[00:00:00]Η ημέρα είναι Τετάρτη, 9 Μαρτίου 2022, βρισκόμαστε στην Αλεξανδρούπολη, εγώ είμαι ο Θεμιστοκλής Χαρπαντίδης, είμαι Ερευνητής για το Istorima και ξεκινάμε. Καλησπέρα.

Καλησπέρα Θεμιστοκλή.

Πώς ονομάζεστε;

Είμαι η Μαρία Αδαμίδου του Ευαγγέλου και της Ανθούλας. Καταγωγή έχω από τον πατέρα μου, από τη Μαρώνεια Ροδόπης. Και οι δύο γονείς του πατέρα μου, από τη Μαρώνεια Ροδόπης. Ο πατέρας μου γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη. Και από τη μητέρα μου, έχω καταγωγή από την Αίνο. Η προγιαγιά της μητέρας μου έφτασε στην Αλεξανδρούπολη το 1918, γιατί γνώριζε, γνώριζαν πάρα πολύ καλά για τα γεγονότα που θα επακολουθούσαν στις περιοχές εκείνες από το σύζυγό της, τον προπάππο, δηλαδή, της μητέρας μου. Καραβασίλης στο επίθετο. Ο οποίος ήταν ιδιοκτήτης καραβιών εμπορικών, που μετέφεραν προϊόντα από την Αίνο στην… σε όλη τη Μεσόγειο. Και γνώριζαν πάρα πολύ καλά από τις επαφές που είχανε με τους υπόλοιπους στην Ανατολική Θράκη, συνεργάτες τους τι θα επακολουθήσουν. Και έτσι μετέφεραν λίγο-λίγο τα κειμήλιά τους στις ακτές της σημερινής Δυτικής Θράκης. Και έτσι ήρθε με τον μικρό της γιο η προγιαγιά μου, τον πατέρα της μητέρας μου, ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη, με αποτέλεσμα τώρα εγώ να είμαι η τέταρτη γενιά στην Αλεξανδρούπολη, κατοίκου της Αλεξανδρούπολης. Βέβαια τον προπαππού, ο προπαππούς δεν κατάφερε να έρθει, διότι τον σκότωσαν οι Τούρκοι στην Αίνο. Από αυτές τις καταβολές κυρίως τώρα της γιαγιάς μου, της μητέρας της μητέρας μου, που και εκείνη είχε καταγωγή από την Αίνο, εκτός από τον πατέρα της μητέρας μου και η μητέρα της μητέρας μου καταγωγή από την Αίνο, μόνο που η γιαγιά μου τώρα από τη μητέρα μου γεννήθηκε στο δρόμο της προσφυγιάς. Ενώ φεύγανε.

Τρομερό.

Γεννήθηκε στο δρόμο της προσφυγιάς, γεννήθηκε στο νησί της Θάσου και από εκεί πέρα όμως επέστρεφαν προς τα πίσω, γιατί θέλανε να είναι κοντά στην Αίνο οι γονείς της, γιατί πίστευαν ότι θα είναι πρόσκαιρο, αυτό το… αυτός ο ξεριζωμός θα είναι πρόσκαιρος και ότι θα λυθούνε τα… τα θέματα μεταξύ των κρατών και θα μπορούσανε να επιστρέψουνε πίσω στα σπίτια τους. Αλλά κάτι τέτοιο βέβαια δεν έγινε και για αυτό όμως παρέμειναν και στην Αλεξανδρούπολη. Εκτός από τη γιαγιά μου, το σόι τώρα της γιαγιάς μου, επίσης ήρθε στην Αλεξανδρούπολη. Ήταν αρκετά αδέρφια η γιαγιά. Και ήτανε πάρα πολύ προσκολλημένοι στις παραδόσεις και στα έθιμα της Αίνου. Τα οποία βέβαια περάσανε μετά σε μας. Στην καθημερινότητα αυτά τα βλέπαμε κάθε μέρα που ζούσαμε στο σπίτι, κάτι ήτανε και υπήρχε και μία αναφορά στην Αίνο. Εγώ ασχολήθηκα, οι Αινίτες βέβαια κάνανε ένα Σύλλογο με το που ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη. Προσπάθησαν βέβαια να ενσωματωθούνε, με δυσκολία, να μπορέσουν να στήσουν τις οικογένειές τους. Και μέσα στη δεκαετία του ’70, ιδρύθηκε ο Σύλλογος «Ελληνομουσείον Αίνου» από τους Αινίτες ακόμη που ήτανε, είχανε γεννηθεί στην Αίνο και ήρθαν ως πρόσφυγες και ιδρύσανε τον Σύλλογο «Ελληνομουσείον Αίνου». Το όνομα Ελληνομουσείον δόθηκε, γιατί στην Αίνο υπήρχε «το Ελληνομουσείον» μία σχολή εκπαίδευσης. Η οποία σχολή είχε ως στόχο να… να μορφωθούν όλοι οι Αινίτες, όλα τα παιδιά στην Αίνο ανεξάρτητα από την οικονομική τους κατάσταση. Και για τον λόγο αυτό οι Αινίτες, που είχανε μία καλή οικονομική θέση, ενίσχυαν και πλήρωναν δασκάλους και ενίσχυαν οικονομικά την συγκεκριμένη σχολή, έτσι ώστε όλοι, όλα τα παιδιά στην Αίνο να έχουνε μία παιδεία, όχι μόνο να γνωρίζουνε την ελληνική γλώσσα και τα γράμματα, αλλά να έχουν και μία ευρύτερη καλλιέργεια, όπως στο σχολείο αυτό διδασκόταν μουσική, διδασκόταν θέατρο. Δινόταν παραστάσεις και τα παιδιά είχανε μία μόρφωση σφαιρική. Για αυτήν την ονομασία για να μεταφερθεί αυτή η ονομασία, να μεταφερθεί και στην Αλεξανδρούπολη, ονομάστηκε ο Σύλλογος «Ελληνομουσείον Αίνου». Προσπαθώντας να συνεχίσει με κάποιον τρόπο αυτόν τον σκοπό για τον οποίο είχε ιδρυθεί. Βέβαια ο Σύλλογος επικεντρώθηκε στη διάσωση κάποιων εθίμων από την Αίνο. Και γενικά στην ιστορία της Αίνου. Σκοπός δηλαδή ήταν να μεταφερθούν κάποιες ιστορίες είτε από την καθημερινή ζωή, να μπορέσει να μεταφερθεί στη νέα πατρίδα. Στην Αλεξανδρούπολη που ήρθανε οι Αινίτες. Πολλά από τα κειμήλια τις Αίνου, όπως κειμήλια εκκλησιαστικά, φρόντισαν οι Αινίτες το πρώτο που φρόντισαν να μεταφέρουν ήταν από τις εκκλησίες τις Αίνου, οι οποίες εκκλησίες στην Αίνο ήτανε πάρα πολλές. Στο εσωτερικό του κάστρου οι εκκλησίες ήταν, θα κάνω λάθος, ήτανε δεκαπέντε εκκλησίες στο εσωτερικό του κάστρου της Αίνου και γύρω από το κάστρο της Αίνου υπήρχαν πολλά μοναστήρια και υπήρχε Μητρόπολη στην Αίνο, για τον λόγο αυτό υπήρχε Μητρόπολη στην Αίνο. Οι εκκλησίες ήταν πολύ πλούσιες, γιατί οι Αινίτες φρόντιζαν να χρηματοδοτήσουν για την ανέγερση ναών και για τη φιλοτέχνηση μετά, μέσα των ναών αυτών. Εδώ ο ναός της Αγίας Κυριακής, οπού βρισκότανε στον πάνω μαχαλά της Αίνου στη συνοικία που ήτανε οι πλούσιοι Αινίτες, ο ναός μέσα ήταν όλος ντυμένος με ασήμι. Όλα τα καντήλια ασημένια, όλες οι εικόνες ήταν ασημένιες και με έβενο, από έβενο ήτανε ο άμβωνας και η Ωραία Πύλη σκαλισμένα. Πάρα πολύ πλούσιος ναός. Η εικόνα τώρα της Αγίας Κυριακής απ’ αυτή την εκκλησία μεταφέρθηκε σήμερα στην Αλεξανδρούπολη, στον ναό που φτιάξανε στην Αλεξανδρούπολη, της Αγίας Κυριακής και βρίσκεται αυτή η εικόνα σήμερα, στον ναό της Αγίας Κυριακής στην Αλεξανδρούπολη. Άλλη μία εικόνα για τους Αινίτες σημαντική, ήτανε η εικόνα της Παναγίας Τρυφώτισσας, η οποία βρίσκεται σήμερα στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου στην Αλεξανδρούπολη. Δεξιά, όπως μπαίνουμε στην εκκλησία είναι δεξιά το εικονοστάσι… Η εικόνα δεν είναι επίπεδη είναι γλυπτή, είναι μία γλυπτή εικόνα και Τρυφώτισσα το όνομα, το όνομά της προέρχεται από το ότι επειδή στην Αίνο υπήρχαν αλυκές και πολλοί Αινίτες δουλεύανε στις αλυκές αυτές. Και επειδή η αντανάκλαση του φωτός στο αλάτι δημιουργούσε προβλήματα στα μάτια, προσευχόταν στην Παναγία Τρυφώτισσα για να τους προστατεύει, να προστατεύει το φως τους, δηλαδή για τα μάτια τους να μην καταστραφούνε. Ο Σύλλογος έχει, με τον Σύλλογο εγώ ασχολήθηκα από το 2000 κατόπιν της πρόσκλησης της Προέδρου του Συλλόγου Δέσποινας Πολίτου[00:10:00]. Η οποία μου πρότεινε ως νεότερο μέλος αινίτικης καταγωγής, να ασχοληθώ με τον Σύλλογο. Και έτσι έχω εκλεγεί από το 2001, 2000-2001 μέχρι το 2021 εκλέγομαι στο διοικητικό του Συλλόγου.

