[00:00:00]Καλησπέρα σας. Θα μας πείτε το όνομά σας;

Καλησπέρα. Μπάμπης Xατζόπουλος λέγομαι.

Είναι Πέμπτη 25 Ιουνίου 2020. Βρίσκομαι με τον Μπάμπη Χατζόπουλο στην Κυψέλη, είμαι ερευνητής του Istorima και ξεκινάει η συνέντευξη. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τον εαυτό σας;

Φυσικά. Όπως σας είπα, λέγομαι Μπάμπης Χατζόπουλος, είμαι 29 χρονών. Τα τελευταία 10 χρόνια ασχολούμαι επαγγελματικά με τη μουσική και έχω κάνει κάποιες σπουδές στην πληροφορική. Αυτά κυρίως.

Συνδυάσετε σπουδές και μουσική κάποια περίοδο;

Ε, ναι. Μαζί με τις σπουδές, εκεί περίπου 19 χρονών μέχρι 23-24, έκανα κάποιες σπουδές στη μουσική, κάποια θεωρητικά πράγματα, κάποιες σπουδές με κάποιο δάσκαλο πάνω σε 2 όργανα. Πρακτικής δηλαδή σπουδές.

Θα θέλατε να μας πείτε ποια είναι αυτά τα 2 μουσικά όργανα;

Ναι. Μπουζούκι, που είναι το βασικό μου όργανο, και στο λαούτο το στεριανό.

Η επιλογή σας στο μπουζούκι πώς και έγινε; Με ποια κριτήρια, δηλαδή, το κάνατε;

Πρώτη φορά έπιασα όργανο στα 15 μου, δηλαδή Τρίτη Γυμνασίου περίπου. Τώρα δεν προέρχομαι από μουσική οικογένεια ώστε να έχω τα ερεθίσματα να παίξω μουσική, αλλά υπήρχε ένα περιβάλλον στο οποίο, έτσι, συντέλεσε να πάω προς τα εκεί. Δηλαδή ο πατέρας μου είχε μαγαζί, είχε ταβέρνα η οποία είχε live μουσική. Εγώ μεγάλωσα μέσα εκεί κι oπότε, για κάποιον λόγο, εμένα μου είχαν κεντρίσει από πολύ πιτσιρικάς το ενδιαφέρον οι μουσικοί της ταβέρνας με τους οποίους προσπαθούσα να μιλάω και τους κοίταζα σαν θεούς κάπως. Οπότε όλο αυτό… Έβλεπα τον εαυτό μου να κάθεται σε μια τέτοια καρέκλα και να παίζει όργανο και να διασκεδάζει τον κόσμο και τον εαυτό του. Και έτσι σε εκείνη την ηλικία, γύρω στα 15, βρέθηκα με ένα φίλο μου ο οποίος έπαιζε μπουζούκι, το άκουσα και αρκετά κοντά μου, δηλαδή τον άκουσα στο 1 μέτρο να παίζει. Με γοήτευσε όλο αυτό. Το είπα στη μάνα μου. Συγκεκριμένα της λέω «Θέλω να μάθω μπουζούκι». Οπότε η μάνα μου, επειδή ήθελε πολύ να μάθω κάποιο όργανο, πήγε την επόμενη μέρα και μου πήρε ένα. Οπότε έτσι ξεκίνησα να παίζω.

Θα λέγατε ότι όλη η οικογένειά σας σάς υποστήριξε στο να ξεκινήσετε τη μουσική;

Ναι, ναι. Εντάξει επαγγελματικά... Δεν περίμεναν ότι θα το πάω τόσο επαγγελματικά αλλά στην αρχή είχαν κάποιους ενδοιασμούς. Μην παρατήσω τη σχολή, τέτοια πράγματα. Αλλά μετά στην πορεία με στήριξαν αρκετά.

Πώς ήταν για εσάς να συνδυάζετε τη σχολή και τη μουσική παράλληλα; Τις σπουδές σας και την αγάπη σας για τη μουσική.

Εντάξει, κακά τα ψέματα η σχολή είχε περάσει λίγο σε δεύτερη μοίρα. Γιατί η μουσική ήταν κάτι το οποίο με γέμιζε πολύ περισσότερο, ήταν κάτι με το οποίο έβγαζα τα προς το ζην μου και το έτρεχα γενικότερα περισσότερο. Έβλεπα, δηλαδή, το μέλλον μου εκεί. Η σχολή είχε περάσει λίγο σε δεύτερη μοίρα άσχετα ότι από επαγγελματικής αποκατάστασης μπορεί να ήταν λίγο πιο σίγουρη η σχολή. Εγώ ήμουν λίγο ταγμένος.

Θα θέλατε να μας πείτε πώς ξεκινήσατε να παίζετε μουσική σε μαγαζιά; Πότε έγινε η πρώτη επαφή;

Ναι. Η πρώτη επαφή έγινε όταν ήμουν πρώτο έτος σχολή, όπου ένας συμφοιτητής, ο οποίος έπαιζε και εκείνος μουσική, είχαμε βρεθεί 2-3 φορές να παίξουμε στο σπίτι. Και αυτός είχε ένα φίλο ο οποίος δούλευε σε ένα μαγαζί, του είπε ότι ψάχνει ένα λαϊβάκι, ψάχνει ένα σχηματάκι για live οπότε μου το πρότεινε. Εντάξει, στην αρχή ήμασταν πολύ φοβισμένοι, αλλά λέμε «Πάμε και ό,τι γίνει». Και έτσι ξεκίνησε αυτό. Μετά κάναμε άλλο ένα live και live στο live, δηλαδή, παρατηρούσα τον εαυτό μου μετά από 2 ή 3 χρόνια να κάνω αυτή τη δουλειά και να προσπαθώ να καλυτερεύω και το παίξιμο πάνω στη δουλειά αλλά και το παίξιμο στο όργανο προσωπικά.

