[00:00:00]Καλησπέρα.

Καλησπέρα.

Θέλεις να μας πεις το ονοματεπώνυμό σου;

Λέγομαι Γιάννης Μυλωνάς.

Πολύ ωραία Γιάννη. Είναι Τετάρτη 4 Μαΐου 2022. Είμαι μαζί με τον Γιάννη Μυλωνά, βρισκόμαστε στην Θεσσαλονίκη. Εγώ ονομάζομαι Αντώνης Γκίκα, είμαι ερευνητής στο istorima και ξεκινάμε.  Λοιπόν Γιάννη, θες να μας πεις δυο λόγια για εσένα;

Είμαι 19 χρονών, σπουδάζω αθλητική δημοσιογραφία. Από μικρός γενικά μου άρεσαν τα αθλητικά και αυτά αλλά είχα και μια έφεση στην μουσική στην ποντιακή μουσική και ξεκίνησα να μαθαίνω λύρα και πάνω-κάτω αυτά. 

Ωραία, γεννήθηκες και μεγάλωσες που;

Θεσσαλονίκη εδώ πέρα. Μένω στις Συκιές τώρα, η καταγωγή μου είναι από τον πατέρα μου από την Λάρισα, Σκλήθρο Λαρίσης λέγεται το χωριό και η μητέρα μου είναι από τη Ζάκυνθο.

Μάλιστα, λοιπόν, άρα καταγωγή και από νησί και από Λάρισα;

Ναι.

Ποντιακή καταγωγή όμως;

Ποντιακή καταγωγή δεν έχουμε είναι αλήθεια!

Και πώς ασχολήθηκες με την ποντιακή λύρα;

Όλα ξεκίνησαν από τον πατέρα μου αρχικά. Όταν έφυγε από το χωριό ήρθε εδώ πέρα Θεσσαλονίκη και έμπλεξε με παρέα με Πόντιους φίλους, οπότε έμαθε τα ποντιακά από τους φίλους του. Και όταν γεννήθηκα εγώ με πήγαιναν σε μαγαζιά ποντιακά, σε διάφορα κέντρα – εγώ μικρός κοιμόμουν στα μαγαζιά δεν τα ήθελα καθόλου – και ένα πρωί ξυπνάω και λέω: «Θέλω να μάθω ποντιακή λύρα» και έτσι ξεκίνησε. Δηλαδή ήτανε στο άσχετο εντελώς, άσχετη μέρα εντελώς άκυρο αλλά ίσως και από μικρός που άκουγα τα ποντιακά και αυτά είχε μπει μέσα μου και δεν το είχα καταλάβει.

Υπήρξε κάποιο μέλος της οικογένειας, κάποιος συγγενείς που να ασχολείται με την ποντιακή λύρα ή με κάποιο μουσικό όργανο;

Ο παππούς μου έπαιζε βιολί. Δηλαδή στο χωριό και στις γύρω περιοχές ήταν ο οργανοπαίκτης τουχωριού, ας πούμε. Σε γάμους, σε βαφτίσια και αυτά καλούσαν τον παππού μου και έπαιζε βιολί.

Σου έχει πει ιστορίες ο παππούς σου;

Δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω είναι η αλήθεια, οπότε όχι, μόνο από τον πατέρα μου ό,τι μου έχει πει. 

Θυμάσαι κάτι που σου έχει πει, που σου έχει μείνει;

Θυμάμαι ότι μια φορά ήταν σε μία εκδήλωση που κάνουν στο χωριό κάθε Δεκαπενταύγουστο, αν θυμάμαι καλά, ότι τότε ο παππούς μου είχε, είχαν πιαστεί τα χέρια του να παίζει συνέχεια βιολί, γιατί νομίζω από το πρωί ξεκίνησαν παρέα-παρέα μέχρι το απόγευμα που ξεκίνησε η εκδήλωση και συνεχίσανε μέχρι τα ξημερώματα. Δηλαδή δεν σταμάτησε καθόλου να παίζει βιολί εκείνη τη μέρα. Αυτό, δεν θυμάμαι κάτι άλλο τώρα.

Έτσι λοιπόν, ήρθε η στιγμή που ασχολήθηκες και εσύ με την ποντιακή λύρα. Είπες ένα πρωί ξύπνησες; 

Ναι, ναι, ήταν άκυρη μέρα εντελώς που είχανε περάσει και πόσα χρόνια από τότε που με πήγαιναν στα ποντιακά, είχα μεγαλώσει ήμουν γύρω στα 10 χρόνων, αν θυμάμαι καλά, και λέω: «Θέλω να μάθω ποντιακή λύρα!»

Και τι έγινε μετά από αυτή την πρόταση, πώς αλλιώς να το πω, σε ποιον το ανακοινώσεις αυτό;

Το ανακοίνωσα στους γονείς μου και χάρηκαν, γιατί είναι τρελαμένοι με τα ποντιακά και λένε: «Θα πάμε σε δάσκαλο να μάθεις λύρα». Παίρνουμε τηλέφωνο το δάσκαλο που πήγα και έμαθα τον Αντρέα τον Κουγιουμτζίδη, αλλά επειδή ήμουνα μικρός τότε και τα δάχτυλά μου ήταν μικρά λέει: «Καλύτερα να περιμένουμε λίγο ακόμα» να μεγαλώσω ώστε να μπορώ να πιάνω τη λύρα καλύτερα και να έχω πιο πολύ δύναμη, ας πούμε και αυτά, για να μπορέσω να παίξω λύρα. Και περιμέναμε 2 χρόνια και 12 χρόνων ξεκίνησα τα μαθήματα στη λύρα.

Άρα στα 12 σου ξεκίνησες να παίζεις λύρα;

Ναι στα 12, 10 χρονών πήρα την απόφαση, 12 ξεκίνησα. 

Δυσκολεύτηκες σε αυτό το όργανο, υπήρξαν δυσκολίες;

Σίγουρα είχα δυσκολίες. Η αλήθεια είναι ότι άκουγα ότι λέγανε είναι δύσκολο όργανο, δεν το ένιωσα πολύ ότι ήταν πολύ δύσκολο όργανο, αλλά υπήρχαν μερικά κομμάτια, κάτι ταξίμια, που λέμε, που με δυσκόλεψαν, αλλά μέχρι εκεί, δηλαδή όχι ότι έλεγα: «Ωχ, πώς θα το κάνω αυτό;» συνέχεια κάθε φορά που μάθαινα κάτι καινούργιο.

