[00:00:00]Καλησπέρα, ονομάζομαι Σταματίνα Μαρκαντώνη. Σήμερα, 22/06 του 2021 βρισκόμαστε στο φαρμακείο του Ευάγγελου Ραφαλιά, το οποίο είναι από τα παλιότερα και θα μας μιλήσει για κάποιες ιστορίες του από εδώ, για την ιστορία του φαρμακείου γενικότερα. Καλησπέρα, κύριε Ευάγγελε.

Αγαπητή μου Ματίνα, βρισκόμαστε στο φαρμακείο του παππού μου, της μητέρας μου, το δικό μου. Εγώ πλέον έχω συμπληρώσει 42 χρόνια τώρα εδώ. Το φαρμακείο ιδρύθηκε στα 1890 απ’ τον παππού μου, τον Ευάγγελο Ραφαλιά. Μετά το πήρε η μητέρα μου το 1948 και από το ’78 και μετά το έχω πάρει εγώ. Λοιπόν, έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και όπως λέει χαρακτηριστικά το σκεπτικό του Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών: «Είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων του νησιού» και γι’ αυτό διατηρείται ανέπαφα όπως ήταν απ’ τον καιρό που ιδρύθηκε. Στον χώρο αυτό, είναι σημαντικό να πούμε ότι μέχρι το 1970 λειτουργούσε και το ιατρείο της Ύδρας. Γιατρός ήταν ο πατέρας μου. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, διότι εδώ μέσα δίδονταν οι πρώτες βοήθειες. Όλοι οι ασθενείς περνάγαν μέσα από αυτόν τον χώρο, δηλαδή επαναλαμβανόταν η ιστορία του 1890, που εκείνη την εποχή όταν το ίδρυσε ο παππούς μου οι γιατροί — όπως μαρτυράει η ταμπέλα στην πόρτα του ιδιαίτερου διαμερίσματος, «δωμάτιο Ιατρών» — εκείνη την εποχή οι γιατροί εξέταζαν μέσα στα φαρμακεία. Στην εποχή, επαναλαμβάνω, του παππού μου δεν είχαν ιδιωτικά ιατρεία. Κατ’ οίκον επισκέψεις και μέσα στα φαρμακεία. Είναι ίσως το μοναδικά ιατρείο στην Ελλάδα, για να μην πω στην Ευρώπη, που διατηρεί αυτή την επιγραφή στην πόρτα, που οδηγεί στον ιδιαίτερο χώρο αριστερά, «Δωμάτιο Ιατρών». Ο χώρος αυτός λειτούργησε για τους ασθενείς τις Ύδρας μέχρι το 1970, οπότε και μεταφέρθηκε στο αγροτικό Ιατρείο, που εξακολουθεί να λειτουργεί μέχρι και σήμερα, σε αυτόν τον χώρο, από τον οποίο τελικά πήρε σύνταξη ο πατέρας μου, το ’73. Μεταφέρθηκε, επαναλαμβάνω το 1970 στο αγροτικό ιατρείο εκεί που είναι σήμερα, που εξακολουθεί να είναι μέχρι σήμερα και ύστερα από 3 χρόνια, ο πατέρας μου βγήκε και αυτός σε σύνταξη σαν γιατρός που ήταν.  Τώρα, ο χώρος αυτός δεν κηρύχτηκε άδικα ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Από ό,τι ακούω σε καθημερινή βάση από τους Ευρωπαίους και μη και από ανατολικές χώρες, έρχονται πιο πολύ για να τον επισκεφθούν σαν αξιοθέατο, παρά για να αγοράσουν φάρμακα ή κάτι άλλο. Αυτό βοηθάει το ότι το αναφέρουν τα περιοδικά, το δείχνουν διάφορα ντοκιμαντέρ και γενικά υπάρχει μια προβολή αυτού του χώρου — όχι από έμενα. Δεν το έχω ζητήσει εγώ. Εγώ φυσικά έχω δουλέψει για να είναι αυτός ο χώρος με την σημερινή του εικόνα, που κινεί το ενδιαφέρον όλων. Τι άλλο θα μπορούσαμε να πούμε;