Θυμάστε την πρώτη σας αυτή εμπειρία στο πρώτο live αυτό; Να ανακαλέσετε λίγο στη μνήμη σας πώς σκεφτήκατε, τι νιώσατε;

Στο πρώτο live συγκεκριμένα πριν, αφού το κλείνουμε ήμουν πολύ χαρούμενος. Λέω «Τώρα θα πάω να παίξω μουσική σε κόσμο, έτσι σε μαγαζί. Θα πληρωθώ κιόλας[00:05:00]». Όσο πλησίαζε η ώρα, έτσι, με έπιανε άγχος και έλεγα ότι «Γιατί τώρα να έγινε αυτό;» και «Θα προτιμούσα τώρα να είμαι σπίτι μου και να βλέπω μια ταινία. Πού πήγα και έμπλεξα;». Μετά, μόλις πέρασε το πρώτο live, που, εντάξει, ήμουν λίγο ευχαριστημένος, όχι απόλυτα φυσικά αλλά ένιωσα καλά. Τη δεύτερη φορά πάλι είχαμε αυτό το άγχος, λίγο λιγότερο, μέχρι να εξαλειφθεί και να γίνει η δουλειά σου.

Θεωρείτε ότι οι αντιδράσεις του κόσμου στο πρώτο live σας, μάλλον στις πρώτες ζωντανές εμφανίσεις σας, σας βοήθησαν να ανακτήσετε το κουράγιο σας και να συνεχίσετε;

Τις πρώτες φορές επειδή παίζαμε και στην Αθήνα είχε πολύ κόσμο δικό μας, φίλους μας δηλαδή. Όταν πήγαμε, όταν βγήκαμε πιο έξω προς επαρχία δηλαδή γιατί είμαι και από Μέγαρα και πηγαίναμε προς τα εκεί, εκεί είχε κόσμο ο οποίος δεν ήταν δικός μας, ο οποίος ερχόταν για να διασκεδάσει έτσι όπως ξέρει να διασκεδάζει. Οπότε εμείς έπρεπε να ανταποκριθούμε σε αυτό και αυτό ήταν το πιο αγχωτικό σε θέμα κόσμου. Ότι έπρεπε να ανταποκριθούμε εμείς στις ανάγκες του μαγαζιού, του κόσμου και όλα αυτά. Κι εκεί πέρα δεν είχε, εκεί δεν συγχωρούνταν ούτε τα λάθη τα μουσικά ούτε τα λάθη τα ρεπερτοριακά. Έπρεπε να παίξεις αυτό που ήθελε ο κόσμος. Εκεί μπορώ να πω ότι είχαμε και τις καλές μας και τις κακές μας στιγμές.

Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας μερικές από αυτές τις στιγμές είτε θετικές είτε αρνητικές οι οποίες έχουν μείνει στο μυαλό σας;

Ναι. Αρνητικές στιγμές... Γενικά θυμάμαι όλες αυτές που ξεκινάμε να παίξουμε και κατά τη διάρκεια του live λαμβάνουμε από τον κόσμο μια, ας το πούμε έτσι, νωθρότητα που αυτό εμείς το λαμβάναμε στη γνώση ότι κάτι δεν πάει καλά με το ρεπερτόριό μας, με το παίξιμο μας γενικά. Οπότε αντίστοιχα είμαστε και εμείς λίγο νωθροί και κατέληγε μια βραδιά χωρίς να γίνει τίποτα και να θέλουμε εμείς απλά να φύγουμε από εκείνο το μέρος. Τώρα οι καλές στιγμές πάρα πολλές. Περισσότερες ευτυχώς από τις αρνητικές. Θέλετε να σας πω κάποια συγκεκριμένα περιστατικά που μου έχουν μείνει ή ένα γενικό feedback;

Ό,τι θεωρείτε εσείς ότι θα μπορούσε να σας χαρακτηρίσει. Είναι η δική σας εμπειρία.

Ναι. Εντάξει, ένα πολύ χαρακτηριστικό που μου έχει μείνει, έτσι που θεωρούσα ότι αυτά έχουν περάσει, αλλά και όμως τα ζούσαμε εκείνη τη στιγμή, είναι το ότι σε ένα live Απόκριες που είχαμε κάνει εκεί στα Μέγαρα, σε μια μεγάλη ταβέρνα, ο κόσμος ήθελε τόσο έντονα να γλεντήσει και ήταν όλο το μαγαζί όρθιο και τέτοια. Και σε κάποια φάση ήταν μια παρέα εκεί πέρα οι οποίοι είχαν αυτό το χαρακτηριστικό, ήθελαν να σπάσουν πιάτα, οπότε αρχίζουν να σπάνε τα πιάτα εκεί του τραπεζιού. Ο μαγαζάτορας ήταν γνωστός τους, οπότε δεν υπήρχε κάποιο θέμα και μετά αντιληφθήκαμε ότι, ενώ σπάγανε συνέχεια, σε κάποια φάση αντιληφθήκαμε ότι αυτοί είχαν πάρει ένα φίλο τους, ο οποίος είχε μαγαζί με γυαλικά, ο οποίος και τους έφερε και άλλα πιάτα να σπάσουν γιατί δεν φθάνανε στο μαγαζί. Οπότε εμάς μας είχε πιάσει νευρικό γέλιο και εντάξει. Αλλά ωραία κατάσταση. Αυτό είναι ένα πράγμα που μου έχει μείνει, που θεωρούσα ότι έχει τελειώσει 80s και 90s αυτό το σπάσιμο. Τώρα από μικροσκηνικά άλλα αρκετά.