Όταν ξεκίνησες τότε μικρούλης που ήσουνα υπήρξε κάποιο κομμάτι που σε δυσκόλεψε; 

Ήταν ένα τραγούδι το θυμάμαι,  Ακρίτας κάστρεν έχτιζεν λεγόταν, και επειδή ήταν η πρώτη φορά που έπρεπε να κάνω μέσα σε μία δοξάρια να πατήσω 3 νότες και έλεγα: «Δεν μπορώ να το κάνω, δεν μπορώ να το κάνω!» και μου βγήκε κάπως διαφορετικά. Και το λέω στο δάσκαλό μου και λέει: «Ναι. Και έτσι γίνεται αυτό είναι το απλό» λέει, οπ[00:05:00]ότε εν αγνοία μου έκανα πάλι κάτι σωστό αλλά μετά όσο έπαιζα λύρα και ξεδίπλωναν τα χέρια μου πάνω στη λύρα το κατάφερα και αυτό με τις 3 νότες σε μία δοξάρια.

Θυμάσαι πόσο καιρό σου πήρε, για να το μάθεις;

Πρέπει να ήταν γύρω στους 3 μήνες.

Έχεις κάποιον αγαπημένο σκοπό στην λύρα που παίζεις;

Έχω πολλούς είναι η αλήθεια έχω κάνα 2-3 που γενικά όταν τους ακούω αυτούς δεν… εκστασιάζομαι! 

Ξέρεις να τους παίζεις εσύ αυτούς τους 2-3;

Ναι, ναι ξέρω!

Θέλεις να μας τους παίξεις;  (Ο αφηγητής παίζει έναν παραδοσιακό σκοπό στη λύρα)

Πες τώρα, ποιο ήταν αυτό το κομμάτι;

Οκ. Αυτό ήταν το πρώτο ας πούμε από τα αγαπημένα μου τραγούδια, λέγεται: «Εμέν κ’ εσέν ’ποι θα χωρίζ’» είναι χορός διπάτ και, εάν θυμάμαι καλά, είναι από την Τραπεζούντα αυτός ο σκοπός. (Ο αφηγητής παίζει έναν παραδοσιακό σκοπό στη λύρα)

Αυτό είναι το δεύτερο, λέγεται «Αχ, εφτάγω για τ' εσέναν»  αυτό είναι σε ρυθμό ομάλ και είναι από το Καρς του Πόντου. (Ο αφηγητής παίζει έναν παραδοσιακό σκοπό στη λύρα)

Και αυτό είναι το τρίτο «Αν αρχινώ να τραγωδώ» είναι επιτραπέζιος σκοπός, δεν χορεύεται αυτός ο σκοπός, είναι για τα τραπέζια όπου κάνανε παλιά στα ποντιακά και τραγουδούσαν όλοι μαζί, που κάνανε τα λεγόμενα «μουχαμπέτια» και αυτός ο σκοπός είναι από την Ματσούκα του Πόντου.

Λοιπόν, πόσα χρόνια ασχολείσαι με την ποντιακή λύρα;

8 χρόνια, τώρα είναι ο όγδοος χρόνος. 

Μου είχες πει ότι μάθαινες με δάσκαλο τραγούδια.

Ναι, ναι.

Θες να μας πεις δυο λόγια για αυτόν;

Όπως είπα ο δάσκαλος μου είναι ο Ανδρέας ο Κουγιουμτζίδης, ο πατέρας μου με τον πατέρα του ήταν κολλητοί. Ο πατέρας του δασκάλου μου λεγόταν Γεωργούλης Κουγιουμτζίδης και θεωρείται ίσως η δεύτερη καλύτερη λύρα που έχει βγει ποτέ! Και ο δάσκαλος μου πήρε πολλά από τον πατέρα του φυσικά. Είναι πολύ καλός δάσκαλος, ξέρει πολύ καλά τη λύρα έχει πολλές γνώσεις, μεταδίδει πολύ καλά αυτά που ξέρει, πολύ καλός άνθρωπος, θα σε βοηθήσει μέχρι εκεί που δεν πάει! Δεν θα σε δει ποτέ σαν μαθητή για χρήματα και αυτά, ας πούμε, αλλά θα σε αγαπήσει, θα σε αγκαλιάσει από την πρώτη στιγμή και αν ασχοληθείς και εσύ θα γίνεις και καλός λυράρης σίγουρα με αυτά που θα μάθεις!

Πόσα χρόνια ήταν δίπ[00:10:00]λα σου;

Ήτανε 6 χρόνια, 6 χρόνια έκανα μαζί του μαθήματα. Μετά με σταμάτησε, μου λέει: «Δεν χρειάζεσαι κάτι άλλο στα έχω μάθει, ότι είναι τώρα μπορείς και μόνος σου!» Ναι 6 χρόνια και ακόμη παραμένει δίπλα μου, αν και πλέον δεν είναι… θεωρητικά δεν κάνουμε μαθήματα, ό,τι χρειαστώ πάντως θα με βοηθήσει!

Θα σε γυρίσω λίγο πίσω. Θυμάσαι πόσες φορές την εβδομάδα έκανες πρόβες, πήγαινες στον δάσκαλό σου;

Στο δάσκαλο πήγαινα μία φορά την εβδομάδα και κάναμε ένα μάθημα την εβδομάδα, δηλαδή 45 λεπτά.

Τι θυμάσαι από τις πρόβες; 

Θυμάμαι σίγουρα τη γυναίκα του δασκάλου που ερχόταν να μας κεράσει ό,τι φαγητό είχε και αυτά. Θυμάμαι τις πλάκες που κάναμε στο μάθημα, τις χαζομάρες που λέγαμε. Αυτά κυρίως.

Έχεις κρατήσει κάτι από τον δάσκαλό σου;

Εννοείς αντικείμενο, κάτι να μου έχει δώσει και να το έχω κρατήσει ή γενικά;

Είτε αντικείμενο, είτε γνώσεις, είτε κάτι που σου έχει μείνει, που έχει χαραχθεί στη μνήμη σου; 

Εμπειρία ήτανε, δεν ήτανε ότι με έχει δώσει κάτι, Ήταν η πρώτη φορά που με έβαλε μπροστά σε κόσμο να παίξω που εγώ μικρός ήμουνα τότε και έρχεται εκεί στο μαγαζί μου λέει: «Να σε ανεβάσω να παίξεις;» Εγώ είχα τρομάξει τόσο πολύ φοβόμουνα λέω: «Φοβάμαι δάσκαλε δεν θα τα καταφέρω, θα βγω εκτός ρυθμού και αυτά!» Λέει: «Έλα θα σε ανεβάσω εγώ δίπλα θα ‘μαι, άμα χρειαστείς κάτι θα ανέβω εγώ μετά». Και αυτό ήτανε, πώς… το θυμάμαι αυτό χαρακτηριστικά πως ήρθε στο τραπέζι μας και μας λέει για να σηκωθώ να παίξω λύρα.

