[00:00:00]Καλημέρα. Είναι Πέμπτη, 4 Μαϊου του 2023. Βρίσκομαι με την κυρία Αγγέλα Τζιούμα στην Ανδραβίδα Ηλείας, εγώ ονομάζομαι Καρουσιώτης Ανδρέας και είμαι ερευνητής στο Istorima. Ξεκινώντας τη συνέντευξη, θέλετε να μας πείτε πού γεννηθήκατε και πότε;

Γεννήθηκα στον Πολιχνίτο Λέσβου το 1951 και μέχρι τα χρόνια τα γυμνασιακά τα... ήμουνα μέχρι 18 χρονών, παρέμεινα εκεί.

Μιλήστε μας για τα παιδιά σας χρόνια και τη ζωή σας στο νησί.

Τα παιδικά μου χρόνια ήταν ήσυχα χρόνια. Προέρχομαι από μια οικογένεια που είχε... είμαστε 4 παιδιά, εγώ ήμουν η μικρότερη. Το χωριό ήταν κωμόπολις, μετά από τη Μυτιλήνη και το Πλοωμάρι ήταν ο Πολιχνίτος. Τα χρόνια δύσκολα μπορώ να πω, διότι το κύριο εισόδημα που είχανε εκεί ο κόσμος ήτανε οι ελιές. Όταν το... είχανε παραγωγή περνούσανε και καλά, όταν δεν υπήρχε παραγωγή ήταν τα χρόνια δύσκολα πάντως, δεν είχαμε άνεση για να κινηθούμε. Οι γονείς μου είχανε πολλά κτήματα τα οποία έπαιρναν τον καρπό, μετά τα κτήματα δεν έφερναν ελιές και δεν είχαν και άνεση. Και τα άλλα τα αδέρφια μου τελειώσαμε το Γυμνάσιο. Προσπάθησαν και αυτοί, άλλος σε τεχνικές σχολές τα αγόρια, την αδερφή μου την παντρέψαμε και εγώ έφυγα μετά τα 18 και έφυγα από το νησί, έδωσα εξετάσεις και πέρασα στη Γυμναστική Ακαδημία, διότι ήμουνα αθλήτρια από μικρό, πήγαινα σε αγώνες, που κάναμε εκεί στο νησί, πάνω στο νησί, περιφερειακούς και έβγαινα πρώτη, και είχα μια έφεση προς τα αγωνίσματα και έδωσα εξετάσεις και πέρασα και με την πρώτη χρονιά και φοίτησα στην Γυμναστική Ακαδημία της Θεσσαλονίκης.

Πώς ήταν τα φοιτητικά σας χρόνια στη Θεσσαλονίκη και σε ποιο κομμάτι της γυμναστικής ασχοληθήκατε;

Επειδή είχα μια γενική εικόνα και ασχολιόμουνα και με αθλήματα ατομικά και ομαδικά, όπως είναι το μπάσκετ, ατομικά ήμουνα στο τρέξιμο, έριχνα στις ρίψεις, ένα παιδί χαρισματικό, δηλαδή έτσι γυμνασμένο ήμουνα, όταν πήγαμε στη Γυμναστική Ακαδημία πάλι τα χρόνια εκείνα δεν ειδικευόμαστε σε ένα άθλημα για να πούμε ότι: «Ξέρεις, πήρα και είχα για το μπάσκετ, ήμουνα προπονητής μπάσκετ ή», σε όλα τα αγωνίσματα, και μου άρεσαν και όλα ασχολιόμουνα και με όλα που είχαμε εκεί τότε. Μετά έγινε η Γυμναστική Ακαδημία 4 χρόνια και το τέταρτο ήταν εξειδίκευση, ότι πήγαινες σε ένα αγώνισμα και αυτά. Αυτά που δεν... στη Θεσσαλονίκη παιδί από την επαρχία, δεν είχα δραστηριότητες εκεί, οτιδήποτε κάναμε στην Ακαδημία συμμετείχα και είχα μια γενική μόρφωση, την οποία νομίζω με βοήθησε στα μετέπειτα χρόνια που διορίστηκα και ήρθα στα σχολεία να κάνω οτιδήποτε: να ασχολούμαι και με παραδοσιακούς χορούς, να ασχολούμαι με το μπάσκετ, να κάνω ομάδες, να τις κατεβάζω με το βόλεϊ, να πηγαίνω στίβο. Είχα μια γενική μόρφωση όχι όμως εξειδικευμένη για να βγάλω αθλητές και να συνεχίσω, δηλαδή να γίνω προπονήτρια. Ήμουνα μια καθηγήτρια στο σχολείο που ασχολιόμουνα με τη γυμναστική.

Όταν ήσασταν στη Θεσσαλονίκη υπήρχε στρατιωτικός νόμος και δικτατορία. Επέδρασε καθόλου στη ζωή σας αυτό;

Όχι, δεν μπορώ να πω. Ήσυχα χρόνια περάσαμε, δεν είχαμε καθόλου... βέβαια ήτανε και η Θεσσαλονίκη τότε που ήτανε και το... είχε πολύ στρατό. Έκαναν αυτές τις εκδηλώσεις και αυτές, εγώ δεν συμμετείχα, γιατί, σου λέω, ήτανε παιδί... ήμουνα παιδί από την επαρχία και απέφευγα να έχω σχετικά και να λαμβάνω μέρος, ό,τι γινόταν μέσα στη σχολή μου, μέσα στην Ακαδημία. Εκείνα ελάβαινα μέρος.

