[00:00:00]Καλησπέρα θα μου πεις το όνομά σου;

Καλησπέρα, ονομάζομαι Σαμαρά Ελένη.

Είναι Πέμπτη 25 Νοεμβρίου του 2021, είμαι με την Ελένη, βρισκόμαστε στην Καβάλα. Εγώ ονομάζομαι Παναγιώτης Ρόντος, είμαι ερευνητής στο Istorima και ξεκινάμε. Ελένη, πού γεννήθηκες και πώς ήταν τα παιδικά σου χρόνια;

Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη και… σε μία οικογένεια γουναράδων. Ο παππούς μου ήταν από την Καστοριά και έφερε τον μπαμπά μου στη Θεσσαλονίκη, όταν ήταν 7 χρονών, οπότε εγώ εκεί γεννήθηκα και μεγάλωσα, σε ένα πολύ απομακρυσμένο σπίτι από την πόλη, δηλαδή μεγάλωσα σε ένα σπίτι μακριά από τα άλλα παιδιά -ας πούμε- και ήμασταν εκεί πέρα στη φύση. Όταν ήμουνα μικρή, αυτό δεν το εκτιμούσα πολύ, γιατί ήτανε λίγο απομονωμένα, αλλά όσο μεγαλώνω το χαίρομαι πάρα πολύ. Ήταν πολύ ωραία τα παιδικά μου χρόνια, από την άποψη ότι δεν μου έλειψε τίποτα υλικό και οι πιο ευτυχισμένες μου στιγμές ήταν όταν πηγαίναμε με τον πατέρα μου και τη μητέρα μου στη θάλασσα. Εκεί φεύγαμε μερικά Σαββατοκύριακα, γιατί ο μπαμπάς αν και γουναράς, έμπορος, είχε πάθος με τη θάλασσα. Του άρεσε να ψαρεύει, να πηγαίνει με τη βάρκα βόλτες και εγώ εκεί πέρα ερωτεύτηκα, δηλαδή οι καλύτερές μου αναμνήσεις ήταν εκεί, με τον μπαμπά κάτω από το νερό με τη μάσκα, να εξερευνώ, να τραβάω το βαρκάκι, τέτοια, αυτά θυμάμαι. Και μετά γεννήθηκε ο αδερφός μου, όταν ήμουν 5 χρονών, ερωτεύτηκε και αυτός τη θάλασσα και μετά πηγαίναμε όλοι μαζί. Ήταν πάρα πολύ ωραία. Οπότε εγώ 8 χρονών αποφάσισα ότι έγραφα… μάθαινα αγγλικά και μας ζήτησε η δασκάλα να γράψουμε μία έκθεση «what do I want to be when i grow up» και εκεί έγραψα ότι θέλω να γίνω δύτης, αλλά επειδή πρέπει να σπουδάσω πρώτα, θα γίνω θαλάσσια βιολόγος και μετά θα γίνω δύτης και δεν με νοιάζει αν με φάνε καρχαρίες, αν πάω πολύ βαθιά και κουφαθώ, κάτι τέτοια, δεν με νοιάζει αν με τσιμπήσει μέδουσα. «I will become a diver like it or not». Και αυτό στην ουσία χάραξε και την υπόλοιπη πορεία της ζωής μου. Περίμενα βέβαια πώς και πώς να φύγω από το σπίτι και να πάω να σπουδάσω. Στη Σκωτία πήγα, εκεί τελείωσα θαλάσσια βιολόγος… Και τώρα βέβαια, από τα παιδικά χρόνια πήγα στη Σκωτία έτσι; Ναι, να συνεχίσω από εδώ, ναι.

Στη Σκωτία ήτανε πάρα πολύ ωραία. Γνώρισα ανθρώπους με τους οποίους έχουμε ακόμα φιλίες, δηλαδή ακόμα έχουμε επικοινωνία. Και ήτανε από τις καλύτερες εμπειρίες της ζωής μου το να φύγω από το σπίτι, να νιώσω ότι μπορώ να αυτονομηθώ σιγά-σιγά και τέτοια και να γνωρίσω άλλα πράγματα. Μετά όμως χάσαμε τον πατέρα μου, όταν ήμουνα στο τρίτο έτος και γύρισα για έναν χρόνο, για αυτήν τη διαδικασία. Και αφού τελείωσα, είπα ότι είχαν περάσει τόσοι… είχαν περάσει τέσσερα χρόνια, είχα φίλους μόνο Άγγλους, Σκοτσέζους και Ιρλανδούς, οπότε και επειδή σπούδαζα στα αγγλικά, είχα ξεχάσει τα ελληνικά μου. Δηλαδή ένιωθα ότι έγραφα γράμματα και γυρνούσα στην Ελλάδα -ας πούμε- και ένιωθα ότι κολλούσε η γλώσσα μου, λέω: «Τι γίνεται εδώ πέρα; Θα τα ξεχάσουμε και αυτά που μάθαμε» και επειδή χάσαμε τον μπαμπά και ένιωθα αυτό και επίσης, είχα πολύ μεγάλο πάθος να δουλέψω για τη θάλασσα της Ελλάδας, γιατί αυτό που νόμιζα εγώ όταν ήμουνα μικρή «θα γίνω δύτης και θα είμαι μες στην ομορφιά της θάλασσας» οι σπουδές όλο μου το κατέστρεψαν, γιατί έμαθα την κανονική κατάσταση της θάλασσας, την οποία την έβλεπα όταν ήμουνα 5-6 χρονών και τη βλέπω τώρα, που είμαι 44 και είναι πάρα πολύ στενάχωρο και αποκαρδιωτικό αυτό που συμβαίνει. Ιδίως όταν το βλέπεις από κάτω, δηλαδή δεν είναι μόνο τα δεδομένα στα χαρτιά που μάθαμε στο πανεπιστήμιο και όλα αυτά, είναι ότι έχω βιωματική εμπειρία. Θυμάμαι πώς ήτανε και βλέπω πώς είναι τώρα και όχι μόνο από τις καταδύσεις και από τα ψαρέματα που κάναμε με τον μπαμπά-ας πούμε- στις ίδιες τοποθεσίες μπορεί να βγάζαμε μισό κουβά ψάρι σε μισή ώρα και τώρα να είσαι έξι ώρες και να έχεις βγάλει ούτε λέπι. Άρα καταλαβαίνοντας μέσω των σπουδών μου, ότι στην ουσία, η θάλασσ[00:05:00]α έχει ανάγκη, θέλει διαχείριση και δεν μπορώ εγώ να χαίρομαι, όταν αυτή καταστρέφεται. Αποφάσισα ότι θέλω να δουλέψω για την θάλασσα της Ελλάδας συγκεκριμένα και για τη διαχείριση. Δεν ήταν εύκολο όμως να γυρίσω από Σκωτία, γιατί εδώ πέρα στο πανεπιστήμιο ήρθα στο Αριστοτέλειο, να κάνω ένα μεταπτυχιακό και δυσκολεύτηκα αρκετά. Δηλαδή, η προσαρμογή δεν ήτανε και τόσο ομαλή, οπότε όταν το τελείωσα, βρήκα την πρώτη μου δουλειά και ήταν σε μία θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή, που ήθελε να κάνει το WWF στο Καστελόριζο.

