[00:00:00]Είμαι ο Γιώργος Ζιώζιας ερευνητής στο Istorima και σήμερα 12 Ιανουαρίου του 2022 έχω βρεθεί με τον Ζαφείρη τον Τρόμπακα, ο οποίος είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΟΔ και παράλληλα διευθυντής εκπαίδευσης. Κύριε Ζαφείρη, καταρχάς σας ευχαριστώ πολύ που αφιερώσατε τον χρόνο για να μας μιλήσετε. Θα θέλατε να μας πείτε κάποια πράγματα για εσάς περιληπτικά;

Ναι, δραστηριοποιούμαι γύρω στα σαράντα πέντε χρόνια με το κομμάτι του βουνού και σαράντα δύο χρόνια με το κομμάτι της ορεινής διάσωσης. Συνέπεσε στο ξεκίνημα, τα πρώτα χρόνια της ορειβασίας, να ήμουν και εγώ ένα θύμα στο βουνό και απ’ την άλλη μεριά νομίζω ότι η αλληλεγγύη είναι κάτι που είναι μέσα στον ορειβάτη, χρειάζεται. Και ίσως κινείται και με βάση την επ’ αμοιβαία οφειλή ότι ξέρεις, σήμερα σε βοηθάω εγώ, αύριο μπορεί να με βοηθήσεις εσύ οπότε είναι πολύ σημαντικό. Άλλωστε και στο κομμάτι της βιολογίας η αλληλεγγύη αυξάνει την επιβιωσιμότητα των ειδών. Οπότε, εμείς λοιπόν το «είδος» σε εισαγωγικά ή χιουμοριστικά οι ορειβάτες, πρέπει να έχουμε ιδιαίτερη αλληλεγγύη πάνω στο βουνό. Γιατί κάποια στιγμή το βουνό είναι περιβάλλον αυξημένης επικινδυνότητος και πραγματικά δεν ξέρεις τι μπορεί να σου συμβεί.

Ωραία. Ήθελα να σας ρωτήσω, αυτή η αγάπη για το βουνό για τη φύση από πού προέρχεται; 

Όταν ήμουν μικρός, σε ηλικία δώδεκα-δεκατριών ετών, ο πατέρας μου με πήγαινε σε κτήματα που είχαμε στη Νάουσα και μου άρεζε πάρα πολύ η φύση και πραγματικά έτσι άρχισα να ερωτεύομαι τη φύση και το βουνό. Στη συνέχεια άρχισα, άκουσα κάποιες ιστορίες για το Βέρμι, για ένα συγκεκριμένο μέρος του Βερμίου στην Υπαπαντή, όπου εκεί πέρα πραγματικά όταν έγινα δεκατέσσερα χρόνων, ήθελα να πάω να το ανακαλύψω εκείνο το μέρος. Είχα ακούσει για κάτι μονοπάτια, για κάποιους χαοτικούς γκρεμούς, για κάποιες… για κάποιους αντίλαλους που φώναζες και ακουγόταν η φωνή σου μέσα στα βουνά, για κάποια ζώα, οπότε ήθελα να πάω να τα παρατηρήσω. Και ξεκινάω λοιπόν στην ηλικία των δεκατεσσάρων χρονών σαν φυσιολάτρης, σαν ορεινός πεζοπόρος και από κει πέρα σιγά-σιγά εξελίχθηκα πάνω στο βουνό. Το αγάπησα, το ερωτεύτηκα το βουνό σαφώς, και έφτασα και εξελίχθηκα πάνω σε αυτό το κομμάτι.

Λοιπόν ξεκινάμε με την επιχείρηση.

Ναι, ωραία.

Πες μου.

Και είχαμε πει, θέλατε να μου μιλήσετε για μία επιχείρηση στον Όλυμπο όπου είχατε παρευρεθεί κιόλας.

Ναι ναι. Λοιπόν, να μιλήσουμε για την − ίσως την πιο δύσκολη − επιχείρηση που έγινε ποτέ στην Ελλάδα, με την έννοια ότι… απαιτητική, είχε ρίσκο για τους διασώστες, χρησιμοποιήθηκαν πάρα πολλές υπηρεσίες όπως η Πολεμική Αεροπορία, η Αεροπορία Στρατού, η ΕΜΑΚ, το Μηχανοκίνητο Τάγμα 647, το ειδικό Τάγμα Αλεξιπτωτιστών, το Σωματείο Οδηγών Βουνού, η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης, εθελοντές, ιδιωτικές εταιρείες με ελικόπτερα και λοιπά. Όλοι αυτοί λοιπόν συνεργάστηκαν με σκοπό να φέρουν ένα αποτέλεσμα, το οποίο πραγματικά ήταν εξαιρετικά δύσκολο για να διαχειριστεί, καθότι ήτανε χειμερινή περίοδος και μάλιστα ο Όλυμπος μπορούμε να πούμε επιστράτευσε όλες τις δυνάμεις του τις καιρικές για να δυσκολέψει αυτή την επιχείρηση. Λοιπόν, ήταν 14 Μαρτίου του 1999, ήταν ημέρα Κυριακή απόγευμα, όταν πήραμε μία πληροφορία από έναν φίλο ορειβάτη το παλιό, τον Σωτήρη τον Γουναρίδη, ότι του ήρθε μία πληροφορία για ένα ατύχημα στο λούκι του Μύτικα μάλλον. Προφανώς ήρθε ένα «σπασμένο τηλέφωνο», που λέει ο λόγος. Κάναμε συνεχείς επικοινωνίες, δεν μπορούσαμε να βγάλουμε άκρη τι, πώς, ποιοι ήταν εκεί πέρα. Άλλωστε, το λούκι του Μύτικα είναι μία περιοχή που δίνει περιστατικά, αλλά μετά από λίγη ώρα, τελικά ήρθε μία τελική πληροφορία μέσω του ασύρματου, όπου μας είπανε ότι μιλάμε για το λούκι της Κόψης του Μπαρμπαλά. Ένα πολύ σοβαρό, μία πολύ σοβαρή κατάσταση, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του βουνού και το μέγεθος της κλίσης και πού καταλήγει αυτό το πράγμα. Οπότε ζητήσαμε από την ΙΝΤΕΡΣΑΛΟΝΙΚΑ να μας διαθέσει ελικόπτερο ιδιωτικό, με σκοπό να κάνουμε ανίχνευση, να δούμε τι γίνεται. Πραγματικά μέσα σε μιάμιση ώρα η ΙΝΤΕΡΣΑΛΟΝΙΚΑ μας διέθεσε το ελικόπτερο, επιβιβαστήκαμε δύο άτομα πάνω στο ελικόπτερο και έχοντας φυσικά ασυρμάτους με προοπτική να μιλήσουμε απευθείας με αυτούς που ήταν κάτω στο βουνό, μέσα σε σαράντα λεπτά περίπου, βρισκόμασταν πάνω από την Kόψη του Μπαρμπαλά.

Συγγνώμη που σας διακόπτω. Εσείς όταν πήρατε αυτή την κλήση πού βρισκόσασταν;

Στο σπίτι.

