[00:00:00]Ονομάζομαι Δανάη Θεοδωράκη και βρίσκομαι μαζί με τον κύριο Κώστα Ίτσιο. Να πούμε στην αρχή λίγα βιογραφικά στοιχεία για εσάς... Πείτε μου για αρχή πότε και πού γεννηθήκατε.

Γεννήθηκα σε ένα χωριό της Κατερίνης, Λόφος λέγεται, και γεννήθηκα το 1957. Εκεί τέλειωσα το Δημοτικό και μετά πήγα τρεις-τέσσερις τάξεις στο Γυμνάσιο και αποφάσισα να ασχοληθώ με το θέατρο. Γύρω στα 16-17 χρονών ήμουνα τότε. Και επειδή δεν είχα τελειώσει Γυμνάσιο για να γραφώ σε μια σχολή, έπρεπε να δώσω εξετάσεις σε μια επιτροπή που λεγότανε Επιτροπή Ταλέντων... Που στην ουσία τι γινότανε; Δίναμε σε μια κρατική επιτροπή εξετάσεις και μας δίνανε την άδεια να φοιτήσουμε σε κάποια δραματική σχολή, ιδιωτική. Αυτό... Τότε ίσχυε γι' αυτούς που δεν είχανε τελειώσει Γυμνάσιο και δεν ξέρω αν συμβαίνει και σήμερα, βρισκόμαστε στο '19, 2019. Μάλλον ισχύει στις σχολές. Γιατί τώρα ξέρω όλα τα παιδιά τελειώνουν πρώτα το Γυμνάσιο και μετά δίνουν εξετάσεις. Κι εγώ λοιπόν έφυγα τότε απ' το χωριό. Οι γονείς μου ήταν καπνοπαραγωγοί. Πολλά πράγματα για το θέατρο δεν ήξερα, τίποτα. Καταρχάς δεν υπήρχε και η τηλεόραση. Θυμάμαι τότε στο καφενείο που είχαν έρθει οι πρώτες τηλεοράσεις βλέπαμε κάτι σίριαλ και θυμάμαι ένα τον Παράξενο Ταξιδιώτη, το Λούνα Παρκ. Στο οποίο σαν κομπάρσος όταν φοιτούσα στη σχολή σε μια ιδιωτική στην Αθήνα, είχα πάρει μέρος εκεί στα γυρίσματα. Και μάλιστα θυμάμαι που το 'λεγα στον Γιάννη τον Δαλιανίδη, μιας και ήταν ο σκηνοθέτης του σίριαλ... Και του θύμισα να πούμε πώς ήμουνα και επειδή είχα πολύ μεγάλα μαλλιά, εκείνη την εποχή ήταν της μόδας, ε ο άνθρωπος με ψιλό-θυμήθηκε. Λοιπόν, πηγαίνοντας σε αυτή τη σχολή έκανα... Γιατί... Εγκατέλειψα το Γυμνάσιο στην Δ' Γυμνασίου γύρω την άνοιξη και κατέβηκα στην Αθήνα. Πήγα σε μια ιδιωτική σχολή κι έκανα κατά κάποιο τρόπο ένα προπαρασκευαστικό έτος, στην ουσία δύο μήνες. Και μετά έδωσα εξετάσεις στο θέατρο Μινώα, που ήταν... Που είχε έρθει η επιτροπή. Θυμάμαι ένα μονόλογο, τον αγγελιοφόρο από τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή. Πράγματα για μένα, που απλώς το κείμενο ήξερα, ούτε καν τι είναι τραγωδίες και τέτοια και το αρχαίο δράμα. Αλλά προφανώς είχα ένα τσαγανό, μια σπιρτάδα ίσως... Τώρα που το θυμάμαι, γιατί τώρα είμαι γύρω στα 63. Τους άρεσε και μου 'δώσαν την άδεια να φοιτήσω στη σχολή. Φοίτησα λοιπόν σε αυτή τη σχολή, μια –να την αναφέρω– του Στυλιανού του Μωυσίδη. Ήτανε Αχαρνών και Ηπείρου. Έκανα το πρώτο έτος σε αυτή την ιδιωτική σχολή. Το τέλειωσα. Μεσολάβησε όμως το Πολυτεχνείο και κατά λάθος... Κατά λάθος; Πήγα να βοηθήσω ένα ξαδερφάκι μου που δούλευε στο μπαρ του κινηματογράφου Αλάσκα, εκεί στην Πατησίων και θυμάμαι ότι είχε απαγορευτεί η κυκλοφορία, κάποιες ώρες, –δεν θυμάμαι ποιες ώρες ήταν– νομίζω μεσημεριάτικες και μπουκάρανε μέσα κάτι λοκατζήδες και μας βγάλαν όλους μέσα, τάχα μου δήθεν να μας πηγαίνανε για εκτέλεση στην καλύτερη και κατέληξα στην Καλλιθέα σε ένα κρατητήριο τρεις μέρες. Αλλά ο ξάδερφός μου με είδε που με πιάσανε, επικοινώνησε με τον πατέρα μου, το έμαθε ο πατέρας μου και τελοσπάντων... Η ουσία ποια είναι; Δεν μ' άφησε ο πατέρας μου την επόμενη χρονιά να συνεχίσω στο δεύτερο έτος. Και μου αναφέρει το εξής: «Άκουσα στο ραδιόφωνο –τηλεοράσεις είπαμε δεν υπήρχαν– ότι έχει μια σχολή στη Σαλονίκη». Ήτανε που είχε ιδρυθεί τότε η Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου. Επί Κιτσόπουλου, ενός χαρισματικού διευθυντού, ήτανε και σε όλη την εφταετία, αλλά ήτανε ίσως από τους πιο αγαπητούς Διευθυντές, Γενικούς Διευθυντές τότε, γιατί τώρα τους λένε Καλλιτεχνικούς. Και τελοσπάντων θυμάμαι ότι έφυγα, πήγαινα μάζευα κάτι ροδάκινα στη Νάουσα. Έμαθα που είναι οι εξετάσεις και ήρθα [00:05:00]στη Θεσσαλονίκη, στο θέατρο Αυλαία να δώσω εξετάσεις για τη Δραματική Σχολή του Κρατικού Θεάτρου. Αλλά εγώ το μυαλό μου ήτανε στην Αθήνα. Μόνο και μόνο πήγα να δώσω εξετάσεις για να μην το μάθει ο πατέρας μου τελοσπάντων κι ήθελα να αποτύχω. Και φαίνεται μπήκα με τόση άνεση στη σκηνή που με περάσανε και μάλιστα, να το πω... Ίσως είμαι και ο πρώτος ηθοποιός –μαθητής τότε και ηθοποιός τώρα– που μπήκα σε κρατική σχολή κατευθείαν στο δεύτερο έτος. Ενώ... Επειδή ήταν νεοϊδρυθείσα ίσως δεν ξέραν καλά τους νόμους. Έπρεπε ή να με βάλουν πάλι στο πρώτο έτος ή να με απορρίψουν εντελώς. Αλλά εγώ τους είπα ότι έκανα το πρώτο έτος στην Αθήνα και με βάλαν κατευθείαν στο δεύτερο έτος. Λοιπόν και αρχίζω το δεύτερο έτος, γνωρίστηκα με τα παιδιά, να πούμε, που ήδη είχαν τελειώσει εδώ το πρώτο έτος. Η πλάκα είναι ότι δεν υπήρχαν, δεν υπήρχε... Δεν είχε έδρα η Δραματική Σχολή. Θυμάμαι μαθήματα κάναμε όπου βρίσκαμε κενό χώρο, γιατί συγχρόνως οι ηθοποιοί γινότανε οι παραστάσεις, είχανε τις πρόβες οι ηθοποιοί, εμείς όπου βρίσκαμε κενή αίθουσα. Θυμάμαι ότι πηγαίναμε πάνω από... Όπως είναι τώρα ο κινηματογράφος Αριστοτέλειο από πάνω είχανε χωρίσει με νοβοπάν ένα χώρο και ήμασταν το πρώτο έτος από δω, το δεύτερο έτος από κει. Κάναμε όλα τα θεωρητικά μαθήματα μαζί. Μόνο τα μαθήματα της υποκριτικής κάναμε