Και κατέβηκα στο Καστελόριζο. Ήταν δουλειά ονείρων, δηλαδή μπορούσα να κάνω καταδύσεις, είχα… Ναι, αυτό το ξέχασα να το πω, ότι ήθελα να γίνω δύτρια από 8 χρόνων, έτσι; Αλλά τότε δεν υπήρχαν τα διπλώματα που υπάρχουνε τώρα, που μπορείς να πας από 10 χρόνων. Έπρεπε να περιμένω 16 χρονών να γίνω και τον είχα πρήξει τον μπαμπά μου, αλλά μου λέει, μου έδωσε ένα βιβλίο «ο υποβρύχιος άνθρωπος» το κλασικό βιβλίο -ας πούμε- πριν τα πολλά και μου λέει: «Αυτό το βιβλίο θα το μελετήσεις, όχι θα το διαβάσεις, θα το μελετήσεις τρεις φορές και μετά θα πάμε να κάνεις το δίπλωμα, όταν είσαι 16 χρονών». Κι έτσι και έγινε. Πήρα το δίπλωμα και οπότε όταν βρήκα αυτή τη δουλειά, ήταν για μένα όνειρο, δηλαδή μπορούσα να κάνω επιστημονικές καταδύσεις πλέον, να βουτάω όχι μόνο για να εξερευνήσω, αλλά να καταγράφω να… για αυτόν τον λόγο και έκατσα εκεί πέρα αρκετούς μήνες με το WWF, αλλά μετά τελείωσε το πρόγραμμα, δυστυχώς δεν υπήρχε αποδοχή από την τοπική κοινωνία, δεν ήταν τόσο… Με το που τους πείσαμε τέλος πάντων, είχανε ήδη γίνει κάποιες κινήσεις, που δεν επέτρεψαν το πάρκο. Και είχα μείνει στην Ελλάδα χωρίς δουλειά πλέον, οπότε σκεφτόμουνα τι θα κάνω και έκανα μία αίτηση για μία ΜΚΟ, έναν Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό, που είναι στην Αγγλία και έχει project στα τροπικά και με πήρανε σαν θαλάσσια, σαν εκπαιδεύτρια πρώτα, για έξι μήνες στα Φίτζι, σε ένα ερημωμένο, σε ένα έρημο νησί, έρημο δηλαδή είχε μόνο έναν πληθυσμό, ένα χωριό που είχε 150 άτομα και το Camp της ΜΚΟ στην άλλη μεριά του νησιού. Και δούλεψα εκεί έξι μήνες σαν εκπαιδεύτρια καταδύσεων και έξι μήνες σαν ερευνήτρια, όπου μαθαίναμε τους εθελοντές μας να αναγνωρίζουν τα είδη, κοράλλια, σφουγγάρια, ψάρια, καρχαρίες, όλα τα πάντα και κάναμε καταγραφές κάθε μέρα κάναμε τρεις καταγραφές τη μέρα. Πηγαίναμε όπως πάει ο ήλιος, δηλαδή το νησί, το camp μας δεν είχε ρεύμα, δεν έχει νερό, μαζεύαμε νερό από τη βροχή. Το ρεύμα είχαμε γεννήτρια, στα τροπικά ο ήλιος πέφτει κάθε μέρα στις 6.00 η ώρα, δεν αλλάζει το… η δύση γίνεται στις 6.00 η ώρα. Οπότε στις 6.00 η ώρα είχαμε τελειώσει όλες τις δουλειές στο πεδίο και ανάβαμε γεννήτρια, καταγράφαμε όλα τα αποτελέσματα στους υπολογιστές, στις 9.00 η ώρα είχαμε κοιμηθεί και την επόμενη μέρα πάλι. Και για μένα αυτό ήταν κάπως και σαν υπερβατική εμπειρία, το να είμαι σε τόσο φύση, το να μην υπάρχει τηλεόραση. Υπήρχε μία τηλεόραση στο χωριό, στην άλλη άκρη του νησιού, την οποία τη βάζαμε με τη γεννήτρια όταν έπαιζε Φίτζι-Αγγλία, ας πούμε. Δηλαδή ήταν άγρια τα πράγματα, αλλά είχε και τις πιο υπερβατικές και καλές εμπειρίες, αλλά και τις πιο δύσκολες παράλληλα. Γιατί σε ένα τροπικό κλίμα, π.χ. θυμάμαι έγινε μία έκρηξη ηφαιστείου στα νησιά Τόνγκα, που είναι δίπλα και στην Ευρώπη έδειχνε ότι το ηφαίστειο έστειλε τσουνάμι στα Φίτζι. Η μάνα μου να είναι σε υστερική κατάσταση, εγώ να βρίσκω, να έχω σήμα μόνο σε ένα συγκεκριμένο δέντρο, στις μύτες των ποδιών και για τρεις μέρες δεν είχαμε και σήμα κιόλας, σε εκείνο το συγκεκριμένο. Οπότε αυτή νόμιζε ότι με είχε πάρει το τσουνάμι, ενώ στην ουσία, εγώ ήμουνα οk, απλά μετά από τρεις μέρες μας κύκλωσε όλο το νησί, μία περίμετρο 200 μέτρα, 300, από ελαφρόπετρα. Όλη η επιφάνεια της θάλασσας είχε μισό μέτρο ελαφρόπετρα. Δεν μπορούσαμε ούτε να βάλουμε μπρος τη μηχανή του σκάφους, για να πάμε να πάρουμε προμήθειες, ήτανε, θέλω να πω τέτοια πράγματα δηλαδή στη φύση, αλλά το να είσαι στη φύση έχει και τα δύσκολα, αλλά έχει και αυτά που δεν μπορούμε να ζήσουμε στην πόλη, που άμα δεν το βιώσεις, δεν μπορώ να στο πω.

Οι εικόνες εκεί στο νη[00:10:00]σί είναι τόσο ωραίες όσο φαίνονται στις φωτογραφίες;

Ναι, είναι τροπικός παράδεισος! Δηλαδή και πάνω από τη στεριά και κάτω από τη στεριά βάζεις το… κάτω από την επιφάνεια όχι τη στεριά, βάζεις τη μάσκα σου και εγώ την πρώτη φορά δεν μπορούσα να αναπνεύσω από το σοκ της ζωής, της οργασμική ζωή και χρώματα και επίπεδα. Είναι φανταστικά, ναι! Φοίνικες. Αυτό που φοβάσαι περισσότερο, είναι μη γίνει καμιά φοβερή καταιγίδα και σου ‘ρθει καμία καρύδα στο κεφάλι, γιατί είναι παντού φοίνικες, είναι παντού δηλαδή. Ναι, ήταν και οι άνθρωποι ήταν τόσο καλοί, οι ντόπιοι, τόσο ανοιχτόκαρδοι. Οι άντρες περπατούσαν χέρι-χέρι από αγάπη και στοργή -ας πούμε- έτσι δεν υπήρχαν αυτά της κοινωνίας τα θέλω και τα πρέπει, ήτανε αυτοί, αγνοί οι περισσότεροι. Ήταν φανταστική εμπειρία και μετά έφυγα από αυτή τη δουλειά, πολλοί θα με ρωτήσουν: «Μα γιατί την άφησες αυτήν τη δουλειά;».