Πολλά χρόνια συνεχόμενα.

Συνεχόμενα, συνεχόμενα… Οι δραστηριότητες του Συλλόγου είναι, βέβαια, εκτός από το ότι στις εορτές τώρα, στις εορτές τις συγκεκριμένες εορτές της Αγίας Κυριακής να υπάρχει παρουσία του Συλλόγου, σ’ αυτές τις εορτές. Στις εορτές απελευθέρωσης της πόλης, εντάξει τις εθνικές εορτές. Και υπήρχανε, τα παλαιότερα χρόνια κάνανε και κάποιες εκδηλώσεις, τώρα αναφέρομαι στις εκδηλώσεις, εκδηλώσεις της Αποκριάς κυρίως την Τσικνοπέμπτη. Ο Σύλλογος διοργάνωνε ένα χορό, όπου τα έσοδα που συγκέντρωνε πήγαινε για κάποιους σκοπούς φιλανθρωπικούς, να στηριχθούνε οικογένειες Αινιτών. Όμως είχανε και σαν έθιμο και έχω αναφορές από τη μητέρα μου ότι τις Απόκριες ντυνότανε καρναβάλια, αλλά οι ενδυμασίες τους… ήτανε καλόγουστες. Είχαν έναν ευπρεπισμό και επισκεπτόταν στην πόλη, γυρίζανε στην πόλη βόλτες, τραγουδούσανε και επισκεπτόταν τα συγγενικά σπίτια. Το σπίτι δε το συγγενικό περίμενε αυτήν την επίσκεψη και είχε έτοιμα γλυκά και τραπέζι ανοιχτό, όπου χορεύανε και τραγουδούσανε στις επισκέψεις αυτές. Και έτσι είχανε αυτές, περνούσε η περίοδος της Αποκριάς. Επίσης θυμόταν και κάποιες χρονιές από τον Σύλλογο, διοργανώθηκε η εκδήλωση, η εκδήλωση το καλοκαίρι… για τον…του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου.

Συνεχίζουμε.

Ναι είναι το έθιμο τον Ιούνιο, το έθιμο του Κλήδονα, όπου διοργανώθηκε κάποια καλοκαίρια από τον Σύλλογο. Όπου οι γυναίκες μαζεύονται και παίρνουνε νερό από μία πηγή, το αμίλητο νερό, στο οποίο μέσα και μέσα στο δοχείο, όπου βρίσκεται αυτό το νερό, ρίχνουν κοσμήματα οι γυναίκες και μία γυναίκα πολύ μεγάλης ηλικίας αναλαμβάνει να… διαλέγει ένα κόσμημα και λέει ένα στιχάκι, εκείνη την ώρα, για το κόσμημα που έχει διαλέξει. Αυτό είναι μία ευχή και μία… τι θα συμβεί στο μέλλον στη γυναίκα που ανήκει αυτό το κόσμημα. Αυτά όλα τα έθιμα, παρατηρούμε ότι είναι συλλογικά. Ενώνουν, ενώνουν, ενώνουνε τους κατοίκους της περιοχής, ενώνουν τη γειτονιά, ενώνουνε τους συγγενείς. Θυμάμαι οι επισκέψεις μας ήταν τακτικές όλο τον χρόνο σε σπίτια των συγγενών μας. Κυρίως της γιαγιάς μου που είχε καταγωγή από την Αίνο. Και όλες οι παραδόσεις και τα έθιμα, τα κρατούσανε κανονικά τα έθιμά τους. Τώρα στον Σύλλογο, εκτός από αυτές, από τις εκδηλώσεις που προσπαθούσανε έτσι να αναβιώσουνε, τα τελευταία χρόνια βέβαια εξασθένισε αυτή η ένταση, ναι, της διοργάνωσης των εθίμων και περιορίστηκαν στους εορτασμούς της πόλης, έπαιρνε ο Σύλλογος μέρος όσον αφορά τους εορτασμούς της πόλης, στην απελευθέρωση της πόλης και σε κάποιους εορτασμούς σε εκκλησίες. Όπως ο Σύλλογος έχει αναλάβει τον εορτασμό του Αγίου Εύπλου, που είναι σήμερα ένα ξωκλήσι στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Το οποίο εκκλησάκι χτίστηκε, το σχέδιο του είναι ακριβώς πανομοιότυπο με το αντίστοιχο εκκλησάκι του Αγίου Εύπλου που είναι σήμερα στην Αίνο, στο λιμάνι της Αίνου και είναι το μοναδικό που έχει διατηρηθεί ολόκληρο στην Αίνο. Όλες οι εκκλησίες σήμερα στην Αίνο είναι γκρεμισμένες, κυρίως από ένα μεγάλο σεισμό που… τέλος του 1900 ένας σεισμός στην Αίνο, όπου κατέστρεψε σχεδόν όλες τις εκκλησίες. Αυτό το εκκλησάκι του Αγίου Εύπλου παραμένει στο λιμάνι της Αίνου, γιατί σήμερα λειτουργεί ως μαυσωλείο, δηλαδή είναι ο τάφος ενός αξιωματούχου Τούρκου. Και σήμερα υπάρχει, υπάρχει όπως και γύρω απ’ το εκκλησάκι αυτό, υπάρχει νεκροταφείο αξιωματούχων ή ιεραρχών μουσουλμάνων, υπάρχει σήμερα στην Αίνο. Ακριβώς τώρα αυτό, επί προεδρίας της Δέσποινας Πολίτου μεταφέρθηκε δηλαδή, χτίστηκε στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης με χρηματοδότηση του δήμου Αλεξανδρούπολης και κάποιων χρημάτων, οικονομικής, ας πούμε, κάποιας βοήθειας από τον Σύλλογο και από Αινίτες.

Αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι ο Σύλλογος είναι πολύ ενεργός και δίνει το παρόν στις περισσότερες εκδηλώσεις της πόλης.