Θέλετε να μας πείτε κάτι παραπάνω;

Ε, ναι. Κοιτάχτε αυτό... Η συγκεκριμένη μουσική επειδή είναι λαϊκή μουσική και λογικά την ακούει και πιο λαϊκός κόσμος και έξω καρδιά, ας το πούμε έτσι, και αυτή η μουσική παίζεται στην ταβέρνα όταν ο άλλος θα έχει φάει, θα πιει και θα γλεντάει. Υπάρχουν διάφορα σκηνικά και περιστατικά τα οποία μου έχουν συμβεί. Όπως του τύπου να έρθει[00:10:00] ένας άνθρωπος ο οποίος γούσταρε πάρα πολύ τη μουσική και να έχει κολλήσει το αυτί του στο μπουζούκι μου και ότι και καλά θέλει να το ακούσει από κοντά. Και το μπουζούκι να μη βγάζει ήχο γιατί κρατούσε τις χορδές και εγώ να συνεχίσω να παίζω, να το τραβάω λίγο πιο πίσω και εκείνος να έρχεται πάλι κοντά εκεί το αυτί στο μπουζούκι. Εντάξει, αυτό είναι ένα σκηνικό που είναι πλάκα, έχει πλάκα αλλά μου έχει μείνει έτσι. Αλλά ο άνθρωπος, όμως, δεν το έκανε για πλάκα. Το έκανε ότι τώρα εγώ έχω πιει πολύ και θέλω να ακούσω το μπουζούκι από κοντά. Αυτό. Τώρα άλλα σκηνικά είναι, εκεί είναι πολλά.

Προηγουμένως είπατε ότι στις πρώτες συναυλίες, στις πρώτες live εμφανίσεις σας, όταν νιώθατε τον αρνητισμό του κόσμου, καταλήγατε στο να μη σας πηγαίνει τόσο καλά η βραδιά. Πλέον, έχοντας κάποια χρόνια εμπειρίας πίσω σας, πώς αντιδράτε σε τέτοιες καταστάσεις; Όταν βλέπετε ότι από την αρχή το κοινό που έχει έρθει να σας δει δεν είναι τόσο θετικό;

Πλέον εντάξει. Έχουμε μια περισσότερη σιγουριά και στους εαυτούς μας, αλλά και στο πώς να διαχειριστούμε διάφορες καταστάσεις. Ας πούμε, τώρα, αν αντιληφθώ αυτή τη νωθρότητα του κόσμου, θα προσπαθήσω να την αλλάξω πάνω στο live. Δηλαδή θα προσπαθήσω να βάλω κάποια, να πάμε αλλιώς το πρόγραμμα. Πιο ανεβαστικό, πιο ακουστικό. Είναι κάποιες τέτοιες τεχνικές που τις μαθαίνεις με την εμπειρία, οι οποίες σε βοηθάνε να ανταπεξέλθεις στις ανάγκες της κάθε δουλειάς.

Σας έχει τύχει κάποιο περιστατικό στο κοντινό μέλλον που να θυμάστε εσείς; Όπου κάποια βραδιά δεν ξεκίνησε τόσο καλά όσο την περιμένατε που να αναγκαστήκατε να κάνετε κάτι το οποίο θα άλλαζε την όλη ροή και τη γνώμη του κοινού;

Ναι, έχει τύχει να πάμε σε κάποια μαγαζιά τα οποία να νιώθουμε ότι δεν μας σηκώνουν. Δηλαδή συγκεκριμένα πηγαίνουμε εδώ και κάποια χρόνια και παίζουμε στις παρελάσεις σε ένα μαγαζί το οποίο είναι wine bar. Θα μου πείτε τώρα τα λαϊκά στο wine bar; Ναι και εμείς… Δηλαδή αυτό ήταν όταν πήγαμε την πρώτη φορά. Μας λέγανε, λέγαμε μεταξύ μας «Τι δουλειά έχουμε εμείς εδώ τώρα;». Και νιώθαμε έξω από τα νερά μας και τα σχετικά. Βέβαια, αυτό κατέληξε να παίζουμε τα τελευταία 5 χρόνια και να είναι ένα από τα πιο πετυχημένα live που... Δηλαδή το κάθε επόμενο είναι πιο πετυχημένο από το προηγούμενο. Ξεκινήσαμε το πρώτο live και λέγαμε «Ωχ, τώρα τι θα παίξουμε, τώρα εδώ πέρα;» και τέτοια. «Εδώ jazz θέλει. Όχι Καζαντζίδη». Αλλά αφού το ξεκινήσαμε, και τραγούδι με τραγούδι, βλέπαμε ότι ο κόσμος ανταποκρίνεται και ξαφνικά μες στο μαγαζί μετά από 2 ώρες να γίνεται ένα πάρτι που όλοι να είναι όρθιοι στα τραπέζια και να γίνεται χαμός. Και ηλικίες κοντά στις δικές μας, που αυτό ακόμα μας έδινε περισσότερη χαρά. Ότι ήμασταν συνομήλικοι και σχετικά συνομήλικοι και γλεντούσαμε με τέτοια κομμάτια. Οπότε, ναι, αυτό είχε μια πορεία που δεν την περιμέναμε από την αρχή. Ήμασταν αρκετά διστακτικοί.

Είπατε ότι στο συγκεκριμένο μαγαζί υπήρχε κόσμος ο οποίος ήταν νέος σε ηλικία. Πιστεύετε ότι το λαϊκό τραγούδι και το ρεμπέτικο ακόμα προσελκύει ηλικίες νεότερες, 20-30 χρονών;

Ναι, πιστεύω ότι προσελκύει αρκετά τις ηλικίες μας. Αυτό φαίνεται και το ότι έχουνε βγει πάρα πολλοί και καλοί μουσικοί και πιο μικροί από μένα και στην ηλικία μου που παίζουν μπουζούκι και παραδοσιακά όργανα. Οπότε θεωρώ ότι αυτό δεν είναι τυχαίο. Θεωρώ ότι είναι μια μουσική η οποία είτε είχες μεγαλώσει, είτε τη γνωρίζεις στην πορεία που έχει πράγματα να σου πει, είτε μέσα από τη μουσική, είτε μέσα από τον χορό, είτε μέσα από τους στίχους της.