χώρια. Και μάλιστα ούτε καρέκλες είχαμε, ούτε τίποτα, καθόμασταν στρωματσάδα. Και γινότανε διάφορα. Άλλος... Παιδιά δεν καπνίζανε, ανοίγανε ένα παραθυράκι να παίρνουν αέρα. Ήταν ασφυκτική η αίθουσα... Ποια η αίθουσα τώρα... Και θυμάμαι το Μαρωνίτη το Δημήτρη που τον είχαμε καθηγητή. Έναν συμμαθητή μου τον έλεγε «Τσιγαρόπληκτο». Ο οποίος Μαρωνίτης, όσοι τον γνωρίσανε ξέρουν ότι κάπνιζε πάρα πολύ. Και θυμάμαι –και εγώ γιατί κάπνιζα εκείνη την εποχή– μέσα σε δυο ώρες που μας έκανε μάθημα, –δραματολογία μας έκανε το, και θυμάμαι το Φονικό στην Εκκλησιά με αυτό– έμενε από τσιγάρα και μάλιστα έλεγε «Ποιος έχει να μου δώσει ένα τσιγάρο;». Πήγαινα εγώ «Ορίστε κύριε Μαρωνίτη». «Θα σου πάρω τρία». Και πραγματικά έπαιρνε τρία, γιατί τι να του κάνει ένα τσιγάρο; Κάπνιζε ο άνθρωπος. Και μετά θυμάμαι έτσι... Εντάξει το δεύτερο έτος και προς το τέλος του δευτέρου έτους, αποκτήσαμε μια... Ένα χώρο, ας πούμε, η σχολή που ήτανε στη Βελισσαρίου ένα παλιό, παλιό αρχοντικό, το οποίο θυμάμαι απ' έξω είχε μαρμάρινη επιγραφή και μάλλον με εβραίικα γράμματα ήτανε, δεν ήτανε... Ναι, ναι. Και από εκεί αποφοίτησα. Μετά η σχολή τελοσπάντων να επεκταθώ πήγε στη Χαριλάου και μετά βρήκε την έδρα της όταν έγινε η Μονή Λαζαριστών γύρω στο 2000, όταν παραδόθηκε το κτίριο και πια στεγάζεται επί είκοσι χρόνια εκεί. Και τουλάχιστον τα παιδιά τα καινούργια, αυτοί που φοιτούνε τώρα έχουν... Τουλάχιστον ξέρουν τις αίθουσές τους, έχουνε ένα, εμείς ήμασταν λίγο σαν τσιγγάνοι πηγαίναμε πέρα δώθε. Αλλά ωραίες εποχές, μ' άρεσε. Μ' άρεσε όλο αυτό το... Αλλά τύχαμε σε πολύ καλούς καθηγητές και στα θεωρητικά και στην υποκριτική. Και να θυμηθώ ορισμένους, ξέρω 'γω, τον Αλέκο τον Πέτσο, δάσκαλος υποκριτικής, την Ελένη την Καρπέτα, τον Τάκη τον Καλφόπουλο, τον Διονύση τον Παγουλάτο, τον Γιάννη τον Βόγλη, τον Φαίδωνα τον Γεωργίτση και δεν τους θυμάμαι τώρα όλους. Τελοσπάντων έγινε πολύ καλή δουλειά, γινόταν πολύ καλή δουλειά. Την είχε... Και επειδή ήταν νεοϊδρυθείσα η σχολή και ήταν με τους ίδιους νόμους που διέπονταν η σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Ήτανε στην αρχή σαν παράρτημα, ας πούμε, αλλά τώρα η Σχολή πήρε το δρόμο της. Και γι' αυτό εκείνη την εποχή... Η σχολή δεν ανήκε σε κάποια διαβάθμιση, δηλαδή να πεις ότι ήτανε Ανωτέρα, Ανωτάτη Σχολή. Για το λόγο ότι δεχότανε και μαθητές που δεν έχουν τελειώσει Γυμνάσιο... Την είχανε κατατάξει σε μια βαθμίδα Καλλιτεχνική εκπαίδευση, αν το θυμάμαι καλά, κάπως έτσι το λέγανε. Ανωτέρα Σχολή πρέπει να έγινε γύρω στο '87, βέβαια δεν θυμάμαι όμως ημερομηνίες, έγινε πολύ αργότερα. Γιατί ιδρύθηκε όπως είπαμε η Σχολή του [00:10:00]Κρατικού Θεάτρου το '73. Συμπληρώνει, σε κάνα-δυο χρόνια, πενήντα χρόνια. Και φυσικά και το Κρατικό Θέατρο γιορτάζει τα εξήντα χρόνια, γιατί ιδρύθηκε το '61 από τον Καραντινό τον Σωκράτη και εκείνη την εποχή γινότανε και το κτίριο, το '61, θεμελιώθηκε το κτίριο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Η πρώτη παράσταση ανέβηκε στο παλιό Βασιλικό, που λέμε, που οι Γερμανοί το είχανε και στάβλο. Καμία σχέση με το σημερινό Βασιλικό. Μόνο ο τρούλος έμεινε να θυμίζει το παλιό. Γιατί ήτανε... Γιατί και το παλιό ήταν έτσι σαν toll. Η πρώτη παράσταση ήτανε μια καλοκαιρινή που ανέβασε ο Καραντινός, τον Οιδίποδα Τύραννο. Και το πρώτο χειμερινό έργο ήταν ο Παπαφλέσσας του Μελά, το οποίο παίχτηκε στο νεοκατασκευασθέν πια κτίριο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στην αίθουσα όπως την ξέρουμε όλοι. Όπως την ξέρουμε όλοι, όπως ήτανε. Δηλαδή, κατά τη γνώμη μου έχουνε γίνει εγκλήματα το '96 με την Πολιτιστική Πρωτεύουσα που μπήκανε τα συνεργεία μέσα στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, μπήκαν τα κομπρεσέρ και κατά τη γνώμη μου το ρημάξανε το θέατρο και μάλιστα έτυχε να το δω έτσι κατεστραμμένο και έβαλα τα κλάματα. Τη σήμερον ημέρα όπως την ξέρουμε τη σκηνή της ΕΜΣ, καταρχάς δεν χωράνε τα πόδια ρε παιδί μου. Εγώ είμαι και κοντός και πάλι δεν χωράω, ας πούμε, εκεί στα καθίσματα. Τώρα, όλα τα νέα παιδιά είναι και λίγο ψηλά. Πώς βολεύουν τα πόδια τους δεν κατάλαβα. Το ρημάξανε τάχα μου δήθεν να βελτιώσουν την ακουστική, κατά τη γνώμη, έπεσαν τα κομπρεσέρ μέσα και όπου και πέφτουν τα κομπρεσέρ τα μεροκάματα είναι ανεξέλεγκτα. Κι ήθελα να πω ότι το Κρατικό Θέατρο, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με την αρχοντιά που είχε, καταρχάς χωρούσε χίλια άτομα μέσα η αίθουσα. Όταν άρχισε να γίνεται το φεστιβάλ εκεί του κινηματογράφου το '62 στον πρώτο εξώστη βγάλανε ορισμένα καθίσματα, για να βάλουν τα μηχανήματα της προβολής των ταινιών, των μηχανημάτων προβολής. Είχε αυτή την αρχοντιά και εγώ που έλαχε να παίξω πάρα πολλές παραστάσεις, –τουλάχιστον σαράντα... Εκεί μέσα, πρέπει να τις έπαιξα τις σαράντα από τις εκατό που έχω κάνει στο Κρατικό– έβλεπες τον κόσμο να κρέμονται σαν σταφύλια από πάνω και αισθανόσουνα μια ζεστασιά. Σ' αγκάλιαζε ο κόσμος. Τη σήμερον ημέρα, δεν μου κάνει, δηλαδή δεν θέλω να παίζω σε αυτή τη σκηνή να πούμε. Γιατί; Γιατί έχω ανάμνηση απ' την παλιά. Ναι.

