[00:00:00]Καλησπέρα σας, μπορείτε να μου πείτε το όνομά σας;

Σοφιανός Σταθούλης.

Εγώ είμαι η Σοφία Μαθιουδάκη, είναι 19 Αυγούστου 2022, στο Κερατσίνι… Στη Δραπετσώνα νομίζω πιανόμαστε εδώ, για την ακρίβεια. Και μπορούμε να ξεκινήσουμε τη συζήτηση. Θέλετε να μου πείτε κάποια πράγματα για εσάς αρχικά; Πού έχετε γεννηθεί, από πού είστε…

Έχω γεννηθεί εδώ στον Πειραιά, στο Χατζηκυριάκειο και μέχρι τώρα εδώ πέρα μένω, δεν έχω φύγει καθόλου από δω.

Θέλετε να μας πείτε για τα πρώτα σας χρόνια, για το σχολείο, πώς ήτανε, πού μεγαλώσατε, με τι ασχοληθήκατε αρχικά;

Στο Δημοτικό εδώ πέρα στο Κερατσίνι ξεκίνησα και το Γυμνάσιο και μετά πήγα στο Λύκειο στην Αθήνα. Ωραία, εντάξει, ωραία χρόνια παιδικά χρόνια, ωραία, ωραία. 

Μπορώ να σας ρωτήσω για αυτό; Γιατί μου κάνει εντύπωση. Πώς και πήγατε στην Αθήνα και όχι–

Ήθελα να βγάλω το εκκλησιαστικό Λύκειο. Και δεν είχε Λύκειο εδώ πέρα και για αυτό πετάχτηκα στην Αθήνα.

Θέλετε να μας πείτε για αυτό; Επειδή είναι ιδιαίτερο. Πάντα άμα νιώθετε άνετα εσείς.

Είναι ένα Λύκειο όπως το Λύκειο, όλα, όπως είναι το Γενικό Λύκειο. Απλά μπορείς να μπεις στο Πανεπιστήμιο με λιγότερες μονάδες. Τελικά εντάξει, το έβγαλα και άνοιξε ο δρόμος για τον ΟΣΕ και όχι για την εκκλησία που ήθελα. 

Δουλέψατε όμως και στην εκκλησία, μου είπατε.

Ναι, ναι. Δούλεψα για 5 χρόνια.

Εκεί πώς ήτανε;

Στην Αγία Παρασκευή.

Σας άρεσε;

Ναι. Μου άρεσε πάρα πολύ, γιατί ήθελα να γίνω και παπάς και μου άρεσε.

Και τελικά πώς προέκυψε όμως τα τρένα;

Ήτανε του Θεού να μην γίνω. Και ζητάγανε κόσμο τότε στον ΟΣΕ, έκανα την αίτηση και προσλήφθηκα. 

Εκεί χρειαζόταν κάποια εξέταση, κάποιο δίπλωμα; Πώς ήταν;

Όχι, όχι, όχι. Δεν χρειαζόταν τίποτα.

Θέλετε να μου πείτε ποτέ είχατε μπει, ποια χρονολογία;

Το '95 τον Φλεβάρη. 

Και εκεί πώς ήτανε; Θυμάστε την πρώτη μέρα π.χ. που είχατε πιάσει δουλειά;

Η πρώτη μέρα… Ήμουνα πολύ τρομοκρατημένος να μην χαλάσουν τα τρένα. Προσεκτικός πάρα, πάρα, πάρα πολύ. Είχα φτάσει στο σημείο να πιω 7 καφέδες απ’ το άγχος μου. Σιγά-σιγά με την εμπειρία όμως, με τη μέρα, με τη μέρα αποκτήθηκε εμπειρία και έτσι τώρα μου φαίνεται σαν παιχνιδάκι.

Πώς το μάθατε εν τέλει, σας έδειξε κάποιος;

Ναι, για να... Κάνεις 3 μήνες θεωρία και 3 μήνες πρακτική. Και αρχίζεις και ρωτάς, διαβάζεις τον Κανονισμό Κυκλοφορίας για να μπορέσεις να πηγαίνεις με βάση το νόμο. Μου άρεσε κιόλας και τα ‘μαθα.