Εγώ, ανεξάρτητα από το κομμάτι του φαρμακείου, για το πώς ήταν παλιά. Εσείς θέλω να μου πείτε, σαν φαρμακοποιός τι έχετε βιώσει εδώ τόσα χρόνια; Τι έχετε δει, τι μνήμες έχετε, μια ιστορία. Αυτός ο χώρος πραγματικά είναι επιβλητικός θα έλεγα.

Λοιπόν, τον χώρο αυτόν τον έχουν επισκεφθεί παρά πολλοί, ονόματα διάσημα. Μπορούμε να πούμε την jackie Kennedy το 1961, που εγώ τότε ήμουν 10 ετών, είχε έρθει στην Ύδρα σαν πρώτη κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. O πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως είχε έρθει το 2016. Πρέσβεις, χίλιοι δυο, που άλλες φορές λένε το όνομά τους, άλλες φορές δεν το λένε. Για παράδειγμα, το 2003 είχε έρθει ο Νικολας Μπερτς. Ο Νικολας Μπερτς ήταν ο πρέσβης της Αμερικής, ο μετέπειτα Υφυπουργός Εξωτερικών της Αμερικής. Αυτός δεν μπορούσε να κρύψει το όνομά του, ήταν πασίγνωστος και είχε έρθει με κοινό γνωστό μου, που τον συνόδευε. Αυτά που θέλω να τονίσω, όμως — γιατί με ενδιαφέρει η ιστορία του φαρμακείου γενικά — είναι το ότι πολλοί με ρωτάνε αν είναι το αρχαιότερο φαρμακείο στην Ελλάδα. Όχι δεν είναι το αρχαιότερο φαρμακείο στην Ελλάδα, αλλά ούτε είναι και το αρχαιότερο φαρμακείο στην Ελλάδα το φαρμακείο του Βονιφάτιου Βοναφίν στο Ναύπλιο. Πρέπει κάποια στιγμή να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα. Ο μεν Βονιφάτιος Βοναφίν — που γίνεται πολύ ντόρος για το φαρμακείο του στο [00:05:00]Ναύπλιο — ξεκίνησε από την Ύδρα στα 1826. Παντρεύτηκε Υδραία, έχασε ένα παιδί που του πέθανε και ύστερα από δυο χρόνια, πήγε στο Ναύπλιο. Δηλαδή απ’ το 1826 μέχρι το 1828, ακόμα και τον Απρίλιο του ’28 που βλέπουμε στα αρχεία των Κουντουριωτών την πανώλη — έχει εμφανιστεί η πανώλη στη Ύδρα — ο Βονιφάτιος Βοναφίν εξακολουθεί να είναι στο νησί. Παρόλα αυτά, ούτε στην Ύδρα άνοιξε το πρώτο φαρμακείο. Δηλαδή το 1826, που ο Βονιφάτιος Βοναφίν ξεκίνησε από εδώ, που παντρεύτηκε μια Υδραιοπούλα και σε δεύτερο γάμο, που πάλι Υδραιοπούλα παντρεύτηκε, πάλι δεν ήταν το πρώτο φαρμακείο στην Ελλάδα. Το πρώτο φαρμακείο στην Ελλάδα ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το 18…  Συγγνώμη, το 1730. Είναι το φαρμακείο του Ροδόσταμου. Kαι μετά, πάλι στην Κέρκυρα το 1810 το φαρμακείο Δερδηνιώτη. Λοιπόν, υπάρχουν ορισμένες λεπτομέρειες, οι οποίες δεν έχουν γίνει γνωστές, δεν έχουν προβληθεί, δεν ξέρω το γιατί. Ενώ, απεναντίας, το όνομα του φαρμακείου του Ναύπλιου έχει προβληθεί παρά πολύ και είναι λάθος ότι είναι το πρώτο φαρμακείο της Ελλάδας. Έχω διατηρήσει τα πάντα από την εποχή του παππού μου. Έχει βρεθεί μέσα στο φαρμακείο, τετράδιο του πρώτου έτους φαρμακευτικής του παππού μου. Της μητέρας μου έχω όλα τα βιβλία του πανεπιστήμιου, που εκείνη την εποχή ήταν βιβλία που τα αγόραζαν. Τόμοι ολόκληροι, πανάκριβοι και αναρωτιέμαι πώς η μητέρα μου — η οποία ήταν από μια φτωχή οικογένεια — πώς είχε καταφέρει και ορφανή από πατέρα, είχε καταφέρει η μάνα της να αγοράσει συγγράμματα και όχι μόνο της μάνας μου αλλά και άλλων δυο θυγατέρων. Είχε άλλες δύο κόρες, που γίνανε οδοντιατρίνες και μια δασκάλα. Και ήταν μοδίστρα η μάνα τους. 

