποι, όποια μορφή οικογένειας και να 'χουν δημιουργήσει, οι οποίοι δεν θα επιλέξουν τον παιδότοπο, θα επιλέξουν να κάνουν αυτό που λες ή θα επιλέξουν να πάνε σε μια ομάδα ανθρώπων που παίρνουν παιδιά και κάνουν εκδρομές, ας πούμε. Στο μελλοντικό Single Mother By Choice –όχι, υπάρχει ήδη, αλλά καταλαβαίνεις τι εννοώ– θες να είναι ευπρόσδεκτοι–

Βέβαια.

Όλοι ή θες να είναι ευπρόσδεκτες οι single mothers;

Όχι–

Ρωτάω–

Όχι, όλοι είναι ευπρόσδεκτοι–

Όλοι όσοι καταλαβαίνουν πρώτα.

Καλά, όλοι όσοι καταλαβαίνουν, όσοι δεν καταλαβαίνουν δεν πρόκειται να μπουν σε μια τέτοια διαδικασία. Εννοείται ότι όλοι είναι ευπρόσδεκτοι, είναι αυτό που σου είπα. Βέβαια, υποστηρίζω μία μη κυβερνητική οργάνωση. Δεν σημαίνει ότι θα τρέχω στην Αφρική να φτιάχνω σπίτια και τέτοια, νοσοκομεία, ούτε ότι θα τρέχω στα δάση με τις αρκούδες και τους λύκους, ούτε ότι... Πώς να σου πω; Είναι υποστηρικτές. Και τα παιδιά δεν έχουν κάτι διαφορετικό. Δηλαδή ο σκοπός είναι να δείξεις ότι είσαι μέλος μιας κοινωνίας με πολλές διαφορετικές τύπου οικογένειες που υπάρχουν.

Και χωρίς ανισσότητες.

Και χωρίς ανισσότητες ακριβώς, οπότε εννοείται. Απλά ο απώτερος σκοπός είναι κάπως, με κάποιον τρόπο να είναι τόσο ισχυρές συναισθηματικά, ώστε όταν κάποιο άλλο παιδάκι από μία τετραμελή οικογένεια, ας πούμε –έτσι;–, που θα υπάρχει μαμά, μπαμπάς, ξέρω γω, και παιδιά, να μπορεί να γυρίσει και να τους πει κάτι τώρα επειδή δεν υπάρχει πατέρας. Δηλαδή πας να τους προστατεύσεις σ' αυτό το κομμάτι, ότι υπάρχουν και αυτά τα παιδιά, που είμαστε η δική μας οικογένεια και υπάρχουν και άλλων ειδών οικογένειες. Όταν τους το βάζεις έτσι δεν νιώθουν τη διαφορετικότητα –πώς να σου πω–, δεν νιώθουν μειονεκτικά. Είμαστε έτσι.

Έτσι είναι. Μου δίνεις και τέλεια... Με συγχωρείς που σε διακόπτω–

Ναι, ναι.

Απλά σε διακόπτω–

Όχι, όχι, λέγε.

Επειδή σκέφτομαι την πάσα –τον ποδοσφαιρικό όρο– για την επόμενη ερώτηση που θέλω να σου κάνω, που είχε να κάνει... Το ανέφερες και πριν νομίζω, μου το είχες πει στην επικοινωνία μας στο τηλέφωνο. Για το βιβλίο. Και ήθελα να μου πεις και για το βιβλίο, και να ρωτήσω προτού μου πεις, για να μην σε ρωτάω συνέχεια, αν χαίρεσαι δημιουργικά και σαν μαμά, όχι μόνο για τα δικά σου τα κορίτσια, γενικά που έχεις την ευκαιρία και τη δυνατότητα να δημιουργήσεις νέες όμορφες αφηγήσεις που να εξηγούν στα παιδιά αυτό που μόλις είπες, να τους δίνουν πραγματάκια να κρατάνε στα χέρια τους και να μπορούν να δώσουν σε άλλα παιδάκια σε περίπτωση κάποιας σκληρής παιδικότητας. Καταλαβαίνεις τι λέω.

Ναι, ναι.

Τα παιδιά έχουν αυτή την ειλικρίνεια που μπορούν να πούνε κάτι που στην ενήλικη ζωή, λες–

Ναι, είναι αφοπλιστική η ειλικρίνειά τους.

Δεν το λέω για καλό ούτε για κακό, ότι απλά υπάρχει.

Ναι, ναι.