Ναι, ναι, ναι, γιατί σκοπός του Συλλόγου καταστατικός είναι να ενώνει τους Αινίτες, να βοηθάει τις αινίτικες οικογένειες, ακριβώς επειδή είναι προσφυγικός Σύλλογος και να συμβάλλει στην ανάπτυξη της νέας πόλης που είναι οι Αινίτες και από τους πρώτους κατοίκους της πόλης της Αλεξανδρούπολης, να συμβάλει τώρα στις εορτές της πόλης και γενικά στην πόλη. Τώρα το άγαλμα της Δόμνας Βισβίζη που βρίσκεται στην Πλατεία του Φάρου στην Αλεξανδρούπολη, έγινε με χρήματα των μελών του Συλλόγου Αινιτών. Ανατέθηκε σε κάποιον καλλιτέχνη. Μπρούτζινο είναι, μπρούτζινο το άγαλμα η κατασκευή του και η τοποθέτηση έγινε με έξοδα του Δήμου Αλεξανδρούπολης. Δηλαδή έχει κάνει και κάποιο μνημείο ο Σύλλογος… αφιερωμένο στους ήρωες του ’21, στη Δόμνα και στον Χατζηαντώνη Βισβίζη. Οι άλλες δραστηριότητες τώρα, αν μιλήσουμε τώρα για τον Σύλλογο, μιας που είμαστε τώρα να μιλήσουμε για τον Σύλλογο. Είναι να συγκεντρώσει, προσπαθεί να συγκεντρώσει μαρτυρίες από τους πρόσφυγες που ήρθαν, όσους τέλος πάντων μπορέσαμε εν ζωή και να πάρουμε κάποιες συνεντεύξεις. Αυτό είτε έγινε από τα μέλη του Συλλόγου ή από κάποιους ερευνητές στην προσπάθειά τους να συντάξουν κάποια μελέτη και έχουνε κατά καιρούς πάρει συνεντεύξεις από πρόσφυγες, από τους πρώτους κιόλας—

Κατοικούσαν στην Αίνο—

Πρόσφυγες, πήραν κάποιες συνεντεύξεις. Τώρα όσον αφορά μέσα στον Σύλλογο, ακριβώς επειδή υπήρχε πληθώρα, έβλεπα ότι υπήρχε πληθώρα αναφορών, στοιχείων τα οποία έπρεπε να συγκεντρωθούνε, με κάποιο τρόπο και επειδή καταλαβαίνουμε ότι στη ζωή τώρα είμαστε, αύριο δεν είμαστε και πρέπει κάτι να κάνουμε, για να διασωθεί αυτή η ιστορία, πρότεινα στον Σύλλογο τη δημιουργία ενός περιοδικού στο οποίο θα γράφανε οι Αινίτες, ό,τι, ό,τι μπορούν να θυμηθούνε. Είτε από τους παππούδες είτε από τους πατεράδες τους, ό,τι μπορούν να θυμηθούνε. Και ο Σύλλογος πράγματι έχει εδώ τα τελευταία 12-13, 13 χρόνια, έχω ξεχάσει, 15; Εκδίδει, εκδίδει ένα περιοδικό «ΤΑ ΝΙΤΚΑ». Νίτκα στη διάλεκτο την αινίτικη, γιατί η αινίτικη διάλεκτος είχε κομμένες, κομμένες τη λήξη της πρότασης. Δηλαδή δεν λέμε νίτικα, αλλά ήτανε κομμένα, κόβανε φωνήεντα, νιτκα. Και «ΤΑ ΝΙΤΚΑ» είναι ένα περιοδικό στο οποίο έχει συγκεντρωθεί ό,τι καταγραφή μπορούσε να γίνει μέχρι σήμερα. Εκδηλώσεις άλλες του Συλλόγου είναι να… έχει ένα βεστιάριο να το πούμε, δηλαδή έχει μία συλλογή παραδοσιακών ενδυμασιών, έτσι όπως ήρθανε από την Αίνο. Και ανδρική ενδυμασί[00:20:00]α αλλά και γυναικεία ενδυμασία. Αυτές τώρα οι ενδυμασίες πολλές φορές τις παραχωρούμε στα θεατρικά έργα που έχουνε να κάνουνε με την Αίνο. Που ανεβάζουνε τα Δημοτικά σχολεία και τα Γυμνάσια της πόλης. Συμμετέχοντας έτσι, το θεατρικό έργο έχει ως αναφορά τη ζωή της Δόμνας Βισβίζη και την ιστορία της προσφοράς και του αγώνα της, για την Απελευθέρωση τα χρόνια του 1821. Και έτσι συνεργαζόμασταν με τα σχολεία και επίσης ξεκίνησε μία συνεργασία, βέβαια τα πιο πρόσφατα χρόνια, γιατί παλαιότερα οι Αίνιτες, ας πούμε, τώρα ο παππούς μου δεν επισκέφτηκε ξανά την Αίνο. Δεν είχε τη δυνατότητα, γιατί απαγορευόταν από την πλευρά τώρα της Αίνου, γιατί ήτανε στρατοκρατούμενη περιοχή, απαγορευόταν οι επισκέψεις. Το ’80 μέσα στη δεκαετία του ’80 ξεκίνησαν να επισκέπτονται οι Αινίτες κάποιοι από τους… παιδιά προσφύγων και κάποιοι μεγάλης σε ηλικίας πρόσφυγες κατάφεραν και πήγανε και είδανε τα σπίτια τους, αναγνώρισαν πού βρισκότανε τα σπίτια τους. Και τώρα τα τελευταία χρόνια ο Σύλλογος σχεδόν κάθε χρόνο κάνει εκδρομές στην Αίνο για να γνωρίζουνε και οι νεότεροι την περιοχή και με μία βέβαια ξενάγηση, σ’ αυτές τις εκδηλώσεις, πάντα γίνεται μία ξενάγηση και μία περιγραφή και εξιστόρηση όλων των γεγονότων, αλλά και της ιστορίας της Αίνου από τα Βυζαντινά χρόνια μέχρι, μέχρι σήμερα. Μ’ αυτές τώρα τις επισκέψεις προέκυψε και μία συνεργασία με τον Σύλλογο, με τον τοπικό Σύλλογο της Αίνου, πολιτιστικό Σύλλογο της Αίνου «ENEZ KARTOPU». Ο Σύλλογος αυτός διοργανώνει κάποιες εκδηλώσεις, καλλιτεχνικού έτσι ενδιαφέροντος. Και το καλοκαίρι, δηλαδή με εκθέσεις ζωγραφικής και παρουσίαση τοπικών προϊόντων. Προσκλήθηκε ο Σύλλογος, έγινε αυτή η επίσκεψη από τον Σύλλογό μας στην Αίνο, αλλά και ο Σύλλογος αντίστοιχα της Αίνου προσκλήθηκε στην Αλεξανδρούπολη και γίνανε αυτές, αυτές οι επαφές συνεργασίας. Αυτό έγινε το 2017. Το 2018 ξαναϋπήρξε συνεργασία. Βέβαια τα πιο πρόσφατα από… δυστυχώς από το ’20 από την εμφάνιση του κορωνοϊού και μετά έχουνε σταματήσει. Και βέβαια επηρεάζουν πάρα πολύ αυτές τις επισκέψεις και οι σχέσεις των δύο χωρών. Οι πολιτικές δηλαδή, οι εκάστοτε κάθε φορά, όπου κάποιες φορές σταματούμε τις επισκέψεις για λόγους ασφάλειας.

Όμως είναι πολύ όμορφο δύο διαφορετικοί πολιτισμοί ουσιαστικά, δύο άνθρωποι, δύο διαφορετικών πολιτισμών να ενώνονται για την πατρίδα τους και οι δυο. Από τους Συλλόγους.

Βέβαια. Βέβαια και στα πλαίσια αυτών των συνεργασιών το 2016 στα πλαίσια ενός προγράμματος, προγράμματα διασχολικής συνεργασίας, συνεργάστηκαν το 1ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου, το 3ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης που έχει και το όνομα «Δόμνα Βισβίζη» και το Γυμνάσιο της Αίνου σε ένα κοινό πρόγραμμα με αναφορά την Αίνο. Οι μαθητές δηλαδή των Γυμνασίων παρουσίασαν, ασχολήθηκαν πάνω στην ιστορία της Αίνου. Αυτή η ιστορία είχε να κάνει, είτε θα ήταν ιστορία από τα Βυζαντινά χρόνια είτε θα ήτανε ιστορία της σημερινής εποχής. Και γράψανε εργασίες τις οποίες και παρουσίασαν στο Γυμνάσιο της Αίνου. Προσκεκλημένα ήτανε τα παιδιά που εργάστηκαν για τις… Πάνω σ’ αυτές τις εργασίες από το Γυμνάσιο Χαλανδρίου και το 3ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης. Επίσης προσκλήθηκε και ο Σύλλογος Ελληνομουσείου ως Σύλλογος αντίστοιχος που ένωσε αυτές τις…

Τις πλευρές.