Πόσο χρονών ήσουν τότε;

15 χρονών πρέπει να ήμουν. 

Και πώς ένιωσες ότι έπρεπε να σηκωθείς μπροστά σε τόσο κόσμο;

Είχα αγχωθεί φουλ, ένιωθα ότι δεν ξέρω τίποτα, ένιωθα ότι θα πάρω τη λύρα και δεν θα ξέρω πού πάνε τα τέσσερα! Αλλά, εντάξει, σηκώθηκα τα πήγα καλά, ήταν μέχρι να ξεκινήσω και αυτό.

Στην μέχρι τώρα πορεία σου που έχεις κάνει έχεις κάνει κάποιο λάθος σε εκδήλωση;

Ήταν η δεύτερη φορά που σηκώθηκα, για να παίξω και η πρώτη θεωρητικά που ήταν μαζί με ολόκληρη ορχήστρα που είχαμε και ντραμς και νταούλι και αρμόνιο και όλα. Και πάλι με βάζει ο δάσκαλός μου, για να παίξω. Και ξεκινάω να παίζω στα χορευτικά και αυτά και ήταν διπάτ, θυμάμαι, και κάπου χάνω το ρυθμό και χορεύουν από κάτω οι άνθρωποι, και τους στέλνω αδιάβαστους! Αυτό το θυμάμαι, γιατί τότε είχα ντραπεί τόσο πολύ και είχα νευριάσει με τον εαυτό μου και έλεγα: «Δεν θα ξαναπιάσω λύρα, θα σταματήσω τη λύρα!». Τέτοια πράγματα, αλλά εντάξει ήταν ένα ήταν σοκ για μένα τότε, αλλά εντάξει το ξεπέρασα σιγά-σιγά. Ακόμα και τις άλλες φορές που άρχισα να ανεβαίνω και να κάνω είχα στο μυαλό μου αυτή την εμπειρία και λέω: «Ωχ τώρα, μη βγω έξω από το χρόνο και χορεύουν οι άλλοι από κάτω και σταματήσουν το χορό εξαιτίας μου». Αυτό.

Και σιγά-σιγά, περνώντας τα χρόνια, έβγαινες σε κάποιες εκδηλώσεις, σε πρότειναν; 

Στις αρχές ήμουν... έβγαινα χάρη στον δάσκαλό μου που με ανέβαζε προς το τέλος του της βραδιάς, ας πούμε, με ανέβαζε, για να παίζω και εγώ λίγο. Όταν σιγά σιγά που με έβλεπε και ο κόσμος και με άκουγε είχα και προτάσεις, για να πάω να παίξω σε διάφορες εκδηλώσεις. Μετά ήρθε η πρόταση να είμαι λυράρης στον σύλλογο της Εύξεινου Λέσχης Θεσσαλονίκης, για να παίζω για το χορευτικό τμήμα και από τότε γενικά εγώ έχω συνεργαστεί με πολλούς τραγουδιστές απ’ τον ποντιακό χώρο. 

Και πώς νιώθεις για αυτό; 

Σίγουρα νιώθω τιμή που συνόδεψα μεγάλους καλλιτέχνες. Όταν ήμουν μικρός δεν το πίστευα. Έλεγα ότι εντάξει θα μάθω λύρα, δεν θα βγαίνω, δεν πιστεύω να βγαίνω και να κάνω, άλλα εντάξει νιώθω χαρά που κατάφερα να φτάσω σε όποιο επίπεδο είμαι, τέλος, πάντων τώρα και τιμή που συνόδευσα τόσους καλλιτέχνες.

Μου είπες ότι είσαι πλέον λυράρης στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης. Άρα παρευρίσκεσαι στις πρόβες; 

Ναι, κάνουμε κάθε Τρίτη και Πέμπτη 9:30 ώρα το βράδυ στη λεωφόρο Νίκης 2ο όροφο, πρόβες με τον σύλλογο.

Και πώς είναι εκεί πέρα το κλίμα;

Πολύ φιλικό, πρόσχαρο, έχουμε… κάνουμε πλάκες, είμαστε όλοι μία παρέα. Εντάξει, όταν χορεύουμε, δεν έχουμε τόσο πλάκα, είμαστε λίγο σοβαροί και αυτά. Χορεύουμε, αλλά είμαστε μία παρέα όλοι μαζί αγαπημένοι, βγαίνουμε και εκτός πρόβας έξω με τα παιδιά.

Θα το πάρω από την αρχή, που μου είχες αναφέρει δημοσιογραφία που σπουδάζεις, για να καταλήξουμε και κάπως εκεί. Εάν είχες κάποιο όνειρο, τι ήθελες να γίνεις όταν μεγαλώσεις, εάν είχες κά[00:15:00]ποιο στόχο;

Από μικρός έλεγα ότι θέλω να γίνω γιατρός. Και, όντως, στην αρχή έδωσα εξετάσεις, για να γίνω. Ναι, έδωσα τις πανελλήνιες κανονικά με στόχο για να γίνω γιατρός, να περάσω στην ιατρική. Δεν τα κατάφερα και το άλλο που μου άρεσε πάντα ήτανε με τα αθλητικά, ποδόσφαιρο έβλεπα, έβλεπα μπάσκετ, έβλεπα διάφορους αγώνες και λέω ότι θα με ενδιέφερε και η αθλητική δημοσιογραφία. Είναι το ένα άκρο με το άλλο, βέβαια, αλλά ναι, εφόσον δεν τα κατάφερα, για να μπω στην Ιατρική λέω: «Ας δοκιμάσω τις δυνατότητές μου για την αθλητική δημοσιογραφία, αφού είναι κάτι που μου αρέσει από μικρός».

Ως μαθητής πώς ήσουνα;

Ως μαθητής, μπορώ να πω, καλός ήμουνα, απλά στις πανελλήνιες με έπιανε το άγχος και τα ξεχνούσα όλα. Οπότε εκεί πέρα το έχασα! Εντάξει, το λύκειο το έβγαλα με 18,9. Ναι, οπότε μαθητής καλός θεωρούμουν.