Και η διαδικασία ποια ήτανε με το να βρεθείτε με τα υπόλοιπα μέλη και να φύγετε; Πώς έγινε η όλη κινητοποίηση −

Τηλεφωνικά, τηλεφωνικά, αλλά επειδή δεν είχαμε περισσότερες πληροφορίες εκείνη την εποχή επικοινωνούσαμε με την αστυνομία αντίστοιχα, την τοπική, όπου την ενημερώσαμε ότι: «έχουμε μία πληροφορία για αυτό, δεν είναι τίποτα σίγουρο, δεν έχουμε ονόματα, δεν έχουμε τίποτα απολύτως, θα κάνουμε την ανίχνευση και θα σας ενημερώσουμε στη συνέχεια». Όπως άλλωστε και έγινε. Οπότε, όταν πετάξαμε πάνω από το σημείο, καταφέραμε να επικοινωνήσουμε στον ασύρματο και να δούμε τους ορειβάτες που ήταν ακριβώς κάτω και στο σημείο της[00:05:00] Κόψης του Μπαρμπαλά και πεζοπορούσαν και ερχόντουσαν για να βγουν στην έξοδο απ’ το βουνό, να κατεβούν προς τα κάτω τέλος πάντων. Τους είδαμε, επικοινωνήσαμε στον ασύρματο και μάλιστα, καταφέραμε και προσγειωθήκαμε μέσα στο Ξερολάκκι − ο πιλότος ήταν εξαιρετικός αυτός της ΙΝΤΕΡΣΑΛΟΝΙΚΑ −, οπότε προσγειωθήκαμε και πήραμε έναν από αυτούς, οπότε μιλήσαμε και μας είπε ακριβώς τι είχε συμβεί. Ότι ήτανε τρεις σχοινοσυντροφιές, μέσα στην ομίχλη περπατούσανε, και ενώ ήταν σε μία κλίση σαράντα μοιρών, περνάει μια σχοινοσυντροφιά το πέρασμα που ήταν γύρω στα 15-20 μέτρα, περνάει και η δεύτερη και περνάει και η τρίτη το πέρασμα και φτάνουνε, όμως, η πρώτη και η τρίτη σχοινοσυντροφιά να συναντηθούν στη βάση του βράχου, στο τελείωμα του περάσματος, και λείπει μια σχοινοσυντροφιά τριών ατόμων. Άρα λοιπόν κατευθείαν υποψιαστήκαμε ότι αυτοί οι ενδιάμεσοι καθώς πεζοπορούσανε και κινούνταν σε μεγάλη κλίση, γλιστρήσανε και φύγανε κάτω στο γκρεμό. Υποψιαστήκαμε κατευθείαν τι ακριβώς συνέβαινε και μάλιστα οι σύντροφοί τους, μετά από μία υπεράνθρωπη προσπάθεια, κατεβήκανε όλη αυτή την χιονισμένη και παγωμένη πλάγια που ήταν αρκετά επικίνδυνη σε κλίση και κατάφεραν να τους εντοπίσουν κάτω χαμηλά και να αναγνωρίσουν ότι δυστυχώς ήταν νεκροί μετά την πτώση που κάνανε που ήταν 1.200 μέτρα. Δηλαδή από τα 2.600 υψόμετρο, καταλήξανε στα 1.300 - 1.400 κάπου εκεί υψόμετρο. Δηλαδή πέσανε σε ένα σημείο το οποίο δεν υπάρχει μονοπάτι και η πρόσβαση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Δηλαδή για να ξεκινούσαμε πεζοπορικά να πάμε θέλαμε, για να φτάσουμε, μπορεί και δύο μέρες. Για να φτάσουμε και να γυρίσουμε και απαραίτητη προϋπόθεση λοιπόν για αυτό το σκοπό να χρησιμοποιηθούν αεροπορικά μέσα. Οπότε, το απόγευμα της πρώτης μέρας ήδη αναγνωρίσαμε το σημείο, βγάλαμε κάποιες αεροφωτογραφίες που είναι πάρα πολύ σημαντικές για να σχεδιαστεί η επιχείρηση, ενημερώσαμε τις αρχές και στη συνέχεια ξεκινάει η επιχείρηση. Ότι την επομένη μέρα, επειδή γνωρίζαμε ότι είναι πολύ σοβαρό το περιστατικό, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης θα νοίκιαζαν σίγουρα ελικόπτερα για να πάρουνε πλάνα αρχείου από το συγκεκριμένο σημείο. Και πραγματικά καταφέραμε εμείς, μέσω των επικοινωνιών, να αξιοποιήσουμε αυτά τα ελικόπτερα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, ούτως ώστε να μας προωθήσουν εξοπλισμό πάνω στην προωθημένη κατασκήνωση. Δηλαδή, αποφασίσαμε ότι το κέντρο συντονισμού θα είναι το χωριό Πέτρα και ότι πάνω στην κορυφογραμμή του Μπαρμπαλά μας δίνεται ένα περιθώριο να στήσουμε αφενός μεν μία προωθημένη κατασκήνωση, αλλά και ένα πρόχειρο προωθημένο ελικοδρόμιο που θα μεταφέρεται εκεί ο εξοπλισμός.

Όταν είπατε εκεί στο τέλος της πρώτης ημέρας ότι: «ξεκινάει η επιχείρηση» τι ακριβώς εννοείτε με αυτό, γιατί στην αρχή είχατε πάει η λίγα άτομα από όσο κατάλαβα −

Ναι, ναι ότι κάνουμε κινητοποίηση, πέφτουνε τα ανάλογα τηλέφωνα, πέφτουν σε όλη την Ελλάδα τηλέφωνα στους ορειβάτες και λοιπά, γιατί είναι πολύ μεγάλο το εγχείρημα. Χρειαζόμαστον εξοπλισμούς, χρειαζόμαστον φορεία, χρειαζόμαστον τρόφιμα, υλικά, σχοινιά, καραμπίνερ, τρυπάνια, σφυριά, καρφιά. Δηλαδή ένα τεράστιο ποσό εξοπλισμού, γιατί έπρεπε να καταρριχηθούμε 400 μέτρα σε μία απότομη χιονισμένη πλαγιά και εκεί να ανασύρουμε με συγκεκριμένου τύπου φορεία. Έτσι λοιπόν ήρθε ένα φορείο απ’ την Καβάλα, ένα από Θεσσαλονίκη, ένα από τα Τρίκαλα − αν θυμάμαι καλά −, αξιοποιήθηκαν αυτά τα τρία φορεία γιατί χωρίς αυτά τα φορεία δεν θα μπορούσε να γίνει όλη αυτή η ανέλκυση, ήταν τύπου σκέτα φορεία ήταν πολύ βολικά για να ξεκινήσει η όλη επιχείρηση. Οπότε, προωθήθηκαν τα φορεία αυτό πότε έγινε φυσικά; Την δεύτερη μέρα λοιπόν, ξεκινάει με τρία ειδικότερα ιδιωτικά και ρίχνουμε εξοπλισμό πάνω στην κορυφογραμμή του Μπαρμπαλά. όπου εκεί πέρα είχαν ήδη ανέβει άτομα και παρέλαβαν τον εξοπλισμό: τα φορεία, τα σχοινιά, τα αντίσκηνα, τρόφιμα και λοιπά. Όλα αυτά λοιπόν πάνε τη δεύτερη μέρα. Την τρίτη μέρα ξανά συνεχίζεται η προσπάθεια, όπου πηγαίνει και ένα ελικόπτερο του στρατού − πέραν της Express Service και της ΙΝΤΕΡΣΑΛΟΝΙΚΑ εκείνη την εποχή −, πηγαίνει ελικόπτερο του στρατού και μεταφέρει επίσης εφόδια και άλλη μία ομάδα όπου θα διανυκτερεύσουν πάνω στο σημείο που έγινε η κατασκήνωση με σκοπό, γιατί από το σημείο που ήταν το ελικοδρόμιο έπρεπε να περπατήσεις μία ώρα με τον εξοπλισμό στην πλάτη, ούτως ώστε να φτάσεις πάνω σε μία κόψη και από κει να αρχίσεις να καταρρηχάσαι με σχοινιά για να κατεβείς 400 μέτρα κάτω. Που σημαίνει ότι ήθελες «βαστάζους», προωθημένους, ορειβάτες φυσικά με εξοπλισμό, βαστάζους σε εισαγωγικά το λέω και χιουμοριστικά. Αλλά πραγματικά, είναι σε πραγματικές συνθήκες, όπου θα έπρεπε να κουβαλ[00:10:00]ήσουν επί μία ώρα ανηφόρα αυτό τον εξοπλισμό, τα φορεία και λοιπά τα σκοινιά και όλα αυτά. Οπότε −