Και η πρώτη φορά που είχατε δουλέψει, ας πούμε, κανονικά;

Στη Θήβα ήταν, στη Θήβα. Στο σταθμό της Θήβας. Ήταν απόγευμα 14:00-22:00. 14:00-22:00 έμεινα εκεί πέρα και την επόμενη μέρα, δούλεψα πρωί. 

Θυμάστε την προηγούμενη μέρα πώς ήσασταν, άμα ήσασταν αγχωμένος;

Αγχωμένος εντάξει, ήμουνα… Ήμουνα πάρα πολύ, γιατί φοβόμουνα να μη χαλάσει, τι μέτρα θα πρέπει να πάρεις μετά, αλλά επειδή οι παλαιότεροι ήτουσαν δίπλα μου με άλλη ειδικότητα, αλλά ήταν δίπλα μου. Εντάξει, σιγά-σιγά το άγχος μπορούσα να το διαχειριστώ.

Τι σας είχε πρωτο-κάνει εντύπωση τότε, όταν είχατε μπει, που δεν το περιμένατε, ας πούμε; Ή καλή ή κακή εντύπωση.

Πώς γίνεται η κυκλοφορία. Εντάξει βλέπεις, κάθεσαι σε ένα σταθμό ας πούμε, βλέπεις ένα τρένο να έρχεται, αλλά δεν ξέρεις την όλη διαδικασία. Όταν, λοιπόν, ανακαλύπτεις σιγά-σιγά πώς γίνεται, ας πούμε, σου φαίνεται σαν κάτι παράξενο, κάτι ιδιόμορφο. 

Θέλετε να μας πείτε πιο πολλά για αυτό, για τους περισσότερους ανθρώπους που δεν ξέρουμε πώς είναι η διαδικασία, όλο αυτό με την κυκλοφορία των τρένων πώς γίνεται; Περιληπτικά φαντάζομαι, γιατί είναι αρκετά…

Δεν είναι πολύπλοκο. Απλά ο ένας σταθμός ενημερώνει τον άλλον, ανάλογα αν υπάρχει διπλή γραμμή ή μονή. Είτε διπλή είτε μονή η γραμμή, πάντα υπάρχει ενημέρωση από τον προηγούμενο σταθμό. Και ειδικά στη μονή, ας πούμε, πρέπει να έχεις ζητήσει να είναι ελεύθερη η γραμμή από την προηγούμενη αμαξοστοιχία που έχεις στείλει για να μπορέσεις να στείλεις και το επόμενο. Ενώ στη διπλή γραμμή παίζουνε ρόλο τα φωτοσήματα, οι ενδείξεις των φωτοσημάτων. Και έτσι γίνεται η κυκλοφορία.

Το ‘95 όμως που είχατε μπει εσείς–

Ναι, ναι.

Πώς γινόταν η επικοινωνία απ' τη στιγμή που δεν υπήρχαν, ας πούμε, τα ίδια τεχνολογικά μέσα που υπάρχουν τώρα;

Υπήρχε ένα τηλέφωνο που μπορούσες να μιλήσεις. Τα «πολωνέζικα», ας πούμε –έτσι το χαρακτηρίζανε–, που μπορούσες να μιλήσεις με τους σταθμούς. 

Εσωτερικό τηλέφωνο;

Ναι, ένα εσωτερικό τηλέφωνο που πατούσες, ας πούμ[00:05:00]ε, από τη μία πλευρά μιλούσες με την Αθήνα και από την άλλη μιλούσες με το Ρέντη, αν εσύ ήσουνα στο Ρουφ ενδιάμεσα. Και έπαιρνες, ανάλογα αν είχε φτάσει το τρένο που ‘χες στείλει, σου ‘λεγε: «Ναι, διώξε το τρένο». Όχι τόσο απλά. Υπήρχε μία διαδικασία, μία –πώς να το πούμε–, μία ειδική ορολογία. Αν δεν είχε φτάσει σου 'λεγε: «Περίμενε, δεν έχει φτάσει, μόλις θα έρθει, θα σου δώσω γραμμή για να μπορέσεις να διώξεις».