Μπορείτε να μου πείτε, –θα σας γυρίσω πίσω– αυτό που σας έκανε να θέλετε να γίνετε ηθοποιός τι ήτανε; Τι σας τράβηξε αρχικά όταν ήσασταν μικρός; Δηλαδή κάτι, είχατε...

Κοίταξε, ναι, ναι, ναι. Θα σου πω. Θα είμαι ειλικρινής μαζί σου. Καταρχάς σου είπα προηγουμένως ότι δεν επηρεάστηκα από τηλεόραση, από το ένα, από το άλλο. Α, κινηματογράφο... Πριν να ασχοληθώ με το να πάω στη σχολή είχα δει κάνα-δυο φορές τον στρατιωτικό κινηματογράφο. Ερχότανε κάθε καλοκαίρι στο χωριό στην πλατεία, στρατιώτες και μας προβάλανε μια ταινία. Ερχότανε από το διπλανό στρατόπεδο στη Νεοκαισάρεια Κατερίνης έδρευε και εκεί βλέπαμε καμιά ταινία. Δειλά σου είπα ότι είχα δει και κάποιες σειρές, όπως είπα, το Λούνα Παρκ, τον Παράξενο ταξιδιώτη, τον Άγνωστο Πόλεμο, αλλά δεν έγινα ηθοποιός γι' αυτό. Δεν ξέρω, ήθελα, όχι... Μα είπα ότι δεν ήξερα από θέατρο, δεν είχα διαβάσει θέατρο, αλλά στο Δημοτικό, στην Ε' Δημοτικού, είχα παίξει, όπως όλα τα παιδιά παίζουνε. Και άρεσα. Θυμάμαι κι αυτό το έργο το θυμάμαι Ο δραπέτης του τρελοκομείου. Έκανα έναν που είχε δραπετεύσει από ένα τρελοκομείο. Αλλά, να σου πω την αλήθεια; Δεν ήθελα να μείνω στο χωριό και να δουλεύω στα καπνά. Και από κει και πέρα δεν μ' άρεσε και το Γυμνάσιο, γιατί δεν ήμουν άνθρωπος να καθίσω έτσι να διαβάσω έτσι μαθηματικά, το ένα το άλλο. Εν κατακλείδι να σου πω ότι όταν μπήκα έτσι στη Δραματική σχολή, αλλά από την πρώτη βδομάδα που μπήκα είδα τι γίνεται και είπα «Όχι, αυτό θα κάνω». Και μάλιστα ο πατέρας μου ο οποίος ο φουκαριάρης πλήρωνε την ιδιωτική σχολή που έλεγα πριν, όταν του είπα ότι θα πάω σε μια τέτοια σχολή, καταρχάς ούτε αυτός ήξερε τι είναι. Απλώς μου είπε «Πήγαινε, αλλά μην το μετανιώσεις! Μην το μετανιώσεις [00:15:00]και γυρίσεις πίσω». Οπότε δεν με έπαιρνε πια να μετανιώσω και μπήκα σ' αυτό το, έτσι, έτσι. Και μιλάμε τώρα ήμουνα σε μια ηλικία 16-17 χρονών... Που μπορεί να φαίνεται περίεργο για ένα σημερινό νέο, ας πούμε, 16-17 χρονών. Εμείς ήμασταν... Δηλαδή δεν είχαμε πληροφόρηση που έχουν σήμερα τα παιδιά. Τίποτα. Ένα ραδιόφωνο όπως είπα ακούγαμε. Βιβλία τι να διαβάσουμε, δεν… Αλλά αυτό που λένε «Τίποτα από την ανάγκη δυνατότερο». Και όταν, σου είπα, μπήκα στη Δραματική Σχολή έπρεπε πια να βάλω το κεφάλι μου κάτω, να στρωθώ και να ασχοληθώ, να αρχίσω να ασχολούμαι με αυτή την τέχνη. Την οποία τέχνη ασκώ εδώ και σαράντα οχτώ χρόνια πια. Ναι, ναι, μαζί με τη σχολή, τρία χρόνια στη σχολή και σαράντα πέντε χρόνια που την ασκώ. Και μ' αρέσει πάρα πολύ. Βέβαια, μόνο τον κόσμο που γνώρισα, τους συναδέλφους που πρέπει να είναι πάνω από δυόμιση χιλιάδες κατά καιρούς σε διάφορους θιάσους πέρα δώθε. Αυτό ήτανε ένα μεγάλο ταξίδι για μένα. Και μ' αυτό... Πολλές φορές ζω με τις αναμνήσεις. Και πολλές φορές όταν βλέπω κάποιον έτσι παλιό συνάδερφο που μπορεί να είναι τώρα συνταξιούχος, επιστρέφω στο παρελθόν και τα θυμόμαστε όλα. Γιατί όπως είπε και κάποιος, δεν ξέρω ποιος το 'πε, «Δεν μπορείς να επιστρέψεις στο παρελθόν, αν το παρελθόν δεν σε καλέσει». Ακόμα και τα προγράμματα των παραστάσεων που έχω, δεν θυμάμαι τα έργα που έπαιξα. Αλλά αν πέσει στα χέρια μου ένα τέτοιο πρόγραμμα «φρρρρ» κατευθείαν έρχεται το μαγνητόφωνο πίσω και τα θυμάμαι όλα. Ναι.

Υπήρχε παλιότερα, ας πούμε, όχι στίγμα –να το πω– του να είσαι ηθοποιός, υπήρχε κάτι τέτοιο ή όχι;

Στίγμα με την...

Με την κακή έννοια.

Με το…

Κάτι που, δεν ξέρω...

Με τη διαφορά που λέμε. Αν κατάλαβα το ερώτημά σου—

Ήτανε, ας πούμε, κάπως κοινωνικά λιγότερο αποδεκτό το να είσαι ηθοποιός ή όχι; Δεν ξέρω.

Ήτανε πάντα. Καταρχάς μια εποχή πριν από, στις αρχές δηλαδή του προηγούμενου αιώνα 1900 τόσο, τους λέγανε ξουρισμένους, γιατί όλοι είχανε μουστάκια. Ο ηθοποιός όμως που καλούνταν να κάνει είτε τη γυναίκα είτε... Στο θέατρο, έπρεπε να έχει ξυρισμένο μουστάκι. Αν ήθελε να κάνει έναν αντρικό ρόλο κολλούσε μουστάκι. Ήταν οι λεγόμενοι ξουρισμένοι. Καλά δεν μιλάμε για τις γυναίκες που κάνανε αυτή τη δουλειά. Αν με ρώτησες για μένα φυσικά και υπήρχε αυτό το στίγμα. Και θυμάμαι χρόνια μετά, που ήδη είχα γίνει επαγγελματίας ηθοποιός ή μάλλον στα πρώτα χρόνια… Ο γείτονας μου έλεγε τη μητέρα μου «Ε κυρά-Βασίλω, –Βασίλω τη λεν τη μάνα μου– Να ξες –λέει– αυτοί δεν κάνουν παιδιά». «Ε τι δεν κάνουν παιδιά;» του 'λεγε η μάνα μου. «Ε δεν κάνουν μωρέ αυτοί παιδιά», δεν της έλεγε περισσότερα. Από κει και πέρα αυτά συμβαίνουνε.

Στο χωριό βέβαια ήταν αυτός ο κύριος.

Ναι, ναι, ναι. Γείτονας τώρα ξέρεις στα χωριά—

Ναι.

Αλληλοπειράζονται. Ναι, υπήρχε αυτό. Όταν έλεγες ηθοποιός... Βεβαίως, βεβαίως, ήτανε κάτι πολύ... Καταλαβαίνουμε τι εννοούμε. Ότι ήτανε τελοσπάντων ότι ήτανε ομοφυλόφιλοι, ότι ήτανε το ένα, ήτανε το άλλο, ότι δεν κάνουν οικογένειες. Και μάλιστα ίσως το κράτησε αυτό η μάνα μου και όταν έλαχε να κατέβω πάλι στην Αθήνα και να παίξω με τον Κούρκουλο στο Ψηλά απ' τη γέφυρα, –δύο χρόνια το παίζαμε αυτό το έργο– το Πάσχα που ανέβαινα στο χωριό όταν δεν έπαιζα στο θέατρο και ανέβαινα στο χωριό να δω τη μάνα μου με ρωτούσε πάντα «Ο Κούρκουλος έχει παιδιά;» και της έλεγε «Μάνα, έχει ρε μάνα δυο παιδιά έχει». «Α, έχει παιδιά». Της είχε μείνει φαίνεται από τον γείτονα αυτό ότι δεν κάνουν παιδιά. Και δόξα τω Θεώ μετά με είδε και εμένα παντρεμένο! Με μια κόρη που έχω τώρα, εντάξει. Ναι.

Πότε θα λέγατε δηλαδή, θα μπορούσατε να προσδιορίσετε δεκαετία, ας πούμε, που μπορεί αυτό να άλλαξε; Ή δεν άλλαξε κιόλας;

Αυτό που λέγαμε πριν;

Το επάγγελμα του ηθοποιού.

Μα όχι. Μα τώρα σε όλα τα επαγγέλματα συμβαίνει αυτή η διαφορά που λέμε. Δηλαδή ο καθένας... Άρχισε να καταλαβαίνει ο κόσμος ότι ο καθένας έχει, όχι το ελεύθερο... Ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, μπορεί να ορίζει τη ζωή του όπως αυτός τη θέλει. Παλιότερα όμως υπήρχαν αυτοί οι κανόνες. «Πρέπει να είσαι έτσι». Τι θα πει «Πρέπει»; Πρέπει λέω και εγώ ότι «Πρέπει αυτό, τι μου λες ότι πρέπει αυτό;». Δεν, δηλαδή πάντα υπάρχει [00:20:00]αυτό να πλανάται αλλά σε όλους τους χώρους σε όλα τα επαγγέλματα και να πας, υπάρχουν άνθρωποι που έχουνε το δικό τους σεξουαλικό προσανατολισμό, αλίμονο. Αλλά τότε φυσικά υπήρχε αυτή η αντιμετώπιση. Ασχέτως αν γινόταν. Δεν τα μαθαίναμε. Γιατί όπως και να το κάνουμε οι ηθοποιοί τότε ήτανε αυτοί που φαινόταν, αυτοί που εκτίθεντο. Σήμερα εκτίθενται μέσα από τις τηλεοράσεις, μέσα από τα κουτσομπολιά. Σήμερα με άλλου είδους πράγματα. Ο τάδε με την τάδε, η τάδε με τον τάδε. Όλο αυτό που ακούμε τα κουτσομπολίστικα. Συμβαίνει αυτό, αλίμονο και πάντα θα συμβαίνει, αρκεί όμως να μην κατακρίνεται. Δεν μπορείς να κατακρίνεις έναν άνθρωπο γιατί είναι άντρας ή γιατί είναι γυναίκα ή… Ναι.

Εγώ, όχι μόνο για το θέμα του σεξουαλικού προσανατολισμού—

Αλλά;

Αλλά και για το... Δεν ξέρω, ίσως ένα στερεότυπο ότι ο ηθοποιός είναι –δεν ξέρω– αλλού, ή ότι δεν δουλεύει τόσο όσο κάποιος άλλος, δεν ξέρω.

Να σου απαντήσω πολύ απλά σε αυτό.

Πέρα από το σεξουαλικό εννοώ.