Εσάς ο ρόλος σε όλο αυτό ποιος ήτανε; Ήσασταν στην [Δ.Α.]−

Εγώ ήμουνα σε πρώτη φάση ήμουνα την πρώτη μέρα, στην συνέχεια ήμουνα σε όλο το συντονισμό αυτό μετά ελικόπτερο με τον εξοπλισμό, από πού θα πάει το κάθε ένα υλικό, πώς θα ανέβει πάνω, ποιοι θα πάνε πάνω και λοιπά, οπότε ασχολήθηκα με τον συντονισμό. Την τέταρτη μέρα τελικά θα έρθει ελικόπτερο της Αεροπορίας Στρατού όπου θα μεταφέρει σε τέσσερα-πέντε δρομολόγια καμιά εικοσαριά άτομα, είκοσι πέντε άτομα με εξοπλισμό, πάνω στην κορυφογραμμή του Μπαρμπαλά. Και αυτοί θα ξεκινήσουν με τα πόδια την προσπάθειά τους να φτάσουνε στην Κόψη επάνω, στα 2.200 περίπου και από κει να αρχίσουν την καταρρίχηση με σχοινιά για να φτάσουν άλλα 400-500 μέτρα κάτω. Εγώ ήμουνα στην τελευταία πτήση, η οποία τελευταία πτήση πήγε το ελικόπτερο να γεμίσει καύσιμο και όταν γύρισε είχαμε μία οροφή νέφους περίπου στα 1.400 μέτρα μέχρι τα 1.600 − 200 μέτρα πάχος είχανε τα σύννεφα θυμάμαι −, αλλά από εκεί και πάνω στα 1.800 ο καιρός ήταν πολύ καλός, γιατί είχαμε επικοινωνία στον ασύρματο. Από το χωριό Πέτρα λοιπόν με την προωθημένη κατασκήνωση που ήταν το ελικοδρόμιο. Ο πιλότος όμως δίστασε να διαπεράσει τα σύννεφα αυτά των διακοσίων μέτρων, με το επιχείρημα ότι αν τυχόν συνέβαινε κάτι ενώ ήταν πάνω ακριβώς τα σύννεφα ή μέσα στα σύννεφα και δεν είχε ορατότητα, ένα κράτη να έκανε ο κινητήρας δεν θα είχε πολλά περιθώρια επιβίωσης γιατί θα έπεφτε με μεγάλη φόρα. Οι πιλότοι εκπαιδεύονται και μπορεί να προσγειώσουν το ελικόπτερο και με σβηστό το κινητήρα, αλλά με την προϋπόθεση ότι έχουν χώρο να ανεμοπορήσουνε. Οπότε αυτό δεν του έδινε τη δυνατότητα, σου λέει: «Δεν θέλω να ρισκάρω», κλπ. Εν πάση περιπτώσει, ήτανε λάθος τακτικής δικιά μας, θα μπορούσε εφόσον ήταν τόσο ψηλά από τα σύννεφα τα παιδιά στην προωθημένη κατασκήνωση, το ελικόπτερο να έκανε την απογείωσή του από τη θάλασσα, να ανέβαινε περίπου στα 2.000 μέτρα, στα 6.000 πόδια και από κει και πέρα να πήγαινε απευθείας πάνω στην κορυφή, ενώ τα σύννεφα από κάτω του θα ήτανε 200 μέτρα υψομετρική διαφορά, είναι αρκετά μεγάλη, έτσι ώστε να μπορούσε και αν το χειρότερο να μπορούσε να συμβεί να ανεμοπορήσει και να πάει προς την πεδιάδα και τη θάλασσα. Γενικά μικρολιματικά, αυτά τα σύννεφα μαζεύονται συνήθως στα βουνά ενώ η θάλασσα και η πεδιάδα πολλές φορές είναι καθαρή. Οπότε στη συνέχεια γίνεται ένας, μία συνάντηση πάλι στο χωριό Πέτρα, έχουμε μαζευτεί, έχουμε στις επικοινωνίες κεραίες VHF βραχέα με σκοπό να επικοινωνούμε και με τα ελικόπτερα και με το Εθνικό Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης που διέθετε αυτά τα αεροπορικά μέσα και με το στρατό, με οτιδήποτε χρειαζότανε. Φυσικά καθώς περνάνε οι μέρες η επιχείρηση κλιμακώνεται, μεγιστοποιείται, σαφώς έχει έρθει και η ΕΜΑΚ, έχει έρθει και ο στρατός, η αστυνομία, έχουν μαζευτεί όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες για αυτή την επιχείρηση. Και αποφασίζω εγώ με άλλη μία ομάδα να ξεκινήσουμε με ερπυστριοφόρο από το, από το χωριό Πέτρα με σκοπό να προωθηθούμε στη βάση του βουνού και από εκεί πεζοπορώντας, να ανέβουμε πάνω στην κορυφογραμμή του Μπαρμπαλά για να είμαστε εκεί πέρα στην υποστήριξη, σε οτιδήποτε χρειαστεί. Οπότε εγώ ξεκίνησα μετά προωθήθηκα 15 χιλιόμετρα με το ερπυστριοφόρο και ανεβήκαμε μετά με τα πόδια − μετά από δύο-δυόμιση ώρες γιατί είχαμε και φορτίο μεγάλο −, φτάσαμε στην προωθημένη κατασκήνωση όπου, όταν φτάσαμε πλέον, ο καιρός είχε χαλάσει. Καθώς λοιπόν ανεβαίνουμε πάνω από το προωθημένη κατασκήνωση μία ώρα, μες στη χιονοθύελλα, πραγματικά συναντώ ένα από τα παιδιά της ομάδος, το οποίο ήτανε θυμάμαι πολύ χαρακτηριστική σκηνή. Ήτανε βράδυ με το φακό κεφαλής, ο οποίος καθώς έπεφτε το χιόνι μια τον έβλεπες, μια τον έχανες από μακριά και όταν τον είδα μαζί με έναν ακόμα που τον είχε, τον συντρόφευε μαζί κατεβαίνανε, ήταν υποθερμικός και είχε κτιστεί το πρόσωπό του από το χιόνι. Ήταν τόσο σφοδρή η χιονοθύελλα που επικρατούσε εκείνη την ώρα που πραγματικά σε έκτιζε, μετά τον κατάλαβα ποιος ήταν. Και μάλιστα, το συναίσθημα που πολλές φορές κυριαρχεί σε αυτές τις περιπτώσεις, παρόλα αυτά που ήτανε… τον είχα να τον δω από το πρωί, έτσι όπως τον είδα νόμιζα ότι είχα να τον δω χρόνια και αγκαλιαστήκαμε δηλαδή ήτανε, ήταν πολύ παράξενα τα συναισθήματα πραγματικά που βγαίνουν κάτω από αυτές τις αντίξοες συνθήκες. Συνέχισα την πορεία προς τα πάνω και μετά από λίγες ώρες − έλξεις και λοιπά με τις υπόλοιπες ομάδες που ήτανε πάνω − καταφέραμε να απεγκλωβίσουμε τη σορό ενός από τους ορειβάτες, μέσα στο φορείο. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα άλλο, οι άλλες σοροί είχανε, της είχανε λίγο ανεβάσει προς τα πάνω και της δέσαν πάνω στα δέντρα με σχοινιά για να μην τις θάψει το χιόνι και έπρεπε να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια και να κατέβουμε προς τα κάτω. Και ξεκινάμε την πορεία μας προς τα κάτω. Αν θυμάμαι καλά, πρέπει να ήμασταν γύρω στα 26-27 άτομα. Καθώς κατεβαίνουμε λοιπόν από τα 2.200 φτάνουμε στα [00:15:00]1.800 και εκεί πέρα έχουμε στημένα δύο αντίσκηνα και ένα μικρό, δυο αντίσκηνα σίγουρα, των τριών ατόμων. Μπαίνουμε μέσα στα αντίσκηνα γρήγορα με σκοπό να κερδίσουμε θερμοκρασία, αλλά ήμασταν 27 άτομα, δεν χωρούσαμε στα αντίσκηνα σε καμία περίπτωση. Οπότε, και εγώ δεν ήμουνα πάρα πολύ καλά, ήμουνα λίγο υποθερμικός. Ο λόγος, και να κάνω μία παρένθεση εδώ πέρα σε ότι αφορά τον εξοπλισμό. Eγώ και άλλα παιδιά χρησιμοποιούσαμε εκείνη την εποχή τα fleece τα οποία εάν τυχόν βραχούνε, πραγματικά είναι σκουπίδια, δεν παρέχουν καμία θερμοκρασία. Ενώ η θερμοκρασία δεν ήταν κάτω από 4 υπό το μηδέν και ο αέρας θα ξεπερνούσε τα 10 χιλιόμετρα-15 χιλιόμετρα τον Μάρτιο του ’99, θα γυρίσω πίσω, θα πάω 20 χρόνια πίσω και θα πάω τα Χριστούγεννα του ‘79 στον Όλυμπο, περπατούσαμε 54 ώρες σε πάρα πολλά σημεία ο αέρας έφτανε τα 140 χιλιόμετρα και η θερμοκρασία ήταν 10 υπό το μηδέν, αλλά είχαμε μάλλινα ρούχα τα οποία μας κρατούσαν ζεστούς όσο κινούμασταν. Ενώ το Μάρτιο του '99 με 20 ώρες περίπου πορεία, με θερμοκρασίες πολύ υψηλότερες και ανέμους πολύ χαμηλότερης έντασης, ήμασταν σε χειρότερη κατάσταση από πλευράς αίσθησης υποθερμίας. Οπότε αποφασίσαμε τελικά να βάλουμε αυτούς που ήταν πιο έτσι, που κρυώνανε και οι υπόλοιποι να κατέβουν