Μετά την αποφοίτησή σας πώς κύλησε η ζωή σας και η σταδιοδρομία σας;

Μπορώ να πω ότι ήμουνα πολύ τυχερή, διότι μόλις πήραμε το πτυχίο, μόλις πήραμε πτυχίο, ή[00:05:00]τανε στρατιωτικός νόμος και αμέσως μας διόρισαν όλους, δηλαδή δεν μείναμε καθόλου να περιμένουμε για να διοριστούμε. Μόλις πήραμε τον Ιούνιο, τον Σεπτέμβριο διοριστήκαμε κιόλας και εκεί ήμουνα τυχερή. Ήρθα σε σχολείο... στην Κυπαρισσία διορίστηκα ο πρώτος διορισμός, μετά ήρθα στη Γαστούνη και μέσα στα σχολεία έκανα καριέρα, δεν είχα άλλο να ασχοληθώ με κάτι άλλο.

Ποιο ήταν το πρώτο σχολείο που δουλέψατε;

Ο πρώτος διορισμός και το πρώτο σχολείο ήτανε στο Νομό Μεσσηνίας, στο Γυμνάσιο Κυπαρισσίας.

Πώς ήταν η εμπειρία σας από τα πρώτα χρόνια;

Μπορώ να πω ότι τα πρώτα χρόνια που φοίτησα ήταν χρόνια... ήταν ακόμα το καθεστώς της Χούντας και όλα αυτά, φοβισμένα, δηλαδή κάναμε το μάθημα... δεν είχαμε πολλές δραστηριότητες, δεν επιτρέπεται κιόλας να κάνεις. Πηγαίναμε στο σχολείο, κάναμε τις ώρες μας, γυρνούσαμε στο σπίτι. Δεν μπορώ να πω ότι ήταν όπως τα μετέπειτα χρόνια, που παίρναμε μοναχοί μας πρωτοβουλίες, διοργανώναμε εκδηλώσεις στο σχολείο, ήταν διαφορετικά. Το πρώτο μπορώ να πω φοβισμένα έτσι χρόνια ήτανε. Ίσως ήταν και το μικρό της ηλικίας, διότι 18 χρονών όταν... και 3... 20 χρονών ήμουνα μικρή για να αναλάβω πρωτοβουλίες και να κάνω έτσι εκδηλώσεις και όλα αυτά, φοβόμουνα.

Ποιο ήταν το επόμενο σχολείο που δουλέψατε;

Μετά στη Γαστούνη ήρθα, στον Νομό Ηλείας στη Γαστούνη, γιατί υπήρχε... ο νόμος έλεγε τότε ότι θα πρέπει να μείνουμε στην οργανική μας θέση 3 χρόνια. Δεν μπορούσαμε να πάρουμε μετάθεση αμέσως που να κάνουμε.

Στη Γαστούνη, εκτός από εκπαιδευτικός, ασχοληθήκατε και με τον πολιτισμικό τομέα.

Ήμουνα τυχερή, διότι έτυχα εκείνη την εποχή να είναι ένας πολύ δραστήριος δήμαρχος. Λοιπόν, ο δήμαρχος λεγόταν Πελάσης και όταν τον γνώρισα είδα ότι ενδιαφερόταν για την πόλη. Έκανε πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις και εγώ μετά ζητούσα τη βοήθεια από το σχολείο και μαζί με τα παιδιά δημιουργούσαμε και κάναμε και αρκετές δραστηριότητες, και ήταν και αφορμή να τον κάνω και κουμπάρο, μετά που παντρεύτηκα και αυτά. Τον έκανα κουμπάρο, διότι είχαμε μια πολύ καλή συνεργασία μαζί του. Και αυτός ήτανε που έκανε τα Ανθεστήρια τότε στη Γαστούνη μετά από την... στο Αίγιο γινόταν τα Ανθεστήρια και σε μια μικρή πόλη το τόλμησε και πολλά χρόνια γινόταν τα Ανθεστήρια και κάθε σύλλογος, κάτι το σχολείο, λαβαίναμε μέρος με διάφορα θεατρικά, τα άρματα που κάναμε, πολλές δραστηριότητες.

Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για τα Ανθεστήρια; Πώς ήταν σαν εκδήλωση;

Ήτανε επί αρκετές μέρες 3,4,5 αναλόγως, δημιουργούσε κάθε μέρα είχε και ένα θέμα, και το αποκορύφωμα ήτανε την τελευταία Κυριακή που περνούσανε άρματα, τα οποία άρματα ήταν όλα στολισμένα με λουλούδια, πολλά λουλούδια. Και είχανε διάφορα θέματα τα άρματα που φέρνανε. Και το έκανε αρκετά χρόνια. Μετά από την... τέτοια επειδή ήτανε δαπανηρά και αυτά το ότι δεν σύμφερε στο Δήμο και έμαθα ότι φέτος θα ξαναδημιουργηθούν και θα ξαναλειτουργήσουν.