Ναι, ναι, ναι. Να σου απαντήσω πολύ απλά. Η δουλειά του ηθοποιού είναι μυαλό. Τι εννοώ μυαλό; Το γενικεύω. Ένας ηθοποιός μπορεί να δουλεύει, να μας φαίνεται ότι ανεβαίνει πέντε λεπτά στη σκηνή και «Έλα μωρέ και λέει δυο ατάκες». Αλλά το πώς αισθάνεται ο ηθοποιός να πει αυτές τις πέντε ατάκες, οι οποίες δεν έχει το δικαίωμα του αυτό το «Συγγνώμη έκανα λάθος». Σε όλα τα επαγγέλματα μπορείς να πεις «Συγγνώμη έκανα λάθος». Ακόμα κι ο γιατρός μπορεί να το πει, έτσι; Είναι λίγο μακάβριο. Δεν μπορείς. Θέλω να πω ότι πρέπει να είσαι για αυτά τα πέντε-δέκα λεπτά, μισή ώρα, μια ώρα που είσαι στη σκηνή, πρέπει να είσαι εκεί. Και μετά να κάθεσαι. Υπάρχουν κι οι άνθρωποι φυσικά οι οποίοι δουλεύουν οχτάωρο. Εντάξει. Μ' αυτή τη λογική δεν έπεται δηλαδή όποιος ασχολείται με το θέατρο, –γενικά με τα γράμματα– δεν έπεται ότι είναι τεμπέλης. Δηλαδή μπορεί να κάθεται και να σκέφτεται. Ακόμα και οι παύσεις του ακόμα και οι αργίες του θα πρέπει να είναι δημιουργικές. Να κοιτάει γύρω του τι γίνεται. Δεν νομίζω. Δηλαδή αν εννοούν ότι είμαστε τεμπέληδες και ότι δεν δουλεύουμε πολύ... Δεν είναι η δουλειά του ηθοποιού είναι να δουλεύει συνέχεια και να είναι σωστός την ώρα που βρίσκεται στη σκηνή; Γιατί έχουμε κι εμείς την αγωνία μας, αλίμονο. Εδώ τόσα χρόνια κάνουμε τη δουλειά και πάλι αυτό που λέμε, όχι τρέμουμε, αλλά έχουμε την αγωνία: «Θα τα πω καλά;», «Ο συνάδερφος απέναντι θα είναι εντάξει;», «Άμα συμβεί αυτό, τι θα κάνω;». Δηλαδή όλο… Δεν είναι απλά τα πράγματα πάνω στο θέατρο. Γιατί είναι κατάδυση ψυχής που λέμε, δεν είναι χειρωνακτική εργασία, δεν είναι γραφιάδικη... Γραφείου δουλειά.

Μετά αφού τελειώσατε τη σχολή πού εργαστήκατε; Ήσασταν στη Θεσσαλονίκη, αλλού;

Το '75... Καταρχάς το '76 τέλειωσα τη σχολή. Είμαι ο πρώτος αποφοιτήσας πια, γιατί είπαμε '73-'76 βγήκε η πρώτη φουρνιά. Βγήκαμε δώδεκα... Δώδεκα συμμαθητές ήμασταν. Αυτή τη στιγμή είμαι ο μοναδικός. Οι άλλοι δεν ασκούν το επάγγελμα είτε γιατί... Μια η Θάλεια η Σκαρλά που βγήκε στη σύνταξη, η Αννέζα η Παπαδοπούλου που είναι πάλι συμμαθήτριά μου, –που ίσως δουλεύει, απλώς εγώ μπορεί να μην είμαι ενημερωμένος αυτή τη στιγμή– αυτοί δουλέψαμε. Εγώ λοιπόν από το '75 σαν κομπάρσος που λέμε. Λίγο θα μου θυμίσεις να συνεχίσω, αλλά επειδή είπα τη λέξη κομπάρσος, θυμήθηκα ένα ευτράπελο λίγο. Γύρω στο '81-'82, τα παιδιά που ερχότανε να κάνουν τον κομπάρσο στις παραστάσεις δεν θέλαν να τα λένε κομπάρσος, ίσως γιατί από τις καουμπόικες ταινίες που υπήρχαν κάτι διαφημίσεις «Παίζει –ξέρω 'γω– ο Clint Eastwood και χιλιάδες κομπάρσοι». Είχε αυτό το διαφημιστικό των Western. Και ίσως γιατί τους κοροϊδεύανε οι γνωστοί τους «Α παίζεις στο θέατρο; Τι; Κομπάρσος είσαι; Κομπάρσος» και είχε μια κακή έννοια το κομπάρσος. Αυτοί λοιπόν θέλανε να ονομάζονται figurant. Άλλη βλακεία. Και μάλιστα να θυμηθώ ένα ευτράπελο, κάναμε εδώ μια παράσταση την Τρελή του Σαγιό σκηνοθεσία του Βουτσινά και έπαιζε η Δέσπω η Διαμαντίδου. Είχαμε λοιπόν κάποιους κομπάρσους, –που ακόμα τους λέω– οι οποίοι θέλανε να λέγονται figurant και κάνανε απεργία. Και μάλιστα στην πρεμιέρα στο αεροδρόμιο θα ερχότανε η Μελίνα η Μερκούρη, Υπουργός [00:25:00]Πολιτισμού τότε, να διαμαρτυρηθούν. Και μάλιστα κατεβήκανε μέσα στην πίστα του αεροδρομίου, δεν υπήρχαν τόσο αυστηρά μέτρα ασφαλείας τότε. Παραταχθήκανε... Υπάρχουν και φωτογραφίες, μόνο σε αρνητικό, υπάρχουν φωτογραφίες από αυτό το γεγονός. Ο πιλότος προφανώς ενημέρωσε τη Μερκούρη ότι κάπου σε περιμένουνε κάτι από το θέατρο κάτω, φωνάζουνε. Κατέβηκε η Μελίνα. Μεγάλη... Συγκινημένη... Χάιδεψε τον έναν, χάιδεψε τον άλλον, λέει «Μπράβο σας παιδιά! Και εγώ έτσι ξεκίνησα. Όλοι μαζί στον αγώνα!» και στο «Πάμε να κάνουμε την παράσταση τώρα!». Έγινε η παράσταση. Λοιπόν για να το ολοκληρώσω figurant είναι γαλλική λέξη και σημαίνει φιγούρα, δηλαδή κάποιος που κάθεται στο βάθος. Κομπάρσος όμως είναι αυτός που παίρνει μέρος στην όλη εξέλιξη του έργου. Δηλαδή κομπάρσος μπορεί να είναι και ένας καουμπόι που έλεγα πριν ιππέας, ο οποίος σκοτώνεται και αλλάζει την έκβαση του έργου. Μπορεί να είναι ένας ταχυδρόμος που δίνει ένα γράμμα στην πρωταγωνίστρια και αλλάζει η ροή-η εξέλιξη του έργου. Η φιγούρα, είναι φιγούρα το figurant. Τη σήμερον ημέρα, για να το τελειώνουμε, το θεωρούνε βοηθητικό καλλιτεχνικό προσωπικό. Έτσι πια χαρακτηρίζονται. Έλεγα λοιπόν προηγουμένως ότι το '75, σαν μαθητής πήρα μέρος στην πρώτη μου παράσταση, το Θάνατο του Διγενή του Σικελιανού. Σκηνοθεσία ήτανε του Κανέλλου και πρωταγωνιστής ήταν ο Μάνος ο Κατράκης. Ήταν η πρώτη μου επαφή, επαγγελματική, ας το πούμε, με το θέατρο. Και το '76 πια, υπογράφω συμβόλαιο με το Κρατικό Θέατρο σαν επαγγελματίας πια. Την ίδια μέρα 1η Οκτωβρίου του '76 εγώ και ο νεοδιορισθείς Καλλιτεχνικός Διευθυντής, ο Νίκος ο Κολοβός. Γιατί προχθές ανέλαβε καθήκοντα. Έμεινα στο Κρατικό παίζοντας... Τότε μιας και είχαμε μόνο μια σκηνή, δηλαδή την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Το Βασιλικό είχε καταστραφεί κάπως, δεν γινόταν παραστάσεις, άλλη αίθουσα δεν είχε το Κρατικό. Οπότε σαν θέατρο, ήταν αναγκασμένο να ανεβάζει γύρω στις δεκατέσσερις παραστάσεις το χρόνο στην ίδια αίθουσα. Και κάποια στιγμή πολύ αργότερα το '82-'83 αποκτήσαμε και το «Υπερώον», το λεγόμενο. Μια δεύτερη σκηνή το «Υπερώον», δηλαδή που στεγάζεται τώρα το γραφείο παραγωγής απάνω. Μέχρι το, πήγα φαντάρος ενδιάμεσα, '79-'81 ήμουνα φαντάρος. Δύο χρόνια υπηρετούσαμε τότε και το '84 μου έγινε η πρόταση από τον Κούρκουλο, για να παίξω στην παράστασή του το Ψηλά απ' τη γέφυρα που λέγαμε προηγουμένως. Έμεινα στην Αθήνα. Έπαιξα και με τον Λαζόπουλο στη Λυσιστράτη, μια επιθεώρηση Τι είδε ο Γιαπωνέζος, με τη Βουγιουκλάκη θυμάμαι στο Γλυκό πουλί της νιότης. Συνεργάστηκα και με τα ΔΗΠΕΘΕ της Ρόδου, της Ρούμελης, της Βέροιας. Και το '93 ξαναεπέστρεψα στο Κρατικό Θέατρο με τις Όρνιθες του Αριστοφάνη, σκηνοθεσία Βουτσινά. Και μιας και είπα Όρνιθες, μπορεί και να, εντάξει ακόμα δεν είναι επισήμως ανακοινώσιμο. Φέτος το Κρατικό Θέατρο θα ανεβάσει στην Επίδαυρο Όρνιθες, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει. Ίσως ανακοινωθεί αύριο-μεθαύριο. Ναι. Και θέλω να πω από τότε πια από το '93 έως και σήμερα είμαι συνεχώς, ανελλιπώς στο θέατρο. Παίζω και μέσα, αλλά τα τελευταία δύο-τρία χρόνια είμαι σε περιοδεία μια πολύ καλή παράσταση που κάναμε ήτανε η Ασκητική. Γιατί όποιοι ξέρουνε το κείμενο του Καζαντζάκη σου λένε «Πώς αυτό το φιλοσοφικό κείμενο θα γίνει παράσταση;». Και όμως. Βάλαμε ένα στοίχημα οι έξι συντελεστές που ήμασταν, υπό την αιγίδα του Κρατικού πάντα και κάναμε μια παράσταση μιας ώρας που περνάει όλο το κείμενο μπροστά απ' τα μάτια και τα αυτιά του θεατού και καταλαβαίνει πλήρως τον στοχασμό του Καζαντζάκη. Και με αυτό το έργο πήγαμε μέχρι και στην Κίνα. Στην Κίνα παίξαμε στο πανεπιστήμιο του Πεκίνο που ήτανε γεμάτο. Είχαμε φυσικά υπέρτιτλους που... Στα κινέζικα να μας καταλαβαίνουνε. Άρεσε πάρα πολύ. Και ίσως συνεχιστεί η καριέρα αυτού του έργου μπορεί να συνεχίσει, δεν ξέρω. Υπάρχει μια τέτοια σκέψη. Ναι.