Ναι. Δεν απογοητεύτηκες που δεν πέρασε στην Ιατρική; 

Απογοητεύτηκα, γιατί έδωσα και 2 φορές πανελλήνιες, αλλά λέω ότι μάλλον τα έφερε έτσι η ζωή, για να ακολουθήσω κάτι άλλο, οπότε, εντάξει, είχα απογοήτευση, αλλά μετά το ξεπέρασα γρήγορα! 

Θύμισέ μου την ηλικία που ξεκίνησες να παίζεις λύρα.

12.

12, άρα ήσουν ΣΤ' δημοτικού;

Ναι. ΣΤ' Δημοτικού ήμουν.

Έπαιρνες την λύρα στο σχολείο σε κάποια εκδήλωση να παίζετε; 

Σε μία εκδήλωση ήταν μόνο που πήραμε τη λύρα, αλλά εντάξει δεν… Αυτό ίσως το έχω και παράπονο είναι αλήθεια, γιατί γενικά δεν κοιτούσαν τη λύρα πολύ, δηλαδή θα προτιμούσαν τα πιο κλασικά όργανα, το πιο συνηθισμένα, κιθάρες και αυτά να βάλουνε σε εκδηλώσεις, παρά κάτι έτσι διαφορετικό που,εντάξει, δεν παίζουν πολλοί νέοι ποντιακή λύρα. Οπότε πολύ σπάνια, δηλαδή, σε 2-3 εκδηλώσεις στο σχολείο πήρα τη λύρα εγώ.

Ναι, υπήρξαν κάποια σχόλια, κάποιες αντιδράσεις από τα υπόλοιπα παιδιά; 

Όχι, δεν είχαμε κανένα θέμα ούτε από καθηγητές και αυτά, απλά γενικά, ας πούμε, απαξιούσαν να, χωρίς να το… ναι απαξιούσαν την τη λύρα, δεν ήθελαν πιο πολύ, πολύ λύρα, ήθελαν άλλα όργανα. Ίσως οι πιο πολλοί δεν ήταν Πόντιοι και αυτά. Ίσως για αυτό. 

Ναι. Παράλληλα με τα μαθήματα φαντάζομαι είχες και τη λύρα, μαθήματα της λύρας.

Ναι.

Δυσκολεύτηκες κάπου, πώς ήταν αυτή η πορεία;

Εντάξει, είχα ένα πρόγραμμα πάντα, οπότε τα έβρισκα, δεν είχα κάποιο θέμα στο να τα συνδυάζω και τα δύο. Ήξερα κάθε απόγευμα θα παίξω λύρα, για να ξεκουραστώ από τα μαθήματα και μετά όταν τελείωνα τη λύρα ξανά διάβαζα, άμα δεν είχα τελειώσει τα μαθήματά μου.

Το θεωρούσες, δηλαδή, τρόπο χαλάρωσης;

Ναι.

Μετά, μου είπες για την ιατρική, ότι δεν πέρασες τελικά εκεί, και ύστερα από κει τι έγινε, από την ιατρική και μετά;

Μετά πήρα απόφαση ότι θα κάνω το άλλο που μου αρέσει, που είναι αθλητική δημοσιογραφία. Αποφάσισα να πάω στα ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ, για να σπουδάσω αθλητική δημοσιογραφία και πολύ γρήγορα πήρα αυτή την απόφαση, δηλαδή με το που βγήκαν τα αποτελέσματα τον Αύγουστο, ας πούμε, βγήκανε 20 Αυγούστου τα αποτελέσματα, 25 Αυγούστου είχα πάειήδη στο ΙΕΚ και είχα κλείσει ότι θα σπουδάσω αθλητική δημοσιογραφία. 

Έπαιζες κάποιο άθλημα και σου άρεσαν τα αθλητικά;

Μικρός όταν ήμουνα έπαιζα ποδόσφαιρο και τάε κβον ντο έκανα, οπότε ίσως και από κει πήρα… είχα κάποια ερεθίσματα. 

Πόσα χρόνια έπαιζες το καθένα;

Ποδόσφαιρο είχα ξεκινήσει από Α' δημοτικού, είχα σταματήσει Δ' δημοτικού και μετά ξανάρχισα πάλι Α' Γυμνασίου μέχρι Γ' Γυμνασίου και πάλι σταμάτησα, γιατί τότε είχα τραυματιστεί και με το πόδι και αυτά και σταμάτησα. Λέω: «Δεν χρειάζεται να συνεχίσω. Ας παίζω μόνο με τα παιδιά με παρέες και αυτά».

Ο τραυματισμός από τι προκλήθηκε; 

Στην προπόνηση ήμασταν, παίζαμε οικογενειακό διπλό λέγεται και σε μία φάση που είχα εγώ την μπάλα ο συμπαίκτης μου ήρθε και με κλάδεψε από πίσω και έπαθα διάστρεμμα τρίτου βαθμού. Έγινα καλά ξανά, πήγα προπόνηση και πάλι το ίδιο παιδί με έκανε το ίδιο πράγμα και ξαναέπαθα, ξανά διάστρεμμα και λέω: «Άμα είναι να γίνεται έτσι, ας σταματήσω». Και γι’ αυτό. Αυτό ήταν όλο το στόρι.

Σου άρεσε όμως να παίζεις ποδόσφαιρο;

Ναι, και ακόμα μου αρέσει και να βλέπω και να παίζω, από όλα! 

Το τάε κβον ντο μετά πώς ήρθε;

Το τάε κβον ντο… Αυτό ήρθε Β' Δημοτικού, αυτό ίσως ήρθε επειδή άκουγα πολλά παιδιά «πάω τάε κβον ντο, πάω τάε κβον ντο, λέω: «Ας πάω και εγώ να δω τι είναι αυτό το τάε κβον ντο καιμέχρι την Α' Γυμνασίου, νομίζω, πήγαινα, ασχολήθηκα με το τάε κβον ντο. Μετά βαρέθηκα.

Οπότε, λοιπόν, επέλεξες αθλητική δημοσιογραφία;

Ναι.

Μέχρι στιγμής σου αρέσει αυτό;

Ναι, και πριν ξεκινήσω μου άρεσε[00:20:00] και τώρα μου αρέσει ακόμα πιο πολύ.