Τις δύο πλευρές να πούμε. Και παρουσίασαν οι μαθητές. Μεταξύ τους υπήρχε μία επικοινωνία των μαθητών, παρευρεθήκαμε ως Σύλλογος από το διοικητικό ήμασταν τέσσερα άτομα; Παρευρεθήκαμε και υπήρχε μία συνεργασία μεταξύ των μαθητών, όπου παρουσίασαν τις εργασίες τους στο Γυμνάσιο. Υπήρχε μία πολύ έτσι ένθερμη υποδοχή, από τους μαθητές του γυμνασίου της Αίνου, μας υποδέχτηκαν με λουκούμια και με τσάι στην… Όταν μας υποδέχτηκαν…

Στο σχολείο.

Ναι στην είσοδο του σχολείου. Και παρακολουθήσαμε τις εργασίες όπου οι εργασίες είχανε ως θέμα την ιστορία, όπως αυτή περιγραφόταν μέσα στους χώρους, στο κάστρο ήταν κάποιες ιστορίες στο κάστρο της Αίνου με ιστορικά δεδομένα.

Πολύ όμορφη προσπάθεια και πολύ όμορφη συνεργασία εννοείται.

Ναι, ναι, βέβαια, βέβαια, βέβαια. Και για τα παιδιά τα οποία δεν… Πολλά από αυτά τα παιδιά η πρώτη φορά επισκέφτηκαν μία γειτονική πόλη, είναι πολύ κοντά η πόλη της Αίνου, με την πόλη της Αλεξανδρούπολης.

Πολλές δραστηριότητες απ’ ό,τι καταλαβαίνω απ’ τον Σύλλογο. Και φαντάζομαι έχετε λάβει και μέρος και σε πάρα πολλά πράγματα και δράσεις.

Σε πολλές δράσεις και πάντα ό,τι έχει να κάνει με τα παιδιά, γιατί ακόμη και αυτή η παρέλαση, η απλή παρέλαση του Συλλόγου στις εθνικές εορτές. Ο Σύλλογος παρελαύνει με τις παραδοσιακές ενδυμασίες. Επί χρόνια, πόσες είναι; Τρεις φορές τον χρόνο, τρεις φορές; Μία 25η, μία 28η και μία 14η, την Απελευθέρωση της πόλης, είμαι στον Σύλλογο, για να δείξω στα παιδιά πώς πρέπει να… Πώς πρέπει να βάλουν την ενδυμασία αυτή, πώς πρέπει να κλείσει αυτή η ενδυμασία. Και βέβαια γίνεται και μία αναφορά στα παιδιά για το τι είναι, από πού είναι αυτή η ενδυμασία και ποια είναι αυτή η περιοχή από την οποία προέρχεται αυτή η ενδυμασία. Χωριστά το ότι, όταν έρχονται στον Σύλλογο, στον Σύλλογο υπάρχουνε γύρω-γύρω στους τοίχους του Συλλόγου, υπάρχουνε banner με την ιστορία και με φωτογραφίες από την Αίνο. Κάθε ένα είναι στοχευμένο σε μία εποχή. Έχουμε τα νομίσματα από την Αίνο, έχουμε την ιστορία της Αίνου, έχουμε τις εκκλησίες της Αίνου, έχουμε την ενδυμασία της Αίνου, έχουμε την ιστορία της Δόμνας Βισβίζη με το πλοίο της, την «Καλομοίρα», στοιχεία για το πλοίο την «Καλομοίρα». Τώρα και πάνω σ’ αυτό να πω ότι μέλος του Διοικητικού ο αείμνηστος σήμερα Σταύρος Μπαμπάλας, ναυτικός στο επάγγελμα, κατάφερε και βρήκε από τη βιβλιοθήκη ναυτική, μία ναυτική βιβλιοθήκη της Οδησσού, βρήκε τα σχέδια του πλοίου της Δόμνας Βισβίζη. Των Βισβίδιζων. Της «Καλομοίρας». Το οποίο ναυπηγήθηκε και στην Οδησσό, απ’ ότι μας έλεγε έχει κάνει πάνω σ’ αυτό μία εργασία, έχει μεταφέρει τα σχέδια και ο ίδιος ως καλλιτέχνης, ναυπηγήθηκε από ξύλο, από την περιοχή Πεύκα, από την περιοχή της Ανατολικής Θράκης. Και επειδή ήταν πολύ, ήταν καλλιτέχνης ο αείμνηστος ο Σταύρος ο Μπαμπάλας φιλοτέχνησε την «Καλομοίρα» έτσι όπως ήταν με τα… τρικάταρτη, με τα αμπάρια, όλο μία ξύλινη κατασκευή, η οποία σήμερα βρίσκεται στο Ιστορικό Μουσείο, αυτή η κατασκευή—

Πολύ ωραίο—

Αλεξανδρούπολης. Αλλά υπάρχει και αυτό στον Σύλλογο, ας πούμε, το σχέδιο και η ιστορία αυτού του καραβιού. Βέβαια όλα αυτά αναφέρονται, και ό,τι συγκεντρώνει ο Σύλλογος, στο περιοδικό. Το περιοδικό «ΤΑ ΝΙΤΚΑ» είναι μία, πώς να το πούμε; Κιβωτός. Όλα μέσα σ’ αυτό το περιοδικό συγκεντρώνονται.

Έχετε και βιβλιοθήκη απ’ ό,τι θυμάμαι.

Βιβλιοθήκη, υπάρχει μία βιβλιοθήκη, ναι, στον Σύλλογο. Δεν είναι πάρα πολύ μεγάλη, όμως ναι υπάρχουνε κατά καιρούς τα βιβλία είναι ιστορικού ενδιαφέροντος και ό,τι έχει να κάνει με την ιστορία της Ανατολικής Θράκης. Και ό,τι αναφέρεται στην Αίνο είτε αυτό θα είναι σε μυθιστόρημα είτε θα είναι σε κάποια εργασία, υπάρχει βεβαίως. Πολλά από αυτά σήμερα βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Συλλόγου, στο ainites.gr. Μέσα τώρα από την ενασχόληση με τον Σύλλογο, με όλο αυτό το παραδοσιακό και επειδή ο Σύλλογος ήταν μέλος της, ιδρυτικό μέλος του δευτεροβάθμιου οργάνου «Ένωση Πολιτιστικών Φορέων Έβρου». Σ[00:30:00]ε γενικές συνελεύσεις, παραβρέθηκα σε αρκετές γενικές συνελεύσεις, ως εκπρόσωπος του Συλλόγου Αινιτών, συνελεύσεις της Ένωσης Πολιτιστικών Φορέων Έβρου και κάποια στιγμή, κάποια χρονιά έβαλα και υποψηφιότητα για να εκλεγώ στο διοικητικό και του δευτεροβάθμιου αυτού οργάνου. Και σήμερα είμαι 11; 12 χρόνια εκλεγμένη συνεχώς στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Πολιτιστικών Φορέων Έβρου, οπού αυτή η ένωση έχει ως μέλη Συλλόγους, 140 Συλλόγους απ’ όλο τον Έβρο. Που ο Έβρος είναι πλούσιος σε… πλούσιος και ποικιλόμορφος, όσον αφορά την παράδοση, γιατί ακριβώς έχει από πάρα πολλές, έχει προσφυγικούς Συλλόγους που και οι πρόσφυγες το πρώτο που κάνανε ήταν να οργανωθούνε σε ομάδες και να δημιουργήσουν κάποιο Σύλλογο, ακριβώς για να διατηρήσουνε τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας τους. Από διάφορες τώρα ο Έβρος έχει Συλλόγους με καταγωγές Ανατολική Θράκη, από τα περισσότερα μέρη, χωριά που εκκενώθηκαν από την Ανατολική Θράκη, από την περιοχή, περιοχή δηλαδή Αδριανούπολης, περιοχή Κωνσταντινούπολης, Μαύρη Θάλασσα. Έχει χωριά που, η Αίνος είναι βέβαια πιο νότια, Αίνος και Μαΐστρος… Ο Μαΐστρος είναι χωριό έξω από την Αίνο και οι κάτοικοι του Μαΐστρου από την Αίνο, σήμερα βρίσκονται στο Μαΐστρο που είναι…—

Λίγο έξω—

Έξω από την Αλεξανδρούπολη στα 2 χιλιόμετρα έτσι ακριβώς, όπως ήταν το αντίστοιχο στην Αίνο, το χωριό Μαΐστρος. Έχει Συλλόγους, προσφυγικούς Συλλόγους από την… προέρχονται από την Καππαδοκία, προσφυγικούς Συλλόγους Ποντιακούς από διάφορα μέρη του Πόντου, πόλεις του Πόντου. Προσφυγικούς Συλλόγους που προέρχονται από Ανατολική Ρωμυλία. Σαρακατσάνοι.