Νιώθεις αυτή τη χαρά; Θες να το κάνεις; Πες και για το βιβλίο, γιατί–

Ναι, θα σου πω. Όπως σου είπα, έψαχνα κάποια στιγμή για βιβλίο για τα παιδιά. Πώς θα τους πεις, ξέρεις, για τις διαφορετικές οικογένειες; Πώς θα τους κάνεις... Πώς θα αρχίσεις να τους προσδιορίζεις τι είναι ο δότης; Πώς θα το καταλάβει αυτό ένα παιδικό μυαλουδάκι; Και δεν έβρισκα βιβλία! Για κάποιο λόγο τον οποίο πραγματικά δεν έχω καταλάβει, και αυτό στο εξωτερικό, λένε για τα φασόλια. Ένα φασολάκι κι άλλο ένα φασολάκι. Το οποίο ποτέ δεν το κατάλαβα για να πω την αλήθεια, οπότε δεν, ούτε καν δηλαδή. Και έτσι κάποια στιγμή που ήμουνα έγκυος αποφάσισα να γράψω μία ιστορία για τα κορίτσια μου, για να καταλάβουν λοιπόν, τι σημαίνει ο δότης, πώς μπορεί να έχει μείνει μία γυναίκα έγκυος χωρίς να υπάρχει ένας άντρας. Καλά, αυτό είναι στο δικό μας, αλλά στο παιδικό μυαλουδάκι με έναν διαφορετικό τρόπο. Και όντως άρχισα να το γράφω. Γέννησα, βέβαια, μετά οπότε ο χρόνος ήταν φοβερά περιορισμένος. Και είμαι σε μία φάση τώρα να το ξαναπιάσω αυτό. Αλλά στην αρχή ήταν μόνο για τα παιδιά μου. Μετά που άρχισα να βλέπω ότι ούτε στα Ελληνικά υπάρχει, ούτε στα Αγγλικά υπάρχει... Ρε παιδί μου, ok, ξέρεις, why not; Δηλαδή, το βγάζεις, και από κει και πέρα μπορεί κάποιος να θέλει να το χρησιμοποιήσει, γιατί όχι; Και έτσι... Πριν μείνω έγκυος είχα κάνει κάτι μαθήματα δημιουργικής γραφής με μία γυναίκα, την Άννα, καθηγήτρια, η οποία αποφάσισε να ανοίξει έναν παιδικό εκδοτικό οίκο. Και επικοινώνησα μαζί της και της λέω: «Ρε συ Άννα, έτσι και έτσι. Σίγουρα θα χρειαστώ βοήθεια, οπότε αν θέλεις να το συζητήσουμε». Και μου λέει: «Παυλίνα, εννοείται -μου λέει-, δες το, ετοίμασέ το και εφόσον σε ενδιαφέρει, να το συζητήσουμε, να το εκδώσουμε μαζί». Όποτε θέλω να πω, υπάρχουν, ξέρεις, οι άνθρωποι που το στηρίζουν αυτό το πράγμα και είναι καλοπροαίρετοι προς αυτό. Και έτσι αποφάσισα οk, το βγάζω και ποτέ δεν ξέρεις. Εύκολο δεν είναι, αλλά νομίζω απ' τη στιγμή που υπάρχει μία ιδέα, γιατί να μην την κάνεις; Εγώ το θεωρώ πολύ σημαντικό αυτό. 

Παυλίνα, αν πιστεύεις ότι θα έπρεπε να ρωτήσω κάτι που δεν ρώτησα, θέλω να μου το πεις. Ή αν όχι, αν θέλεις να συμπληρώσεις oτιδήποτε... Γιατί δεν έχω άλλες ερωτήσεις να σου κάνω. Θέλω πολύ όμως, αν έχεις κάτι να πεις, να το πεις.

Εγώ θέλω να πω μόνο στις γυναίκες που πραγματικά δεν έχουν κάνει το βήμα να κάνουν παιδί και έχει περάσει ο χρόνος, και πολλές, ξέρεις, γυρνάνε πίσω και το μετανιώνουν με κάποιον τρόπο: Όταν είναι συνειδητή επιλογή είναι μία μοναδική εμπειρία, είναι μία μοναδική εμπειρία. Δεν είναι ότι πρέπει ντε και καλά να φύγεις από το κέντρο. Δηλαδή, οι ανάγκες σου είναι πραγματικές, έτσι; Ήσουν άνθρωπος και είσαι άνθρωπος. Σίγουρα αλλάζει η ζωή σου, εννοείται, αλλά μαζί με τα παιδιά, ξέρεις, βλέπεις μία άλλη ομορφιά, βλέπεις μία άλλη παιδικότητα που δεν έζησες εσύ. Οπότε επειδή ακριβώς κουνιούνται αυτά τα πράγματα μέσα σου, θα πρέπει να τα δουλέψεις. Που σημαίνει ότι παίρνεις ένα πολύ μεγάλο... Όχι πολύ μεγάλο, παίρνεις την ευθύνη για να φέρεις δυο παιδιά στον κόσμο ή ένα παιδί στον κόσμο. Και αυτό σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Γιατί όλοι πλέον, ξέρεις, προσπαθούν να αποφύγουν τις ευθύνες. «Όχι εγώ, ο άλλος! Όχι ο άλλος, ο παράλλος»–

«Ο δίπλα».

«Όχι εγώ πάντως». Οπότε αυτό νομίζω ότι είναι μάστιγα της εποχής, το να μην αναλαμβάνει ο κόσμος τις ευθύνες του. Και είναι πραγματικά ένα πολύ όμορφο ταξίδι, είναι δύσκολο, αλλά είναι πολύ όμορφο. Και όταν πραγματικά οι άνθρωποι, σου λέω, το κάνουν συνειδητά, είναι μαγικό, είναι μαγικό. Αυτό.

Παυλίνα, εγώ έμαθα πάρα πολλά απο εσένα σήμερα και εύχομαι πραγματικά ό,τι και να επιλέξεις να κάνεις στη συνέχεια, είτε με το Single Mother By Choice, είτε με το παραμύθι, είτε οτιδήποτε μπορεί να σου 'ρθει, να το κάνεις. Και πιστεύω ότι όντως όσο ωραία πράγματα έμαθα και ένιωσα μπορείς να τα κάνεις κι αλλού.

Ναι, είναι σίγουρο. Σ' ευχαριστώ.

Ευχαριστώ πολύ και σ' ευχαριστώ και εκ μέρος του Iστορήματος.

Ευχαριστώ και εγώ.

Να ’σαι καλά.