[00:30:00]Πώς σας φάνηκε που πήγατε και παίξατε για Κινέζους;

Οι Κινέζοι... Καταρχάς σου είπα τεχνικά επειδή είχαμε τους υπέρτιτλους στα αγγλικά και στα κινέζικα. Αριστερά δεξιά της σκηνής υπήρχανε δύο οθόνες. Η αριστερή η πλατεία, ας το πούμε, έβλεπε τη δεξιά οθόνη, η δεξιά πλατεία έβλεπε την αριστερή οθόνη. Οι άνθρωποι καθότανε διαγωνίως οι θεατές. Βλέπανε εμάς με την άκρη του ματιού και διαβάζανε οι άνθρωποι για να το κατανοήσουν. Εκείνο που μου 'κανε εντύπωση, γιατί κάποιοι άνθρωποι της πρεσβείας μας είπαν ότι οι Κινέζοι δεν χειροκροτάνε όπως είμαστε εμείς θερμοί εδώ όλα «Μπράβο!», «ταπ, ταπ, ταπ», παλαμάκια. Απλώς κάνουνε μια απλή κίνηση, χειροκροτάνε έτσι απαλά και σηκώνονται και φεύγουν. Σ' εμάς στην παράσταση, –Έλληνες δεν υπήρχανε μόνο της πρεσβείας 2-3 Έλληνες– όλοι ήταν Κινέζοι, θέλω να πω ότι δεν ήταν κανένας Έλληνας για να χειροκροτήσει. Και όμως χειροκροτήσανε πιο δυνατά από ότι είθισται για αυτούς. Ναι. Ο Καζαντζάκης καταρχάς είναι αγαπημένος τους συγγραφέας.

Έχει μεταφραστεί δηλαδή και τον έχουνε διαβάσει;

Όχι, όχι. Δεν μεταφράστηκε νομίζω στα κινέζικα, στα αγγλικά και το διαβάζανε από αγγλικά. Από τα Αγγλικά. Όχι στα κινέζικα, δεν είμαι και σίγουρος, αλλά δεν νομίζω ότι μεταφράστηκε. Το συγκεκριμένο έργο. Μπορεί κάποιο έργο του Καζαντζάκη να μεταφράστηκε.

Τα χρόνια που παίζατε στην Αθήνα, όπως είδατε εσείς εκεί το θέατρο και τη σκηνή την αθηναϊκή είχε διαφορές με εδώ;

Βεβαίως. Εάν... Καταρχάς στη δουλειά μου. Δηλαδή, εδώ... Ένας ηθοποιός αλλιώς δούλευε στο Κρατικό Θέατρο, αλλιώς στο ιδιωτικό, στο ελεύθερο που λέμε. Πράγματα τα οποία εγώ μιας και μετά τη σχολή πήγα κατευθείαν στο θέατρο τα ήξερα κάπως. Δηλαδή ότι υπάρχουνε τόσοι άνθρωποι γύρω σου, όπως και σήμερα συμβαίνει, δηλαδή οι τεχνικοί, οι μηχανικοί σκηνής, οι αμπιγιέζ, οι άνθρωποι που σου πλένουνε τα ρούχα, οι οδηγοί σκηνής κλπ. Αυτά δεν υπάρχουν στο ελεύθερο θέατρο για λόγους οικονομικούς. Οπότε ήταν ένα ξάφνιασμα για μένα γιατί δεν... Τα ρούχα δηλαδή έπρεπε να τα πλένω μόνος μου, να τα σιδερώνω μόνος μου. Τα 'παιρνα, ας πούμε, Δευτέρα δεν είχαμε παράσταση, τα 'παιρνα Κυριακή βράδυ γιατί έπρεπε να τα πλένω μόνος μου, να τα φέρνω την Τρίτη... Γιατί τότε κάναμε... Παίζαμε από Τρίτη μέχρι Κυριακή κάναμε οχτώ παραστάσεις. Αν και πρόλαβα παλιότερα στις αρχές το '76-'77 κάναμε εννιά παραστάσεις. Σήμερα βλέπεις παίζουνε άντε Σαββατοκύριακα, εντάξει έχουνε μειωθεί οι παραστάσεις. Και όχι ότι... Προσαρμόστηκα κατευθείαν, δεν ήτανε. Επίσης τώρα να σου πω και ένα αστείο. Κάναμε πρόβες με τον Κούρκουλο και κάποια στιγμή με φωνάζει δίπλα έτσι στο καμαρίνι. Είχανε περάσει δέκα μέρες που είχαμε αρχίσει τις πρόβες κάτω στο Θέατρο Κάπα και με φωνάζει, φορούσε ένα τζιν ο μακαρίτης, γλυκύτατος, ωραίος ο Νίκος. Και τον βλέπω βάζει το χέρι στην τσέπη και μου λέει «Κώστα να σε πληρώσω», λέω «Τι να με πληρώσεις;». Το μυαλό μου πέρασε ότι με πληρώνει για να φύγω, με διώχνει! Μου λέει «Είναι η δεκαημερία». Ούτε αυτό το ήξερα. Οι άνθρωποι στο ελεύθερο θέατρο πληρώνονται κάθε δέκα μέρες. Εμείς εδώ πληρωνόμαστε κάθε δεκαπέντε μέρες στο Κρατικό. Και αυτό εντάξει, θέλω να σου πω αστεία του πράματος. Αλλά για μένα μου είχε κάνει εντύπωση «Άμα κάθε δέκα μέρες θα πληρώνομαι, αντί για δεκαπέντε;» που ήξερα. Αλλά κατά τ' άλλα, φυσικά η Αθήνα, όπως και να το κάνουμε, είναι το κέντρο. Δηλαδή τόσοι άνθρωποι που τελοσπάντων είδαν τη δουλειά μου μέσα σε δύο χρόνια στον Κούρκουλο, αυτό που λέμε και ο καλλιτεχνικός κόσμος και ο απλός θεατής. Εννοείται στο Κρατικό δεν μπορείς να τα έχεις αυτά. Δηλαδή αυτό που λέμε που μπορείς να γίνεις και γνωστός απ' τη μια μέρα στην άλλη, στο θέατρο. Καλά τώρα ισχύει με την τηλεόραση γίνεσαι απ' τη μια μέρα στην άλλη. Εκείνη την εποχή που σου λέω, γιατί με τον Κούρκουλο είμαι το '84-'85, δεν υπήρχε η ιδιωτική τηλεόραση. Ήρθε το '89-'90, γύρω στο '90. Και από το '90 και μετά βλέπεις ότι η τηλεόραση έφτιαξε κάποια πρότυπα, ας τα ονομάσουμε ονόματα που λέμε, τα οποία κυριαρχούνε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μέχρι και σήμερα. Βλέπεις... Δεν σε πιάνει η θλίψη άμα βλέπεις ότι στα καινούργια σίριαλ παίζουν οι ίδιοι και οι ίδιοι; Λες και είναι... Και αυτοί είναι αναγνωρίσιμοι. Μεγάλο μέσο η τηλεόραση τώρα. Αλλά [00:35:00]παλιότερα άνθρωποι καθιερώνονταν από το θέατρο. Και ασχέτως αν τους βλέπαν στον κινηματογράφο, δηλαδή άμα δούμε όλους τους παλιούς πρωταγωνιστές, ξέρω 'γω, ο Κατράκης, ο Κατράκης λέω... Ακόμα και ο Κατράκης που για λόγους ανάγκης έκανε κινηματογράφο. Τι έλεγα; Όλοι. Ο Κωσταντάρας, ο Ηλιόπουλος, ο ένας, ο άλλος, απ' το θέατρο ήτανε και παρεμπιπτόντως παίζανε και αυτοί στον κινηματογράφο. Αλλά στον κινηματογράφο, αυτοί που βλέπανε κινηματογράφο, δεν βλέπανε θέατρο. Ας πούμε τώρα στα απομακρυσμένα μέρη εκτός Αθηνών, μόνο κανένα μπουλούκι αν τους πήγαινε θέατρο. Αλλά δεν ερχόταν αυτοί. Αλλά η ουσία αυτό που ήθελα να πω είναι ότι οι ηθοποιοί γινόταν από το θέατρο. Και βλέπεις ακόμα και σήμερα, όλους αυτούς που έλεγα πριν, ακόμα στην τηλεόραση που παίζουν στα σίριαλ, όλοι, –δεν ξέρω κατά πόσο είναι ειλικρινείς– λένε «Το θέατρο, το θέατρο!». Και όμως λένε «Πού είναι το σίριαλ να παίξω να με γνωρίζει ο μανάβης και ο μπακάλης της γειτονιάς» και αυτό. Αλλά το θέατρο είναι μεγάλη υπόθεση. Και φυσικά αυτό που λέμε όταν κάνεις τέχνη. Οι τέχνες έξι είναι. Ο κινηματογράφος κατ' ευφημισμό λέγεται έβδομη τέχνη. Δεν τόλμησε να πει κανείς την τηλεόραση όγδοη τέχνη! Έτσι; Γι' αυτό λέμε ασχολούμαστε με την τέχνη. Αλλά τέχνη μέσα σ' αυτή, βάζουμε το θέατρο σαν τέχνη, όχι την τηλεόραση. Ναι. Και εντάξει κάνουνε και οι ξένοι ας πούμε κάνουνε κάποιες σειρές, αλλά για να γυρίσουνε ένα επεισόδιο κάνουνε κάνα δύο μήνες πρόβα πριν. Κανονικά όπως κάνεις στο θέατρο. Και μετά λένε μοτέρ στην κάμερα. Τη σήμερον ημέρα πάνε... Γιατί έχω κάνει και εγώ τηλεόραση και το λέω και μπρος και πίσω από την κάμερα, έχω κάνει, έχω δουλέψει πολύ, αλλά φιλμ, φιλμ, όχι βίντεο. Που δεν έχει καμιά διαφορά. Αλλά θέλω να σου πω έχω μια γεύση πώς γίνεται η δουλειά. Πας, ας πούμε, παίρνεις το κείμενο απ' την προηγουμένη, πας στο πλατό, σου λένε «Γρήγορα, γρήγορα, τρέχει ο χρόνος! Χρήμα. Ο χρόνος χρήμα. Ο χρόνος είναι χρήμα». «Άντε, άντε, άντε πες τα έτσι μωρέ, αλλιώς». Δεν γίνεται δουλειά έτσι. Πρέπει να το ψάξεις. Εδώ ασχολείσαι ας πούμε σαν ηθοποιός με ένα κείμενο. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση γιατί εγώ αυτό λέω... Όσο απλό και να φαίνεται ένα κείμενο λες «Έλα μωρέ, τι είναι αυτό;». Όταν το δουλέψεις λέξη-λέξη βλέπεις το τι κρύβει από πίσω και το τι δουλειά θέλει. Και να σου πω το πιο απλό: διαβάζεις ένα έργο του Κεχαΐδη, ξέρω 'γω, τη Βέρα, το Τάβλι, το Δάφνες και Πικροδάφνες και λες «Τι είναι αυτό;». Να μια συζήτηση ας πούμε μεταξύ μιας παρέας. Κι όμως, η δυσκολία όσο το δουλεύεις, εκεί καταλαβαίνεις πραγματικά πόσο δύσκολο έργο είναι. Ναι. Ανέφερα αυτά τα κείμενα γιατί έτυχε να τα παίξω. Στην αρχή σου φαίνονται «Α, τόσο απλά». Κι όμως, το τι έχουνε. Και αν θυμάμαι καλά το τελευταίο έργο που έπαιξα Δάφνες και πικροδάφνες, Κεχαΐδη και η Χαβιαρά που το γράψανε, είχανε γράψει δεν ξέρω πόσες σελίδες. Οχτακόσιες σελίδες; Και αρχίσανε και αφαιρούσαν, αφαιρούσαν. Και γι' αυτό βλέπεις το κείμενο έχει ένα «Μπα» μονολεκτικό, ένα «Ωχ», ένα «Αχ» και λες τι είναι αυτά; Κι όμως αν τα δώσεις βάση, βγαίνει κατευθείαν ο ρόλος, γιατί τα έχει. Γιατί αφαίρεσε προφανώς όταν το πρωτοέγραφε έγραψε τέσσερις-πέντε σειρές και σου λέει «Δεν χρειάζεται, το Ωχ». Ναι. Και επικεντρώνεσαι. Αυτό θέλω να σου πω, η μαγεία αυτών των κειμένων και αυτό που έλεγα η μαγεία της δουλειάς μας είναι οι πρόβες, είναι το καλύτερο πράγμα ας πούμε, που κάνεις στο θέατρο. Το πιο άχαρο σίγουρα, αλλά το πιο ωραίο. Μετά αυτό που λέμε η ρουτίνα των παραστάσεων πολλές φορές γίνεται, ας πούμε, και μηχανικά, αλλά είσαι ήδη φορτωμένος από πριν από τις πρόβες και μηχανικά να το κάνεις, πάλι το ίδιο θα κάνεις. Ναι, ναι. Σου είπα σε σχέση με τα σίριαλ και με το πώς γυρίζονται. Και εκεί έχεις τη δυνατότητα «Ωπ! Δεν μας άρεσε. Άντε ξανά απ' την αρχή». Και τώρα που είναι βίντεο δεν στοιχίζει και τίποτα. Ενώ άμα ήταν φιλμ, στοίχιζε πάρα πολύ. Βέβαια και αυτό που σου είπα πριν... Στο θέατρο, που έλεγα προηγουμένως, δεν έχεις τη δυνατότητα να πεις στο κοινό «Αχ συγγνώμη, να το πω πάλι απ' την αρχή;». Αυτό μόνο στην τηλεόραση.