Είναι πάρα πολλοί.

Η ποικιλία, όλο αυτό όμως ευτυχώς μέσα από τους Συλλόγους το σημαντικό είναι ότι μεταφέρεται, έχει μεταφερθεί από τους παλαιότερους και έχει στους νεότερους. Και οι Σύλλογοι μέχρι και το ’19 που παραβρέθηκα σε εκδηλώσεις είναι πολυπληθείς, όσον αφορά τους χορευτικούς Συλλόγους. Πάρα πολλοί νέοι ασχολούνται σε όλο τον Έβρο με την εκμάθηση παραδοσιακών χορών. Και μέσα από τον χορό βέβαια γίνεται και η μεταφορά και η γνώση της ιστορίας και της παράδοσης του κάθε τόπου για τον οποίο θα χορέψουνε τον χορό. Τώρα δυστυχώς όλα αυτά λίγο με τον κορωνοϊό έχουνε σταματήσει.

Έτσι είναι.

Παρόλα αυτά όμως δεν σταματήσαμε στην Ένωση Πολιτιστικών Φορέων και το πιστεύω μας είναι ότι δεν πρέπει τίποτα να σταματήσει τον πολιτισμό μας. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη και όλες τις, όλες τις… ό,τι απαιτείτο για την προστασία από τον κορωνοϊό, διοργανώσαμε και το 2020 και το 2021 τις θεσμοθετημένες εκδηλώσεις της Ένωσης Πολιτιστικών Φορέων. Που είναι εκδήλωση το καλοκαίρι, γίνεται μία εκδήλωση στην περιοχή του λιμανιού. Το πολιτιστικό Φεστιβάλ λιμανιού συνάντησης στον Φλοίσβο. Φλοίσβος είναι το τοπωνύμιο, παλαιότερα οι Αλεξανδρουπολίτες ονόμαζαν Φλοίσβο, εκείνη την περιοχή. Και για να συνεχιστεί αυτό το όνομα και σήμερα και να μεταδοθεί, για αυτό και ονομάστηκε έτσι αυτό το Φεστιβάλ λιμανιού. Στην περιοχή του λιμανιού ακριβώς, γιατί στην περιοχή του λιμανιού δεν γίνονται πολλές εκδηλώσεις, οι εκδηλώσεις στην Αλεξανδρούπολη μεταφέρθηκαν στο πάνω μέρος της πόλης. Και στο λιμάνι δεν γινόταν κάποια εκδήλωση, ακριβώς για να μπορέσει το λιμάνι να πάρει μία ζωή, μεταφέραμε κάτω τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις. Οι εκδηλώσεις αυτές έχουνε, αυτό το συγκεκριμένο Φεστιβάλ, το μουσικό Φεστιβάλ επικεντρώνεται στην παρουσίαση νεότερης, νεότερης δημιουργίας, δηλαδή δημιουργίας, μουσικής δημιουργίας νέων σε ηλικία, να μην πούμε, καλλιτεχνών του Έβρου όπου παίρνουνε στοιχεία από την παράδοση, είτε παίρνουν και τα συνεχίζουν έτσι όπως τα έχουνε διδαχθεί, πιστά στην παράδοση είτε παίρνουν τα στοιχεία και δουλεύοντας με αυτά, με μία καινούργια σύνθεση…

Πιο μοντέρνα ας πούμε.

Ναι, ναι, ναι σε καινούργιες συνθέσεις με μουσική πιο πρόσφατες, πιο πρόσφατα ακούσματα.

Αλλά πάντα με άξονα την παράδοση.

Ναι, ναι, ναι, ναι. Τώρα αυτή η παράδοση δεν είναι, δεν είναι να πούμε παράδοση… μουσική δηλαδή από τις χαμένες πατρίδες, αυτή η παράδοση, λαογραφία, αλλά παράδοση μπορεί να είναι και ένα ρεμπέτικο τραγούδι. Παράδοση, τώρα, πλέον μπορεί να είναι και ένα έντεχνο τραγούδι. Χρησιμοποιώντας στοιχεία και δίνοντας κάτι νέο. Βέβαια, εντάξει και με το παραδοσιακό κομμάτι, βέβαια που αυτό δεν πρόκειται να λείψει ποτέ, αυτός είναι άλλωστε και ο σκοπός και ο στόχος. Το 2020 και το 2021, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και οι δύο εκδηλώσεις. Το 2020 ήταν αφιερωμένη η εκδήλωση στην… Βέβαια και τα προηγούμενα χρόνια, έχει 10 χρόνια πορεία αυτή η μουσική, αυτό το μουσικό φεστιβάλ και έχουν ανέβει στη σκηνή όλα τα μουσικά σχήματα νεανικά της περιοχής. Δίνεται δηλαδή ένα βήμα να παρουσιάσουνε, να ανέβουν στη σκηνή και να παρουσιάσουνε τα νέα σχήματα, την δουλειά που έχουνε κάνει.  Το 2020 ήταν αφιερωμένο το μουσικό Φεστιβάλ στα 100 χρόνια από την ενσωμάτωση της Θράκης, στον εθνικό κορμό και είχαμε μία, εκτός από τα παραδοσιακά τραγούδια από την Ανατολική Θράκη που παρουσιάστηκαν, έγινε μία αναφορά στο ιστορικό κομμάτι, μία μαθήτρια Δημοτικού σχολείου, δεκάχρονη. Σ’ αυτήν αναθέσαμε να μας παρουσιάσει το ιστορικό και όλο το Φεστιβάλ για να… Τα παιδιά, για τα παιδιά και για τους νέους είναι αυτό, δεν θέλουμε να είμαστε οι μεγαλύτεροι. Παρουσίασε την ιστορική αναδρομή της Απελευθέρωσης, με μουσική υπόκρουση, που μπαίνανε εκείνη την ώρα μέσα στον χώρο του Φεστιβάλ, οι γκάιντες από το Διδυμότειχο, με οργανοπαίκτες από μικρό μαθητή μέχρι και τον μεγαλύτερο. Παραδοσιακά βέβαια όργανα παρουσιάζονται σ’ αυτό το μουσικό Φεστιβάλ και το Φεστιβάλ αυτό μας τίμησε ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, όπου και εκείνος παρουσίασε αντίστοιχα παραδοσιακά και δικά του τραγούδια.  Και πέρυσι ήταν αφιερωμένο το Φεστιβάλ το ’21. Βέβαια με όλα τα μέτρα για τον κορωνοϊό, δεν παρουσιάστηκε κανένα κρούσμα. Το περσινό ήταν αφιερωμένο στις καταγραφές, στους Συλλόγους δηλαδή της περιοχής, που έχουνε κάνει καταγραφές. Έχουνε μεταφέρει, έχουνε κάνει εργασία, έρευνα και έχουν καταγράψει από τον παραδοσιακό οργανοπαίκτη στους νεότερους, στα παιδιά που εμφανίζονται σήμερα, στους μουσικούς δηλαδή αυτών των συγκροτημάτων και εμφανίζουνε, και παρουσίασαν τη μουσική τους. Και φέτος διοργανώνουμε και το φετινό που θα είναι αφιερωμένο, βέβαια στα 100 χρόνια από τον ξεριζωμό από τις χαμένες πατρίδες. Το ’22 η μνήμη, μνήμη έχουμε φέτος, μνήμη και ιστορική μνήμη είναι η φετινή χρονιά, όπου θα παρουσιαστούνε σχεδόν από όλες τις περιοχές, τραγούδια από όλες τις χαμένες περιοχές.