προς τα κάτω και αρχίζουμε κατεβαίνουμε με την Κόψη του Μπαρμπαλά. Καθώς κατεβαίνουμε, νύχτα φυσικά, το χιόνι είναι πάρα πολύ. Σε πάρα πολλά σημεία έχουμε πέσει σε ένα πλατό και δεν μπορούμε μας έχει στηθώσει το χιόνι, δηλαδή το χιόνι έφτανε σχεδόν μέχρι το στήθος και λέμε: «Θα ακινητοποιηθούμε θα μείνουμε εδώ πέρα». Είχαμε υγρασία, ήμαστον υγροί και αυτή η υγρασία η μόνιμη πραγματικά μας έφερνε μία έτσι, μία αίσθηση υποθερμίας μόνιμης, ένα ψιλορίγος μόνιμο. Δεν μπορούσες να σταματήσεις, έπρεπε να περπατάς συνεχώς. Στο μεταξύ, ενώ είχαμε 20 άτομα κάτω στο χωριό Πέτρα και τους είχαμε πει ότι κάθε μία ώρα θα ανεβαίνει μία ομάδα δύο-τριών ατόμων και θα περπατάν πάνω στο μονοπάτι να το κρατήσουνε ανοιχτό, ούτως ώστε και ο δρόμος να ξεχιονιστεί με τα ερπυστριοφόρα, αλλά και το μονοπάτι από εκεί και πάνω να είναι πιο εύκολο να το αναγνωρίσουμε γιατί μες τη νύχτα τα πράγματα θα ήταν δύσκολα. Η αστυνομία εκείνη την εποχή αποφάσισε να διαχειριστεί την κατάσταση, χωρίς να γνωρίζει την τακτική της ορεινής διάσωσης, και αποφάσισε λοιπόν να, να μην επιτρέψει σε κανέναν να ανέβει προς τα πάνω. Με τελικό αποτέλεσμα εμείς όταν αρχίσαμε και κατεβαίναμε, δεν θα μπορούσε να μας παραλάβει τίποτα από την βάση του βουνού. Ήταν αδιανόητο στην κατάσταση που ήμαστον να περπατήσουμε − αφού κατεβούμε το βουνό − 15-16 χιλιόμετρα χιονισμένο δρόμο 20-30 πόντους, ήταν πραγματικά αδιανόητο να το κάνουμε. Θα καταρρέαμε κάποιοι από εμάς και χωρίς να θέλω έτσι να πω μεγάλες βαριές κουβέντες και πιστεύω ίσως και εγώ να μην τα κατάφερνα. Ήμουνα τόσο χάλια από πλευράς υγρασίας που με πότιζε για 20 ώρες αυτό το πράγμα και να περπατούσα και άλλα 15 χιλιόμετρα μέσα σε ένα δρόμο που με στήθωνε κιόλας, στο στήθος μου έφτανε; Πραγματικά ήταν πολύ δύσκολο. Ένας από την ομάδα, ο Νίκος ο Ματσάκας, κατάφερε με πιέσεις, με εκβιασμούς, με 1002 πράγματα, λέει: «Θα πάω μόνος». Τελικά, του διατίθενται δύο Μ113, ερπυστριοφόρα του στρατού. Παρεμπιπτόντως, έχει έρθει και το Μηχανοκίνητο Τάγμα 647, έκανε εξαιρετική δουλειά, έφεραν τα ερπυστριοφόρα οπότε με αυτά θα προωθούτανε, θα προωθούνταν επάνω στο βουνό με σκοπό να μας παραλάβουν, αφού κατεβαίναμε εμείς από το βουνό. Πραγματικά, με τη χρήση ασυρμάτου, η οποία μέσα σε ένα χιονοσκεπές περιβάλλον ακόμα και ο ασύρματος ο VHF αυτός, αυτά τα φορητά που έχουμε, δεν πιάνουν με τον καλύτερο τρόπο. Το χιόνι γενικότερα λειτουργεί σαν σφουγγάρι, απορροφά ένα μεγάλο μέρος της ακτινοβολίας, έχουμε προβλήματα. Καταφέραμε όμως να επικοινωνήσουμε, είχαμε δώσει και γνώριζαν τη θέση μας και κατάφεραν πραγματικά να έρθουν να μας παραλάβουν. Πριν έρθουν όμως να πούμε ότι ήμασταν πραγματικά σε μία άσχημη κατάσταση, είχαμε απογοητευτεί πάρα πολύ άσχημα πιστεύοντας ότι δεν θα τα καταφέρουμε. Δηλαδή ήτανε το χιόνι τόσο πολύ και λέμε: « Θα εγκλωβιστούμε μες στο χιόνι και δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε, θα πέσουμε στο χιόνι». Εάν κάποιος από εμάς είχε στραμπουλίξει το πόδι του, δεν ξέρω ποιος θα μπορούσε να μείνει να τον συντροφεύσει. Γιατί, ένα στραμπούληγμα θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα θάνατο για ποιο λόγο, γιατί αυτός με το στραμπούληγμα κάποια στιγμή θα καθότανε στο χιόνι, ήτανε ήδη υποθερμικός και η επαφή με το χιόνι θα έφερνε μία καλπάζουσα υποθερμία. Απλά με ένα στραμπούληγμα, δηλαδή δεν μπορούσες να ακινητοποιηθείς. Έπρεπε να περπατάς συνεχώς, ασταμάτητα για να μην παγώσεις, πραγματικά! Οπότε με το στραμπούληγμα θα ξάπλωνε στο χιόνι, έριχνε, έπεφτε το χιόνι με τα τουλούμια, σε έθαβε το χιόνι και από κει και πέρα πού να σε βρει ο άλλος; Δηλαδή πες και κατεβαίναμε και είχαμε τους καλύτερους αντοχής ορειβάτες και τους λέμε: «πάνω στο βουνό, αφήσαμε έναν μες στο βουνό μες στο χιόνι, στο πουθενά, μες στο δάσος», αφού σε μία ώρα είχαν καλυφθεί τα πάντα. Που σημαίνει ότι και αυτόν που θα αφήναμε δεν θα μπορούσε να τον δει κανένας, άρα ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα και πραγματικά εκείνη την ημέρα σκεφτήκαμε πόσο σημαντικό είναι να υπ[00:20:00]άρχει ομάδα διάσωσης για την ομάδα διάσωσης όταν είναι πραγματικά εξαιρετικές, άσχημες και ήταν εξαιρετικά άσχημες καιρικές συνθήκες. Θα μπούμε στα Μ113, ήτανε πολύ έτσι πραγματικά φανταστική η αίσθηση όταν μπήκα μέσα, φυσικά το Μ113 ήτανε παγωμένο. Μπήκαμε 10 άτομα ο καθένας μέσα με τους εξοπλισμούς μας, ήταν κι άλλα δύο μέσα, ήμασταν πραγματικά σαν σαρδέλες παστωμένες. Μία ώρα θα κάνει περίπου το Μ113 για να διανύσει τα 15 χιλιόμετρα, όπου πήγαινε πολλές φορές μπρος-πίσω για να περάσει και να φάει το χιόνι που είχε κλείσει ο δρόμος. Όταν φτάσαμε κάτω στο χωριό Πέτρα και ήμουν ζαλισμένος θυμάμαι έτσι, μεταξύ ύπνου, ρίγους και λοιπά – μόνιμο, είχα ένα μόνιμο ρίγος − άνοιξε η πόρτα από το Μ113 όπως κατεβαίνει αυτή η καταπακτή ας πούμε αυτό το πράγμα και θυμάμαι τις εικόνες έτσι αμυδρά, που είδα τους φίλους ορειβάτες που ήταν μαζί μας τέλος πάντων, συντρόφους από το βουνό και λοιπά. Και ήρθαν να μας βγάλουνε, εμείς δεν μπορούσαμε να κάνουμε κίνηση, ήμασταν μέσα στα Μ113 κολλημένοι από πάγο και καθώς μας τραβάνε να μας βγάλουν προς τα έξω, θυμάμαι το άκουσμα που σπάει ο πάγος μεταξύ μας και κάνει «κριτς κριτς κριτς» στα ρούχα μας. Δηλαδή θυμάμαι αυτή τη σκηνή. Με το που διαλύεται ο πάγος − που λειτουργούσε θα μπορούσαμε να πούμε σαν ένα, μία μόνωση πραγματικά −, άρχισε και το έντονο ρίγος, πραγματικά. Εκείνη την ώρα άρχισα να ταλαντώνω, θυμάμαι ήμουνα διπλός. Με πάνε στο χωριό − ήτανε στο χωριό Πέτρα − με πάνε στο καφενείο και αν θυμάμαι καλά, ακούμπησα αγκάλιασα τη σόμπα και ακούστηκε το σβήσιμο του πάγου πάνω στη σόμπα, «σσσσς», αυτό το πράγμα ας πούμε, ήταν τρομερό το συναίσθημα. Αλλά οπωσδήποτε την βγάλαμε καθαρή. Από εκεί και πέρα ο καιρός πλέον χαλάει. Για τις επόμενες δύο μέρες δεν θα κάνουμε καμία κίνηση, οργανωτική μόνο θα συναντηθούμε με τον νομάρχη Πιερίας, ο στρατός, η πυροσβεστική όλοι οι εμπλεκόμενοι με σκοπό να οργανώσουμε − τις επόμενες μέρες που θα τα φτιάξει ο καιρός − την επιχείρηση. Οπωσδήποτε όμως τώρα έχει ρίξει χιόνι πολύ και, όπως το υπολογίζαμε έτσι και έγινε, η κατασκήνωση που είχαμε στήσει η πρώτη θα έχει θαφτεί και δεν θα υπάρχει τίποτα άλλοι που πρέπει πάμε να πάμε ξανά και να στήσουμε εκ νέου την κατασκήνωση.