Σε ταινίες παίξατε; Στον κινηματογράφο;

Ναι. Σε ταινίες στον κινηματογράφο έχω παίξει το Καραβάν σαράι, ήμουνα και βοηθός σκηνοθέτη, του Τάσου του Ψαρά είναι αυτό. Γυρίστηκε το '86, μια πολύ καλή δουλειά. Πρωταγωνιστής ήταν ο Θύμιος ο Καρακατσάνης και η Δήμητρα η Χατούπη. Είναι [00:40:00]της Κατοχής. Όταν λέμε Καραβάν Σαράι είχαν ονομάσει το παλιό Δημαρχείο, Εγνατίας και Βενιζέλου, γιατί όλοι οι κατατρεγμένοι εκείνης της εποχής στον Εμφύλιο, ήρθανε και με τα ζώα τους, με τα κάρα τους και λοιπά και κατασκηνώσανε εκεί σε αυτό το κτίριο. Και το είχαν ονομάσει Καραβάν Σαράι, δεν το ξέρω γιατί. Η ταινία λέγεται έτσι Καραβάν Σαράι, είναι από ένα διήγημα του Λάζαρου του Παυλίδη, ενός Κιλκισιώτη συγγραφέα εκπληκτικός, έχει γράψει κι αυτός ο άνθρωπος. Ναι. Και επίσης έχω κάνει πάντα, όμως σε φιλμ στην κρατική τηλεόραση έχω κάνει και δύο σειρές... Την Ασημίνα Λαΐου, το Μπουλούκι. Το Μπουλούκι ήτανε θίασοι που πηγαίνανε στα χωριά και παίζανε θέατρο. Αλλά έχω κάνει και δικές μου ταινίες. Τρεις έχω κάνει που παίχτηκαν στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Θεσσαλονίκης και Δράμας. Και μάλιστα η μία το Κάτι ζεύγη νεοελληνικά από ένα χρονογράφημα μικρό του Γιώργου του Σκαμπαρδώνη το εμπνεύστηκα, που έγραφε τότε στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη. Ναι. Έπαιζε ο σημερινός... Που έλεγα πριν ο καλλιτεχνικός διευθυντής ήτανε ο Νίκος ο Κολοβός, ο πρωταγωνιστής σε αυτή την ταινία. Ναι. Και θυμάμαι που... Επειδή είπα ο Σκαμπαρδώνης πριν, του λέω του Σκαμπαρδώνη λέω «Γιώργο, θα χρησιμοποιήσω το αυτό σου, κάνω ένα σενάριο». «Ωχ –μου λέει– Καν' το». Το κάνω. Του λέω «Θα το γυρίσω ταινία». «Γιώργο, την γυρίζω την ταινία», γιατί βλεπόμασταν συχνά εκεί στο Ντορέ που λέμε ήτανε πιάτσα πια καλλιτεχνική «Γιώργο την τέλειωσα την ταινία, να βάλω το όνομά σου στα ζενερίκ, στους τίτλους;». «Όχι» μου λέει «Δεν θα βάλεις τίποτα». «Εντάξει, εντάξει Γιώργο». Όταν προβλήθηκε η ταινία στο φεστιβάλ του κινηματογράφου παιζόταν την ίδια μέρα με το Ρεμπέτικο του Φέρρη. Το '84 ήτανε; Ναι, το '84. Τον βρήκα μετά την προβολή. Του λέω... Μου λέει «Καλά –μου λέει ο Σκαμπαρδώνης– Δεν έβαλες το όνομά μου;». «Α Γιώργο!». Τελοσπάντων, εντάξει, φιλαράκια είμαστε γι' αυτό.