Μετά τη Γαστούνη σε ποιο σχολείο πήγατε;

Μετά τη Γαστούνη παντρεύτηκα και ζήτησα μετάθεση και ήρθα εδώ στην Ανδραβίδα.

Πότε δηλαδή βρεθήκατε στην Ανδραβίδα και πώς ήταν τα χρόνια αυτά;

Το 1975 ήτανε η Ανδραβίδα και τα χρόνια αυτά, εντάξει, να κάνω οικογένεια, να κάνω παιδιά. Τα πρώτα χρόνια είχα αφιερωθεί στην οικογένεια. Αλλά επειδή έμεινα πάρα πολλά χρόνια εδώ, όλα τα χρόνια μου τα δούλεψα και ήμουνα στην Ανδραβίδα. Πολύ σύντομα έγινα διευθύντρια στο Γυμνάσιο και όλες οι δραστηριότητές μου ήταν εδώ στην Ανδραβίδα.

Ως γυμνάστρια συμβάλατε στην ανάπτυξη των παραδοσιακών χορών στην Ανδραβίδα.

Ναι.

Θέλετε να μας πείτε για τις παραδοσιακές στολές που έχου[00:10:00]ν συγκεντρωθεί στο σχολείο, αλλά και τις εκδηλώσεις τι οποίες συμμετείχαν οι σχολικές τάξεις;

Όταν ήμουνα εδώ και συνηθίζω εδώ, από τότε που ήτανε και το καθεστώς της Χούντας ότι να προβάλουμε τους παραδοσιακούς χορούς, και σαν γυμνάστρια δίδασκα στο... μέσα στο μάθημα μου παραδοσιακούς χορούς, τον Καλαματιανό, τον Τσάμικο. Όμως επειδή είδα ότι τα ενδιαφέρει και τα παιδιά και τις βροχερές μέρες δεν μπορούσαμε να βγούμε έξω στην αυλή για να κάνουμε γυμναστική, συγκεντρωνόμαστε σε ένα χώρο μέσα στο σχολείο, σε ένα διάδρομο, και για να μη γίνεται φασαρία και αυτά εγώ τους δίδασκα κάθε φορά από έναν άλλο χορό. Τα παιδιά το αγαπούσαν, συμμετείχαν και σκέφτηκα... τότε δεν είχε και εδώ στην περιοχή άλλα χορευτικά συγκροτήματα, δεν είχε άλλα ακόμα όπως κάθε σύλλογος κάνει και ένα χορευτικό, έχει και ένα χορευτικό συγκρότημα. Και σκέφτηκα εγώ ότι είναι ευκαιρία μέσα στο σχολείο, που αφού το συζήτησα και με τους γονείς, οι οποίοι ήτανε πρόθυμα να συμμετέχουν και τους άρεσαν να συμμετέχουν τα παιδιά τους και να αποκτήσουνε έτσι μια έφεση προς τους παραδοσιακούς χορούς, μετά από 1-2 χρόνια που δίδασκα μέσα στο μάθημα μου, στη γυμναστική δηλαδή σκεφτήκαμε να το επεκτείνουμε. Και τα παιδιά ήταν πάρα πολύ πρόθυμα, όταν δηλαδή είχε το σχολείο παραδείγματος χάρη 120 παιδιά ήταν ικανά όλα να συμμετέχουν, να θέλουν όλα να χορέψουν. Και άρχισα από διάφορες περιοχές της Ελλάδος να δείχνω εγώ χορούς και το δεύτερο που ήτανε για να φαίνεται, γιατί, εντάξει, τα βήματα τα μαθαίναν τα παιδιά, αλλά εκείνο που άρεσε περισσότερο τον κόσμο ήταν όταν φορούσαν και την κατάλληλη στολή. Και αρχίσαμε σιγά σιγά, το σκεφτήκαμε, παίρναμε μία παραδοσιακή στολή που φτιάχνανε σε εργαστήρια στην Αθήνα και μετά οι μάνες εδώ που ήξεραν ράψιμο και αυτά τα αναπαράγαμε και φτάσαμε να έχουμε πάρα πολλές στολές, 50-70. Αυτές όταν θα έπρεπε να καταγραφούνε, θα μείνουνε σαν περιουσία στο σχολείο και το Βεστιάριο τους τώρα εκεί που φυλάγονται τους χρησιμοποιούν, γιατί δεν ήρθε μια... ένας γυμναστής, μια γυμνάστρια που να της αρέσει δηλαδή, να τους αρέσει... καταρχήν δεν ήταν από εδώ ποτέ ήταν αυτοί που πηγαινοέρχονται οι καθηγηταί και δεύτερον δεν δίδαξε άλλος χορούς. Έκανα εν τω μεταξύ χορευτικά απ’ έξω σε συλλόγους και αυτές τώρα τις χρησιμοποιούν όταν είναι εθνικές γιορτές ή σε κάποια άλλη γιορτή ντύνονται τα παιδιά και τις χρησιμοποιούνε. Και εγώ εξακολουθώ, ενώ είμαι στη σύνταξη τώρα, εξακολουθώ για να πάω, να τις περιποιηθώ, να τις μαζέψω όλα τα κομμάτια, την ποδιά, το από πάνω το πανωφόρι που φορούσανε ή οτιδήποτε τα φλουριά που χρησιμοποιούμε και αυτά και πάω και τις συντηρώ εγώ.