Πέρα από αυτό, τα άτομα που ήταν εκεί πάνω στην κατασκήνωση; Οι… αυτοί, γιατί δεν είχανε κατέβει − 

Α συγγνώμη, ναι. Σωστά! Μπράβο! Πάρα πολύ σωστά, μου διέφυγε. Την επομένη μέρα με άσχημο καιρό κατεβήκαν και οι υπόλοιποι και πήγανε τα Μ113 και τους παραλάβαν από την βάση του βουνού. Είχαμε και το στραμπούληγμα κατά σύμπτωση που λέγαμε, ευτυχώς ήταν στα τελευταία 100 μέτρα, ήταν μέρα και λοιπά. Οπότε κατέβηκαν και αυτοί αισίως. Εμείς, και μάλιστα φύγαμε γρήγορα, γιατί μας είχανε πει ότι: «από την επόμενη μέρα επιδεινώνεται ο καιρός». Δηλαδή επιδεινώνεται, έριχνε τουλούμια το βράδυ, να επιδεινωθεί πόσο παραπάνω; Δηλαδή τι θα ρίχνει; Τραπέζια; Οπότε κατέβηκαν και οι άλλοι αισίως. Οργανώθηκε η επιχείρηση, στο κομμάτι του σχεδιασμού ζητήσαμε δύο ελικόπτερα, ένα του στρατού το οποίο δεν διαθέτει το βαρούλκο και είναι πιο ελαφρύ ελικόπτερο ήτανε ίδιοι τύποι, το Agusta Bell 205 το Huey που το έχουμε δει και σε πολλές ταινίες εκεί και στο Βιετνάμ και ένα της Πολεμικής Αεροπορίας το οποίο είχε το βαρούλκο. Ο λόγος χρήσης του βαρούλκου ήταν εφόσον θα βγάζαμε κάποιον, να μπορούσε να τον πάρει το ελικόπτερο με το συρματόσχοινο, τον είχαμε σε φορείο μέσα αυτόν, θα τον είχαμε, ούτως ή άλλως όλους τους είχαμε βάλει σε φορείο. Ενώ το ελικόπτερο της Αεροπορίας στρατού θα έκανε αερομεταφορές συνεχώς τις ομάδες, μία αερογέφυρα. Για να μη μας φύγει το ελικόπτερο και να πάει να γεμίσει καύσιμο στο αεροδρόμιο, ζητήσαμε να φέρουν καύσιμο επιτόπου στο χωριό Πέτρα, στο ελικοδρόμιο του χωριού Πέτρα. Οπότε, ήρθανε λοιπόν, θα ερχόντουσαν τα ελικόπτερα του στρατού και της Αεροπορίας. Με το που ήρθανε, τα αδειάσαμε οτιδήποτε περιττά είχε, δεν χρειαζόντουσαν. Βγάλαμε με τη βοήθεια του πληρώματος για τα ελικόπτερα, για το ελικόπτερο της πολεμικής Αεροπορίας τους πλωτήρες που είναι 75 κιλά ο καθένας, όποτε κερδίσαμε άλλα 150 κιλά βάρος. Ό, τι έχει να κάνει με τη θαλάσσια διάσωση αφέθηκε στο πρόχειρο ελικοδρόμιο. Οπότε, με το που ξεκίνησε η επιχείρηση οι πρώτοι που ανέβηκαν πάνω ήτανε το ειδικό Τάγμα Αλεξιπτωτιστών, για να έχουνε συμμετοχή και ο στρατός σε αυτή τη μεγαλειώδη επιχείρηση, όπου σαν επιχειρησιακό ρόλο θα είχανε να ανοίξουνε το ελικοδρόμιο. Πολύ δυνατά άτομα, με εξαιρετική φυσική κατάσταση, σκάψαν πραγματικά και κάνανε το πρόχειρο, εκείνο το μέρος που έχετε θαφτεί από το χιόνι, δεν υπήρχε ούτε καν το αντίσκηνο που ήταν ενάμιση μέτρο ύψος, είχε θαφτεί κάτω από το χιόνι. Οπότε έσκαψαν και άνοιξαν ένα πρόχειρο ελικοδρόμιο με σκοπό να γίνει αερογέφυρα μεταφοράς προσωπικού και εξοπλισμού. Σε πρώτη φάση, σχεδιαστικά, θα ανέβαινε το προσωπικό με τον εξοπλισμό τον επιχειρησιακό. Και αφού έφευγε όλη α[00:25:00]υτή, όλο αυτό το κύμα, σε δεύτερη φάση, τα ελικόπτερα κάναν αερομεταφορές όπου μεταφέρανε τρόφιμα, αντίσκηνα, νερά και ό, τι άλλο χρειαζότανε με σκοπό διοικητική μέριμνα, διότι αν μας έκλεινε ο καιρός, πιθανόν να χρειαζόταν να διανυκτερεύσουν κι άλλες μέρες εκεί οπότε πρέπει να είχαμε μία υποδομή διαμονής στο χώρο. Οπότε αυτό ήταν πάρα πολύ σημαντικό, ο σχεδιασμός ήτανε μπορώ να πω άριστος, επικοινωνίες είχαμε διαθέσει. Είχαμε δώσει και στο Ειδικό Τάγμα Αλεξιπτωτιστών ασυρμάτους δικούς μας, με σκοπό να έχουμε συμβατότητα επικοινωνίας όλες οι ομάδες που θα επιχειρήσουμε. Το Ειδικό Τάγμα Αλεξιπτωτιστών θα έφτιαχνε πρώτα το ελικοδρόμιο και στη συνέχεια θα ερχόταν μαζί μας, μία ομάδα, όπου θα βοηθούσε και θα υποστήριζε στην ανέλκυση τις σορούς των νεκρών, γιατί τραβούσαμε με τα χέρια. Οπότε, γίνανε τέσσερα συνεργεία στη χαράδρα − αφού ανεβήκαμε πάλι μία ώρα πάνω μετά το πρόχειρο ελικοδρόμιο − με πάρα πολύ χιόνι, αλλά εφόσον πέρασαν τόσα άτομα άνοιξε το μονοπάτι. Οπότε και γίναν τέσσερα συνεργεία όπου τραβούσαν διαδοχικά από κάτω προς τα πάνω τέσσερεις- τέσσερεις, πέντε-πέντε, οπότε μόλις το φέρνανε στο επίπεδο − που λέμε από τον πάτο − στο επίπεδο ένα, τελείωνε το ένα επίπεδο, πήγαινε στο