Την παλιά εποχή, την εποχή δηλαδή του παππού μου, αλλά και μετά — περίπου μέχρι το 1955 — φως ηλεκτρικό δεν υπήρχε στο νησί. Όπως βλέπετε, η λάμπα που κρέμεται στο κέντρο εδώ στο ταβάνι ήταν η λάμπα του πετρελαίου, που έδινε κάποιο φως εδώ στον χώρο του φαρμακείου. Τα φάρμακα φτιαχνόντουσαν όλα στο χέρι. Όπως βλέπετε έχει διατηρηθεί όλη η «βαζαρία» η λεγόμενη. Είναι μποτίλιες των φαρμακείων, μέσα στις οποίες έμπαιναν τα φάρμακα, οι πρώτες ύλες. Οι πρώτες ύλες ερχόντουσαν από την Ευρώπη. Έχω φυλάξει ακόμα χάρτινη συσκευασία που λέει «Παρίσι». Μπορείς να τα φωτογραφίσεις, αν θες, κάποια στιγμή. Τώρα, μετά, σιγά-σιγα. Αντιβιοτικά δεν υπήρχαν. Μετά, την εποχή της μητέρας μου βγήκε η πενικιλίνη, αρχίσανε τα φάρμακα να αυξάνονται σιγά-σιγά. Φυσικά δεν υπήρξαν παρά πολλά, ήσαν ελάχιστα. Δεν ήταν δηλαδή όσα είναι σήμερα. Λοιπόν… Οι συνταγές που έχουν διατηρηθεί απ’ την εποχή του παππού μου — που ήταν όλες οι συνταγές από γιατρούς της εποχής εκείνης προς το φαρμακείο, για φάρμακα φτιαχτά — υπάρχουν, έχουν διατηρηθεί πάρα πολλές. Και πάρα πολλές επίσης και από τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν κι αυτός γιατρός και είχε ξεκινήσει την Ιατρική εδώ στην Ύδρα περίπου το ’40, ας πούμε. Λίγο πριν τον πόλεμο και μετά.

Να γυρίσουμε λίγο στο σήμερα, να μου πείτε σε σχέση με το παρελθόν τώρα φαντάζομαι δεν μπορείτε να… Φτιάχνετε φάρμακα;

Όχι.