Ποιους χορούς ουσιαστικά διδάχτηκαν τα παιδιά και ποιες είναι οι πιο ενδεικτικές στολές που έχουνε δημιουργηθεί;

Τους άρεσε πάρα πολύ όταν φτιάχναμε τις στολές αρχίσαμε με τις ηπειρώτικες, οι οποίες ήταν βαριές στολές και δεν είχε και πολύ κέντημα για να είναι. Αλλά εκείνο που τους ενθουσίασε πάρα πολύ τα παιδιά και θέλουν να τις φοράνε είναι οι Κερκυραϊκές, επειδή έχουν την επηρεία αυτή από την Ιταλία και αυτά και είναι με τα λουλούδια και ωραία έφτιαξαν. Έφτιαξαν κρητικές, επειδή τους άρεσαν οι κρητικοί χοροί για να χοροπηδάνε έτσι και αυτά, ήταν ζωηροί χοροί. Και γενικά Θράκης έχουμε φτιάξει, καραγκούνας έχουμε φτιάξει, 5-6 στολές φτιάχναμε, για να μπορεί να χορεύει ένα γκρουπάκι μικρό. Με τα αγόρια νοικιάζαμε κιόλας όταν χρειαζόταν να δώσουμε μια καλή παράσταση πήγαινα στην Πάτρα και νοίκιαζα και μερικές στολές που τις πληρώναν τα παιδιά και είχανε, γιατί είχανε όρεξη, θέλανε να λαβάνουνε όλοι μέρος

Ως διευθύντρια σε ποιες άλλες εκδηλώσεις συμμετείχε το σχολείο τότε στο εξωτερικό. Υπήρχαν;

Στο σχολείο, επειδή τότε έμπαιναν τα προγράμματα του Εράσμου, εγώ όμως... οι καθηγηταί οι οποίοι θα συμμετείχαν και αυτά δεν... μπορούσα να τους έχω και εμπιστοσύνη και να πάρω και τ’ άλλα τα παιδιά, να πάρω τα παιδιά από εδώ και να τα συνοδεύσω και να τα πάω στο εξωτερικό, φρόντιζα και έκανα ανταλλαγή μεταξύ των σχολείων. Δηλαδή έβρισκ[00:15:00]α ένα σχολείο στη Γαλλία, επαρχιακό όπως ήταν το δικό μας και αρχίζαν όλο το χρόνο και αλληλογραφούσαν τα παιδιά με το σχολείο αυτό και στο τέλος ή πηγαίνανε ή ερχόταν. Αυτό γινότανε επί... τα τελευταία χρόνια συνέχεια. Είχαμε πάμε Γαλλία, είχαμε πάει Ισπανία, όπως είχανε και ανταλλαγή είχαν έρθει και αυτά μεταξύ των σχολείων, ενώ τώρα πάνε με τα Erasmus τα οποία πάνε καθηγηταί, ενώ εκεί έπαιρνα παιδιά και εκεί πήγαινα και τα έθιμά μας, χόρευαν οι στολές ήταν κοντά, χόρευαν, συμμετείχαν στο μάθημα που έκαναν, γιατί τα σχολεία αυτά είχαν ότι έκαναν ξένη γλώσσα τα ελληνικά και τους ενδιέφερε. Και εδώ που ερχόταν πάλι μπαίναν στην αίθουσα μέσα, παρακολουθούσαν μαθήματα, γιατί είχανε την ελληνική γλώσσα συνδετικό κρίκο.

Ωραία. Είστε επίσης μέλος και στους ποδηλάτες Ανδραβίδας. Μιλήστε μας γι’ αυτή σας την ενασχόληση.

Οι ποδηλάτες... εγώ πολλά χρόνια από τότε που ήρθα είχα, έκανα γυμναστική αφιλοκερδώς στις κυρίες. Πώς, δεν υπήρχαν, δεν υπήρχε ινστιτούτο, δεν υπήρχε ένα γυμναστήριο για να πάνε να γυμνάζονται, και τους μάζευα σε χώρους που ήτανε είτε στο σχολείο είτε στο ΚΑΠΙ μαζευόμαστε και κάναμε γυμναστική, βασικές ασκήσεις να μην πιανόμαστε. Όταν όμως τώρα προχώρησαν τα χρόνια και αυτά και δεν άνοιξαν και τα γυμναστήρια και όλα αυτά, σκέφτηκα ότι με το ποδήλατο, το οποίο είναι κάτι που το μαθαίνει και δεν το ξεχνάει ο άνθρωπος, και έλεγα μαζί με μαθήτριες που τις είχα, μαζί με παιδιά που είχα από κει και κάναμε διαδρομές. Λέγαμε ότι θα πάμε από την Ανδραβίδα στο Στρούσι. Είχαμε βρει κάπου 20 διαδρομές και με πολλά χιλιόμετρα. Φτάναμε μέχρι το Κάστρο, γυρνούσαμε πάλι από Γαστούνη, πηγαίναμε, προς την Αμαλιάδα πηγαίναμε, είχαμε διαδρομές, και λέγαμε κάθε Κυριακή 20-30 ποδήλατα φεύγαμε και κάναμε τη διαδρομή και ξαναγυρίσαμε. Αυτό όμως δεν το συνέχισα, γιατί; Δεν το συνέχισα για να το κάνω σύλλογο και το έχω αφήσει ότι είμαστε μια ομάδα και ονομαζόμαστε ποδηλάτες της Ανδραβίδας, αλλά χωρίς σύλλογο να είναι... να εξαρτάται, αλλά τώρα που έχω και το πρόβλημα με τα γόνατά μου εξακολουθούν οι άλλοι να πηγαίνουν και να τις κάνουν τις διαδρομές.