Έχεις κάποιο είδωλο, σου αρέσει κάποιος δημοσιογράφος συγκεκριμένα;

Σίγουρα. Μου αρέσει ο Σωτηρακόπουλος ο Χρήστος. Για μένα είναι κορυφή. Δηλαδή τις γνώσεις που έχει αυτός ο δημοσιογράφος, νομίζω, δεν την έχουνε όλοι οι δημοσιογράφοι μαζί και η μνήμη του θυμάται πράγματα από το 1960 και σ’ το λέει μέσα σε 2 δευτερόλεπτα. Είναι απίστευτος! Για εμένα είναι το ίνδαλμά μου σαν δημοσιογράφος! Και η αμεροληψία που έχει στα θέματα, σε όλα, δηλαδή, είναι αυτό που θέλω να μοιάσω, ας πούμε!

Από που τον έμαθες τον Σωτηρακόπουλο;

Τον Σωτηρακόπουλο τον έμαθα αρχικά από τους αγώνες που έκανε περιγραφή και από το play station που έπαιζα το pro, είχε εκεί πέρα περιγραφή και αυτά και τον άκουγα, οπότε λέω: «Είναι και σε παιχνίδι αυτός, άρα είναι μεγάλος δημοσιογράφος. Τότε δεν ήξερα κιόλας, δεν είχα καλή κριτική σκέψη, ας πούμε, για να κρίνω τους δημοσιογράφους και αυτά, αλλά, όσο περνούσε ο καιρός και άκουγα για τον Σωτηρακόπουλο και πώς σχολιάζει τα πράγματα και πώς έτσι άρχισα σιγά-σιγά λέω: «Ώπα, εδώ είμαστε».

Είχες σκεφτεί ποτέ, σου πέρασε από το μυαλό να ακολουθήσεις μουσικές σπουδές;

Η αλήθεια είναι πως όχι. Δεν μου πέρασε από το μυαλό. Και εγώ τη λύρα, έτσι όπως την έμαθα, δεν την έμαθα ούτε με πεντάγραμμο, ας πούμε, ούτε με αρμονίες και αυτά, έμαθα πολύ παραδοσιακά, με χαρτί που να γράφει πάνω τις νότες και απλά να δείχνει από πάνω το βελάκι πού θα πάει το δοξάρι. Και έλεγα: «Tώρα να ασχοληθώ με νότες, αρμονίες και αυτά» δεν μου άρεζε. Οπότε ναι, δεν μου πέρασε καθόλου από το μυαλό, δεν ήθελα με τίποτα.

Τώρα, εάν σου δινόταν η ευκαιρία να ασχοληθείς, να σπουδάσεις κάτι με τη μουσική, θα το έκανες;

Όχι, αλλά θα έκανα μαθήματα σε παιδιά, για να μάθουν λύρα.

Ναι;

Ναι. Όχι ακόμη, λίγο, σε μερικά χρόνια, να νιώθω ότι έχω μάθει και εγώ πιο καλά τη λύρα, ότι είμαι σε ένα πιο καλό επίπεδο, γιατί κάθε χρόνο νιώθω ότι αλλάζω παικτικά. Όταν νιώσω ότι έχω σταθεροποιηθεί και είμαι αυτό που θέλω, θα αρχίσω να μαθαίνω και σε παιδιά!

Τι σε κρατάει στη λύρα που τη συνεχίζεις;

Αρχικά, με γεμίζει ψυχολογικά, ας πούμε, όταν παίζω λύρα είτε έχω ανησυχίες, είτε κάποιο άγχος και αυτά που όταν παίζω λύρα τα ξεχνάω όλα! Από την άλλη με τις παρέες στα ποντιακά και αυτά, όταν βρίσκομαι και κάνουμε τα μουχαμπέτια, όπως λέμε, εκεί πέρα είναι κάτι που μου αρέσει πολύ. Να παίζω λύρα και να είμαστε με 20 άτομα και τα 10 από αυτά να τραγουδάνε όλοι μαζί, και όλο αυτό το σκηνικό το θέλω, μου αρέσει! Οπότε και τα δύο αυτά είναι κάτι που με κρατάνε κοντά στη λύρα.

Πώς νιώθεις όταν κρατάς στα χέρια σου την ποντιακή λύρα;

Πάλι τιμή θα πω ότι νιώθω, γιατί δεν είμαι πόντιος, αλλά αυτά που έχει τραβήξει ο ποντιακός λαός, νιώθω ότι είναι όλα χαραγμένα πάνω στη λύρα, στους σκοπούς και όλο αυτό, οπότε όταν παίζω εγώ νιώθω ότι είναι ένας… σαν φόρος τιμής, ας πούμε, σε όλους τους νεκρούς που χάθηκαν τότε στην γενοκτονία των Ποντίων. Οπότε αυτό πιο πολύ νιώθω εγώ. Έχω μυηθεί, ας πούμε, στον ποντιακό χώρο.

Ανέφερες τώρα ότι δεν έχεις ποντιακή καταγωγή, αλλά παρόλα αυτά ασχολείσαι. Αυτό για κάποιον φαντάζει παράξενο. Σου έχει πει ποτέ κάποιος κάτι, του φαίνεται αστείο κάποιου τρίτου ότι δεν είσαι Πόντιος παρόλα αυτά ασχολείσαι;

Σε πολλούς φαίνεται παράξενο. Μένουν έκπληκτοι, ας πούμε, ότι πώς εσύ παίζεις λύρα, δεν είσαι πόντιος, δεν ασχολείσαι, πώς και έτσι ασχολήθηκες και αυτά; Τώρα όσοι με έχουν μάθει και Πόντιοι και αυτά με λένε: «Εσύ είσαι πιο Πόντιος από τους Πόντιους!» Οπότε αυτά είναι τα σχόλια που ακούω συνήθως.

Νιώθεις όμως Πόντιος;

Εγώ Πόντιος λέω ότι είμαι πλέον! Ναι ούτε η νησιώτης, ούτε Λαρισαίος ούτε τίποτα, Πόντιος λέω είμαι! Θα αλλάξω και το επίθετο Μυλωνίδης θα το κάνω.

Στον ελεύθερό σου χρόνο η λύρα εντάσσεται;

Πάντα και πιο πολύ η λύρα είναι που εντάσσεται στον ελεύθερό μου χρόνο! Κάθε απόγευμα σίγουρα, τουλάχιστον μία ώρα θα παίξω λύρα. Δεν μπορώ άμα δεν παίξω κάθε μέρα λύρα. Είναι, δηλαδή, δεν… Άμα δεν παίξω μία μέρα λύρα κάτι θα πάθω. Νιώθω ότι κάτι θα πάθω, έστω 5 λεπτά να την αγγίξω, να παίξω ένα κομμάτι και να την αφήσω.