Γιατί ο σκοπός μου ήταν να δουλέψω στην Ελλάδα, αυτό το κόλλημα να δουλέψω στην Ελλάδα. Οπότε είχα διαβάσει κάπου, ότι θα γίνουν καταδυτικά πάρκα στην Ελλάδα. Καταδυτικά πάρκα είναι ελληνική πρωτοτυπία, δεν υπάρχουν πουθενά αλλού. Τα ξεκίνησε μια… ξεκίνησαν από κάποιους ανθρώπους στη Σελόντα. Αυτοί οι άνθρωποι θέλανε να, είχαν την ιδέα κατέβασαν το, οπότε λέω: «Εντάξει ευκαιρία, ευκαιρία -λέω- να κάνω τη δουλειά των ονείρων μου στην Ελλάδα» και ήρθα σε επαφή με τη Σελόντα και όταν τελείωσε το συμβόλαιό εκεί πέρα, γύρισα στην Αθήνα, για να κάνω συνέντευξη με τη Σελόντα και γυρνάς, βλέπεις τα καταδυτικά πάρκα. Εκεί πέρα τελικά, επειδή θα αργούσαν τα καταδυτικά πάρκα, τώρα έχουν περάσει -ξέρω ‘γω- δέκα-δεκαπέντε χρόνια, ακόμα δεν έχουν γίνει, είναι στα χαρτιά, έχουν γίνει πόσες αιτήσεις, αλλά ακόμα καμία δεν έχει εγκριθεί, για διάφορους λόγους… Λέω: «Εντάξει, οπότε μέχρι να γίνουν, εγώ μπορώ να έρθω να μάθω και τις υδατοκαλλιέργειες, κανένα πρόβλημα». Και πήγα σε εκκολαπτήρια μέσα σαν θαλάσσια βιολόγος. Δούλεψα εκεί δυο χρόνια, αλλά δεν άντεξα το -πώς να το πω;- την παραγωγή της υπόθεσης, του ότι είναι ένα εργοστάσιο, δηλαδή κάναμε staff meeting και το μόνο που λέγαμε ήταν «αυξάνουμε παραγωγή, μειώνουμε κόστος». Δεν ήταν καθόλου δημιουργική δουλειά και εκεί τα παράτησα μετά από δύο χρόνια και πήγα και δούλεψα σαν εκπαιδεύτρια καταδύσεων, που το έκανα ενδιάμεσα κάποιες σεζόν τα καλοκαίρια, η οποία η δουλειά αυτή είναι η πιο ευτυχισμένη σαν εκπαιδεύτρια καταδύσεων, γιατί ήταν αυτό που ήθελα. Ήμουνα στο πεδίο, ήμουνα στη θάλασσα και μετέδιδα, ασυνείδητα, την αγάπη μου για αυτό το περιβάλλον στους μαθητές μου. Δηλαδή ερχόταν μαθητές, φοβόντουσαν, δεν μπορούσαν να βάλουν μάσκα, να αναπνεύσουν, κλειστοφοβία, άγχος, ιστορίες, αλλά με εμπιστεύτηκαν και περάσαμε όλη την εκπαίδευση και αφού κάνανε την εκπαίδευση και είδαν ότι μπορούν να το κάνουν τελικά, δεν είναι, είναι απλά να αλλάξεις λίγο την οπτική, ίσως να αλλάξεις λίγο την αναπνοή, ίσως… έτσι απλά πράγματα και μετά γίνανε δύτες και τώρα είναι δύτες. Δηλαδή αυτό και μόνο, τους έκανε τέτοια αλλαγή, πού ήτανε… είχα φοβερή ικανοποίηση από αυτό το επάγγελμα και από τους ανθρώπους και την επικοινωνία, αλλά και από την επαφή μου με τη φύση. Δηλαδή εκεί πέρα, αυτό που μου άρεσε περισσότερο, ήταν ότι δεν χρειάζεται να μιλάω. Ήμουν κάτω από το νερό, κάναμε τρεις-τέσσερις βουτιές τη μέρα, νιώθεις εκεί στη θάλασσα αυτό, ότι δεν υπάρχει βαρύτητα, είσαι ελεύθερος, μπορείς να κουνηθείς σε όλα τα πεδία και μόνο έχοντας και επειδή για να είσαι δύτης καλός, χρειάζεσαι καλή πλευστότητα, δηλαδή ισορροπία στο νερό «υδροβιότητα» λέγεται αυτή η λέξη. Πρέπει να έχεις καλή αναπνοή βαθιά και αργή, γιατί έτσι ρυθμίζεις την πλευστότητά σου, οπότε από μόνο του, το να μπω κάτω από τη θάλασσα και να προσαρμοστώ σε αυτό το περιβάλλον, είναι από μόνο του θεραπευτικό, αγχολυτικό και το ότι βγάζω την προσοχή μου από τη συνέχεια τι συμβαίνει μέσα μου, πάνω μου, στους άλλους, είναι απλά πρέπει να παρατηρώ τι συμβαίνει στο νερό, για να μπορώ να προσαρμοστώ μέσα σε αυτό και να προσέχω και όλους τους ανθρώπους που είναι από πίσω μου και λοιπά. Οπότε μπορεί στο τέλος της μέρας να έχω κάνει τρεις καταδύσεις, να νιώθω, να μπαίνω στο δωμάτιό μου, να το νιώθω σαν θάλαμο αποσυμπίεσης, να είμαι σωματικά[00:15:00] πτώμα, αλλά ψυχολογικά και ηθικά ήτανε ό,τι χρειαζόμουν, αυτό και μόνο, τίποτα άλλο. Οπότε αν μπορούσα να είμαι εκπαιδεύτρια καταδύσεων για ένα-πώς να το πω;- για όλο τον χρόνο, γιατί σαν εκπαιδεύτρια μπορούσα να δουλεύω μόνο μία σεζόν, το καλοκαίρι, θα το έκανα αυτό.