Θυμάστε διαφορές όμως από τη δεκαετία του '90 μέχρι τώρα; Τι πράγματα έχουν αλλάξει στους σταθμούς…

Τίποτα. Τα ίδια, τα ίδια. Δυστυχώς δεν έχει αλλάξει κάτι. 

Θέλετε να μας περιγράψετε όμως π.χ. τα μηχανήματα, όλο αυτό, πώς δουλεύει ένας σταθμάρχης; Πώς ξεκινάει μία μέρα σας, τι ακολουθεί;

Πιάνεις δουλειά στις 6:00. Αν ο σταθμός είναι ανοιχτός, πηγαίνεις και σου παραδίδει ο προηγούμενος τι έχουνε γίνει, ποια τρένα έχει διώξει, αν έχουν αφιχθεί, αν δεν έχουν αφιχθεί. Και ξεκινάς. Δεν είναι δηλαδή, δεν είναι μία δουλειά που... Ας πούμε όπως ο οικοδόμος που πάει, ξέρω γω, πρέπει να φτιάξει τη λάσπη του, πρέπει να φτιάξει… Εμείς πάμε και από κει και πέρα αναμένουμε το τρένο. Αυτά, δεν κάνουμε κάτι το ιδιαίτερο.

Σας έχει τύχει κάποιο περιστατικό τόσα χρόνια;

Και φωτιές. Και οι φωτιές που έχουνε πάρει πέρσι, ας πούμε, που καιγόντουσαν.

Εσείς τα είχατε περάσει αυτά.

Εμείς, ναι, τα είχαμε περάσει. Δούλευα απόγευμα εγώ. Ναι, είχε… Μας ειδοποίησαν ότι έχει πιάσει φωτιά στον Άγιο Στέφανο και κόψαμε την κυκλοφορία. Είπαμε στα τρένα να μείνουν εκεί πέρα που είναι ή αν μπορούσαν να έρθουν μέχρι τον σταθμό τον δικό μου για να σταματήσει η κυκλοφορία. Και από εκεί και πέρα μετά να φύγουν οι άνθρωποι με λεωφορεία ή με άλλο μέσο. Τον χειμώνα με τα χιόνια. Εντάξει, αυτά.

Εκεί πώς ήταν το χειμώνα;

Ήταν δύσκολα. Είχε χιονίσει παντού. Εντάξει, μείναν τα τρένα στην Οινόη. Δύσκολες καταστάσεις, είχαν αποκλειστεί.

Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο το προσωπικό πώς το αντιμετωπίζει, ας πούμε; Υπάρχει κάποια γραμμή που ακολουθείτε;

Ναι, ενημερώνεις επάνω τον ρυθμιστή κυκλοφορίας που είναι στην Καρόλου, ότι «ξέρεις κάτι; Έχει πιάσει φωτιά στο τάδε σημείο» ή ότι «λόγω του χιονιού δεν μπορούν να μετακινηθούν τα τρένα είτε γιατί έχει αποκλειστεί η γραμμή από το πολύ το χιόνι...». Αν και συνήθως σ' αυτές τις περιπτώσεις βγάζουν μηχανές για να κάνουν εκχιονισμό. Αλλά καμιά φορά δεν προλαβαίνεις, γιατί είναι πυκνό το χιόνι. Δεν έχουμε συνηθίσει και σε τόσο, άλλα γίνεται. Οπότε τους λες ότι «ξέρεις κάτι; Τα τρένα δυστυχώς θα μείνουνε στον σταθμό» και από εκεί και πέρα μετά κανονίζουν απ’ την Καρόλου –που είναι τα κεντρικά– πώς θα κινηθεί ο κόσμος και όλα αυτά. 

Περιστατικά με επιβάτες θυμάστε ή εσείς δεν έχετε επαφή καθόλου με το κοινό;

Εντάξει, δεν είναι… Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κόσμος έρχεται αγανακτισμένος, ταλαιπωρημένος, φωνάζει, διαμαρτύρεται. Αλλά στο τέλος κάνει αυτό που θα του πούμε εμείς. Δεν υπάρχει και άλλος τρόπος διαφυγής. 