Πολύ ωραίο.

Θα παρουσιάσουνε σχήματα μουσικά, σχήματα, παιδιά, σχήματα, μουσική από τον Έβρο και τη Δυτική και από την Κομοτηνή, γενικά από τη Θράκη.

Πολύ ωραίο, να ξέρουμε να μην το χάσουμε.

Όχι, όχι. Ναι.

Πολύ ωραίες δράσεις, πολύ ωραίες δράσεις.

Το φετινό, ναι.

Εγώ θα ήθελα να σας πάω λίγο πιο πίσω μιας και μιλήσαμε για την παράδοση. Μου είπατε ότι είχατε τις αναμνήσεις αυτές της γιαγιάς και του παππού, να προσπαθούν να μεταφέρουν ουσιαστικά την παράδοση τη δική τους από την Αίνο. Θυμάστε εσείς σαν παιδί, δηλαδή, τη γιαγιά ή τον παππού να μιλάνε για την πατρίδα τους, να προσπαθούν να σας μεταφέρουνε και σε εσάς, ίσως, τα αισθήματά τους;

Ναι τη γιαγιά θυμόμαστε, γιατί τον παππού, ο παππούς δυστυχώς πέθανε νέος. Αλλά από τη για[00:40:00]γιά και από τους συγγενείς της γιαγιάς θυμόμαστε να έχουνε περάσει σε εμάς τον τρόπο ζωής αβίαστα, χωρίς να γίνεται μία αναφορά: «Κάναμε αυτό». Δηλαδή δεν θυμάμαι τη γιαγιά μου να έλεγε ότι: «Εμείς κάναμε αυτό. Στην Αίνο. Η μητέρα μου έκανε αυτό». Όχι.

Ήταν η καθημερινότητά σας.

Ναι, ήτανε στην καθημερινότητα, στον τρόπο που μιλούσε, στον τρόπο της επικοινωνίας που είχαν μεταξύ τους οι συγγενείς. Κάθε μέρα, στα φαγητά που μαγειρευόντουσαν, πώς, τι γινόταν στις γιορτές, τι τελετουργικό έπρεπε να ακολουθήσουμε στις συγκεκριμένες γιορτές. Ναι, τα φαγητά βέβαια, όλα εντάξει είχαν μεταφερθεί και κυρίως η αίσθηση του τρόπου ζωής. Αυτό το αβίαστο που έχει μέσα στην καθημερινότητα, την επικοινωνία και παράλληλα τον πολιτισμό.

Έτσι.

Και ο πολιτισμός ήτανε στα τραγούδια τους, ο πολιτισμός ήτανε στη συμπεριφορά μεταξύ τους. Δεν, δεν υπήρχε κάτι το άσχημο, δεν υπήρχε απότομος τρόπος, υπήρχε μία έτσι ήσυχη, ήρεμη ζωή που τα περιέκλεινε όλα αυτά μέσα. Δεν γινόταν, δηλαδή, με επιτακτικό τρόπο ή με διδακτικό έτσι…

Σαν να σας το επιβάλλουν δηλαδή.

Όχι, όχι.

Αυτό θέλουμε να πούμε απ’ ό,τι καταλαβαίνω.

Όχι τίποτα, όχι.

Οπότε, αυτά ήταν ουσιαστικά και τα πρώτα σας ερεθίσματα που λάβατε.

Ναι.

Και κάτι που σας οδήγησε να ασχοληθείτε και εσείς με τόση όρεξη και θέληση με την παράδοση.

Ναι, ναι.

Πώς θα λέγατε, πώς έχει αλλάξει η παράδοση στις μέρες μας σε σχέση με όταν πρωτοξεκινήσατε;

Ναι, αυτό ό,τι έχω παρατηρήσει τώρα εγώ από τις γνωριμίες που έχω με τους ανθρώπους των Συλλόγων και άρα προσφύγων, οι περισσότεροι μεγάλης ηλικίας. Όταν ξεκίνησα ήδη στους Συλλόγους, υπήρχαν άτομα που ήτανε ή και μπορεί να είχανε γεννηθεί, να ήτανε δηλαδή πρόσφυγες και οι ίδιοι. Είχανε έναν, δεν ξέρω τώρα, όχι ότι σημαίνει ότι τώρα δεν είναι ευγενείς, αλλά είχανε μία άλλη ευγένεια και στη μεταξύ τους συμπεριφορά. Ήτανε πιστοί σ’ αυτό που ξέρανε και αυτό που είχανε δει και αυτό που τους είχε μεταφερθεί. Στις μέρες μας, δηλαδή, λίγο τώρα οι νεότεροι, λίγο έχουν, δεν είναι σωστή αυτή η λέξη αλλά λίγο «εμπορευματοποιήσει» το υλικό αυτό, το παραδοσιακό και με μία ένταση πιο απαιτητική, πιο αγχωτική, το μεταφέρουνε, πιο γρήγορα, γρήγορη, γρήγορη, γρήγορη εκτέλεση των συγκεκριμένων εθίμων και πιο στυλιζαρισμένα, να το πω είναι τώρα. Ενώ παλαιότερα ακόμη και στη συμπεριφορά τους, οι παλιοί των Συλλόγων, ήτανε πιο χαλαροί και αφήνανε λίγο να κυλήσει, να κυλήσουν οι διαδικασίες και οι συναναστροφές μεταξύ των μελών.

Κατάλαβα, το νιώθατε, ίσως λίγο πιο αληθινό να πούμε;

Ναι, λίγο έσφιξε μετά το… οι συμπεριφορές, γιατί μετά αρχίσανε μέσα στους Συλλόγους να υπάρχουνε προστριβές για τις προεδρίες, ποιος θα αναλάβει Πρόεδρος, σαν να ήταν και ’γώ δεν ξέρω, Πρόεδρος της Αμερικής, κάπως έτσι συμπεριφερόταν μετά. Και ακόμη και στη διαδικασία την προεκλογική πολλές φορές, τι πολλές φορές; Ναι, το βλέπαμε ότι μπαίνανε μέσα πολιτικά, πολιτικές… όχι σκοπιμότητες, πολιτικές εντολές. Θα στηρίξουμε το τάδε άτομο, για να μπορούμε να έχουμε μια επικοινωνία σε ένα κόσμο ο οποίος είναι συγκεντρωμένος και μαζεμένος σε ένα Σύλλογο, για να μπορούμε μετά να περάσουμε τις απόψεις μας. Άρχισε μετά να περνάει αυτό το, αυτό το κομμάτι μέσα στους Συλλόγους. Και άρχισε ο Σύλλογος λίγο-λίγο να χάνει τον βηματισμό του, έτσι όπως ήτανε πριν και να αποκτάει ένα πιο, αυτό το στυλιζαρισμένο που λέω, ένα άγριο μέσα, μία άγρια συμπεριφορά μεταξύ και των μελών ακόμη του Διοικητικού και των μελών του Συλλόγου. Βέβαια οι Σύλλογοι, τα μέλη των Συλλόγων θέλουν να περνάνε, κυρίως οι μεγαλύτερες ηλικίες θέλουν να περνάνε στον Σύλλογο, όταν είναι μες τον Σύλλογο, θέλουν να περνάνε όμορφα. Θέλουνε από τον Σύλλογο, ζητούν από τον Σύλλογο να οργανώνει συγκεντρώσεις, συγκεντρώσεις των μελών, εκδρομές για τα μέλη, να βρίσκονται τα μέλη μεταξύ τους και με χαλαρό τρόπο να συναναστρέφονται, να περνούν ωραία, να χορεύουν, να τραγουδούνε, να τρώνε και να ταξιδεύουνε. Αυτό ενδιέφερε τους Συλλόγους, τα μέλη. Αλλά δυστυχώς στα διοικητικά, τους ενδιαφέρει μάλλον κάτι άλλο και λίγο έτσι έχει μπερδευτεί.