Αλλά τελικά, ξαναβρήκα μετά τις υδατοκαλλιέργειες και τη σεζόν, ναι εκεί σε αυτό το κενό ενδιάμεσα τους χειμώνες βοηθούσα τη μητέρα μου στο μαγαζί με τις γούνες και το καλοκαίρι πήγαινα εκπαιδεύτρια. Μέχρι που μία Δευτέρα ήτανε, μου στέλνουν τρεις φίλοι και οι τρεις φίλοι στο Facebook, το ίδιο μήνυμα «Έλενα, μπες στη σελίδα αυτουνού, έχει μία δουλειά για σένα». Λέω: «Τι λέει;» το είπε ο ένας, το είπε ο δεύτερος, λέω: «Να μπω να δω» και ήτανε μία δουλειά για εκπαιδεύτρια καταδύσεων σε ένα μέγα γιοτ. Μέγα γιοτ, τι είναι μέγα γιοτ; Αυτό το συγκεκριμένο ήτανε 133 μέτρα, επτά επίπεδα και ανήκε στον Πρωθυπουργό του Κατάρ και στη μία του γυναίκα, γιατί η άλλη γυναίκα είχε δώρο ξενοδοχείο στη Σαρδηνία. Οπότε πήγα εκεί για τη συνέντευξη, μετά από τη δουλειά με καταδύσεις και μετά πήγα και εθελόντρια σε ένα απίστευτο project του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, για αρχαία ναυάγια. Κάναμε έρευνα σε αρχαία ναυάγια. Τελείωσε η δουλειά με τις καταδύσεις είχα χρόνο, πήγα έναν μήνα. Αυτή η εμπειρία μου άλλαξε τη ζωή τελείως, με τους ανθρώπους που γνώρισα και αυτό εδώ, το ότι δουλεύουμε μαζί, δεν πληρωνόμαστε, αλλά δουλεύουμε μαζί για έναν κοινό σκοπό. Οπότε αυτό από μόνο του, οι γνωριμίες που έκανα, οι εμπειρίες που έζησα, ήταν πάρα πολύ σημαντικές και τελείωσε και αυτό το project, πάω για τη συνέντευξη εκεί στο μέγα γιοτ και με δέχτηκαν. Οπότε ξαφνικά, εγώ είχα τρελαθεί από τη χαρά μου τώρα, δεν το πίστευα δηλαδή, αυτό που συμβαίνει, λέω: «Αν είναι δυνατόν». Με μισθό τριπλάσιο από αυτό που είχα συνηθίσει.

Συγνώμη, την συνέντευξη ποιος την πήρε;

Ο Κάπτεν Απίστολας. Ο καπετάνιος του γιοτ, αυτός που είχε τη διαχείριση. Μετά στην πορεία έμαθα και ποιος, σε ποιον ανήκει το γιοτ. Ένα γιοτ για τον γιοτ.

Ο Πρωθυπουργός του Κατάρ ήταν μέσα σε αυτό το γιοτ, ή ήταν απλά δικό του;

Αυτό ήταν δικό του και ο πρωθυπουργός του Κατάρ μένει στο Κατάρ, έτσι; έχει 15.000 σπίτια -ας πούμε- και σε όλο τον κόσμο, αλλά έχει και ένα γιότ για τη μία γυναίκα του, την οποία διαχείριση την είχε ελληνική εταιρεία και με δέχτηκαν. Είχε αλλάξει, τέλος πάντων, με πήρανε στη δουλειά και μετακόμισα Αθήνα, από Θεσσαλονίκη που ζούσα τους τρεις τελευταίους χειμώνες και η δουλειά ήτανε, είχε πάρα πολύ ενδιαφέρον, γιατί ερχότανε μόνο για τις διακοπές των Χριστουγέννων και τις διακοπές τις καλοκαιρινές. Τα Χριστούγεννα παίρναμε το γιοτ και περνούσαμε τον Ατλαντικό, πηγαίναμε στην Καραϊβική. Με το που φτάναμε Καραϊβική, πετούσε ο Σεΐχης με την οικογένειά του, προσγειωνόταν το ελικόπτερο πάνω στο τελευταίο ντεκ, ξεφόρτωναν δύο νταλίκες βαλίτσες και δέκα ψυγεία με ευλογημένα κατσίκια από το Κατάρ και κάναμε ένα -πώς το λένε;- operation. Όταν ήταν ο Σεΐχης πάνω, δουλεύαμε δεκατέσσερις με δεκαέξι ώρες. Ήτανε δηλαδή, στο πρώτο operation δεν το πίστευα πόσο δύσκολο ήτανε και νόμιζα ότι είχα, ότι ήμουν δυνατή έτσι, αλλά στην ουσία… δούλευα με δεκαπέντε ναύτες στο κατάστρωμα και επειδή είχα μπει σαν εκπαιδεύτρια καταδύσεων, όμως δεν υπήρχε σωστή διαχείριση, οπότε ήμουνα και ναύτης και έκανα ό,τι έκαναν και οι δεκαπέντε άντρες και περιμέναμε πώς και πώς να φύγει ο Σεΐχης, όπως καταλαβαίνεις, και η οικογένειά του. Αυτό το πράγμα ήτανε λίγο απάνθρωπο, αλλά ήταν φανταστική εμπειρία, γιατί πήγα σε μέρη που δεν φανταζόμουν -ας πούμε- ότι υπάρχουν, μπορεί να μην τα έζησα, μπορεί -ας πούμε- να έκανα όλη την έρευνα για το πού θα πάνε τα σεϊχάκια για κατάδυση, πού θα πάνε για εκδρομές και όλα αυτά, αλλά τα έβλ[00:20:00]επα, δηλαδή τα πέρασα.

Περιέγραψέ μου πώς κυλούσε μία μέρα όταν ήταν ο Σείχης εκεί.

Ξυπνούσαμε, έχω πολύ καιρό να το σκεφτώ αυτό, γιατί, όπως καταλαβαίνεις, είναι από τα πράγματα που ήθελα να αφήσω πίσω, γιατί ήταν πολύ δύσκολο. Δηλαδή ξυπνούσαμε πολύ νωρίς και έπρεπε να είναι όλο το σκάφος να γυαλίζει, δηλαδή εμείς όλο το βράδυ μπορεί να πλέαμε σε τρικυμία, το πρωί όμως, το σκάφος έπρεπε να γυαλίζει, οπότε πώς το κάνεις αυτό; Πώς γίνεται; Δηλαδή και είναι, δεν είναι ένα σκαφάκι, είναι εφτά όροφοι, 133 μέτρα. Δηλαδή είχε πολλή δουλειά και οπότε χωριζόμασταν σε ομάδες και αρχίζαμε και πλέναμε, τρίβαμε, στεγνώναμε τα ντεκς, κατεβάζαμε τα τζετ σκι, κατεβάζαμε τα sea boats, ετοίμαζα τον εξοπλισμό, άμα ήθελαν να πάνε για κατάδυση και πήγαινε μετά με τη μέρα του Σείχη. Απλά εμείς είχαμε ξυπνήσει ώρες νωρίτερα, για να είναι όλα έτοιμα, να λαμπυρίζουν, ό,τι και να έχει συμβεί το προηγούμενο βράδυ και αλλιώς είχε ξύλο. Δηλαδή ο λοστρόμος δεν αστειεύεται. Μεταφορικό, δηλαδή –ξέρεις- φωνές, πίεση, σου έκανε καψόνια και τέτοια και πήγαινε με τη δουλειά του, με τη μέρα του Σείχη. Δηλαδή ξυπνούσαν αυτοί τρώγανε πρωινό, μετά ερχόταν κάνανε μπάνιο, κατάδυση, πηγαίνανε να φάνε, κάναμε μία ώρα διάλειμμα εκεί στο φαγητό και μετά αλλάζαμε. Μετά είχανε τις απογευματινές δραστηριότητες, πάλι στο ενδιάμεσο εμείς έπρεπε να πλύνουμε ό,τι είχε λερωθεί, ό,τι είχες σπλας από… δεν υπήρχε ίχνος αλατιού, μες στη θάλασσα ήμασταν και δεν υπήρχε ίχνος αλατιού, δεν έπρεπε, απαγορευόταν! Έπρεπε να τα μαζέψουμε, γινότανε πολλά πράγματα. Τους πηγαινοφέρναμε με τα σκάφη στις παραλίες, όλο τον εξοπλισμό της παραλίας μέσα στο σκάφος, έξω στο σκάφος, πλύσιμο εκεί, πλύσιμο!