Κατάλαβα. Δηλαδή σας έχει τύχει κάποιος που να –δεν ξέρω πώς να το πω– και εκτός τέτοιων σκηνικών –με φωτιά ή με το χιόνι που λέτε–, που να έχει δημιουργήσει πρόβλημα;

Φωνάζουνε. Εντάξει, αλλά τι να κάνουμε! Φωνάζουνε, βρίζουνε, αγανακτισμένος είναι ο κόσμος. Εντάξει, όταν του λες ότι «ξέρεις κάτι; Για κάποιο φαινόμενο που έχει γίνει θα μείνεις εδώ μέχρι νεωτέρας» και περνάει η ώρα και δεν υπάρχει κάποιος τρόπος διαφυγής, αγανακτεί ο κόσμος, φωνάζει, βρίζει. Αλλά εντάξει, προσπαθείς και εσύ να μπεις στο πνεύμα του, να τον καταλάβεις. Αυτός βέβαια δεν σε καταλαβαίνει εσένα, αλλά εντάξει, τι να κάνεις!

Εσείς πώς το αντιμετωπίζετε αυτό;

Ψύχραιμα. Εντάξει.

Το έχετε συνηθίσει ή δεν συνηθίζεται;

Το έχω συνηθίσει, εντάξει. Πάντα υπάρχουνε προβλήματα στο σιδηρόδρομο, δεν έχει φτιαχτεί κάτι ιδιαίτερο. Εντάξει. Ή θέλεις οι βροχές, θες οι πλημμύρες, θέλεις τα χιόνια, θέλεις οι καθυστερήσεις που υπάρχουνε και… Πάντα υπάρχουνε προβλήματα.

Σας έχει τύχει κάποιο ατύχημα ποτέ τόσα χρόνια;

Όχι, δεν μου έχει τύχει κάποιο ιδιαίτερο, όχι εντάξει. Φυσιολογικά πράγματα.

Άλλες δυσκολίες από τη δουλειά [00:10:00]άμα έπρεπε να μου πείτε μερικές, από όταν ξεκινήσατε μέχρι τώρα;

Δεν έχει τίποτα, αυτά είναι, συγκεκριμένα είναι, δεν έχει, δεν είναι κάτι το… Όχι, δεν έχω τίποτα, όχι. Αυτά.

Και τότε από τα ευχάριστα, ας πούμε, τι σας αρέσει πιο πολύ στη δουλειά σας και συνεχίζετε να την κάνετε;

Μ’ αρέσει που βλέπω τον κόσμο που φεύγει, που έρχονται. Μ’ αρέσει, μ’ αρέσει η δουλειά μου εμένα. Δεν είναι κάποια δουλειά, όπως είναι του αστυνομικού που να 'ναι επικίνδυνη, είναι ελεγχόμενη η κατάσταση. Πάω σε ένα σταθμό, περιμένω τα τρένα, έχω την επικοινωνία με τους μηχανουργούς, με τον κόσμο αν μπορείς να εξυπηρετήσεις, να βρούνε κάποια θέση, αν έχει μέσα στο τρένο για να μπορούν να καθίσουνε. Εντάξει, αυτά.

Και από δρομολόγια, θυμάστε να μου πείτε τι έχετε αναλάβει αυτά τα χρόνια;

Είναι ανάλογα σε τι σταθμό βρίσκεσαι. Αν είσαι στη Χαλκίδα, στο σταθμό της Χαλκίδας, έχεις τα δρομολόγια της Χαλκίδος. Τώρα η Χαλκίδα έχει κλείσει εδώ και πόσα χρόνια. Οπότε εγώ πάντα δουλεύω σε σταθμούς που περνάνε όλα τα τρένα, και για τη Χαλκίδα και για την Αθήνα. Μάλλον για Θεσσαλονίκη, όχι για την Αθήνα. Εσύ ξέρεις από κει και πέρα την ώρα που θα περάσει το δρομολόγιο, σε ενημερώνει ο προηγούμενος σταθμός και από κει και πέρα διευθετείς τις αιχμές σου, αν θα πάνε δεξιά για τη Χαλκίδα ή αν θα πάνε ευθεία για τη Θεσσαλονίκη. 