Δεν είναι το ζητούμενο όπως ήτανε, κατάλαβα.

Η κατάσταση σήμερα ναι. Πρέπει κανονικά να μένει κυρίως σ’ αυτό το κομμάτι, ας πούμε το λαογραφικό.

Μιας και στην Αλεξανδρούπολη έχουμε τόσους πολλούς πολιτιστικούς Συλλόγους, υπάρχει ουσιαστικά ζήτηση να το πω για την παράδοση; Ή βλέπετε να ασχολείται και νέος κόσμος;

Νέος κόσμος, βέβαια ασχολείται νέος κόσμος. Οι καταγραφές που έχουνε γίνει, έχουνε γίνει από νέο κόσμο στους Συλλόγους. Καταγραφή των… στο χορευτικό κομμάτι, καταγραφή στο μουσικό κομμάτι. Έχει γίνει παραγωγή ψηφιακών δίσκων, CD με παραδοσιακή μουσική από νέους, νέα μέλη δηλαδή πολιτιστικών συλλόγων. Έχουνε δημιουργηθεί σήμερα βεστιάρια να το πω, με πολύ μεγάλη συλλογή από παραδοσιακές ενδυμασίες, οι οποίες είναι κάποιες αυτές αυθεντικές και με τρόπο κατασκευασμένο, δηλαδή πιστά κατασκευασμένο με τον τρόπο που ήταν κατασκευασμένες και οι ενδυμασίες, δηλαδή με αργαλειό, με κέντημα στο χέρι. Υπάρχουνε Σύλλογοι που έχουνε μεγάλες συλλογές από παραδοσιακές ενδυμασίες Ανατολικής Θράκης. Αυτή η προσπάθεια έγινε από νέα άτομα. Μέχρι και το ’19 οι χοροί, τέτοια εποχή τώρα, δηλαδή εποχή κοπής της πίτας και στις Απόκριες, από την αρχή της χρονιάς, δηλαδή Ιανουάριος-Φεβρουάριος, ήτανε όλα τα κέντρα, τα μεγάλα κέντρα του Έβρου κλεισμένα απ’ τους παραδοσιακούς Συλλόγους, όπου είχανε χορούς για τα μέλη τους, όπου τα μέλη χόρευαν τους χορούς που μάθαιναν όλη τη χρονιά. Και σε πάρα πολύ καλό επίπεδο. Δηλαδή τα μέλη ανταποκρινόταν, Σύλλογοι με πάρα πολλά μέλη, σε όλο τον Έβρο. Και με δουλειά και με εργασία πάνω στο κομμάτι της καταγραφής από νέα μέλη.

Ποια θα λέγατε ίσως ότι είναι η σπουδαιότητα της παράδοσης;

Η σπουδαιότητα της παράδοσης είναι η καταγωγή. Για μένα είναι λίγο, είναι πολύ δύσκολο να θεωρώ την ύπαρξή μου, χωρίς να ξέρω από πού κατάγομαι. Υπάρχει ένα κενό, ενώ όταν γνωρίζω από πού κατάγομαι την ιστορία, υπάρχει μία πληρότητα από πού προέρχομαι και βάσει αυτού να καθορίσω το πού θέλω να πάω, με τα στοιχεία αυτά. Όχι, όμως βέβαια να είμαστε προσκολλημένοι… σε αυτό που… στο παρελθόν τόσο πολύ, ας πούμε στην παράδοση ναι μεν, αυτό να συνεχίζεται, προσαρμοσμένο στις σημερινές συνθήκες. Αλλά αυτή η ιστορία όμως και αυτή η παράδοση μας έχει διαμορφώσει σήμερα σ’ αυτό που είμαστε και το τι κάνουμε και το τι θέλουμε να κάνουμε από ‘δω και πέρα. Δεν υπάρχει αυτό το κενό. Δηλαδή δεν αισθάνομαι ότι έχω κενό.

Πολύ ωραία.

Αυτό είναι η παράδοση. Αυτό μου μετέφεραν.

Και έχοντας ασχοληθεί τόσα χρόνια συνεχόμενα με την παράδοση, θα λέγατε ίσως[00:50:00] ότι και τη σημερινή εποχή, ίσως είναι λίγο πιο επιτακτική η ζήτηση για παράδοση, ίσως έχει σημαντικότερο ρόλο στη σημερινή μας εποχή που τείνουν να χαθούν, ίσως, πολλά πράγματα;

Στη σημερινή εποχή είναι ακόμη πιο επιτακτικό να γνωρίζουμε από πού έχουμε έρθει. Γιατί το διαδίκτυο μας φορτώνει με πληροφορίες που έρχονται από παντού. Αυτή η πληροφορία μπορεί να μπερδέψει και τα νέα άτομα σήμερα. Η πληροφορία, η τόση πολλή πληροφορία να μην μπορεί να την ταξινομήσει και να μην μπορεί να δώσει μία θέση για το άτομο σήμερα ως προσωπικότητα, τι είναι, από ποια στοιχεία αποτελείται, τι πρέπει να κρατήσει και από αυτά που θα τα κρατήσει να συνθέσει και να προχωρήσει. Παράδοση δεν σημαίνει μόνο αυτό το λαογραφικό τώρα κομμάτι που ανέφερα. Αυτό το λαογραφικό ήτανε παράλληλα με την ιστορία αυτών των λαών… Ποιες ήτανε αυτές οι κοινότητες οι ελληνικές στην Ανατολική Θράκη; Τι κάνανε σ’ αυτές τις περιοχές; Όταν λέμε ότι στις Σαράντα Εκκλησιές στην Ανατολική Θράκη υπήρχανε μεγάλες, πήγαμε τα είδαμε. Μεγάλα Γυμνάσια, τριώροφα Γυμνάσια, πάρα πολύ μεγάλα, υπήρχανε σχολές, ωδεία, υπήρχανε ωδεία μέσα στις πόλεις. Υπήρχε ένας πολιτισμός και μία ιστορία και η ιστορία που επακολούθησε βέβαια και αυτήν την ιστορία πρέπει να την γνωρίζουμε σήμερα. Δεν πρέπει να υπάρχει κενό σε αυτήν εδώ την σειρά. Για αυτό η πληροφορία τώρα που έρχεται, έρχεται μία πληροφορία από το διαδίκτυο, από διάφορα, από διάφορα, από διάφορα μέρη. Πρέπει όμως να γνωρίζουμε την ιστορία μας, εμείς σε αυτήν την περιοχή που ζούμε, δεν λέμε ότι δεν πρέπει να γνωρίζουμε την παγκόσμια ιστορία, ναι να την γνωρίζουμε. Αλλά άμα δεν ξέρουμε τη δική μας ιστορία εδώ, πώς ήρθαμε, γιατί ήρθαν αυτοί οι πρόσφυγες και αυτοί οι πληθυσμοί τώρα βρίσκονται εδώ σε αυτά τα εδάφη. Σε εκείνα τα εδάφη, τι κάνανε εκεί που ήτανε; Τι έχει μεσολαβήσει; Γιατί γίνανε αυτά που γίνανε; Τι πρέπει να προσέχουμε για να μην ξαναγίνουνε; Πώς ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι και είχαν έναν τέτοιον πολιτισμό; Τι τους οδήγησε για να φτιάξουν αυτόν τον πολιτισμό και δεν ήταν και αυτοί έτσι απομονωμένοι, χωρίς τίποτα; Γιατί αυτοί οι άνθρωποι φτιάξανε όλον αυτόν τον πολιτισμό; Αυτό πρέπει να το γνωρίζουμε για να ξέρουμε ποια είναι η θέση μας ως Έλληνες, σ’ αυτήν εδώ τη χώρα. Γιατί υπάρχει αυτή η πληροφόρηση που πλέον τώρα έρχεται από διάφορα μέρη, δεν ξέρουμε τώρα και τις πηγές, είναι και ένα θέμα αυτό με τις πηγές, με τις αξιόπιστες πηγές. Για αυτό η παράδοση είναι η πηγή της γιαγιάς μου. Έχω εγώ αυτή την πηγή. Το αξιόπιστο το μεταφέρω, επειδή το μεταφέρω από τη γιαγιά μου. Αυτό είναι κάτι το αξιόπιστο που μεταφέρω. Ή την ιστορία τη διαβάζω από κάτι αξιόπιστο που έχω και πρέπει να την ξέρω. Εγώ δεν μπορώ να δεχθώ ότι πρέπει να έχουμε άρνηση σε αυτά. Σε αυτά τα πράγματα, γιατί είμαστε μετά, τι θα μας ορίσει δηλαδή ως Έλληνες ή ως Θράκες εδώ πέρα, εμείς έχουμε αυτήν την ιστορία εδώ. Στην Κρήτη έχουνε τη δική τους ιστορία, αυτήν την ιστορία. Ο καθένας πρέπει να γνωρίζει την ιστορία του για να μπορέσει να προσδιοριστεί.