Περιέγραψέ μου τώρα μία μέρα όταν δεν ήταν ο Σείχης εκεί.

Ναι, μετά το μεσημέρι αλλάζαμε στολή, το βράδυ, όταν έφευγε ο ήλιος, βάζαμε μαύρα επίσημα και κοιμόμασταν -ας πούμε- κατά τις 12.00 η ώρα και όταν δεν ήταν ο Σεΐχης, δηλαδή είχε φύγει με την οικογένεια, περνούσαμε τον Ατλαντικό πάλι, να φτάσουμε στην Ελευσίνα ή στην Μαρίνα του Φλοίσβου. Ήταν ανάλογα τη διαχείριση του σκάφους μέσα σε αυτά τα δυο χρόνια. Πηγαίναμε 8:00 με 4:00 και κάναμε συντήρηση του σκάφους. Βέβαια και η συντήρηση σημαίνει ότι μπορεί να μπω και μέσα στο τάνκι, να κάνω ματσακόνια, να τα καθαρίσω, να βάλω αστάρι, μετά να το βάψω, αναλόγως τις δουλειές συντήρησης που είχε το σκάφος. Συν βέβαια τον καταδυτικό εξοπλισμό, έπρεπε να συντηρήσω, να είναι έτοιμος για την επόμενη σεζόν, που θα ήταν το καλοκαίρι και θα είχαμε τρεις μήνες ταξίδι στην Μεσόγειο, Σαρδηνία, ακτές Γαλλίας, Ελλάδα.

Από αυτά ταξίδια που κάνατε, είχατε χρόνο να κατέβετε και να δείτε και εσείς το μέρος ή ήσασταν μόνιμα μόνο μέσα στο σκάφος;

Ήμασταν μόνιμα στο σκάφος. Απαγορευόταν να κατέβουμε, εκτός και αν ήτανε να μεταφέρουμε τον Σεΐχη με τα σκαφάκια. Σκαφάκια εντωμεταξύ όταν λέμε, μπορεί να κάνει και ένα εκατομμύριο το ένα. Τέλος πάντων. Τι με ρώτησες πάλι;

Όχι αυτό, αν μπορούσατε και τα βλέπατε αυτά τα μέρη;

Ναι, περιμέναμε πώς και πώς όταν θα φύγουνε πλέον, μετά είχαμε δυο-τρεις μέρες ανεφοδιασμού και τέτοια, σε κάποιο εξωτικό μέρος. Οπότε είχαμε δυο-τρεις μέρες, αλλά πάλι, δεν μπορούσες να φύγεις. Το βράδυ είχαμε στάνταρ ώρες, που θα έμπαινε, θα έπρεπε να συναντήσει το σκαφάκι, να σε πάει στο μεγάλο σκάφος. Μας ελέγχανε πριν μπούμε, κάθε φορά, μέσα-έξω το σκάφος. Απαγορευόταν το αλκοόλ, περνούσαμε από x-ray, δηλαδή ήταν πολύ, υπήρχε πολύ security. Έχουμε υπογράψει συμβόλαιο εχεμύθειας. Δεν μπορούσαμε να λέμε στο facebook πού θα πάμε, γιατί κουβαλούσαμε την οικογένεια. Ούτε μπορούσα να πω, να βάλω φωτογραφίες από το σκάφος και τέτοια, ήτανε μέσα στο σύμφωνο αυτό. Άρα είχαμε μετά δυο-τρεις μέρες να δούμε, να δούμε λίγο το μέρος που ήμασταν. Πήγαμε μία φορά φύγανε στη Γουαδελούπη. Ποιος πάει στη Γουαδελούπη; Τι μέρος είναι αυτό η Γουαδελούπη; Εί[00:25:00]χε σχήμα πεταλούδας, έχει υποβρύχιο μουσείο Κουστώ, αλλά αυτά εδώ τα πράγματα, σε δυο μέρες, όταν έχεις κάνει operation 20 μέρες και έχω μείνει, έχω ρέψει, έχω δηλαδή πονάω, τι να… τι κατάδυση να πρωτοκάνω δηλαδή; Οπότε στο υποβρύχιο μουσείο του Κουστώ στη Γουαδελούπη, θα ήθελα να ξαναπάω, ναι. Αυτό που μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση ήταν η Μεσόγειος, οι ακτές αυτές της Σαρδηνίας δηλαδή, ήτανε το κάτι άλλο. Που περνάς και είναι όλο χτισμένο, αλλά δεν φαίνεται, ρε παιδιά, είναι ενσωματωμένο όλο στο περιβάλλον, δηλαδή είναι τόσο προσεγμένο, φανταστικά μέρη και έκανα… ο Σείχης βούτηξε μία φορά, με τα παιδάκια του έκανα μαθήματα, μάθαμε να βουτάμε, ήταν πολύ ωραίες εμπειρίες.

Έκανες μάθημα στον Σείχη;

Ο Σείχης ήξερε να βουτάει και πήγαμε για κατάδυση.

Άρα τον γνώρισες σαν άνθρωπο;

Ναι βέβαια. Τον γνώρισα… «Σκλάβα» του ήμουνα -σε εισαγωγικά- πληρωνόμουν, έτσι; Αλλά ήμουν υπηρέτριά του, οπότε δεν είχε, δεν είναι ότι λέγαμε και τα νέα μας, αλλά ναι, ήμουνα εκεί που έκανε μπάνιο. Τον έπαιρνα για κατάδυση, απλά ήταν όλα πολύ τυπικά, γιατί αυτό είσαι εκεί, είσαι υπηρέτρια, εκπαιδεύτρια, όπως το λες, νταντά, είσαι κάτι. Δηλαδή έρχεται η οικογένεια και φέρνει μαζί και 50 άτομα μαζί, ο καθένας έχει τον ρόλο του.