Είναι διαφορετικά, αλλά τι φτιάχνετε τώρα, ας πούμε;

Σήμερα φάρμακα δεν φτιάχνονται στο φαρμακείο. Γίνονται απλές αναμίξεις από γιατρούς που θέλουνε να αναμιχθούν δυο-τρία φάρμακα. Παρόλα αυτά, επειδή με ενδιέφερε κάτι καλό να φτιαχτεί σε μια περίπτωση σπάνια, όπως για παράδειγμα η ψωρίασις. Είναι μια ασθένεια ανίατη, η ψωρίασις. Έχω καταφέρει κι έχω φτιάξει μια συνταγή, έχω φτιάξει μια κρεμά, η οποία δεν είναι συνταγή ούτε από την εποχή του παππού μου ούτε από την εποχή της μητέρας μου. Είναι από κάποιον δερματολόγο, της Αθήνας. Δεν θυμάμαι το όνομά του. Θυμάμαι ότι ήρθε η συνταγή αυτή στο φαρμακείο, μου άρεσε πάρα πολύ, τη δούλεψα και σήμερα είναι το μοναδικό φάρμακο που φτιάχνω αποκλειστικά [00:10:00]και μόνο για την ψωρίαση, το οποίο έχει φτάσει μέχρι Μαδαγασκάρη. Παρίσι, Αγγλία, Γαλλία, Αυστραλία…

Θέλετε να μου πείτε λίγο για αυτή την εμπειρία σας;

Αυτή η εμπειρία μου επάνω στο φάρμακο, την έχω αποκτήσει βλέποντας το πώς δουλεύουνε οι γιατρός. Εδώ δεν θέλω να κάνω τώρα κρίσεις και σχόλια, διότι δεν επιτρέπεται. Είναι η δεοντολογία η φαρμακευτική. Αλλά υπάρχουν πάρα πολλές σχολές γιατρών, για παράδειγμα για την αντιβίωση λένε οι γιατροί ότι «ξέρεις θα πάρεις 15 μέρες αντιβίωση». Αυτά είναι θέματα των γιατρών, για τα οποία εγώ δεν έχω κάτι να πω, ούτε να αφαιρέσω ούτε να προσθέσω. Για τον εαυτό μου, νομίζω ότι  — όχι νομίζω — θα εφαρμόσω αυτό που νομίζω εγώ σε μια ασθένεια που θα χρειαστεί να κάνω, να πάρω μια αντιβίωση. Αν αισθανθώ ότι είμαι καλά ή καλύτερα, θα την σταματήσω. Δεν θα τη συνεχίσω μέχρις ότου τελειώσει. Λοιπόν, αυτό είναι για τον εαυτό μου και μόνο για κανέναν άλλο. Σήμερα το φαρμακείο ζει πιο πολύ από το παραφάρμακο ή το καλλυντικό. Ο Ε.Ο.Π.Υ.Υ., ο κάθε οργανισμός — ήταν το ΙΚΑ, ήταν το ΓΑ, ήταν το ΤΕΒΕ — έκανε κοινωνική πολιτική με τις πλάτες του φαρμακοποιού, δηλαδή με τα κεφάλαια του φαρμακοποιού. Λοιπόν, σήμερα ο Ε.Ο.Π.Υ.Υ, δηλαδή δυο-τρεις μήνες δίνει ο φαρμακοποιός φάρμακα αριστερά-δεξιά στους ασφαλισμένους — ο κάθε φαρμακοποιός όχι μόνο εγώ — και πληρώνεται μετά. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, έχει σταθεροποιηθεί αυτή η κατάσταση, αυτό το άνοιγμα και βαίνουμε προς καλύτερες μέρες πιστεύω. Περάσαμε μεγάλες οικονομικές περιπέτειες, όπως όλοι δηλαδή.

Το φαρμακείο είναι η ζωή σας φαντάζομαι;

Ναι, ναι, ναι. Αφού τώρα που έχω συμπληρώσει 42 χρόνια, έχω πάρει πλέον την απόφαση να μην βγω καθόλου στην σύνταξη. Δηλαδή να καθίσω όσο πάει, όσο με πάρουν τα πόδια μου. Γιατί είναι ο χώρος αυτός, στον οποίο γεννήθηκα. Εδώ μέσα μπουσούλισα, δηλαδή δίπλα είναι το σπίτι. Το φαρμακείο με το σπίτι επικοινωνεί με εσωτερική πόρτα. Τα πρώτα βήματα που έκανα μπουσουλώντας ήταν να ανεβάσω τα σκαλάκια από το σπίτι να ‘ρθω στο φαρμακείο. Λοιπόν, δεν θα μπορέσω να ζήσω εάν δεν μπω εδώ μέσα. Τώρα, τι θα γίνει μετά από έμενα αυτό δεν το ξέρει κάνεις.