Ακόμη και τώρα υπάρχει αυτό;

Ναι, τώρα ίσως και ακόμα πιο πολύ! 

Ακόμη και σε αυτό το στάδιο που είσαι, εξελίσσεσαι;

Ναι.

Μου είπες ότι θες να αναπτυχθείς περισσότερο; Έχεις [00:25:00]σκοπό να μάθεις και άλλα περισσότερα;

Έχω σκοπό, εγώ αρχικά έχω σαν ίνδαλμα τον πατέρα του δασκάλου μου. Οπότε προσπαθώ, όσο μπορώ, να έχω σαν βάση παιξίματος αυτόν. Οπότε κάθε μέρα ακούω πράγματα που προσπαθώ να τα βάλω και εγώ στην στη λύρα μου. Όπως είπα ήταν ένας πολύ μεγάλος λυράρης, οπότε έχει πολλές δυσκολίες και εάν καταφέρω και πάρω κάποια πράγματα από αυτόν και βάλω και εγώ δικά μου, που να έχουν σαν βάση τον τρόπο παιξίματος που είχε, τότε πιστεύω ότι θα είμαι σε ένα επίπεδο ικανοποιητικό.

Σκέφτεσαι τώρα που σπουδάζεις την ειδικότητά σου τη δημοσιογραφία και έχεις και τη λύρα, να το κάνεις κάπως συνδυαστικά αυτό, το κάνεις συνδυαστικά; 

Δεν το έχω κάνει, δεν το έχω πραγματοποιήσει, είναι αλήθεια. Ίσως θα το έκανα, αλλά όχι για μένα, όχι για δική μου προβολή, ας πούμε, αλλά να κάνω μία εκπομπή που να αφορά τα ποντιακά και να έχω διάφορους καλεσμένους έτσι, για να μιλάνε για τα ποντιακά λυράρηδες, τραγουδιστές γενικά ανθρώπους που είναι μέσα στον ποντιακό χώρο. 

12 χρόνια μου είπες ότι να σχολιάσουν με την λύρα –

8.

8;

8.

Συγγνώμη.

Μπήκα στον όγδοο, 12 χρονών ξεκίνησα. 

Ναι, να το. Αυτά τα 8 χρόνια που ασχολείσαι έχεις έρθει σε επαφή με πολλά άτομα.

Ναι.

Σε έχει συμβουλέψει κάποιος κάτι που σου έχει μείνει;

Ναι, σίγουρα ένας τραγουδιστής που είναι μέσα στην καρδιά μου, ο Αχιλλέας ο Βασιλειάδης που, άμα τον ρωτήσεις, άμα του πεις ότι είναι τραγουδιστής θα πει: «Δεν είμαι τραγουδιστής εγώ απλά “τραγουδάω” σε εισαγωγικά – θα σου πει – γιατί αυτό βγαίνει από την ψυχή μου!». Αυτός με έχει συμβουλέψει πιο πολύ, πέρα από τον δάσκαλό μου, ότι να συνεχίσω αυτό που κάνω, να μην αλλάξω ποτέ, να παραμείνω έτσι όπως είμαι, να μην αλλάξω δρόμο. Γιατί θεωρούμαι, ας πούμε, σαν παραδοσιακός λυράρης εγώ, ότι δεν έχω ξεφύγει, γιατί πλέον τα ποντιακά… Υπάρχουν τα νεοποντιακά, που είναι τα καινούργια τραγούδια, που δεν έχουν, ας πούμε, σαν βάση την παράδοση και ξεφεύγουν λίγο, πάνε πιο εμπορευματοποιημένα, ας πούμε. Και αυτή είναι η συμβουλή που μου λέει, να παραμείνω κοντά στην παράδοση, γιατί όλα ξεκινάνε από την παράδοση, δηλαδή «και οι παππούδες μας – λέει – αυτά φέρανε εδώ πέρα, οπότε αυτά δεν πρέπει να χαθούν», μου λέει. Οπότε αυτό είναι, αυτή είναι η συμβουλή που την έχω πάντα στο μυαλό μου.

Υπάρχουν έτσι, έχεις… αυτά τα χρόνια έχεις δει κι άλλα άτομα ηλικία σου να παίζουν λύρα;

Ναι. Πολλά άτομα στην ηλικία μου έχω δει τώρα που παίζουν λύρα και κάθε καλοκαίρι εγώ πηγαίνω και στο συναπάντημα νεολαίας στην Παναγία Σουμελά στη Βέροια, που εκεί πέρα μαζευόμαστε όλη η νεολαία που ασχολείται με τα ποντιακά. Οπότε εκεί πέρα είναι σαν μία γιορτή, ας πούμε, για μας. Υπάρχουν πολλά παιδιά που ασχολούνται με την παράδοση την ποντιακή, είτε με λύρα είτε με τραγούδι είτε με νταούλι, πολλά παιδιά είναι.

Μου είχες πει ότι ο παππούς σου ασχολιόταν με το βιολί. Έγχορδο όργανο.

Ναι.

Και η ποντιακή λύρα στα έγχορδα δεν εντάσσεται;

Ναι, στα έγχορδα είναι.

Άρα τελικά μήπως σας συνδέει κάτι;

Μπορεί. Λογικά κάτι μας συνδέει, αλλά δεν το έχω βρει ακόμα.

Το έχεις σκεφτεί ποτέ;

Ναι, το έχω σκεφτεί, γιατί όλοι με λένε – ειδικά στο χωριό όταν πάω μου λένε… τώρα, επειδή δεν είναι Πόντιοι εκεί πέρα – με λένε: «Δεν έπρεπε να μάθεις λύρα, έπρεπε να μάθεις βιολί, σαν τον παππού σου». Και λέω: «Εντάξει, έγχορδο το ένα, έγχορδο και το άλλο, δεν ξέφυγαν πολύ – λέω – στα έγχορδα είμαι». Οπότε εκεί πέρα το ‘χω σκεφτεί αυτό το πράγμα.

Πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου στο άμεσο μέλλον, να κάνει τι, με τι να ασχολείται; 

Με τι να ασχολείται; Ευελπιστώ ότι θα είμαι σε κάποιο κανάλι, θα περιγράφω αγώνες, θα κάνω αναλύσεις αγώνων και ότι θα και όσο αφορά το κομμάτι με τη λύρα ότι θα παίζω. Ήδη παίζω, αλλά θα παίζω σε πιο πολλές εκδηλώσεις, γάμους, διάφορα τέτοια. Δηλαδή, ας πούμε, να μεγαλώσει λίγο ακόμα το όνομά μου, να μεγαλώσει πιο πολύ το όνομά μου.

Δηλαδή θες παράλληλα με τη δημοσιογραφία να κάνεις και τη λύρα;

Ναι.

Γυρνάμε λίγο πίσω στο δάσκαλό σου.

Ναι.

6 χρόνια μου είπες ότι ήσασταν μαζί;

Ναι, 6 χρόνια.

Ωραία. Σε κάποια φάση σου είπε ότι «τέρμα, έως εδώ».

Ναι.

Πώς ένιωσες; Πες μας λίγα λόγια για αυτή τη στιγμή.

Στεναχωρήθηκα, γιατί ήξερα ότι κάθε Παρασκευή θα πάω στο δάσκαλο, θα πούμε χαζομάρες, θα παίξουμε λύρα, θα μου μάθει πράγματα και με λέει: «Τελειώσαμε τώρα, δεν [00:30:00]έχω κάτι άλλο σε μάθω!». «Τώρα – λέω – τι κάνεις; Όχι δάσκαλε, δεν είμαι ακόμα έτοιμος. Τώρα τι θα κάνω; Κάθε Παρασκευή – λέω – μαζί ήμασταν. Δεν μπορώ χωρίς εσένα!». Λέει: «Εγώ δεν χάνομαι», μου λέει. «Όποτε θες, έλα, αλλά δεν θα κάνουμε μάθημα», λέει. Οπότε πιο πολύ είχα στεναχωρηθεί, γιατί ήταν πολύ περίεργο, δεν το περίμενα, ότι θα μου πει: «Τέλος». Ναι, αυτό. Απ’ τη μία στεναχωρήθηκα από την άλλη χάρηκα, γιατί τελείωσα σχετικά νωρίς. Δηλαδή άλλα άτομα κάνουν μαθήματα 8 - 9 χρόνια και εμένα με σταμάτησε στον έκτο χρόνο. Οπότε από τη μία είχα χαρά, ότι λέω: «Πήγα καλά, για να σταματήσω τόσο νωρίς», αλλά στεναχωρήθηκα, γιατί ήθελα κι άλλο.

Σε ποιον το είχες πρωτοπεί… αυτή την ανακοίνωση;

Ότι σταμάτησα;

Ότι ο δάσκαλός σου, σου είπε ότι «σταματάω να σε διδάσκω».

Στους γονείς μετά. Με το που πήγα σπίτι τους λέω: «Τελείωσα, δεν έχω άλλο, δεν ξαναπάω στο δάσκαλο». Και οι γονείς μου είχαν μείνει και λέει: «Κιόλας;». Επειδή και αυτοί ξέρουν ότι άλλα παιδιά κάνουν 8-9 χρόνια, είχαν μείνει όλοι. Και αυτό, δηλαδή είχαν πάθει ένα σοκ, σε όσους το είπα.

Μέσα σου είχες καταλάβει ότι έφτασες σε ένα σημείο ή ήθελες ακόμη τον δάσκαλο δίπλα σου;

Είχα καταλάβει ότι παίζω κάπως, θεωρητικά, ας πούμε, καλή λύρα. Εντάξει, δεν μπορώ να πω, δεν θα το κρίνω εγώ αυτό, αλλά και τώρα, αν με ρωτήσεις, θα πω ότι τον δάσκαλο τον θέλω. Δηλαδή, πάλι κάθε Παρασκευή να μου πεις ότι θα πηγαίνω στο δάσκαλο για μάθημα, θα το κάνω με χαρά, με κλειστά μάτια θα σου πω: «Θα πάω!». Δηλαδή, νομίζω και 50 χρόνων να γίνω και να μου πεις: «Πάνε στο δάσκαλο», θα πάω. Και ίσως, επειδή δάσκαλος μου είναι ο γιος που έχω εγώ σαν ίνδαλμα τον πατέρα του, που είναι γιος του, οπότε ίσως και αυτό με κάνει πιο πολύ να είμαι πιο κοντά στο δάσκαλο. Ότι να θέλω να πηγαίνω, γιατί νιώθω ότι έχει πράγματα κι άλλα να μου δώσει από τον πατέρα του. Οπότε αυτό με κάνει να κολλάω ακόμα πιο πολύ. 

Μου είχες πει ότι πήρες την απόφαση πολύ απότομα να ασχοληθείς με την ποντιακή λύρα. Μετά την απόφαση και την ανακοίνωση στους γονείς σου, τι έγινε μετά; Πώς ήρθε η λύρα στα χέρια σου; 

Εμείς στο σπίτι είχαμε ποντιακή λύρα. Υπήρχε στο σπίτι ποντιακή λύρα και είναι κιόλας και… Την είχε φτιάξει ο πατέρας του δασκάλου μου και την έκανε δώρο στον πατέρα μου. Οπότε την έβλεπα εγώ την λύρα, είχα… έλεγα πολλές φορές τον μπαμπά μου και όταν ήμουνα μικρός, παρόλο που δεν μου άρεσαν, να την κατεβάσει, απλά να γρατζουνίσω, έτσι λίγο να τη δω. Και μετά, όταν είπα ότι θέλω να ξεκινήσω λύρα και μιλήσαμε με το δάσκαλο και αυτά, και με λέει ότι πρέπει να περιμένω λίγο ακόμα και τα δάχτυλά μου λίγο να μεγαλώσουν, να κάνουν. Τότε είχα ξενερώσει, είναι η αλήθεια και λέω: «Γιατί; Μία χαρά είμαι, μπορώ να παίξω. Δεν… πόσο να ‘ναι η λύρα; Aλλά εντάξει, θα περιμένω, τι να κάνω;». Και περίμενα, αλλά… Δηλαδή κάθε μέρα έλεγα: «Θέλω να παίξω λύρα, θέλω να μάθω λύρα!» 

Εν τέλει, όταν ξεκίνησες και έμαθες τα δάχτυλά σου δεν πονούσαν από τις χορδές;

Όχι, πιο πολύ πονούσε το δεξί μου χέρι από το δοξάρι, γιατί πατούσα πολύ το δοξάρι εγώ και πολλές φορές πονούσα εδώ πέρα στον καρπό. Οπότε εκεί πέρα πιο πολύ πονούσα. Ειδικά όταν έπαιζα πολλές ώρες και πατούσα και δυνατά δε… ένιωθα ότι το χέρι μου θα εκραγεί! 