Και γιατί τελικά έφυγες από αυτή τη δουλειά;

Γιατί ήτανε, για μένα, μία φυλακή 5 αστέρων, για αυτό. Δηλαδή πρώτη φορά έβγαλα τόσα πολλά λεφτά στη ζωή μου, αλλά και πρώτη φορά η ψυχή μου ήτανε τόσο πιεσμένη. Δηλαδή ένιωθα ότι τι άλλο να κάνω εκεί μέσα. Δηλαδή, δεν… ήταν η κατάσταση κιόλας, δηλαδή ήτανε οι λοστρόμοι, ήτανε… ξέρεις, υπήρχε, ήμουνα μία γυναίκα, δεκαπέντε άντρες, οπότε υπήρχε κάποια ένταση εκεί πέρα στο τέλος και εγώ τη σιχάθηκα, δεν ήθελα άλλο. Και έψαχνα να βρω δουλειά πάλι, σε αυτά που σπούδασα -ας πούμε- και βρήκα μία δουλειά με το WWF ξανά, για το πρόγραμμα «Κυκλάδες life» για μία θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή στη Γυάρο. Ζούσα στη Σύρο τέσσερα χρόνια, πολύ ωραία εμπειρία και αυτή, έμαθα πάρα πολλά. Αλλά αφού ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα, πάλι ένιωσα την ανάγκη να… εντωμεταξύ ο αδερφός μου είχε κάνει οικογένεια, είχε ένα παιδάκι, δεν τον έβλεπα ποτέ και έμαθα από έναν πολύ καλό μου φίλο, με τον οποίο δουλεύαμε μαζί στις υδατοκαλλιέργειες και μετά πήγαμε μαζί στις καταδύσεις, ο οποίος δουλεύει τώρα στο πρόγραμμα στην Καβάλα, που δουλεύω, στο Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας, μου είπε: «Γιατί δεν έρχεσαι εδώ πέρα;» Και ήταν μία ευκαιρία για μένα. Στην ουσία, είναι η πρώτη δουλειά που βρίσκω τόσο κοντά στο σπίτι μου, στο θέμα Βιολογίας και όχι μόνο κατάδυσης.

Από ό,τι καταλαβαίνω, έχεις κάνει πολλές καταδύσεις στη ζωή σου, θέλω να μου πεις μία από τις πιο ωραίες, που σου έχει μείνει χαραγμένη, στιγμές, σε μία κατάδυση, είτε σε μάθημα είτε μόνη σου σε κάποιο μέρος. Και αν ποτέ έχει γίνει κάτι, το οποίο ήταν έτσι επικίνδυνο -ας το πούμε- ή κάποιο ατύχημα. Κάτι να έχει γίνει και να είχες φοβηθεί.

Οk, τώρα για την καλύτερη είναι πολύ δύσκολη ερώτηση, Παναγιώτη, γιατί οι περισσότερες, από τις περισσότερες βγαίνω και λέω: «Ουάου τι είναι αυτό; Τι είδαμε πάλι, τι έγινε πάλι;» Αλλά τι θυμήθηκα! Και μπορεί να πίστευες ότι η καλύτερη κατάδυση στη ζωή μου μπορεί να είναι στα Φίτζι -ξέρω ‘γω- αλλά όχι, ήταν στην Ελλάδα. Ήταν όσο δούλευα σαν εκπαιδεύτρια καταδύσεων με τον φίλο μου, τον Πάρη τον Σοφό, έχει καταδυτικό κέντρο στο Πήλιο και πήγαμε για μία βουτιά στο Πήλιο, έξω από το Τρίκερι και είδα για πρώτη φορά δάσος από κοράλλια, από τα 30 μέτρα ξεκινούσε και πήγαινε μέχρι τα 55 μέτρα βάθος. Και άλλαζε η ζώνωση, μαλακά κοράλλια, γοργονίες με κίτρινες μοβ και μετά από τα 45 ξεκινούσαν γιούσουρι, κάτι τεράστια δέντρα, 2 μέτρα δέντρα και να γίνεται χαμός, να είναι τα δέντρα, σφουγγάρια, αστακοί «Τι γίνεται εδώ πέρα[00:30:00] δηλαδή;» Λες και ήμουνα στα ρηχά στα Φίτζι δηλαδή. Και δεν ήξερα ότι είχαμε τροπικού… ότι είχαμε κοραλλιογενείς υφάλους στην Ελλάδα. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι στα τροπικά είναι στα ρηχά, γιατί εκεί πάει το φως, αλλά εδώ έχει να κάνει με τα ρεύματα και την τροφή, όχι τόσο με το φως, οπότε είναι βαθιά τα κοράλλια και θέλουν και κάπως κρύα νερά, είναι κρυόφυλλα. Και μετά, αφού τελείωσαν η ζώνωση, γοργονίες-είπαμε- κίτρινες, μοβ, γιούσουρι, φωσφοριζέ πράσινα, με όλα τα σφουγγάρια μωβ, ροζ, κόκκινα, χαμός να γίνεται, anthias, κάτι μικρά ροζ ψαράκια, που είναι κατά εκατοντάδες, και μετά να ξεκινάει ένας απέραντος βυθός με χιονισμένα δέντρα, σαν χιονισμένα δέντρα, τα οποία είναι τα μαύρα κοράλλια, τα οποία, φίλε, άμα δεν τα δεις, δεν… τι να σου πω δηλαδή; Κοιτάς μέσα στο σκοτάδι της θάλασσας, όπου πάει ο φακός, ήταν όλο χιονισμένο τοπίο και μέσα σε αυτό το πολύ εύθραυστο κλαράκι, πάνω σε αυτό το… φαίνεται εύθραυστο, γιατί είναι αιθέριο, είναι άσπρο και πάει έτσι αιθέρια, αλλά ο σκελετός του είναι σκληρός και πάνω σε αυτό ήτανε κάτι μάζες, βιομάζα από κάτι [Δ.Α.] δίθυρα, κοχύλια κολλημένα πάνω. Δηλαδή αυτά άμα τα έβγαζα, μπορεί να ζυγίζει και 10 κιλά το ένα, το συνονθύλευμα, που ήτανε κολλημένο πάνω στα κλαράκια. Αυτή ήταν η πιο σοκαριστική βουτιά στη ζωή μου και από τότε, αυτό ήταν το 2009, είπα: «Δεν ξαναδίνω ούτε ίχνος ενέργειας ή χρήματος, να πάω να δω τα τροπικά νερά, δεν ξέρω-είπα  ότι- θέλω να δουλέψω στην Ελλάδα και εδώ είδα κάτι σήμερα, που δεν ήξερα καν ότι υπήρχε». Οπότε αυτή ήταν η καλύτερη. Η χειρότερη ήταν στα Φίτζι.

Η χειρότερη από αυτό που είδες ή από άποψη επικινδυνότητας;

Επικινδυνότητας.

Τι έγινε;