Ας περάσουμε σε ένα αρκετά σημαντικό και μεγάλο κομμάτι της ζωής σας, αυτό στη βοήθειά σας να δημιουργηθεί η δημοτική βιβλιοθήκη Ανδραβίδας.

Ναι.

Πείτε μας λίγα λόγια για την ιστορία της και το παρελθόν της.

Το ’60 όταν ήτανε... σύμβουλος τότε ήτανε, ο Κωνσταντίνος Βαρβαρέσσος, ο οποίος δήμαρχος αυτή την εποχή το ʼ60 ήταν ο Μπαλαούρας, εισηγήθηκε στο δημοτικό συμβούλιο της ίδρυση της δημοτικής βιβλιοθήκης Ανδραβίδας, την οποία προχώρησαν, πέρασε από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, επίσημα, και τον πρώτο χρόνο, τα πρώτα χρόνια που ήτανε και ήταν ένας δραστήριος και αυτός, κατόπιν έγινε δήμαρχος, τότε ήταν σύμβουλος, δημιούργησε και έφερε βιβλία από εκδοτικούς οίκους, έστειλε επιστολή σε όλους τους απανταχού Αντραβιδαίους, όπου υπάρχουν, να βοηθήσουν, είτε χρηματικώς είτε με βιβλία, και έκανε τη δημοτική βιβλιοθήκη της Ανδραβίδας που είχε μπορώ να πω μια άνθηση εκείνα τα χρόνια, κατόπιν όμως ήρθε το βιβλίο πια, δεν διαβάζει... μπήκε το ίντερνετ και όλα αυτά στα παιδιά και η βιβλιοθήκη δεν είχε και χώρο για να την τοποθετήσουν και να είναι. Παίρναν τα βιβλία, από δω, από κει, τα πετούσαν από κει, και όταν εγώ ήμουνα γυμνασιάρχης και δημοτικός σύμβουλος και ήρθε στο δημοτικό συμβούλιο ότι: «Τι θα γίνουν τα βιβλία της βιβλιοθήκης», διότι εκεί που ήτανε θα τον έφτιαχναν τον χώρο εκείνον εκεί και θα έπρεπε να φύγουν από εκεί που τα φύλαγαν. Εισηγήθηκα και τους είπα: «Έχω χώρο στο γυμνάσιο που είμαι διευθύντρια και μπορώ να κάνω να τα φέρουμε στο γυμνάσιο της Ανδραβίδας, να τη βάλουμε τη βιβλιοθήκη εκεί και να τη χρησιμοποιούνε». Όμως το υπουργείο Παιδείας έκανε σχολικές βιβλιοθήκες και έστειλε βιβλία και χώρο εκεί και έβαλε καθηγητή υπεύθυνο [00:20:00]να είναι, οπότε αυτά δεν μας τα χρησιμοποίησαν. Παλιά βιβλία και καλά βιβλία, τα παιδιά δεν ήθελαν αυτά τα βιβλία, δεν έπαιρναν ποτέ. Όταν πήρα σύνταξη και έπρεπε να φύγω από το σχολείο ο γυμνασιάρχης και οι άλλοι έλεγαν: «Τι θα γίνει; Πού θα πάνε τα βιβλία;» Χώρος δεν υπήρχε. Και πάντοτε είχα... το είχα μέσα μου τι θα γίνουν αυτά τα βιβλία και πού θα πάνε. Όταν πήρα τη σύνταξη και είχα και χρόνο για να ασχοληθώ, συζητώντας ήμουνα και δημοτική σύμβουλος εδώ στην Ανδραβίδα, συζητώντας με το δήμαρχο και με αυτά είπαμε να τα μαζέψουμε τα βιβλία και να προχωρήσουμε, να κάνουμε και εμείς να πάρει η βιβλιοθήκη να γίνει όπως ήτανε παλιά, με δραστηριότητες, με παρουσιάσεις βιβλίων, να αποκτήσει πάλι η... αναγνωστικό κοινό, να έρχονται να τα δανείζονται, διότι άμα δεν είναι και υπεύθυνος που να τα βρούνε, που τα ξέρει και ο κόσμος. Και έτσι ξεκίνησα τώρα όταν βγήκα την τελευταία φορά με τον Λέντζα το δήμαρχο, τον Γιάννη, και του είπα ότι: «Υπάρχει χώρος, διότι από το ʼ08 είχε να περάσει από την Ανδραβίδα τρένο και το οίκημα που ήτανε εκεί, όπως είναι σε διάφορα μέρη όπου υπήρχε οίκημα, κατεστράφη, ερήμωσε, το κατάλαβαν τα παιδιά από δω, σπάσανε, κάνανε», έτσι εξελίσσοντο αυτό το κτίριο εδώ τώρα που τη στεγάσανε. Και ανασκουμπώθηκα, διότι δεν υπήρχανε και πόροι να δώσει ο δήμος για να το φτιάξει και να κάνει, έκανα και... το ανακοίνωσα και στην περιοχή, φέρανε πολλά βιβλία, ιδίως εγκυκλοπαίδειες τις οποίες τις είχαν εν αχρηστία, γιατί τώρα με το ίντερνετ τις αντικατέστησαν. Οπότε απέκτησε πολλά βιβλία και είμαστε στην ευχάριστο θέση, τον προηγούμενο μήνα κάναμε τα εγκαίνια και προχωράμε, έχουμε όραμα, να την κάνουμε ψηφιακή, να την κάνουμε σύγχρονη τη βιβλιοθήκη και με πολλές δραστηριότητες, να αποκτήσει πάλι αναγνωστικό κοινό και να την επισκέπτονται και παιδιά και μεγάλοι, για όλες τις ηλικίες έχουμε βιβλία. Αυτό.