Θα μπορούσατε να πείτε ότι το συγκεκριμένο είδος μουσικής, εκτός από καλλιτέχνη, σας εκφράζει και ως άνθρωπο;

Κοιτάχτε. Τώρα αυτό... Υπάρχουν κάποια τραγούδια που έχουν πολύ δυνατό στίχο, υπάρχουν κάποια που έχουν κοινωνικό στίχο, υπάρχουν κάποια που είναι ερωτικά, υπάρχουν κάποια άλλα τραγούδια που[00:15:00] δεν έχουν τόσο δυνατό στίχο. Παρ’ όλα αυτά, ναι. Θα μπορούσα να πω ότι η λαϊκή μουσική είμαι εγώ.

Θα θέλατε να αναφέρετε κάποια τραγούδια συγκεκριμένα τα οποία εσάς σας κινούν  περισσότερο το ενδιαφέρον ή νιώθετε ότι μέσα από αυτά βλέπετε και ένα κομμάτι του εαυτού σας;

Μου ξανακάνετε την ερώτηση;

Θα θέλατε να μας πείτε κάποια τραγούδια συγκεκριμένα τα οποία είναι πάνω στο λαϊκό, ρεμπέτικο τραγούδι τα οποία νιώθετε ότι σας εκφράζουν περισσότερο; Ή ότι κάτι βρίσκετε σε αυτά τα τραγούδια το οποίο σας ελκύει περισσότερο το ενδιαφέρον ως άνθρωπο αρχικά και στη συνέχεια και ως καλλιτέχνη;

Ναι. Τώρα δεν είμαι πολύ προετοιμασμένος για αυτή την ερώτηση. Εντάξει, υπάρχουν διάφορα τραγούδια. Ένα κοινωνικό στίχο για μένα που μπορεί να γειωθεί ακόμα και στη σήμερον εποχή έχει ο Άκης Πάνου. Δηλαδή το «7 νομά σ’ ένα δωμά» π.χ. είναι ένα πολύ δυνατό τραγούδι που μιλάει για τις δυσκολίες που είχαν άνθρωποι που φεύγαν από τα σπίτια τους εκείνο τον καιρό, που εκείνη την περίοδο ήταν εσωτερικοί μετανάστες, που στοιβάζονταν σε ένα δωμάτιο και ζούσαν όλοι μαζί για να τα βγάλουν πέρα. Όπως αυτό το βλέπουμε τώρα στους μετανάστες που έρχονται από τις άλλες χώρες που αγωνίζονται για να ζήσουν.

Εσείς θεωρείτε ότι τα τραγούδια αυτά τα οποία έχουν γραφτεί τη δεκαετία του ’30, του ’40 έχουν ομοιότητες με τη σημερινή εποχή;

Στον τρόπο που... Βασικά έχουν ομοιότητες γιατί και αυτά τα τραγούδια μιλάνε για τον έρωτα, μιλάνε για κάποια επίκαιρα θέματα, για κάποια κοινωνικά θέματα που αυτά τα βρίσκεις στα διάφορα είδη μουσικής που υπάρχουν και στο σήμερα. Απλά διαφέρει λίγο το λεξιλόγιο και ο τρόπος που τα λένε. Δηλαδή αλλιώς μίλαγες για τον έρωτα το ’30 και το ’40, αλλιώς μιλάς για τον έρωτα τώρα. Αυτό πολλές φορές δεν είναι ούτε κακό ούτε καλό. Απλά είναι ότι συμβαίνει.

Είπατε για το λεξιλόγιο το οποίο χρησιμοποιείται στα συγκεκριμένα τραγούδια. Θεωρείτε ότι πλέον το κοινό είναι σε θέση να ακούσει αυτά τα τραγούδια και να μην έχει κάποιο πρόβλημα να καταλάβει την αργκό που υπάρχει σε αυτά;

Εντάξει, κάποια τραγούδια που είναι ή κάποια ρεμπέτικα τραγούδια ειδικά που είναι μάγκικα, που λέμε, έχουν κάποιες λέξεις οι οποίες ήταν η αργκό της εποχής που πρέπει να τις ψάξεις για να καταλάβεις τι σημαίνουν. Δηλαδή δεν τις χρησιμοποιούμε τώρα στη σημερινή εποχή. Αυτό που έχω καταλάβει εγώ δηλαδή. Και εγώ δηλαδή, πολλές φορές που τραγουδάω, δεν τις ξέρω απαραίτητα τις λέξεις που τραγουδάω, τις λέξεις που λέω. Ναι, βέβαια έχουν βγει διάφοροι που μελετάνε αυτό το λεξιλόγιο. Εντάξει, θεωρώ ότι οι εποχές περνάνε και οι νέοι τώρα που είμαστε εμείς δεν είναι απαραίτητο ούτε να χρησιμοποιούμε ούτε ότι θα χρησιμοποιούμε αυτές τις εκφράσεις. Έχουμε τη δική μας αργκό που δεν είναι κακό, όπως είπα, ούτε καλό. Είναι ότι εξελίσσεται ο κόσμος.

Κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής σας εμφάνισης, αν νιώσετε ότι ξεχνάτε κάποιο κομμάτι του τραγουδιού, τι κάνετε ώστε να μην καταλάβει και το κοινό τη δικιά σας αδυναμία εκείνη τη στιγμή;

Καλά, αυτό συμβαίνει συχνά γενικά. Άμα δεν έχω εγώ συγκεκριμένα τους στίχους μπροστά μου και αν δεν μπορεί, δηλαδή, να μου το ψιθυρίσει κάποιος διπλανός συνάδελφος, είτε θα πω το πρώτο στιχάκι, είτε θα αλλάξω κομμάτι και θα βάλω κάποιο οργανικό, είτε κάποιο άλλο τραγούδι. Πρέπει να βρεις τέτοιες τεχνικές για να μην εκτίθεσαι στη δουλειά.

Αυτές είναι τεχνικές οι οποίες τις έχετε μάθει και τις έχετε αποκτήσει με βάση την εμπειρία σας. Δεν τις είχατε από την αρχή. Σας τις μάθανε λογικά κάποιοι εκ των συναδέλφων σας;

Ε, ναι. Στην αρχή όταν έκανα τέτοια λάθη, γινόμουν κόκκινος σαν παντζάρι. Κοίταζα δεξιά, αριστερά και έλεγα «Ωχ, τώρα έκανα λάθος». Μετά κατάλαβα ότι λάθη θα γίνονται και πρέπει να τα καλύπτεις. Οπότε, ναι, αυτό που λέτε είτε ότι το είδα, είτε ότι αυτή την τεχνική την πήρα από κάποιον συνάδελφο πιο έμπειρο, είτε το συζητήσαμε μεταξύ μας έτσι ομάδα και είπαμε ότι πρέπει να κάνουμε αυτό, δεν πρέπει να αγχωνόμαστε σε τέτοια λάθη. Αυτά.

Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε λίγο παραπάνω για τη σχέση που[00:20:00] έχετε αναπτύξει με τους συναδέλφους σας και πόσο σημαντική είναι αυτή ώστε να βγει ένα ωραίο αποτέλεσμα σε ένα ζωντανό κομμάτι, σε μια live μουσική βραδιά;

Εντάξει, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει καλή χημεία μεταξύ των συναδέλφων γιατί θα βοηθήσει στο αποτέλεσμα. Δηλαδή και να συνεργαστείς μουσικά αλλά να συνεργαστείς και να υπάρχει, να βγαίνει και ωραία διάθεση από το σχήμα προς το κοινό. Με τους συναδέλφους φροντίζουμε να έχουμε καλή σχέση. Εντάξει, πολλές φορές δεν είναι απαραίτητο ότι κάνουμε και παρέα με όλους τους συναδέλφους, αλλά έχουμε ένα καλό κλίμα. Είμαστε φίλοι, κάνουμε την πλάκα μας. Σίγουρα με κάποιους έχω δέσει περισσότερο, με κάποιους λιγότερο, αλλά παρ’ όλα αυτά φροντίζω να υπάρχει ένα ευχάριστο κλίμα, φιλικό για να μπορούμε να βοηθιόμαστε όλοι.

Έχει συμβεί ποτέ μέλος του σχήματός σας να μην τα πηγαίνει τόσο καλά με την υπόλοιπη ομάδα; Και αν ναι, ποια ήταν η αντίδρασή σας;

Ναι, έχει συμβεί. Η αντίδρασή μου είναι ότι εγώ το έπαιζα λίγο πυροσβέστης και μετά φρόντισα σε μια επόμενη δουλειά να μη βρεθούν πάλι μαζί αυτοί οι 2. Για να γίνει πιο κατανοητό ότι εμείς δεν έχουμε ένα συγκεκριμένο σχήμα. Κάθε δουλειά έχει τις απαιτήσεις της, οπότε καλούμε τον κόσμο, καλώ τον κόσμο ο οποίος αντίστοιχα θα μπορέσει να ανταποκριθεί στη συγκεκριμένη δουλειά. Οπότε σε μια επόμενη δουλειά ενδεχομένως προτίμησα να μην έρθουν σε επαφή και οι 2.

Είπατε προηγουμένως ότι η σχέση μεταξύ των μουσικών παίζει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο στο να βγει ένα καλό αποτέλεσμα. Θα θέλατε να μας μιλήσετε τώρα λίγο για την προετοιμασία μιας μουσικής βραδιάς; Τι συνεπάγεται αυτό που κάποιος όταν έρθει να σας δει ζωντανά, τι έχει προηγηθεί;

Ιδανικά έχουν προηγηθεί αρκετές πρόβες. Αρχικά καθόμαστε κάτω, βλέπουμε σε ποιο μαγαζί παίζουμε, τι κόσμος θα έρθει και αντίστοιχα βγάζουμε το ρεπερτόριό μας το οποίο φροντίζουμε να είναι ρεπερτόριο, το οποίο θα καλύπτει και εμάς και τους θαμώνες του μαγαζιού. Δηλαδή η τομή να βρίσκεται στη μέση. Να μας αρέσει και εμάς το ρεπερτόριο αλλά και του κόσμου. Και μετά αρχίζουμε τις πρόβες μας. Ποιος θα πάρει ποια τραγούδια, πώς θα ενορχηστρωθούν αυτά τα τραγούδια. Μετά θα κοιτάξουμε τον ήχο μας με τα ηχητικά, θα πάμε, θα κάνουμε το soundcheck μας εκεί με τις ώρες, θα προσπαθούμε να κάνουμε όσο το δυνατόν πιο ευχάριστο τον ήχο προς τους έξω αλλά και σε εμάς. Έχει αρκετή προετοιμασία, δηλαδή, μέχρι να ξεκινήσεις μία σεζόν σε ένα μαγαζί.