Τι άλλο να σας ρωτήσω… Με τους επιβάτες εσείς έχετε κάποιου είδους επαφή για παράδειγμα;

Ναι. Έχω, έχω.

Πώς γίνεται η επικοινωνία, π.χ. στα Ελληνικά, στα Αγγλικά;

Στα Ελληνικά, στα Ελληνικά. Στα Αγγλικά άμα χρειαστεί, φωνάζω κάποιον άλλο.

Σας έχει τύχει δηλαδή.

Ναι, έχει τύχει που 'χει έρθει και ρωτάω, λέω: «Ρε παιδιά, μήπως ξέρει κάποιος, ας πούμε, κτλ. αγγλικά για να εξυπηρετήσουμε εδώ τον άνθρωπο;».

Και οι σταθμοί οι ίδιοι… Εσείς μου είπατε τώρα αυτή τη στιγμή πού βρίσκεστε;

Εγώ βρίσκομαι στο σταθμό της Οινόης αυτήν τη στιγμή. 

Και εκεί πώς είναι; Μπορείτε να μας περιγράψετε; Είναι όπως ήταν και στο παρελθόν; Έχουν αλλάξει πράγματα στους σταθμούς;

Δεν έχουν αλλάξει, απλά τώρα έχει μπει το ρεύμα στα τρένα. Αν θεωρήσουμε μία πολύ μεγάλη αλλαγή, είναι το ρεύμα που ‘χουνε μπει. Παλιά δεν κινούνταν με ρεύμα, ήτανε με το πετρέλαιο. Τώρα έχουνε μπει με το ρεύμα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αλλαγή. Οι σταθμοί όπως ήτανε είναι, δεν έχουν αλλάξει. Ούτε η διαμόρφωση του σταθμού ούτε και… Απλά το ρεύμα έχει μπει τώρα και πάνε πιο γρήγορα, ας το πούμε. 

Αυτό με το πετρέλαιο πώς έγινε η αλλαγή; Εσείς το θυμάστε;

Απλά περάσανε τα καλώδια τα ηλεκτρικά και είπανε κάποια στιγμή ότι σταματάνε να… Όχι ότι δεν υπάρχουνε, υπάρχουνε. Απλά αγοράσανε τρένα με το ρεύμα και κινούνται τώρα πλέον με το ρεύμα. Αυτό.

Και όταν έγινε αυτή η μετάβαση, εσείς είχατε –πώς να το πω– κάποια εκπαίδευση;

Ναι. Περνάς από εκπαίδευση ηλεκτροκίνησης. 

Το θυμάστε αυτό να μας το περιγράψετε πώς ήτανε;

Τώρα τι να θυμάμαι, εντάξει… Έχουνε περάσει χρόνια. Εντάξει, δεν είναι τίποτα το… Εγώ δεν κάνω, δηλαδή δεν έχω άμεση επαφή με το ρεύμα. Το ρυθμίζει κάποιος, περάσαν τα καλώδια ας πούμε, την υποδομή και από εκεί και πέρα ο μηχανοδηγός βάζει το τέτοιο, ξεκινάει το τρένο με το… Να είναι ο παντογράφος πάνω, ας πούμε, και δίνει την ώθηση. Εγώ δεν ανακατεύομαι κάτι με τα ρεύματα. 

Να σας κάνω τώρα και μία ακόμα ερώτηση. Σχετίζεται με το τρένο, αλλά σχετίζεται και με αυτό που μου είχατε πει με τις σπουδές σας στην Αθήνα ότι όταν μαθαίνουν οι συνάδελφοί σας ότι εσείς έχετε έρθει από αυτό το –ας πούμε– background, αυτές τις σπουδές, πώς αντιδρούν, σας–

Φυσιολογικά, γιατί είναι ένα... Το εκκλησιαστικό Λύκειο είναι όπως είναι το γενικό. Δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο. Ούτε ότι κατέβηκα εγώ ξαφνικά από τον ουρανό και τι έγινε. Ένας άνθρωπος φυσιολογικός είμαι, αλλά αντί να βγάλω το γενικό Λύκειο έβγαλα το εκκλησιαστικό. Δεν έχει κάποια ιδιαιτερότητα.