Και η εμπειρία του κινηματογράφου πώς, τι θα λέγατε για αυτήν; Εννοώ πόσο διαφορετική είναι από αυτή του θεάτρου, του τυπικού, του γνωστού;

Κοίταξε, κινηματογράφος με θέατρο τουλάχιστον ερμηνευτικά διαφέρουν πάρα πολύ. Δηλαδή στο θέατρο είναι αυτό που λέμε η... Όχι η υπερβολή της κίνησης, υπερβολή πες το κίνησης, και στον κινηματογράφο είναι η σμίκρυνση της κίνησης. Και όταν έχεις να κάνεις είτε με γκρο πλαν είτε με τρε γκρο... Σαν ερμηνευτής εννοώ, θα πρέπει να ξέρεις τι παίρνει ο φακός. Δηλαδή άλλο στο γενικό πλάνο, άλλο στο μεσαίο, άλλο όταν σου δείχνει το πρόσωπο. Δηλαδή και όλα τα συναισθήματα... Μιας και όταν πλησιάζει ο φακός απάνω σου είναι για να δείξει τα συναισθήματα από κοντά του αυτουνού που ερμηνεύει. Στο θέατρο... Και μάλιστα είναι αυτή τη γωνία που θέλει ο σκηνοθέτης στον κινηματογράφο. Σου λέει σαν θεατή «Αυτό θα δεις. Τώρα θα δεις αυτό». Στο θέατρο όμως ο κάθε θεατής έχει άλλη γωνία όρασης και βλέπει... Δεν βλέπουν το ίδιο πράγμα όλοι οι θεατές. Άλλο βλέπει αυτός που είναι στον εξώστη, άλλο βλέπει αυτός που είναι στη δεξιά μεριά της πλατείας ή στην αριστερή, άλλος στο κέντρο, άλλος μπρος, πίσω. Άλλος μπορεί να βλέπει και το κεφάλι του μπροστινού του. Και πολλές φορές αυτό που λέμε όταν στο θέατρο συμβαίνει το μαρκάρισμα, όταν είναι μια σκηνή που είναι πέντε-δέκα ηθοποιοί απάνω στη σκηνή και πρέπει για κάποιο λόγο να είναι ακίνητοι, θα πρέπει να έχεις και την ευστροφία κάποια στιγμή να κουνηθείς μήπως είσαι πολύ ώρα και σε καλύπτει και να μη βλέπει ένα μέρος της πλατείας. Όπου φυσικά ταιριάζει. Άμα είναι να είσαι ακίνητος, είσαι ακίνητος, αλλά όταν υπάρχει δράση, δεν μένεις σε ένα μόνο σημείο, ασχέτως αν δεν μιλάς. Το πιο δύσκολο πράγμα στο θέατρο είναι να μην μιλάει ο ηθοποιός. Και εκεί φαίνεται ο καλός ηθοποιός πώς εκμεταλλεύεται την παύση του. Να μη λες τίποτα, να είσαι απάνω κι ο θεατής να καταλαβαίνει ότι δρας, ότι κάτι κάνεις. Και είναι ένα από τα δύσκολα πράγματα που καλείται να κάνει ο ηθοποιός να βρει τι πρέπει να κάνει. Γι' αυτό πρέπει να έχει κατανοήσει όλο το κείμενο, όλο το τι γίνεται, να ακούει τα λόγια του ενός συναδέλφου, να ακούει τα λόγια του αλλουνού για να γεμίζει, για να μπορεί κι αυτός να μην είναι... Σαν αυτό που έλεγα πριν, figurant επί σκηνής. Να είναι κάτι.

[00:45:00]Και τα συναισθήματα όταν βρίσκεστε στη σκηνή ποια είναι είτε στην προετοιμασία είτε στην παράσταση;

Τα συναισθήματα... Γενικά δηλαδή σαν δουλειά με ρωτάς; Ή σαν;

Πώς το ζείτε εσείς εκείνη τη στιγμή, δεν ξέρω.

Εμείς όλοι οι συνάδερφοι αυτό εννοείς; Τι κάνουμε;

Πώς το νιώθετε εκείνη τη ώρα, ας πούμε, δεν ξέρω. Πόσο μέσα μπορεί να μπαίνετε σε αυτό, να σας παρασύρει ή να μην σας παρασύρει—

Όχι, όχι.

Ή να συγκινείστε, να μην συγκινείστε.

Ε όχι—

Ανάλογα το έργο.

Δεν χρειάζεται, αν πρέπει να κλάψω θα κλάψω κανονικά δηλαδή να γεμίσω δάκρυα κάτω. Δεν πρέπει δηλαδή αν κάνω πχ έναν χρήστη ναρκωτικών να πάρω ναρκωτικά. Είναι αυτό που λέμε... Όλο αυτό να το ερμηνεύσεις, να το αναδείξεις. Να πείσεις τον θεατή ότι αυτός τώρα, κλαίει, χωρίς να είναι τίποτα ψεύτικο. Αλλά όχι από την άλλη ότι πρέπει πραγματικά να κλάψω, όπως κλαίμε για κάποιο γεγονός στη ζωή μας. Αυτό είναι η υποκριτική τέχνη. Να πείσεις τον άλλον, να του μεταδώσεις αυτό που αισθάνεται ο ήρωας επί σκηνής, να καταλάβει ο άλλος «Αμάν, τώρα αυτό γίνεται». Αλλά δεν έπεται ότι πρέπει να γίνει. Ναι. Και φυσικά εντάξει αυτό που είπαμε ότι η αγωνία, δεν υπάρχει ηθοποιός που να μην έχει αγωνία αν θα "τσουλήσει", που λέμε, καλά η παράσταση, αν θα συμβεί κάτι. Πρέπει να είσαι εν εγρηγόρση, αυτά. Όση ώρα σε αναλογεί να είσαι στη σκηνή να είσαι εν εγρηγόρση παντού και να παιχτεί το έργο όπως έγινε στις πρόβες. Γιατί εκεί είναι που σου είπα πριν, γίνεται η χαμαλίκα, γίνεται η άγαρμπη δουλειά και ετοιμάζεται δηλαδή... Αυτό που λένε οι πάντες ότι στις πρόβες είναι ένα δέντρο, το χτίζουμε σιγά-σιγά, βάζουμε τα φυλλαράκια του, βάζουμε και τα φρούτα του και στο τέλος πριν κάνουμε την παράσταση το τινάζουμε κι ό,τι μείνει απάνω, αυτό ήταν το σωστό. Τα άλλα θα πέσουν κάτω, θα γίνουν χώμα. Έτσι...

Οι δυσκολίες του επαγγέλματος; Οι δυσκολίες ή η επισφάλεια του επαγγέλματος ποιες είναι;

Ε αυτό πάντα υπάρχει και τη σήμερον ημέρα υπάρχει πολύ περισσότερο, δεν υπάρχει. Δηλαδή είναι μια δουλειά που όποιος καλείται να την κάνει, δύο-τρεις φορές τον χρόνο ψάχνει. Και αν θα βρει, μιλάω για όλους τους ηθοποιούς... Όχι για του Κρατικού που έχουμε το προνόμιο να είμαστε λίγο παραπάνω. Όχι προνόμιο. Πρέπει να ξέρεις ότι στο Κρατικό Θέατρο και στο Εθνικό Θέατρο κάνουμε συμβόλαια πέντε ή οχτώ μηνών. Δεν είμαστε μόνιμοι. Αν όμως όπως τα φέρνει η ροή του προγράμματος, δηλαδή μπορεί να είναι ανακυκλούμενα αυτά τα συμβόλαια, να είναι σε συνέχεια. Όμως στο Ελεύθερο Θέατρο μιας και σου είπα ότι το 'ζησα, πχ πήγαινα στον Κούρκουλο, που σου είπα, έξι μήνες συμβόλαιο, μετά καθόμουνα. Αν έβρισκα το καλοκαίρι άλλη δουλειά, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση βρήκα με τον Λαζόπουλο πήγαινα εκεί ή ξέρω 'γω όταν πας σε ένα ΔΗΠΕΘΕ, πας για τρεις μήνες. Αν και το επόμενο έργο είσαι, κάνεις άλλους τρεις μήνες. Αλλιώς αν δεν κάνεις, πρέπει να βρεις αλλού δουλειά. Μένεις άνεργος. Δηλαδή δεν υπάρχει ηθοποιός αυτή τη στιγμή στο ελληνικό θέατρο εκτός από τις δύο Κρατικές σκηνές που να κολλάει τριακόσια ένσημα το χρόνο. Δεν υπάρχει. Θα δεις εκατό, εκατό πενήντα, διακόσια το ανώτερο. Υπάρχει αυτή η αβεβαιότητα του επαγγέλματος. Και η πλάκα είναι ότι... Δεν ξέρω, πάρα πολλοί σπουδάζουνε σήμερα θέατρο. Πολλοί θέλουν να ασχοληθούνε μ' αυτό. Δεν ξέρω όμως γιατί. Και σου λέω είναι αυτή η τηλεόραση που τους λέει ότι... Η γκλαμουριά; Θέλουνε την γκλαμουριά της τηλεόρασης; Δηλαδή δεν καταλαβαίνω γιατί τα παιδιά και κατά ένα ποσοστό 80% από κορίτσια που θέλουν να ασχοληθούν με το θέατρο. Φυσικά κάνουν μετά κάποιες ομάδες, κανένα αυτό... Αλλά επιβιώνουνε; Ενώ παλιότερα, όταν άρχιζα εγώ δεν ήμασταν τόσοι πολλοί. Θυμάμαι, ας πούμε, όπως σου ανέφερα στην αρχή όταν έδωσα εξετάσεις στη σχολή, πρέπει να ήμασταν πένηντα-εξήντα υποψήφιοι; Για να πάρουνε δώδεκα. Τη σήμερον ημέρα που παρακολουθώ τη σχολή του Κρατικού Θέατρου δίνουν εξετάσεις τετρακόσιοι-πεντακόσιοι για να πάρουνε δώδεκα, πάλι τον ίδιο αριθμό παίρνει η σχολή του Κρατικού. Δώδεκα άτομα θα πάρει [00:50:00]κατ' έτος. Και τα μοιράζουνε να είναι έξι και έξι. Έξι κοπέλες, έξι αγόρια για να γίνονται και η διανομή στην υποκριτική, η διανομή των έργων, ας πούμε, να είναι ισοβαρής. Πολύς, πολύς κόσμος θέλει να ασχοληθεί με το θέατρο. Μακάρι τα παιδιά, αλλά δεν μπορούν να γίνουν όλοι ηθοποιοί. Θα μου πεις τώρα το ίδιο δεν συμβαίνει τώρα και με το τραγούδι; Όλοι τραγουδιστές θέλουν να γίνουν. Και μια εποχή πάλι με την τηλεόραση που έβγαινε ο ένας κι ο άλλος ό,τι του ερχόταν στο κεφάλι σε τραγούδι το 'κανε. Το 'κανε βίντεοκλιπ. Με το ζόρι να επιβληθούνε. Δεν γίνεται. Να βλέπουμε τους ξερνάει αυτό το επάγγελμα. Σημεία των καιρών.