δεύτερο επίπεδο. Οπότε όσο ανεβαίνουμε πάνω με τις σορούς, πολλαπλασιάζονταν και τα άτομα που μπορούσαν να υποστηρίξουν την όλη προσπάθεια. Φυσικά νωρίτερα είχαμε ανεβάσει αυτά τα τρυπάνια, τα βύσματα, τα καρφιά, τα σφυριά, τα καραμπίνερ, τους, τα σκοινιά, τα πάντα όλα σε εξοπλισμό. Με τη χρήση πολύσπαστων, δηλαδή μηχανισμούς με τροχαλίες, κάναμε τις ανελκύσεις και καταφέραμε στη συνέχεια να απεγκλωβίσουμε και τις τρεις σορούς πάνω στην Κόψη, όπου εκεί πέρα ήρθε το ελικόπτερο της πολεμικής Αεροπορίας. Μάλιστα θυμάμαι καλά, ότι είχαμε κανονίσει επάνω στην Κόψη να έρθει και να το πάρει με το συρματόσκοινο το πρώτο θύμα, χάλασε το συρματόσχοινο και μας είπε από το μεγάφωνο: «Παιδιά κατεβαίνω να πιάσω, θα τον πάρω αφού προσγειωθώ». Φυσικά η προσγείωση σε εκείνο το σημείο, ο πιλότος ήταν πραγματικά εξαιρετικός, με το ένα πέδιλο πάτησε στο γκρεμό και το άλλο στο χάος κυριολεκτικά. Και εκεί δώσαμε την πρώτη σορό. Εφόσον το έκανε αυτό μία φορά, μπορούσε να το κάνει και δεύτερη φορά και τρίτη φορά. Οπότε τις σορούς τις δώσαμε κατευθείαν με αυτόν εδώ πέρα τον τρόπο, χωρίς να χρειαστεί να τις κατεβάσουμε εμείς στο πρόχειρο ελικοδρόμιο στα 1.800 ήμασταν περίπου, στα 2.200 μέτρα υψόμετρο. Οπότε φύγανε οι σοροί, πήραμε μέρος του εξοπλισμού και εφόσον αρχίζει και τελειώνει η επιχείρηση και επιδεινώνεται ο καιρός πραγματικά, αρχίζει η διαδικασία του να φύγουν όλες οι ομάδες από πάνω γρήγορα. Οπότε γίνεται μία ταχύτατη αερογέφυρα, τα ελικόπτερα πηγαίνανε και ερχόντουσαν, ανέβαιναν, πηγαίναν στο χωριό Πέτρα, αφήναν κόσμο, έρχονταν στην Κόψη, παίρναν εμάς. Και συνέχεια γινόταν αυτό το πράγμα. Να κάνω μία παρένθεση προς τα πίσω. Επιλέξαμε το χωριό Πέτρα γιατί είχε τη μικρότερη απόσταση από το προωθημένο ελικοδρόμιο. Έτσι λοιπόν το χωριό Πέτρα είναι στα 500 μέτρα υψόμετρο και απείχε σε μήκος διαδρομής 7,5 χιλιόμετρα από το πρόχειρο ελικοδρόμιο, όπου το πρόχειρο ελικοδρόμιο ήταν στα 1800. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε μία υψηλή εξέδρα εκκίνησης επιχειρησιακά, όταν επιχειρούμε έτσι για το ελικόπτερο, για τον λόγο να μην κάνει μεγάλες υψομετρικές διαφορές και μην κάνει μεγάλες ανηφόρες που αυτό απαιτεί περισσότερο καύσιμο και επιδεινώνει και τους πιλότους, επιβαρύνει τους πιλότους στην όλη διαδικασία πάνω-κάτω σε τόσο γρήγορο υψόμετρο και από την άλλη μεριά είναι χρόνος χαμένος, απώλεια. Άρα λοιπόν η εξέδρα εκκίνησης ήταν πολύ σημαντική, το πρόχειρο ελικοδρόμιο επίσης πάρα πολύ σημαντικό με σκοπό να γίνουν όλα αυτά που γίνανε. Και πραγματικά η επιχείρηση τελείωσε, τουλάχιστον αισίως, με ποιά έννοια; Ότι δεν έπαθαν τίποτα κάποιοι από τους διασώστες. Το περιβάλλον ήταν εξαιρετικά απότομο και δύσκολο, μπορεί να μας χτυπούσε και μία χιονοστιβάδα, είχε πάρα πολύ χιόνι, η πλάγια ήταν κατάφορτη από χιόνι. Θα μπορούσε να συμβεί οτιδήποτε και πόσο μάλλον για την τρίτη και την τέταρτη μέρα που αρκετοί από εμάς ήμασταν υποθερμικοί. Στον επίλογο όλης της αυτής της τραγωδίας, μπορεί να έχει κακό τέλος, αλλά αμέσως μετά προμηθευτήκαμε ένα βαρούλκο, το οποίο αυτή επιχείρηση που κράτησε έξι μέρες θα μπορούσε μέσα σε λίγες ώρες να έχει ολοκληρωθεί, αν είχαμε ένα σωστό βαρούλκο για να κάνουμε και να πραγματοποιήσουμε αυτή την έλξη. Και όχι με τα χέρια και όχι με τροχαλίες αυτοσχέδιες και λοιπά. Δηλαδή γίνανε, ας το πούμε έτσι, υπήρχανε αδυναμίες εξοπλισμού, καταγράφηκαν και στο κομμάτι της υποστήριξης αλλά και στο κομμάτι της διοικητικής μέριμνας έτσι όλα αυτά είχαν καταγράφει ας πούμε. Αυτό λοιπόν διαδραματίστηκε το γεγονός τον Μάρτ[00:30:00]ιο, 14 Μαρτίου ξεκίνησε, το 1999 με τη συμμετοχή Πολεμικής Αεροπορίας, Αεροπορίας Στρατού, Ειδικό Τάγμα Αλεξιπτωτιστών, Μηχανοκίνητο Τάγμα 647, της ΕΜΑΚ, Ελληνική Ομάδα Διάσωσης, Σωματείο Οδηγών Βουνού, ιδιωτικές εταιρείες ελικοπτέρων και εθελοντές ορειβάτες. Μιλάμε για πάνω από 120 άτομα συνολικά είχαν εμπλοκή σε όλη αυτή την επιχείρηση.