Είπαμε λίγο αφού κάναμε όλες τις δειγματοληψίες μας, αφού κάναμε όλες τις καταγραφές, αποφασίσαμε με τον υπεύθυνο της κατασκήνωσης εκεί, να πάμε για μία βαθιά βουτιά για εμάς, έτσι, χωρίς εθελοντές. Οπότε η συνάδελφός πήγε όλη την ομάδα να κάνει τη δικιά της καταγραφή, τη δειγματοληψία τους και μας άφησε εμάς λίγο πιο πέρα, να κάνουμε τη βουτιά μας, το fundive -ας πούμε έτσι- το δικαιούμαστε. Και πάμε και μάλλον δεν είχαν υπολογίσει σωστά τις παλίρροιες και αλλάζει το ρεύμα και ενώ εμείς δεν έχουμε ακόμα αρχίσει να ανεβαίνουμε, έχει αλλάξει το ρεύμα και μας πάει, εμείς έπρεπε να πηγαίνουμε αριστερά και το ρεύμα μας πάει δεξιά, με τέτοια φόρα όμως, που δεν μπορείς να κρατηθείς πουθενά. Δηλαδή, κρατιόμουν από κοράλλι, που κανονικά δεν τα ακουμπάς, αλλά τώρα σε έπαιρνε το ρεύμα, θα σε έβγαζε στο Μπαλί -ξέρω ‘γω τι είναι απέναντι- και μου έφευγε ο ρυθμιστής, δηλαδή κρατιόμουν και μου έφευγε, δεν μπορούσες να κρατηθείς. Οπότε το αφήσαμε, κάναμε στάση αποσυμπίεσης που έπρεπε να κάνουμε, γιατί είχαμε πάει βαθιά στα μεσόνερα, όσο μας πήγαινε το ρεύμα, δηλαδή εμείς για 15 λεπτά μέναμε στάσιμοι στα 6 μέτρα και το ρεύμα μας πήγαινε με απίστευτη ταχύτητα στο πουθενά. Δεν μπορούσαμε να βγούμε, γιατί άμα πάθεις εκεί -χτύπα ξύλο- κάποια νόσο δεν… πρέπει να έρθει αερομεταφορά να σε πάρει, δεν έχει, δηλαδή για προμήθειες ταξιδεύαμε 5 ώρες, για να φτάσουμε στο σούπερ μάρκετ, ήταν πολύ απομονωμένα. Οπότε κάνουμε τη στάση αποσυμπίεσης και ανεβαίνουμε και με το που ανεβαίνουμε, τι μου λέει ο συνάδελφος; «Το έργο ‘open ocean’ το έχεις δει;» Του λέω: «Μαλάκα, σκάσε και κολύμπα». Δηλαδή το «open ocean» είναι, δεν ξέρω αν το έχετε δει, αλλά είναι δύτες απομακρυσμένοι, που τους τρώνε καρχαρίες, δηλαδή αυτά δεν… Και εμείς εκεί που βγήκαμε, το νησάκι μας το βλέπαμε τόσο, ήμασταν μεσοπέλαγα. Εγώ όταν είμαι μεσοπέλαγα, θέλω να φοράω μάσκα, θέλω να βλέπω τι γίνεται, ποια μέδουσα περνάει, ποιο -ξέρω ‘γω- πελαγικό ψάρι, δηλαδή θέλω να ξέρω τι γίνεται. Εκεί την έβγαλα, δεν ήθελα να βλέπω, γιατί και να δω πού θα πάω; Ποιος θα με βγάλει; Οπότε ήμασταν εν κατακλείδι, ήμασταν τέσσερις ώρες πλέαμε, είχαμε φτάσει πουθενά κοντά στη στεριά και ευτυχώς, φαντάσου τώρα την κοπέλα που άφησε τους εθελοντές, τους μάζεψε και περίμενε εμάς να βγούμε. Και έχουν περάσει τέσσερις ώρες και αυτή έχει φρικάρει, γιατί νομίζει ότι έχουμε πεθάνει. Αλλά ευτυχώς, πή[00:35:00]γε στο χωριό και οι χωριανοί ξέρανε πού πάνε τα ρεύματα και στείλανε τρεις βάρκες στην κατεύθυνση των ρευμάτων και μετά από τέσσερις ώρες μας μαζέψανε. Αλλά εγώ νόμιζα ότι δεν θα ζήσω ή τέλος πάντων, δεν το σκεφτόμουνα, προσπαθούσα να το βγάλω από το μυαλό μου. Δεν θυμάμαι τίποτα από αυτές τις τέσσερις ώρες, μόνο ότι κολυμπούσα.

Γενικά υπήρχανε καρχαρίες στην περιοχή;

Συνέχεια ναι, αλλά οι καρχαρίες δεν είναι επικίνδυνοι. Εκεί ξεπέρασα αυτόν τον φόβο, δηλαδή, ναι πες μου.

Θα ήθελα να μιλήσουμε λίγο γι’ αυτό για τους καρχαρίες, γιατί γενικά υπάρχει λόγω των ταινιών κυρίως, στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα ότι οι καρχαρίες είναι πολύ επικίνδυνα ζώα. Θα ήθελες να μας μιλήσεις λίγο για τους καρχαρίες;

Ναι βεβαίως, οι καρχαρίες είναι άγρια ζώα, έτσι; Οπότε είναι μηχανές, που τα τελευταία 60 εκατομμύρια χρόνια δεν έχουν αλλάξει, έχουν μείνει ίδια, δηλαδή είναι πετυχημένο μοντέλο. Από τα 300 -400 είδη καρχαρία, είναι μαζί και κάποια σαλάχια, μόνο τα τρία ή τέσσερα έχουν καταγραφεί επιθέσεις σε ανθρώπους και αυτά τα τρία ή τέσσερα δεν σημαίνει ότι επειδή θα σε δούνε, θα σου επιτεθούν. Πρέπει να είσαι πάρα πολύ άτυχος, να συναντήσεις τέτοιο ζώο, άτυχος και τυχερός συνάμα, γιατί δεν τα συναντάς. Δηλαδή υπάρχουν και λευκοί καρχαρίες στην Ελλάδα, αλλά ποιος έχει δει λευκό καρχαρία, τους βλέπουμε μόνο πεθαμένους από αλιευτικά σκάφη, που τα ψαρεύουν μεσοπέλαγα. Και να βγει ένας, να χαθεί, κάπως, κάτι, δεν σημαίνει ότι θα σου επιτεθεί. Δηλαδή, εγώ εκεί στα Φίτζι βουτούσαμε με καρχαρίες Ταύρους, καρχαρίες Τίγρης, εντάξει, δεν πηγαίναμε να τους χαϊδέψουμε, αλλά respect από απόσταση. Κανείς δεν πείραζε κανέναν. Και το θέμα είναι ότι είναι παρεξηγημένα ζώα, γιατί όλα τα υπόλοιπα είδη δεν είναι προσαρμοσμένα να φάνε εσένα και δεν θέλουν να σε φάνε, μπορεί μερικά από αυτά τα είδη, που έχουν πολύ κοφτερά δόντια να ‘ρθουν να σου κάνουν μία δαγκωνιά από περιέργεια, αλλά αυτή η δαγκωνιά μπορεί να σου κάνει τέτοια πληγή, που θα πεθάνεις από αιμορραγία μέχρι να πας στο νοσοκομείο, αλλά δεν σε τρώει-

Σε δοκιμάζει.

Μπορεί, αλλά είναι πιο πιθανό να σε χτυπήσει κεραυνός στατιστικά, παρά να σε επιτεθεί καρχαρίας και είναι πιο πιθανό στατιστικά, οι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από κουνούπια κάθε χρόνο παρά από καρχαρία. Τα νούμερα δηλαδή αυτά είναι. Και στην Ελλάδα βουτάω τώρα τόσα χρόνια, πάνω από τη μισή μου ζωή, εγώ ζωντανό καρχαρία δεν έχω δει. Μόνο πεθαμένους τους βλέπω, δυστυχώς.