Στο μέλλον πώς βλέπετε τον εαυτό σας σαν ηθοποιό;

Α... Το μέλλον δεν ξέρω, ανήκει σε αυτούς που δεν ξέρουν ότι υπάρχει. Ποιο μέλλον; Προσπαθώ όσο αυτό που λέμε... Δεν μπορείς να φύγεις εύκολα απ' το θέατρο. Είναι μια ζωή. Προσπαθώ όσο αντέχουν τα πόδια μου να την κάνω αυτή τη δουλειά, γιατί είμαι σε ηλικία συνταξιοδοτήσιμη, αλλά αυτό δεν λέει τίποτα. Δηλαδή δεν μπορώ να πω ότι «Άντε επειδή βγήκα στη σύνταξη θα καθίσω». Δεν ξέρω κάτι άλλο θα κάνω. Και να σου θυμίσω και κάτι, δεν θυμάμαι από που το διάβασα. Όταν χτιζόταν ο Παρθενώνας τη Χρυσή Εποχή του Περικλέως, τα διάφορα αντικείμενα, πέτρες, αυτά που ανεβάζαν απάνω, τα μάρμαρα που λένε, τα ανεβάζανε γαϊδουράκια και μουλάρια. Αυτά επί χρόνια κάναν αυτό το δρομολόγιο, από κάτω εκεί που είναι τώρα το θέατρο του Ηρώδου του Αττικού, εκεί που τα είχαν συγκεντρωμένα, τα ανεβάζαν απάνω στο βράχο. Και κάναν λοιπόν αυτό το δρομολόγιο. Ο γάιδαρος συγκεκριμένα από έξι μηνών και μετά είναι ωφέλιμος, δηλαδή μπορεί να τον φορτώσεις. Το ξέρω αυτό, γιατί γεννήθηκα την ίδια μέρα στο χωριό με ένα γάιδαρο και πάντα ο πατέρας μου με πείραζε και μου 'λεγε... Όταν πια άρχισα να καταλαβαίνω, είχα γίνει τριών-τεσσάρων ετών και περνούσε το γαϊδουράκι έξω απ' το σπίτι μας και μου 'λεγε «Ίσα είστε. Γεννηθήκατε την ίδια μέρα». Αυτά λοιπόν τα γαϊδουράκια που κάναν αυτό το δρομολόγιο όταν πια κουραζότανε, γερνάγανε, τι κάναν οι αρχαίοι; Δεν τα αποσύρανε, ούτε τα σκοτώνανε. Τα αφήνανε στην ουρά του καραβανιού, ας πούμε, όλα τα άλλα τα γερά τα ζώα ανεβαίναν και αυτά ήταν πίσω-πίσω το πολύ φορτώνανε κανένα βαρελάκι με νερό, μικροαντικείμενα. Και κάναν αυτό το δρομολόγιο μέχρι να πεθάνουν από μόνα τους. Δεν ξέρω αν ξέρεις, αν κατάλαβες τον παραλληλισμό στην ερώτηση που μου 'κανες!

Ναι, ναι. 

Ναι. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς να ασχολούμαι με το θέατρο. Τι να πω, δεν μπορώ να σου απαντήσω. Άμα πιστεύεις στο Θεό, ρώτα τον! Τι να σου πω;

Εγώ αυτά ήθελα να ρωτήσω. Δεν ξέρω αν εσείς θέλετε να προσθέσετε πάνω σε αυτά που είπαμε.

Όχι, κοίταξε εγώ, πολλά μπορεί να πει κανείς, αλίμονο. Δεν είναι, τώρα μια ζωή σαράντα πέντε ετών στο θέατρο έχει πάρα πολλά. Αλλά ξέρεις κάτι; Το γενικό, ας πούμε, έτσι που θυμάμαι, όπως ακριβώς... Ίσως είναι το ίδιο πράγμα δεν μπορώ να το καταλάβω. Όπως και στο στρατό, έτσι και στη ζωή τη θεατρική πώς σου είναι ο άνθρωπος; Θυμάται μόνο τα καλά. Τα αστεία, τις πλάκες. Δεν τα θυμάται τα κακά. Όχι τα έχει ξεχάσει, αλλά δεν τα προτάσσει, δεν τα βγάζει με το παραμικρό. Δηλαδή και στο στρατό δεν υπάρχει φαντάρος που να μην πέρασε κάποια στιγμή άσχημα, αλλά θυμάται τις πλάκες, τις παρέες με τους συστρατιώτες. Και στο θέατρο δεν μπορώ να πω ότι ήταν όλα ρόδινα. Αυτό που λέμε αλίμονο. Φτάνεις σε ένα σημείο είτε αυτό λέγεται να είσαι... Να μην είσαι καλά ρε παιδί μου! Να είσαι τσατισμένος, να είσαι. Είτε με συναδέρφους, είτε με το σκηνοθέτη, είτε με το «Αχ, βαχ δεν έχω δουλειά». Αλλά όλα αυτά τα ξεχνάς και θυμάσαι, ας πούμε, και κάποιες πλάκες... Γιατί μην νομίζεις ότι δεν γίνονται πλάκες επί σκηνής. Αλίμονο. Και εμείς όταν παίζεις ένα έργο εξήντα-εβδομήντα φορές κάτι θα βρεις να κάνεις ή θα σου κάνει ο συνάδερφος και έτσι, ας πούμε, είναι μια πινελιά χαρμόσυνη μέσα στη ρουτίνα. Και τέτοια πράγματα θυμάμαι πάρα πολλά, γιατί κάποτε ήμασταν και πιο νέοι και κάναμε ο ένας με τον άλλον πλάκες. Βέβαια. Α και επειδή είπα πλάκες, η μεγάλη η πλάκα γινόταν πολύ παλιά στο θέατρο το πρόλαβα, τώρα δεν γίνεται. Ήταν έθιμο τελευταία παράσταση του έργου να κάνει ο καθένας ό,τι θέλει. Με τα ίδια λόγια εννοώ, η ίδια παράσταση, αλλά να κάνει ό,τι θέλει. Μπορούσε να ντυθεί και διαφορετικά. Περισσότερο για να προκαλέσει τον γέλωτα των συναδέρφων των άλλων. Και [00:55:00]θυμάμαι εκείνη την εποχή ερχότανε πολλοί θεατές που είχανε δει την παράσταση, κλείναν εισιτήριο για την τελευταία να δούνε τι πλάκα θα κάνει ο καθένας. Ήταν ένα άγραφο έθιμο. Το θυμάμαι. Δεν παρεξηγιόταν κανείς. Το έργο κυλούσε κανονικά τα ίδια λόγια σου λέω τα πάντα, αλλά, ξέρω 'γω, αν ήταν έργο εποχής, ο άλλος πήγαινε με μπλουτζίν, ξέρω 'γω, ή έπαιζε διαφορετικά τον ρόλο. Αλλά το ίδιο κείμενο. Γινόταν αυτά, τώρα έχουν εκλείψει. Όχι ότι πρέπει να γίνονται. Αλίμονο. Πολλοί το... Είναι και κάποιοι που το παρακάνουν. Και δεν είναι ζήτημα πλάκας είναι να εκμαιεύσει... Ιδίως στην κωμωδία γίνεται. Να εκμαιεύσει αυτός το χαμόγελο, ότι κάνει κάτι εις βάρος του συναδέρφου του και αυτό είναι πάρα πολύ κακό. Και έτσι οι πιο πολλοί καβγάδες στα καμαρίνια γι' αυτό γίνονται. Ο άλλος προκειμένου να δείξει κάτι. Γι' αυτό σου λέω να δανειστώ και ένα στίχο του Βερλαίν, Γάλλος ποιητής, «Τίποτα –τον παραφράζω– τίποτα, μα τίποτα, δεν κάνει τον ηθοποιό τόσο μικρό, όσο η επιθυμία του να φαίνεται σπουδαίος». Και εδώ, κορίτσι μου, θα ήθελα να τελειώσω.

Ωραία, ευχαριστώ πάρα πολύ.