Είπατε για συγκεκριμένα μαγαζιά. Θα θέλατε να μας πείτε πόσο μεγάλο ρόλο παίζει η σχέση που έχετε ως μουσικοί με τους ιδιοκτήτες των μαγαζιών ώστε να είναι σωστή η συνεργασία σας;

Εντάξει, έχουν υπάρξει διάφορες συνεργασίες και πάντα συνηθίζεις να κρατάς αυτές που ήταν οι καλύτερες. Η ιδανική σχέση με ένα μαγαζάτορα είναι μια τυπική σχέση η οποία εσύ θα έχεις τη δουλειά σου, που θα είναι η μουσική σου, στην οποία εκείνος, ας το πούμε εντός εισαγωγικών, «δεν θα έχει λόγο». Όταν λέω ότι δεν έχει λόγο εννοώ ότι εσύ θα του πεις ότι «Εγώ παίρνω το κομμάτι της μουσικής στο μαγαζί, οπότε εμπιστεύσου με». Εκείνος θα σε αφήσει να κάνεις αυτό που είναι να κάνεις και μετά σίγουρα θα υπάρξει κάποιο feedback. Απλά έχουμε υπάρξει με μαγαζάτορες οι οποίοι, την ώρα που ξεκινάμε, να σου λένε «Σταμάτα τα οργανικά. Βάλε αυτό. Κάνε αυτό. Κάνε εκείνο». Εκεί αυτός ο μαγαζάτορας είναι ενοχλητικός και, άμα το κάνει και άμα συνεχίσει να το κάνει, θα προτιμήσω να μην κάτσω στο μαγαζί. Τώρα, υπάρχουν και άλλοι μαγαζάτορες οι οποίοι δεν είναι επαγγελματίες από την άποψη του οικονομικού, στο οικονομικό κομμάτι. Δηλαδή υπάρχουν μαγαζάτορες που, ενώ έχουμε συμφωνήσει κάποια λεφτά για να τα πάρουμε, πρέπει να διαπληκτιστούμε. Αυτό είναι ανεπίτρεπτο. Ας πούμε, όταν ήμασταν πιο μικροί που δεν είχαμε τόσο ούτε την εμπειρία ούτε τον τσαμπουκά[00:25:00], πολλοί μαγαζάτορες μας ρίχνανε στα λεφτά. Ενώ κανονίζαμε ένα ποσό, μας δίνανε είτε το μισό είτε πιο λίγο. Και εμείς τσαντιζόμασταν και απλά το δεχόμασταν γιατί ήμασταν πιο πιτσιρικάδες. Τώρα ακόμα πιτσιρικάδες είμαστε, αλλά έχουμε μια περισσότερη εμπειρία πάνω στο θέμα. Αυτούς τους μαγαζάτορες πάλι δεν τους θέλουμε κοντά μας, δεν πηγαίνουμε στα μαγαζιά τους να παίξουμε. Εκτός άμα υπάρχει βιοποριστική ανάγκη μεγάλη που γίνονται αυτά τα πράγματα και δεν είναι και κατακριτέα.

Θεωρείτε ότι το κομμάτι της οικονομικής κρίσης έχει φέρει δυσκολίες στον χώρο του λαϊκού τραγουδιού και της ζωντανής μουσικής; Θα θέλατε να μας μιλήσετε λίγο για τη δικιά σας εμπειρία;

Εγώ τώρα, όταν ξεκίνησα, άρχιζε η οικονομική κρίση. Οπότε δεν έχω δει πώς ήταν ο χώρος πριν την οικονομική κρίση. Από ό,τι μου λένε όμως οι πιο παλιοί ο χώρος επηρεάστηκε πάρα πολύ από την οικονομική κρίση. Δηλαδή πολλά μαγαζιά κλείσανε, οι μεγάλες πίστες κλείσανε. Μεγάλες πίστες όταν λέω εννοώ του ρεμπέτικου και πιο λαϊκού τραγουδιού. Φτιάχτηκαν μικρά μαγαζάκια, με αποτέλεσμα να υπάρχει για εμάς τους μουσικούς μεγάλη προσφορά. Δηλαδή πολλοί καλοί μουσικοί και πολλοί και χαμηλή ζήτηση. Οπότε είμαστε σε μια αρκετά δύσκολη κατάσταση. Επίσης, ο κόσμος που έρχεται πλέον δεν χαλάει τα λεφτά που χαλούσε έτσι ώστε να ρέει το χρήμα, όπως λέγαμε, οπότε να ανέβουν και τα μεροκάματα, να πληρωθεί και ο μαγαζάτορας τα λεφτά που θέλει να πληρωθεί. Οπότε σίγουρα έχει πάθει μεγάλο πλήγμα το κομμάτι μας.

Εσείς πώς ανταποκρίνεστε σε αυτές τις ομολογουμένως δυσκολίες που υπάρχουν στον κλάδο, στον χώρο του τραγουδιού;

Προσπαθείς να προωθήσεις τη δουλειά σου, να κυνηγάς τη δουλειά και, στην τελική, άμα βλέπεις ότι δεν μπορεί να σε στηρίξει αυτό το πράγμα για μια σεζόν, ξέρω εγώ, π.χ. ότι βλέπεις ότι «Αυτή τη σεζόν δεν έχω πάρα πολλές δουλειές», εγώ έχω τύχει να κάνω και δεύτερο επάγγελμα και τρίτο.

Προηγουμένως μιλήσατε για προώθηση της δουλειάς σας. Θα θέλατε να μας πείτε μερικές παραπάνω λεπτομέρειες σχετικά με αυτό;

Ναι. Όταν λέω προώθηση εννοώ να παίζουμε... Κάνουμε κάποιες ηχογραφήσεις και κάποια βιντεάκια τα οποία είναι διασκευές. Αυτό βοηθάει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα σχετικά. Βοηθάει να υπάρχεις εκεί, αφού πλέον κινούνται όλοι μέσω αυτών, ούτως ώστε να σε βλέπει καινούργιος κόσμος, να αναρωτιούνται «Πού παίζουν αυτοί;». Αν τους αρέσεις και έτσι να έρθουν να σε ακούσουν. Αυτό είναι μια προώθηση της δουλειάς. Επίσης, ένα άλλο είναι ακόμα και για τα μαγαζιά. Δηλαδή έχεις κάποια βιντεάκια, κάποιες ηχογραφήσεις. Τα στέλνεις στα μαγαζιά και τους λες «Είμαι διαθέσιμος για δουλειά αν θέλετε. Αυτή είναι η δουλειά μου. Αν σας αρέσει, θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε».