Τι σας ώθησε στο να ασχοληθείτε ενεργά με τη δημιουργία της βιβλιοθήκης και ποια εμπόδια αντιμετωπίσατε;

Το ότι... Όταν έβρισκα τους συναδέλφους, διότι τώρα μένω και εγώ εδώ μετά το ʼ10 που βγήκα στη σύνταξη και όλοι οι συνάδελφοι είναι γνωστοί, γιατί έχουμε υπηρετήσει μαζί και εξακολουθούμε να βλεπόμαστε. Ήτανε σαν παράπονο ότι: «Μας άφησες τη βιβλιοθήκη εκεί, η οποία είναι ανενεργή», διότι είχε βιβλιοθήκη το σχολείο του υπουργείου και μου το έλεγαν και μου κακοφαινόταν αυτό ότι κάτι τους άφησα και δεν είναι χρήσιμο και τι να τα κάνουν και αυτοί. Εκεί θέλουν να τους χρησιμοποιήσουν τους χώρους για άλλο αντικείμενο. Αυτό το ένα, ότι έπρεπε να φύγει από το σχολείο που την πήγα έτσι το παΐδι μου εγώ, δεν μου το είπε κανένας να την πάρω, και το δεύτερον ότι ο ελεύθερος χρόνος που είχα και ήθελα να δημιουργήσω και να φτιάξω ήταν κατάλληλος, μαζί με άλλους συνταξιούχους εκπαιδευτικούς, μαζί με άλλους φίλους, να ασχοληθούμε και να αποκτήσει μια πολιτιστική δράση η Ανδραβίδα. Αυτό με εξώθησε και είδα ότι πήγαινε πάρα πολύ καλά και ο κόσμος το αγάπησε και ο κόσμος έφερε βιβλία και ο κόσμος την επισκέπτεται, γιατί σαν δανειστική θα λειτουργήσει, αλλά ακόμα θέλουμε υπάλληλο, ζητάμε από το δήμο. Είναι χρονοβόρες καταστάσεις και όταν δεν υπάρχουν και χρήματα είναι ακόμα χειρότερα.

Πόσα βιβλία φιλοξενεί συνολικά η βιβλιοθήκη σήμερα και ποια είναι η βοήθεια των εθελοντών της περιοχής;

Τα βιβλία τα παλιά που είχαμε περίπου αν τα... 1.500 με 2.000, τα διπλά και ίσως και περισσότερο, δηλαδή 5.000, 6.000 δεν τα ‘χω καταμετρήσει, γιατί ακόμα φέρνουνε, όταν είναι φέρνουνε εδώ, τα καταγράφουμε και τώρα προσπαθούμε να τα χωρίσουμε τα βιβλία σε λογοτεχνικά, ιστορικά, όλα αυτά, να την έχουμε σύγχρονη και να έρχεται. Τώρα μόνο βιβλία παίρνουμε και την τοποθετούμε στις βιβλιοθήκες, οι οποίες είναι και αυτές δωρεές από τους κατοίκους. Και η... δηλαδή η λειτουργία της δεν μου είναι ακόμη ικανοποιητική, θέλω να την... Τώρα το καλοκαίρι, γιατί είναι και ο χώρος λίγος. Βάλαμε μέσα στις αίθουσες τα βιβλία δεν έχει για να έρθει κάποιος να καθίσει, να τη μελετήσει, να δει, να κάνει, να δείχνει, είναι όλα περιστασιακά. Και [00:25:00]πιστεύω ότι τώρα το καλοκαίρι, επειδή θα είναι ο χώρος ανοιχτός και εδώ θα κάνουμε και δραστηριότητες και θα μπορέσουμε και να την επεκτείνουμε, να έχουμε και άλλους να έρθουν σαν εθελοντές, να γραφούνε και να κάνουνε, ακόμα δεν φτάσαμε σε αυτή τη βάση, είμαστε στη φάση να δημιουργήσουμε φίλους της δημοτικής βιβλιοθήκης. Αλλά και αυτό δεν το ‘χουμε πάει στο Πρωτοδικείο για να το καταθέσουμε και να πάρει, να βγει κι αυτό έτσι δηλαδή, να τη δημιουργήσουμε στους φίλους της δημοτικής βιβλιοθήκης, να ασχολούνται περισσότεροι και να έρχονται και διάφοροι, διότι τώρα το κινώ μοναχή μου, δεν υπάρχει άλλος, κατάλαβες; Με φίλους και με συναδέλφους που θέλουν, έτσι, να βοηθήσουν.