Κάποια αστεία στιγμή, σε αυτά τα 8 χρόνια πού παίζεις λύρα, έχεις; Σου έρχεται κάτι στο μυαλό;

Είμαι σε ένα μαγαζί, είναι και ο δάσκαλός μου, πάλι με σήκωσε για να παίξω, σηκώνομαι να παίξω. Παίζω τα τραγούδια και βλέπω μια στιγμή τον δάσκαλό μου κάθεται σε ένα τραπέζι και με πετάει ένα φιστίκι! Το πετάει και πάει και χτυπάει πάνω στη λύρα και ήταν…ήταν στα μικρόφωνα η λύρα και αυτό ακούστηκε. Τον κοιτάω μου κάνει: «Παίξε, παίξε, μη δίνεις σημασία», μου λέει. Και εκεί πέρα είχαμε πεθάνει στα γέλια και εγώ και ο τραγουδιστής, και… Ο τραγουδιστής τραγουδούσε και άρχισε να γελάει. Αυτή ήταν η πιο αστεία στιγμή που θυμάμαι! 

Αντίθετα, υπάρχει κάποια στιγμή που σε στεναχώρησε, σε έκανε να λυπηθείς;

Εκείνη η φορά που είχα ανέβει και έχασα το ρυθμό και που βλέπω όλους που χορεύουν να γυρνάνε και να με κοιτάνε εκεί πέρα ένιωσα… είχα στεναχωρηθεί πάρα πολύ. Είχα νευριάσει, είχα στεναχωρηθεί. Τότε είχα φτάσει σε σημείο να σταματήσω τη λύρα!

Τι σημαίνει για εσένα η ποντιακή λύρα; 

Τι σημαίνει; Τρόπος έκφρασης συναισθημάτων, ένα μέσο για να περνάω την ώρα μου χαρούμενα. Αυτά κυρίως. Αυτά.

Έχει τύχει να ταξιδέψεις στον Πόντο;

Ναι, το 2019 με τον Αχιλλέα Βασιλειάδη ο οποίος κάνει κάθε χρόνο σχεδόν ταξίδια στον Πόντο και ήταν από τους πρώτους που πήγαν στον Πόντο, το [00:35:00]1980 κάτι ήταν, δεν θυμάμαι, τη δεκαετία του ‘80 πάντως πρωτοπήγε. Γενικά, είναι από τους ανθρώπους που ξέρει τα πάντα εκεί πέρα, σαν να μένει εκεί πέρα. Μπορεί να σε ξεναγήσει, να σου πει τα πάντα για τον Πόντο και με είπε τότε, το 2019 να πάω να τον συνοδέψω μαζί, γιατί θέλει και λύρα, γιατί μου λέει: «Στον Πόντο χωρίς λύρα δεν πας!»» Όποτε ήθελε λύρα και επειδή έχουμε καλή σχέση με είπε να πάω. Για αυτόν δεν είναι ταξίδι, δεν είναι ούτε εκδρομή, ούτε τίποτα, είναι προσκύνημα για αυτόν, γιατί θεωρεί ότι εκεί είναι η πατρίδα, δεν την έχει, εκεί είναι τα… ο πολιτισμός, η θρησκεία όλα εκεί πέρα είναι, οπότε για αυτό το θεωρεί προσκύνημα και είχα την τιμή τότε να πάω και εγώ μαζί του εκεί πέρα.

Πόσο χρονών ήσουν; 

Ήμουνα 16 - 17 χρονών πρέπει να ήμουν, 17 χρονών.

Ταξιδέψατε οι δυο σας;

Όχι έκανε με… σε συνεργασία με ένα ταξιδιωτικό πρακτορείο κάνει εκδρομές και τότε είχαμε το σύλλογο, έναν σύλλογο απ’ την Καλαμαριά, Καυκάσιοι, και πήγαμε όλοι μαζί έτσι εκεί πέρα και άλλοι απλά σας σύλλογος ήρθαν οι Καυκάσιοι και άλλοι… κι άλλα άτομα, εκτός συλλόγου και κάναμε, έτσι, το «προσκύνημα», όπως λέει ο Αχιλλέας. 

Σου έχει μείνει κάτι από αυτό το ταξίδι, τι θυμάσαι; 

Ταξίδι; Σχεδόν τα πάντα θυμάμαι. Είναι όλα τόσο καλά χαραγμένα στη μνήμη μου. Αυτό που πιστεύω ότι σίγουρα δε θα ξεχάσω ποτέ είναι τον ήχο από την… Εκεί στην Παναγία Σουμελά στον Πόντο, από το ποτάμι. Το ποτάμι εκεί πέρα που περνάει από την Παναγία Σουμελά τον ήχο που έβγαζε, πιστεύω δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Δεν πήγαμε και σε ολόκληρο τον Πόντο, δεν μπορούσαμε. Εμείς πήγαμε στην Τραπεζούντα, στην Αργυρούπολη, Αμάσεια, Σαμψούντα, Ατά Παζάρ και που αλλού πήγαμε; Στο Ζουγκιούλ. Σε αυτά τα μέρη πήγαμε στον Πόντο. Όλα είχαν κάτι να σου δείξουν.

Πόσες μέρες κάτσατε; 

Κάτσαμε 14 μέρες εάν θυμάμαι καλά, ναι 14 μέρες.

Σου άρεσε το ταξίδι; 

Ναι, νομίζω ήταν το πιο αγαπημένο μου ταξίδι που έχω κάνει ποτέ. Δηλαδή ξαναπήγαινα άνετα, αρκεί να ‘μαι με τον Αχιλλέα, γιατί νομίζω είναι ο μοναδικός που ξέρει τόσο καλά τον Πόντο, οπότε, αν είναι να πας με κάποιον πρέπει να πας με τον Αχιλλέα, γιατί αυτός θα στα εξηγήσει καλύτερα από όλους. 

Ωραία. Αυτά είχα εγώ να πω, εάν δεν έχεις κάτι άλλο να προσθέσεις.

Δεν έχω.

Ωραία, Γιάννη, να σε ευχαριστήσω πάρα πολύ που έγινες ένας από τους αφηγητές μου!

Εγώ ευχαριστώ!