Μιλήσατε για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εσείς τα χρησιμοποιείτε με βάση προγράμματος για να προωθήσετε τη δουλειά σας;

Τι εννοείτε προγράμματος;

Εννοώ ότι δεν είναι κάποια ευκαιρία που υπάρχει αυτή τη στιγμή. Ότι το έχετε στο μυαλό σας. Είναι σχεδιασμένο να χρησιμοποιήσουμε και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για αυτό τον σκοπό.

Α, ναι. Σαφώς. Ούτως ή άλλως τώρα βλέπουμε ότι, ακόμα και τα καινούρια τραγούδια που βγαίνουνε, δεν βγαίνουν πλέον ούτε CD ούτε δίσκοι. Βγαίνουν. Εννοώ ότι δεν είναι τόσο δημοφιλή πια. Οπότε όλη η καινούργια δισκογραφία και όλη η καινούργια μουσική κινείται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, π.χ. μέσω του Youtube, μετά μέσα από το Facebook. Προωθείς το βιντεάκι στο Youtube ή τους δίσκους σου, τα καινούργια τραγούδια. Οπότε αυτό έχει επηρεάσει όλα τα είδη μουσικής. Δηλαδή ακόμα και εμάς που κάνουμε διασκευές, που είμαστε απλά εκτελεστές ή επανεκτελεστές αν θέλεις. Οπότε προσπαθούμε και εμείς μέσα από αυτό να τα χρησιμοποιούμε έτσι ώστε… Για επαγγελματικούς σκοπούς.

Τώρα με τη νέα κατάσταση που έχει δημιουργηθεί λόγω του κορονοϊού, πόσο δύσκολο είναι να συνεχιστούν οι ζωντανές εμφανίσεις[00:30:00] και ποιο είναι το αντίκτυπο που παρουσιάζεται σε εσάς ως καλλιτέχνη και ως μουσικό;

Tώρα στο μαγαζί που παίζουμε τα τραπέζια είναι λίγο πιο αραιά, αλλά δεν βλέπω ιδιαίτερο φόβο από τους θαμώνες που είναι εκεί. Δηλαδή, αν τα τραπέζια δεν ήταν πιο αραιά, θα έλεγα ότι δεν πέρασε ποτέ αυτός, η καραντίνα. Και γενικά βλέπω στον κόσμο το βράδυ ότι σιγά-σιγά δεν φοβάται, βγαίνει, έχει ανάγκη να διασκεδάσει. Εντάξει, σίγουρα είναι πιο «κουμπωμένοι» από πριν, αλλά αυτή την εντύπωση έχω.

Εσείς στην περίοδο της καραντίνας προσπαθήσετε να τη γεμίσετε ώστε να αναπτυχθείτε και μουσικά;

Την περίοδο της καραντίνας εμένα με είχε πιάσει μια ματαιότητα γιατί έχασα αρκετά λεφτά και υπήρχαν μέρες και σχεδόν βδομάδα που δεν είχα ακουμπήσει το όργανο. Γιατί σκεφτόμουν ότι έτσι όπως θα είναι τα πράγματα, που ακουγόταν ότι θα μειωθούν τα τραπέζια, το ένα, το άλλο, σκεφτόμουν ότι πάει η δουλειά μας, θα εξαλειφθεί. Αυτό στις αρχές της καραντίνας. Μετά, εντάξει, σιγά-σιγά μετά το πρώτο σοκ, άρχισα και εγώ λίγο να ξαναπιάνω το όργανο, να αρχίζουμε να μελετάμε και να περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει.

Θεωρείτε ότι η μουσική σάς βοήθησε τη συγκεκριμένη περίοδο να ανταπεξέλθετε στις δυσκολίες τις οποίες υπήρχαν; Την περίοδο της καραντίνας εννοώ.

Η μουσική πάντα είναι ένας τέτοιος παράγοντας να σε βοηθάει και στις δύσκολες και στις εύκολες στιγμές σου. Εννοώ και στις χαρές σου και ενδεχομένως στις λύπες σου. Σίγουρα ήταν ένα κομμάτι, είτε έπαιζα είτε άκουγα μουσική μέσα στο σπίτι, που βοήθαγε να περνάει η ώρα πιο ευχάριστα.

Είπατε η μουσική σάς έχει συνοδεύσει και σε θετικές και σε αρνητικές στιγμές της ζωής σας.

Ναι.

Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας κάποιες από αυτές;

Εντάξει. Οι θετικές στιγμές είναι όταν είσαι έξω, διασκεδάζεις, γλεντάς, περνάς ωραία με τους φίλους σου, σου δημιουργούνται αναμνήσεις και όλα τα σχετικά. Αρνητικές στιγμές όταν έχεις κάποιο θέμα, όταν έχει συμβεί κάτι και θες να πας πάλι να ξεσκάσεις, λίγο να αποφορτιστείς, οτιδήποτε τέτοιο. Πάλι νομίζω ότι η μουσική σε βοηθάει. Ας πούμε, με την καραντίνα ήταν μια… Η καραντίνα που ήμασταν όλοι μέσα στο σπίτι εγώ τη βίωσα λίγο αρνητικά, δηλαδή με πίεσε σε ένα σημείο. Οπότε η μουσική με βοήθησε σε αυτό το κομμάτι να χαλαρώνω. Αυτά.