Πολύ ωραία μου τα λέτε. Και έτσι και για να κλείνουμε σιγά-σιγά. Μέσα από τα 20 και χρόνια που ασχολείστε με τον πολιτισμό και με την παράδοση, ποια είναι ίσως τα συναισθήματα που σας μένουνε στο τέλος από όλη αυτήν την ενασχόλησή σας;

Αυτό που έχει μείνει είναι η χαρά του ανθρώπου, όταν βρίσκεται με έναν άλλον άνθρωπο που… και αφήνει τα συναισθήματά του να εκφραστούν ελεύθερα. Δηλαδή η ελεύθερη και άδολη συναναστροφή των ανθρώπων. Και επειδή γνώρισα και το έζησα αυτό, θα σου πω δύο παραδείγματα για να καταλάβετε αυτό που έμεινε, υπάρχουνε και άλλα, αλλά εγώ θα πω αυτά τα δύο. Το ένα είναι… όταν τίμησε στην εκδήλωση η Ένωση Πολιτιστικών Φορέων, έχει μια θεσμοθετημένη εκδήλωση «Βραβεία Πολιτισμού» και τιμά τους Θρακιώτες, τους Εβρίτες που έχουνε προσφέρει στον πολιτισμό. Σε μία τέτοια εκδήλωση κλήθηκα να παρουσιάσω το βιογραφικό του Βάϊου Παπαθεοδώρου, οργανοπαίκτης γκάιντας από τον Πέπλο του Έβρου, ο οποίος και αυτός από προσφυγική οικογένεια. Και ο αείμνηστος κυρ Βάϊος ήταν πάντα παρών σ’ όλες τις εκδηλώσεις, σε γάμους, σε πανηγύρια, σε γιορτές με την γκάιντά του, την οποία αυτοδίδακτος έμαθε, να φανταστείτε έμαθε —απ’ ό,τι μου είχε εξιστορήσει και ανέφερα στο βιογραφικό του— από καλάμια, από καλάμια, απ’ τις καλαμιές του Έβρου, έφτιαχνε τον πρώτο του αυλό και από εκεί πέρα λίγο, λίγο, λίγο έμαθε και πώς αγόρασε και την πρώτη του γκάιντα. Αυτός ο άνθρωπος τη χαρά που πήρε, όταν άκουγε με τόσο κόσμο που παραβρέθηκε στην τιμητική εκδήλωση, το βιογραφικό του, γιατί ο ίδιος πίστευε, μεγάλης ηλικίας ήρθε να τιμηθεί με την παραδοσιακή του ενδυμασία, με την γκάιντά του. Τον τιμήσαμε. Είχε περάσει τα 80. Και χάρηκε, η χαρά που ένιωσε αυτός ο άνθρωπος, γιατί τόσα χρόνια θεωρούσε ότι ήταν απλά ένας γραφικός τύπος της περιοχής που έπαιζε την γκάιντά του. Όμως εκείνη τη στιγμή αντιλήφθηκε ότι: «Ναι και εγώ ήμουν ένα μέλος του συνόλου της κοινωνίας μου, που συνέβαλα με το να μεταφέρω αυτά τα τραγούδια που άκουγα, τα μετέφερα και τα ‘φερα μέχρι σήμερα, να τα ακούσουνε και οι νεότεροι». Η χαρά αυτού του ανθρώπου, που τον έβλεπα και που με χαρά μάς έστελνε φιλιά, όταν διαβάζαμε το βιογραφικό του, αυτή είναι η χαρά των ανθρώπων που αισθάνονται ότι: «Ναι και ‘γω είμαι, έχω αναγνωριστεί». Και επίσης θα πω και για τον Αυγερινό τον Μαυριώτη, είναι εν ζωή, συγγραφέας ο οποίος έχει τιμηθεί από τον Σύλλογο, Σύνδεσμο Συγγραφέων Ελλάδας, ζει στην Αθήνα σήμερα. Και άνω των 90, τώρα θα πλησιάζει τα 90. Τον τιμήσαμε για το συγγραφικό του έργο. Ο οποίος εδώ και χρόνια μας στέλνει πάντα στα μέλη του διοικητικού της Ε.ΠΟ.Φ.Ε. τις καινούργιες του εκδόσεις, τις ποιητικές συλλογές ή μυθιστορήματα. Και πάντα θα πάρει τηλέφωνο τα Χριστούγεννα και το Πάσχα να μας ευχηθεί και να μας εκφράσει τις ευχαριστίες του, γιατί υπάρχει αυτή η ανθρώπινη κατανόηση και ανταπόκριση, στο έργο μέχρι σήμερα.

Πολύ ωραία συμβάντα και τα δύο.

Υπάρχουν και άλλα βέβαια. Συνύπαρξη μεταξύ, χωρίς δηλαδή σκοπό και χωρίς άλλες βλέψεις, συνύπαρξη και δημιουργία μεταξύ των μελών της κοινότητας, πώς να το πω;

Και έτσι και για τέλος θέλετε μήπως να πείτε και δύο λόγια στους ανθρώπους αυτούς που θέλουν να ασχοληθούνε με την παράδοση, που ψάχνονται καθημερινώς, ίσως;

Η παράδοση, ναι, καλώς να ψάχνονται, και νομίζω ότι η παράδοση είναι μπροστά μας βρίσκεται κάθε μέρα μέσα στην κοινότητά μας. Μπορεί να μην το καταλαβαίνουμε, αλλά υπάρχει. Υπάρχει στις γιορτές. Να τώρα λέμε έχουμε Καθαρά Δευτέρα. Έχουμε μία συγκεκριμένη παράδοση, κάποιο τελετουργικό. Έχουμε τα Ψυχοσάββατα. Τιμάμε τους νεκρούς, δηλαδή έχουμε κάποια, κάποια. Μέσα από όλα αυτά πηγάζει και αρχίζουμε και αναρωτιόμαστε, γιατί όλα αυτά; Ποιοι, πώς; Λοιπόν ναι, ναι υπάρχουνε πάρα πολλές αιτίες για να ξεκινήσουνε οι νεότεροι να ασχολούνται… με οποιοδήποτε στόχο. Δηλαδή ο στόχος μπορεί να[01:00:00] είναι, εντάξει εκτός από το να ασχοληθεί κανείς με τη μουσική, να ασχοληθεί με τον χορό, είτε να ασχοληθεί με την ιστορία, είτε να ασχοληθεί με τη γαστρονομία. Με οτιδήποτε, είτε με το έθιμο ως αυτό έθιμο, είτε με κάποια δρώμενα, είτε άμα πάμε ακόμη πιο πίσω… Ναι υπάρχουν δρώμενα, υπάρχουν δρώμενα βεβαίως, δρώμενα του Τρύφωνα, αυτόν τον καιρό πάνω στα Δίκαια. Υπάρχουνε πάρα πολλά για να ασχοληθούν και ασχολούνται. Και ασχολούνται. Ο σκοπός είναι να μάθουμε από πού προερχόμαστε.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ που τα είπαμε.

Ναι, εγώ ευχαριστώ.

Να ‘στε καλά.

Εγώ ευχαριστώ.