Όσον αφορά τη συνεργασία σας με τους υπόλοιπους φορείς, πώς ήτανε; Δηλαδή είχατε κάποια προβλήματα; Γιατί στην ουσία, ειδικά και τότε, δεν υπήρχε δεν ήταν τόσο οργανωμένη σε κρατικό επίπεδο η διάσωση η ορεινή διάσωση. Και έχει και υπάρχουνε, υπάρχει ο Στρατός, υπάρχει αστυνομία, υπάρχει η ΕΜΑΚ και έχουνε να κάνουνε με εθελοντές. Πώς ήταν;

Στην προκειμένη περίπτωση ήταν ένας ταξίαρχος του στρατού, νομίζω διοικητής της ταξιαρχίας στο Λιτόχωρο, αυτός ανέλαβε όλη την επιχείρηση τον συντονισμό, όπου πραγματικά ήταν άνθρωπος πολύ δεκτικός, άκουγε τα πάντα, είχε πολύ καλή κριτική σκέψη και δεν είχαμε κανένα πρόβλημα, απολύτως κανένα πρόβλημα. Ήταν εντυπωσιακό, αυτός ο άνθρωπος κατανοούσε τις ανάγκες και από την άλλη μεριά σε αυτές τις περιπτώσεις είναι κάτι που συμβαίνει από την δεκαετία του ‘50 με τις ορεινές διασώσεις στις Άλπεις, ότι όταν κλιμακώνεται μία επιχείρηση και μεγιστοποιείται μέσα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όλοι επιθυμούνε να έχουνε μία συμμετοχή πάνω σε αυτό το κομμάτι, για λόγους γοήτρου ίσως; Όλες οι υπηρεσίες οπότε είναι αυτονόητο ότι θα έρθουν πολλές υπηρεσίες και για λόγους εμπειρίας, που είναι πάρα πολύ σημαντικό. Νομίζω όλοι όσοι είχαμε εμπλακεί σε αυτή την επιχείρηση αποκτήσαμε ή θωρακιστήκαμε με περισσότερη εμπειρία για να διαχειριστούμε μια αντίστοιχη κατάσταση στο μέλλον. Καταγράψαμε τα λάθη, τις αδυναμίες ακολουθώντας πάντα μία τριλογία: τι κάναμε, τι δεν κάναμε ή τι θα μπορούσαμε να κάνουμε. Φυσικά, τίθεται το ερώτημα: «τι θα γινότανε αν ήταν ζωντανοί αυτοί οι άνθρωποι όταν είχαμε τόσο μεγάλη καθυστέρηση;». Εμείς είμαστε εθελοντές, εμείς λειτουργούμε επικουρικά, δεν είμαστε το κράτος για να είμαστε άμεσα, αν μπορούμε πάντα. Αλλά παρόλα αυτά πήγαμε και ήμασταν από την πρώτη στιγμή στο σημείο.

Ναι στην ουσία και όσον αφορά κάποια από τα προβλήματα που αντιμετωπίσατε, πώς τα λύσατε; Πώς βρέθηκε η λύση; Εσείς πώς ήσασταν εκείνη την περίοδο δηλαδή ψυχολογικά, όλα αυτά, γιατί κράτησε πολύ και σε άσχημο καιρό.

Ναι, σαφώς το ψυχολογικό κομμάτι ήτανε δύσκολα με το τι θα συναντήσουμε εκεί πέρα πάνω στο βουνό. Δηλαδή πραγματικά φοβήθηκα, δεν το κρύβω, όταν κατεβαίναμε την τέταρτη μέρα εκεί πέρα από το βουνό νόμιζα ότι ίσως δεν τα καταφέρω. Ήμουνα πολύ άσχημα, δεν ήτανε θέμα το ψυχολογικό μόνο, ήταν το βιολογικό, ότι κρύωνα συνεχώς. Ήμουνα δηλαδή είχα ένα μόνιμο ρίγος λέω: « Ωχ τι θα γίνει τώρα. Ωχ τι θα γίνει». Δηλαδή όταν έφτασα κάτω στο δρόμο λέω: «Εντάξει, δεν μπορώ να συνεχίσω όμως με τόσο πολύ χιόνι είμαι βρεγμένος, χάλια». Δηλαδή όλα αυτά, το βιολογικό κομμάτι, αισθήσεις με προβλημάτιζαν και επιδρούσαν επάνω στο ψυχολογικό και σαφώς μ’ έπεφτε η ψυχολογία. Λέω: «Τι θα τραβήξω τώρα; Τι θα γίνει».

Τι ήτανε αυτό που σας τράβηξε τόσο καιρό γιατί… τόσες μέρες; Γιατί στην ουσία ήταν η κούραση που σίγουρα δεν μπορέσατε να ξεκουραστείτε, να κοιμηθείτε ένα νορμάλ ωράριο προφανώς. Πώς συνεχίζει ένας άνθρωπος ο οποίος έχει και την υπευθυνότητα που ήσασταν σε οργανωτικό κομμάτι και είναι για τέσσερις-πέντε μέρες συνεχόμενα με τόση κούραση; Τι ήταν αυτό που σας τραβούσε; 

Μία φωνή εσωτερική θα μπορούσα να πω. «Κάντο». Που δεν μπορούμε να πούμε όχι. Και αυτό το έχουμε ζήσει πάρα πολλές φορές. Είναι κάτι που μας οδηγεί, είναι το εγωιστικό γονίδιο θα μπορούσαμε να πούμε που μας οδηγεί να κάνουμε αυτό το πράγμα, ας πούμε. Πολλά πράγματα δεν ερμηνεύονται, δεν μπορεί να το εξηγήσεις με βάση τη λογική τι είναι αυτό που σε τραβάει και για ποιο λόγο σε τραβάει ο κίνδυνος ας το πούμε έτσι. Για ποιο λόγο πάνε οι ορειβάτες στο βουνό; Είναι θεμελιώδη ερωτήματα και ίσως φιλοσοφικά και δεν προσεγγίζονται έτσι εύκολα και δεν μπορούν να αναλυθούν τόσο εύκολα για τις αιτίες ή για την μηχανιστική αιτιότητα του λόγου. Δεν γνωρίζουμε ούτε την αιτιογνωσία πολλές φορές που κάνουμε κάτι, ας πούμε μας τραβάει από μέσα μας έτσι. Γιατί επέλεξα να γίνω ορειβάτης. Αγαπώ αυτό το πράγμα οπότε ενδιαφέρομαι και για τους άλλους. Μπορεί κατά βάθος αυτό που κάνω να είναι επαμοιβαία οφέλη, δηλαδή το κάνω γιατί και εγώ κάνω ορειβασία και λέω μήπως κάποια στιγμή ενδόμυχα χρειαστώ και εγώ τη βοήθεια κάποιων άλλων και σίγουρα θα την έχω όπως και εγώ θα την προσφέρω απλόχερα. Οπότε, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε εύκολα το τι ακριβώς συμβαίνει πάνω σε αυτό το κομμάτι ας πούμε. Παρόλα αυτά όμως υπάρχει μία δυνατή φωνή που μας λέει: «Πάνε». Και δεν μπορούμε να πούμε όχι σε αυτό το πράγμα.