Θέλετε να μας αναφέρετε μερικούς σπάνιους τίτλους βιβλίων που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη και αν σας έκανε εσάς εντύπωση κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο;

Επειδή ο κόσμος το αγάπησε και έφερε πολλά βιβλία, δεν ασχολήθηκα, δηλαδή φέρνοντας τα βιβλία 10, 20, 30 για να ασχοληθώ εγώ να είχα μια υπάλληλο εκεί από τον Δήμο που τα κατέγραφε στην αρχή. Τώρα αυτά τα βιβλία όμως, όπως μας είχε δώσει από μία αποθήκη που βρήκαμε, ενός γιατρού, του Κριτσαντώνη, που έχει πεθάνει πολλά χρόνια και είναι του 1800 τόσο και τα οποία θέλουν αυτά για να μπορέσουμε να τα στείλουνε να τα αναπαλαιώσουμε. Υπάρχουν αξίας βιβλία, τα οποία δεν ξέρω, και δεν μπορώ να... μου το ‘χουν πει και συνάδελφοι από το σχολείο που ήταν φιλόλογοι και αυτά, που τα είχανε δει, αλλά και τώρα που μου φέρανε, σου είπα, όπως κάτι ιατρικά βιβλία του Κριτσαντώνη ή του άντρα μου, που ήταν συμβολαιογράφος και είχε νομικά βιβλία. Τα έχουμε, αλλά δεν είναι καταγραμμένα για να πω αυτά έχουν μια άλφα αξία ή είναι δυσεύρετα και αυτά. Τα έχουμε όλα μαζέψει και θα προσπαθήσουμε να τα αξιοποιήσουμε αργότερα, να τα τοποθετήσουμε στη σωστή τους θέση.

Παρατηρώντας κάποιος τη βιβλιοθήκη μπορεί να δει ότι υπάρχουν πολλοί πίνακες με διάφορα τοπωνύμια της Ανδραβίδας. Ποιος τα έχει φιλοτεχνήσει;

Όταν μπήκαμε εδώ μέσα, επειδή είχε γίνει και στέκι αναρχικών και όλα αυτά, το είχαν ερημώσει το κτίριο, δηλαδή το είχαν καταστρέψει. Είχανε... δεν έχει μπει μάστορας από το ʼ08 που σταμάτησε να λειτουργεί ο σταθμός. Και το βρήκαμε σε αθλίαν κατάσταση όπως και τη σκεπή, μπαίνανε νερά, είχε φουσκώσει όλα τα ταβάνια από δω από κει και αρχίζουμε να το φτιάχνουμε. Αλλά έλλειψη χρημάτων είδαμε ότι ήθελε πάρα πολλά λεφτά και το βάφαμε, το σοβατίζαμε λιγάκι και προσπαθούσαμε. Όμως δεν ήταν η αισθητική η κατάλληλη που έπρεπε να μπαίνοντας μέσα να το δούμε. Και εγώ βρήκα έναν άνθρωπο που ήτανε οδοκαθαριστής στο Δήμο, ο οποίος είχε ταλέντο στη ζωγραφική. Και με αυτόν όταν συζήτησα, επειδή παλιά κάναμε, ερχότανε και μας έδειχνε λίγο και ζωγραφίζαμε από δω σε μεγάλους ανθρώπους από την ΕΛΕ που ήτανε τότε, είχε... και τον παρακάλεσα για να μου φτιάξει τοπία, τα οποία από την Ανδραβίδα ή από μια φωτογραφία. Αυτό τώρα το τοπίο είναι ο σταθμός πώς ήταν που ερχότανε και ερχότανε ο κόσμος και ήτανε, γιατί είχε άνθιση εδώ ή μέσα στην Ανδραβίδα, έχουμε ωραία εκκλησία, για να... μπαίνοντας εδώ μέσα και ερχόνταν ιδίως μία τάξη, παιδιά, να εξηγώ ότι... να τους ξεναγώ και συγχρόνως να την ομορφύνουμε κιόλας, και γι’ αυτό είναι όλο πίνακες και όλο, ο οποίος καθότανε χωρίς βέβαια, χωρίς πληρωμή, το σπουδαιότερο, αλλά και χωρίς... με απλά χρώματα, έτσι τα έβαφε και τα έκανε, αλλά το έχει το ταλέντο και είναι ταλαντούχος. Τον λένε Γιάννη Διαμαντόπουλο, είναι από το διπλανό χωριό, αφιλοκερδώς και αυτός. Και καθόμαστε εδώ όπως φτιάχναμε τα βιβλία, έφτιαξε και τους πίνακες και έγινε ένα πολύ ωραία, μια ωραία πινακοθήκη μπορώ να πω.