Σας βοήθησε με κάποιο τρόπο π.χ. αυτό στη δουλειά;

Όχι, όχι. Είτε έβγαζα το γενικό είτε το εκκλησιαστικό το ίδιο πράγμα ήτανε, δεν έχει.

Οk. Από μένα είμαστε ok. Πήγε πολύ πιο γρήγορα από ό,τι περίμενα αυτή η συνέντευξη, αλλά σίγουρα υπάρχουν πράγματα να συζητήσουμε ακόμα. Δεν ξέρω, θέλετε να μου συμπληρώσετε εσείς κάτι;

Όχι αυτά, μια χαρά είναι.

Κάτι που να σας έχει μείνει, π.χ. από τα τρένα, κάποια ιστορία, κάποιο σκηνικό; Με τόσο κόσμο που πηγαινοέρχεται σίγουρα θα υπάρχουν σκηνικά. Π.χ. να χρειαστεί κάποιος γιατρός, που πολλές φορές βγαίνουν ανακοινώσεις για παράδειγμα.

Δεν μου έχει τύχει κάτι. Αλλά εντάξει, έχω ακούσει, ας πούμε, μες στο τρένο να μην αισθάνεται καλά ένας επιβάτης, οπότε αυτομάτως ο προϊστάμενος κάνει εκφώνηση αν υπάρχει κάποιος γιατρός στο τρένο. Και από κει και πέρα ειδοποιούνε. Αν υπάρχει, καλώς, πάει και του κάνει τις πρώτες βοήθειες. Από εκεί και πέρα ειδοποιούν τον πρώτο εν ενεργεία σταθ[00:15:00]μό να καλέσει, αν χρειαστεί, το ασθενοφόρο και να έρθει να τον παραλάβει.

Οπότε είναι όλο οργανωμένο. Ξέρετε εσείς, ας πούμε, τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσετε αν γίνει–

Ναι. Αν με ειδοποιήσει εμένα ο προϊστάμενος, παίρνω και εγώ το ΕΚΑΒ από τη δική μου την πλευρά και γυρνάω και λέω ότι... Δίνω το όνομά μου, λέω σε ποιο σταθμό είναι, τι πρόβλημα υπάρχει, πόσο χρονών είναι ο επιβάτης και από εκεί και πέρα αναμένουμε το ασθενοφόρο, όταν θα έρθει.

Σχεδόν ξέχασα να σας ρωτήσω για τον κορονοϊό, πώς επηρέασε όλο αυτό τα δρομολόγια;

Όπως όλοι. Όλη η χώρα είχαμε σταματήσει, δεν δουλεύαμε. 

Δηλαδή;

Είχανε σταματήσει τα τρένα. Πηγαίναμε, και από εκεί που είχε 100% δρομολόγια, υπήρχε ένα 10%, ένα 15%. Εντάξει.

Και αυτό πώς λειτουργούσε; Π.χ. εσείς το μόνο που άλλαξε στη δουλειά σας ήταν τα λιγότερα δρομολόγια;

Τα λιγότερα δρομολόγια, όχι τίποτα άλλο. Απλά με τη μάσκα. Αυτά.

Και πότε άρχισαν τα δρομολόγια να αυξάνονται, πότε το παρατηρήσατε πάνω-κάτω;

Όταν ξεκίνησε και είπε το κράτος ότι αρχίζουμε πλέον και παίρνουμε σιγά-σιγά τη ροή την κανονική. 

Κατάλαβα. Ωραία, από εμένα είμαστε ok. Θέλετε να μου πείτε εσείς κάτι άλλο; 

Όχι, αυτά.

Οk, έγινε. Ευχαριστώ πολύ τότε για τη συζήτηση.