Θα λέγατε, με βάση την εμπειρία σας, ότι πλέον η μουσική έχει γίνει ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής σας; Και δεν μιλάω μόνο για το επαγγελματικό πεδίο, μιλάω για την καθημερινότητά σας.

Ναι. Για εμένα η μουσική είναι συνδεδεμένη με το οτιδήποτε κάνω. Δηλαδή από την ώρα που ξυπνάω θα βάλω μουσική, θα ακούω μέσα στη μέρα, το βράδυ θα πάω να ακούσω μουσική αν έχω λεφτά. Φυσικά, ναι. Όλα, οτιδήποτε κάνω το συνδυάζω με τη μουσική.  

Εσείς όταν βγαίνετε έξω για να διασκεδάσετε τι είδους μουσική σας αρέσει να ακούτε; Τι προτιμάτε;

Εντάξει, εμένα μου αρέσουν διάφορα είδη μουσικής. Δηλαδή σε κάθε είδος μουσικής από αυτά που ακούω βρίσκω κάτι το οποίο είναι ενδιαφέρον. Θα ακούσω διάφορα είδη. Θα ακούσω από ξένα και λίγο rock, και λίγο hip hop, και jazz που παίζουν κάποιοι φίλοι μου, θα πάω να ακούσω. Αλλά, εντάξει, εμένα η μουσική μου είναι τα ελληνικά. Δηλαδή μου αρέσει η λαϊκή μουσική, η ελληνική, η παραδοσιακή. Αλλά, ταυτόχρονα, θα ακούσω και καινούρια τραγούδια που μπορεί να μου αρέσουν, που βγαίνουν και τώρα, που έχουν βγει τα 90s. Εντάξει, σε όλους μας αρέσουν τα λεγόμενα trash πάρτι που είναι τραγούδια που μεγαλώσαμε σαν πιτσιρικάδες. Θα πάω και σε τέτοια. Κάθε κατάσταση έχει τα δικά της ωραία.

Βρίσκετε ομοιότητες μεταξύ της λαϊκής μουσικής και άλλων ειδών που εσείς ακούτε;

Ναι. Η λαϊκή μουσική είναι ένα πολύ ευρύ φάσμα. Το ρεμπέτικο, που είναι ένα είδος λαϊκής μουσική[00:35:00]ς, το οποίο το ρεμπέτικο ξεκίνησε από τους δρόμους του Πειραιά μες στην αλητεία και στην μαγκιά, που λένε. Αναπτύχθηκε ένα είδος αστικής μουσικής το οποίο έβγαινε από ανθρώπους πιο luben, που λένε, όπου αυτό το βρίσκεις σαν χαρακτηριστικό, κοινωνικό χαρακτηριστικό και όχι μουσικό, το βρίσκεις αυτό που λένε στα blues της Αμερικής που ξεκίνησαν από τους Αφροαμερικανούς και τέτοια. Βασικά κάθε ένας τόπος πολλές φορές έχει μια τέτοια χαρακτηριστική μουσική, τη λαϊκή του μουσική. Τώρα, αυτό που βλέπω ότι υπάρχει στις γενιές μας, λαϊκή μουσική η οποία να βγαίνει από τα κάτω, που λένε, είναι το hip hop θεωρώ.

Ακούγοντας διάφορα είδη μουσικής και από άλλες χώρες, και πιο παλιά και πιο καινούργια, και συγκρίνοντας τα, συγκρίνοντας τα λόγια κατά κύριο λόγο, τους στίχους, θεωρείτε ότι παρουσιάζονται κοινά προβλήματα μεταξύ των λαών και μεταξύ των εποχών αυτών;

Ναι, θεωρώ ότι, εντάξει, το ότι ζούμε στον συγκεκριμένο πλανήτη, σε ένα συγκεκριμένο σύστημα το οποίο οι άνθρωποι πάνω-κάτω, πολύ γενικά σίγουρα θα έχουν τα ίδια προβλήματα κοινωνικά. Μετά, ένα άλλο κομμάτι που συνηθίζεις να τραγουδάς με τη μουσική είναι ο έρωτας, ο οποίος πάλι και αυτό είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό σε πάρα πολλές μουσικές ανά τον πλανήτη.

Θα μπορούσατε να μοιραστείτε μαζί μας τα μελλοντικά σας σχέδια όσον αφορά τη μουσική και το τραγούδι;

Ναι. Μελλοντικά σχέδια τώρα δεν έχω ακριβώς συγκεκριμένα. Η μελέτη συνεχίζεται και τις δουλειές μας θα ψάχνουμε και θα προσπαθούμε, ξέρω εγώ, αυτό να πηγαίνει όσο το δυνατόν καλύτερα. Δηλαδή να προσπαθούμε να βρίσκουμε κάποιες δουλειές οι οποίες να είναι πιο σταθερές, αν υπάρχουν με πιο καλά χρήματα, τα οποία να μπορείς και εσύ να κάνεις αυτό το επάγγελμα και να είσαι μουσικός με όσο το δυνατόν λιγότερο άγχος.

Κρίνοντας την τωρινή κατάσταση, θεωρείτε ότι στο μέλλον βιοποριστικά θα αρκεί το τραγούδι για εσάς;

Αυτό είναι ένα ερώτημα τώρα που θα ήθελα να πω «Μακάρι να μπορούσα». Αλλά δεν ξέρω πώς θα τα φέρει τώρα η κατάσταση. Όλα παίζουν στο παιχνίδι.

Σε αυτό το σημείο να σας ευχαριστήσω για τη συνέντευξη. Ήταν χαρά μου που μιλήσαμε μαζί σας.

Και εγώ ευχαριστώ πολύ.

Τέλος συνέντευξης.