Ναι. Οι επόμενες μέρες πώς ήταν μετά την επιχείρηση −

Να καταγράψουμε −

Πώς τις βιώσατε;

Ναι. Καταρχήν να καταγράψουμε τι κάναμε, τι δεν κάναμε, τι θα μπορούσαμε να κάνουμε δηλαδή. Μάλιστα, βγάλαμε με κάποιες τεχνικές κάποιες κατευθείαν αυτό που είπα πήραμε το βαρούλκο, πώς θα διαχειριζόμασταν έναν υποθερμικό διασώστη ας πούμε; Και αν αυτός πήγαινε με καλπάζουσα υποθερμία, τι γινότανε ας πούμε; Είναι θεμελιώδη ερωτήματα. Από πλευράς εξοπλισμού όμως νομίζω το καλύψαμε και το παρουσιάζουμε με κάποιες θερμοκύστες, με[00:35:00] κάποιες μικρές σομπίτσες, με διοικητική μέριμνα, καμινέτα. Αυτά οπωσδήποτε πρέπει να υπάρχουν σε τέτοιου είδους μεγάλες επιχειρήσεις όπου θα διαρκέσουν μέρες. Θέλεις οπωσδήποτε, ειδικά το ζεστό τσάι, όταν το πίνεις όταν είσαι κρύος, συμβαίνει κάτι μαγικό. Ζεσταίνονται ακόμα και τα δάχτυλα των χεριών σου, δηλαδή περνάει η ζέστη από μέσα και διαποτίζει όλο σου το σώμα. Άρα λοιπόν ήταν κάτι πολύ σημαντικό, το είχαμε, αλλά πολλές φορές δεν προλαβαίνουμε να το αναπτύξουμε. Δηλαδή την ώρα που κατεβαίνουμε τι να πούμε; «Περιμένετε να πιούμε ένα ζεστό τσάι;», πού να το ανάψουμε, να ανάψουμε το καμινέτο στη μέση του πουθενά; Άρα πρέπει να στήσουμε αντίσκηνο. Αυτό θα έχει μία μεγάλη καθυστέρηση, την ώρα που γινόταν αυτό κάποιοι άλλοι θα παγώνανε. Άρα βλέπουμε κάποια πράγματα είναι και δύσκολα να υλοποιηθούν έτσι εύκολα όπως τα φανταζόμαστε. Άλλο να είσαι ακινητοποιημένος και να στήσεις και άλλο να πεις: «Περιμέντε, να στήσουμε ένα αντίσκηνο, να ανάψουμε ένα καμινέτο» για κάποιον ο οποίος κινδυνεύει. Άρα θα σπάζαμε σε δύο ομάδες; Τώρα ερωτήματα, έτσι; Οπωσδήποτε οι ασύρματοι κάνουν εξαιρετική δουλειά στο κομμάτι του συντονισμού, της επικοινωνίας γιατί μεταφέραμε πληροφορίες. Αυτό ειδικά που είχε αναλάβει η αστυνομία, να μην επιτρέψει κανέναν να ανεβεί για λόγους ασφαλείας. Ναι αλλά εμείς είχαμε κανονίσει με τους υπόλοιπους που ήταν εκεί πέρα στο βουνό ότι: «θα προωθηθείτε παιδιά για να κρατήσετε το μονοπάτι ανοιχτό, τα σημάδια εκεί πέρα, δεν βλέπουμε τίποτα εμείς και να πατιέται ο δρόμος». Αυτό δεν έγινε και τότε κινδυνεύσαμε. Η αστυνομία φυσικά μπήκε πνεύμα ότι: «Ναι, θα κινδύνευαν κάποιοι άλλοι». Ναι, αλλά τι θα γίνει. Γιατί ποιός κανονίζει την επιχείρηση; Ποιός ιεραρχεί τον κίνδυνο στο βουνό; Αυτός που είναι στο βουνό. Όλοι εμείς αποφασίσαμε έτσι να λειτουργήσουμε. 

Ναι. Για εσάς πώς ήτανε οι επόμενες μέρες; Για εσάς συγκεκριμένα, όχι για την ομάδα. Γυρνάτε σπίτι, πώς είναι τα συναισθήματα; Τι νιώθατε, πώς ήσασταν σωματικά, όλα αυτά.

Εντάξει, μετά ξεκουράστηκα. Οπωσδήποτε αυτές οι έντονες στιγμές τις αναπολείς πολλές φορές, δηλαδή τι ζεις, τι έζησες τι βίωσες, έτσι; Γιατί έχουνε την μαγική δύναμη να καταγράφονται όχι στη βραχυπρόθεσμη αλλά στη μακροπρόθεσμη μνήμη, για αυτό λοιπόν τις περιγράφω τώρα και τις θυμάμαι πάρα πολύ καλά που ήτανε τον Μάρτιο του 1999. Δεν θυμάμαι τον Μάρτιο του 2000, του 2003, του ’05, του ‘10-’15, ούτε καν το Μάρτιο του ’20. Και όμως θυμάμαι τόσο έντονα στις 14 Μαρτίου του 1999 γιατί ήταν έντονες στιγμές. Ό, τι βιώνεις έντονα είναι αυτό που καταγράφεται και με ανεξίτηλη μελάνη μέσα στο μυαλό μας. Και ίσως αυτό είναι το κέρδος αυτών, που επιχειρεί και πολλές φορές το λέμε ότι: «Το ζην είναι επιχειρησιακώς εστίν φιλοσοφείν», ότι το να ζεις επιχειρησιακά είναι φιλοσοφικός τρόπος ζωής και σκέψης γιατί ζεις πραγματικά. Όταν ανακαλείς στη μνήμη σου τις στιγμές, τις θυμάσαι μόνο τις έντονες στιγμές και αναρωτιέσαι καμιά φορά: «Τις υπόλοιπες στιγμές δεν τις έζησα;». Τελικά τι ζούμε; Δηλαδή στο οντολογικό ερώτημα του υπάρχω, το υπήρξα είναι θεμελιώδης σημασίας γιατί το υπάρχω είναι ένα δέκατο του δευτερολέπτου. Όταν λες: «Τώρα». Και προφέρεις το «ρα», το «τω» είναι παρελθόν. «Τώρα, τώρα, τώρα» και έγινε παρελθόν, αλλά καταγράφηκε στη βραχυπρόθεσμη μνήμη και το θυμόμαστε. Αρα λοιπόν πρέπει να βάλω το υπήρξα, τι έκανα, τι, πως το βίωσα, πώς βίωσα τη ζωή μου και πάνω στο κομμάτι των επιχειρήσεων αυτό το βιώνεις πολύ έντονα, δεν το ξεχνάς ποτέ. Χαράσσεται πραγματικά εντυπωσιακά. Και θωρακίζεσαι με εμπειρία και εσύ ο ίδιος για το μέλλον καλύτερα. Να, είπαμε τα μάλλινα που είπαμε. Είπαμε κάποια πράγματα, θερμοκύστες και λοιπά που θα μπορούσαν να κάνουν δουλειά. Υποστήριξη. Ομάδα διάσωσης για την ομάδα διάσωσης, τακτική με τα ελικόπτερα, επικοινωνίες, όλα αυτά ήτανε, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο.

Ωραία, πολύ ωραία. Εμένα με έχετε καλύψει όσον αφορά αυτό το θέμα. Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο, να πούμε κάτι άλλο;

Όχι. Όχι.

Ωραία, σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

Να σαι καλά.