Εκτός από την όμορφη εσωτερική διακόσμηση της βιβλιοθήκης, το κτίριο είναι όμορφο διακοσμημένο και εξωτερικά. Υπάρχει ένα γκράφιτι και ζωγραφιές, γενικά είναι πολύ όμορφο. Θέλετε να μας πείτε μερικά πράγματα γι’ αυτό;

Επειδή ήθελα να θυμάμαι, όταν είπαμε ότι θα το αξιοποιήσουμε αυτό ήθελα να είναι ότι αυτός είναι σταθμός, να πα[00:30:00]ραμείνει. Και ένας ταλαντούχος και αυτός που κάνει γκράφιτι από δω, Βαρβαρέσσος λέγεται, τον παρακάλεσα να ζωγραφίσει ένα τρένο. Και ήρθε και έκανε το πρώτο το γκράφιτι. Ο εξωτερικός χώρος όταν είναι... ο εξωτερικός χώρος που είναι διακοσμημένος και έτσι με λουλούδια και αυτά, τα έφραξα, γιατί όταν το είδαν ότι αξιοποιείται εδώ, είχαμε την παρέμβαση του κόσμου, ο οποίος ερχότανε, λουλούδια βρίσκανε, τα παίρνανε από δω από κει. Και για να το περιφράξω λιγάκι και γι’ αυτό έκανα και το θέατρο εδώ που βγαίνανε τα εμπορεύματα του τέτοιου, τα εμπορεύματα του τρένου τα έφερνε και τα κινούσε σε όλη την Ευρώπη, γιατί εδώ ήταν τυροκομεία και έστελναν τα τυριά σε όλη την Ευρώπη. Και έτσι κατόρθωσα για να μπορέσουμε να το... και αξιοποιήθηκε και έξω ο χώρος και έγινε πάρα πολύ ωραίος, που θα τον εκμεταλλευτούμε τώρα το καλοκαίρι και θα μπορέσουμε να τον... θα μπορέσει να τον χαρεί και ο κόσμος, να έρχεται να παίρνει βιβλία, να κάνει, να δείχνει.

Θέλετε να μας αναφέρετε μερικές από τις μελλοντικές δράσεις της βιβλιοθήκης και ποια είναι τα επόμενα σχέδια και όνειρα που έχετε γι’ αυτή την πολιτισμική κοιτίδα της Ανδραβίδας.

Κοίταξε, στο βασικό είναι ότι αυτή θα λειτουργήσει πρώτον, διότι τώρα υπολειτουργεί, δεν λειτουργήσει, να έχει ωράριο, να έρχονται, να παίρνουν βιβλία, να τα αξιοποιούν, να τα κάνουν, να τα δείχνουν ο κόσμος. Δεύτερον, οτιδήποτε μπορούμε να φτιάξουμε, είτε για παιδιά, που μπορούν να έρχονται τώρα που θα έχουν διακοπές και δεν θα είναι απ’ το σχολείο, θα ‘ρθουν να πάρουνε ένα βιβλίο, θα δημιουργήσουνε και κάτι, έστω ένα θεατρικό, να παίξουνε ή να έρθουνε. Αυτά είναι τα όνειρά μας και αυτά λέω και στους άλλους, γιατί ένας άνθρωπος δεν φέρνει την άνοιξη, πρέπει να είναι ομαδική η συνεργασία και όλα αυτά. Πιστεύω ότι θα πάμε καλά, αλλά δεν έχουμε λεφτά, δεν έχουμε τα υποτυπώδη, και μια μικροφωνική να θέλεις να κάνεις δεν υπάρχει. Κατάλαβες; Για να μπορέσει να λειτουργήσει και να μπορέσει να την παρακολουθήσει κι ο κόσμος. Κάθε φορά διακοσιάρια, διακόσια πενήντα, από δω από κει είναι δύσκολο. Όραμα υπάρχει, τώρα θα δούμε. Πιστεύω ότι θα πάει καλά.

Ωραία. Θέλετε να αναφέρετε κάτι άλλο για τη ζωή σας;

Δεν θα έλεγα σε πρώτη φάση. Αυτή τώρα που έχω επικεντρώσει τις δραστηριότητές μου είναι να πάει καλά η βιβλιοθήκη και συγχρόνως θα μπορέσουμε να... σε κάποια άλλη φάση θα μπορέσουμε να τα πούμε και πιο εκτενέστερα και πιο καλά.

Έγινε. Λοιπόν, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για το χρόνο σας.

Να είσαι καλά. Κι εγώ χάρηκα πολύ και να ʼστε καλά να αυτό που κάνετε να το πηγαίνει καλύτερα, κάθε φορά σε καλύτερη φάση.

Καλή συνέχεια σε ό,τι κάνετε.

Ευχαριστώ.

Και εύχομαι η βιβλιοθήκη να ανθίσει και να μεγαλώνει όσο μπορεί.

Ευχαριστώ πολύ.

Καλή σας μέρα. Γεια.

Να ʼσαι καλά. Γεια σου.