Είπες στην αρχή της συνέντευξης ότι η θάλασσα έχει αλλάξει πάρα πολύ σε σχέση με τότε που πηγαίνατε με τον μπαμπά σου και σε σχέση με σήμερα. Πού πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό;

Πιστεύω ότι οφείλεται στη συνεχόμενη και η ασυνείδητη ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους. Δηλαδή θέλουμε να έχουμε ένα επίπεδο ζωής, το θέλουμε έτσι; Όλοι. Και χώρες -ας πούμε- πιο ανατολικές θέλουνε και αυτές να έχουν το ίδιο επίπεδο που έχουμε και εμείς τώρα, δηλαδή αυτό όλο δεν γίνεται. Δεν μπορούμε να τρώμε όλοι τόσα πολλά, δεν μπορούμε, δεν υπάρχουν αρκετοί πόροι στον πλανήτη. Αλλά δεν είναι μόνο υπεραλίευση -ας το πούμε- γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι θέλουν ένα έχουνε καλή πρωτεΐνη, άγρια τροφή από τη θάλασσα, οπότε αναπτύσσεται και η αλιεία, έχει αλλάξει πάρα πολύ η αλιεία τα τελευταία χρόνια. Από εκεί που ήτανε τα βαρκάκια, έχουνε γίνει πλωτά εργοστάσια, πάνε όλο και πιο μακριά με περισσότερες μηχανές, οπότε το ψάρι δεν έχει πού να κρυφτεί, δεν μένουν άγρια πεδία στη θάλασσα. Έχουν οργωθεί τα περισσότερα, αλλά εκτός αυτού, είναι και η ανάπτυξη του ανθρώπου παράκτια. Δηλαδή όλα αυτά εδώ, που εμείς χρησιμοποιούμε από το πώς καθαρίζουμε το σπίτι μας, μέχρι τα πάντα όλα, οι καλλιέργειες, έτσι όλα τα λιπάσματα, αυτά όλα καταλήγουν στη θάλασσα. Άρα υπάρχει και μία επιβάρυνση και όταν… η θάλασσα είναι τεράστια, θεωρητικά μπορεί να αποσβέσει τα πάντα, αλλά σε κάποια φάση θα μας τα επιστρέψει πίσω. Δηλαδή δεν γίνεται, δεν μπορείς να τα κρύβεις όλα κάτω από το χαλί. Έχει πολλά προβλήματα η θάλασσα και πιστεύω ότι οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές είναι ένα από τα[00:40:00]… καλύτερους τρόπους να πεις ότι θα κάνω έναν πνεύμονα εδώ, έναν πνεύμονα εδώ, έτσι ώστε τα ψάρια και οι οργανισμοί οι θαλάσσιοι, να έχουν κάποιους πνεύμονες, που νιώθουν ότι είναι ασφαλείς, δεν θα τους κυνηγήσει κάποιος και εκεί πέρα μπορούν να αναπαραχθούν με ησυχία. Και σιγά-σιγά, αυτό εδώ έρχεται και στις γειτονικές περιοχές. Οπότε στην ουσία, πιστεύω ότι δεν γίνεται σωστή διαχείριση και γίνεται αλόγιστη χρήση από όλους και ο καθένας ρίχνει την ευθύνη στον άλλον και κανείς δεν παίρνει την ευθύνη. Και μετά από 20 χρόνια που προσπαθούσα με διάφορους τρόπους να βοηθήσω αυτόν τον σκοπό, έχω αγανακτήσει.

Από ταξίδια; Κατάλαβα ότι έχεις κάνει πάρα πολλά ταξίδια στη ζωή σου. Υπάρχει κάποιο που να το έχεις όνειρο και δεν έχεις καταφέρει να πας ακόμα;

Ναι, τώρα είναι τόσα πολλά! Ήθελα πάρα πολύ να πάω στη Μαδαγασκάρη, γιατί με εντυπωσιάζει η φύση της, όχι μόνο πάνω από τη στεριά και κάτω από τη θάλασσα. Ως ιχθυολόγος, είχα μάθει ότι στη Μαδαγασκάρη ανακαλύφθηκε ο πρώτος κοιλάκανθος.

Τι είναι αυτό;

Ο κοιλάκανθος είναι ένα αρχαίο ψάρι, που παλιά νόμιζαν οι ερευνητές ότι ήταν ο χαμένος κρίκος της μετάβασης των ζώων στη στεριά. Από τη θάλασσα στη στεριά. Τελικά δεν ήταν ο χαμένος κρίκος, αλλά είναι ένα ζωντανό απολίθωμα, δηλαδή και αυτός, σαν τους καρχαρίες, δεν έχει αλλάξει για χρόνια, αλλά δεν το ξέρανε, το ανακαλύψανε το 1930 κάτι. Ένα ψάρι πολύ μεγάλο, μπλε με άσπρες βούλες, άντε βγάλε άκρη τώρα δηλαδή. Έχει κάτι πράγματα η θάλασσα, καλά και η στεριά δεν πάει πίσω, αλλά η θάλασσα έχει ακόμα πιο περίεργα, γιατί δεν τα ξέρουμε κιόλας και με εντυπωσιάζουν πολύ τα δέντρα και οι λεμούριοι, που ζουν στη Μαδαγασκάρη και θα θελα πολύ να πάω Αφρική και Μαδαγασκάρη.

Έχεις πάει ποτέ στην Αφρική;

Έχω πάει στην Ήπειρο της Αφρικής, στην Ερυθρά Θάλασσα, εκεί έκανα το εκπαιδευτικό μου σαν εκπαιδεύτρια καταδύσεων και την εκπαίδευσή μου στην τεχνική κατάδυση, μέχρι τα 60 μέτρα, 63.

Πώς είναι ο βυθός στα 63 μέτρα;

Ο βυθός στα 63 μέτρα είναι απόκοσμος, είναι μαγευτικός, είναι επτά φορές καλύτερος από την επιφάνεια. Τώρα αναλόγως και πού είσαι, έτσι; Κάθε βυθός είναι διαφορετικός. Στην Ελλάδα μου αρέσει να πηγαίνω βαθιά, γιατί ανακαλύπτεις πράγματα, όπως αυτό το δάσος των κοραλλιών ή τώρα τα ψάρια έχουν τρομάξει τόσο πολύ, που εγώ μεγάλα ψάρια πλέον βρίσκω κάτω από τα 45. Είναι πολύ σπάνιο να τα δω πιο πάνω. –

Εννοείς ότι έχουν αρχίσει και κατεβαίνουν σε μεγαλύτερα βάθη;

Ναι, σαν να κρύβονται, σαν να προσπαθούν να βρουν την ησυχία τους και αυτά, που δεν γίνεται, αλλά… εκτός και αν έχεις θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή, αλλά αυτό είναι μία πονεμένη ιστορία για την Ελλάδα.

Τα ταξίδια σου τα κάνεις πάντα με βάση τη θάλασσα και να πας να βουτήξεις κάπου;

Ναι, ναι παλιά ναι, αλλά από το 2009 και μετά, ταξιδεύω μόνο αν είναι για δουλειά ή υπάρχει κάποιος άλλος, κανάς γκόμενος -ας πούμε- αλλά ναι, δεν πάω για fun, δεν… η Ελλάδα τι άλλο;

Ελένη, σε ευχαριστώ πάρα πολύ, να ‘σαι καλά.

Και εγώ ευχαριστώ, Παναγιώτη.