Θυμάστε κάτι από την παιδική σας ηλικία, ας πούμε, σαν εμπειρία μέσα στο φαρμακείο που σας έκανε εντύπωση; Έτσι κάτι ιδιαίτερο;

Είναι πολλά αυτά. Ειδικά οι τραυματίες που μπαίνανε και μπαίνανε σ’ αυτόν τον χώρο,γιατί διπλά ήταν το ιατρικό κρεβάτι, εκεί που ο πατέρας μου θα του έδινε τις πρώτες βοήθειες, θα έκανε τα ράμματα. Θυμάμαι ήμουνα μεγάλος πλέον, που πήρα ένα παιδάκι στα χέρια μου — αν δεν κάνω λάθος, ήταν ο Νεόφυτος ο Μιχάλης — είχε πέσει επάνω σε ένα εγκαταλειμμένο τρακτέρ, σκουριασμένο έπαιζε και σκίστηκε το πόδι του και τον πήρα στα χέρια μου — μικρό παιδάκι, θα ’ταν 4-5 ετών — και τον έφερα κατευθείαν στο φαρμακείο, για να του δοθούν πρώτες βοήθειες και να γίνει η συρραφή.  Η συρραφή ήτανε… Είχε σκίσιμο μεγάλο. Είναι κι αλλά πολλά: τουρίστες που έχουνε πέσει από βράχια, που έχουν γκρεμιστεί και τους έχουν φέρει εδώ για να τους παρασχεθούν οι πρώτες βοηθείας. Θυμάμαι μια περίπτωση που ‘ρθε ελικόπτερο μετά να την πάρει, της είχε ανοίξει όλο το κεφάλι. Θυμάμαι μια άλλη χρονιά μέσα στο γήπεδο, ήταν η μέρα που έκαιγαν τον Ιούδα και έφυγε ένα βεγγαλικό οριζόντια και πήγε και καρφώθηκε στο μπουτάκι ενός παιδιού πάλι 4-5 ετών, του Αντώνη του Κιουράνη, που σήμερα είναι αγωγιάτης.

Και όλες αυτές οι καταστάσεις ερχόντουσαν εδώ;

Εδώ, όλα εδώ. Τώρα να μην πούμε για τις γέννες που ελλείψει οικονομικών πόρων και λόγω της απόστασης, αλλά ειδικά ελλείψει της οικονομικής κατάστασης του υδραίου, οι γέννες γινόντουσαν όλες εδώ. Τις οποίες ποιος τις έκανε; Η μαμή με τον[00:15:00] πατέρα μου. Το αγροτικό ιατρείο τότε, είχε και μαμή. Και νοσοκόμα αλλά και μαμή. Σήμερα, εδώ και πολλά χρόνια, έχει μόνο νοσοκόμα, μαμή όχι. Ξέρεις, όλα τα health center στην Αγγλία, τα ιατρικά κέντρα της Αγγλίας, η πρωτοβάθμια περίθαλψη, λειτουργούνε, σε μεγάλες πόλεις, όπως είναι το Λίβερπουλ — εκεί που ήταν η κόρη μου — με οκτώ νοσοκόμες, εννιά γιατρούς και μια μαμή, και μια μαμή. Η μαμή είναι απαραίτητη, η οποία θα κρίνει, παρακολουθεί την εγκυμοσύνη και αν κρίνει κάτι ότι δεν πάει καλά ή κάτι είναι δύσκολο, θα το παραπέμψει στο νοσοκομείο.  Η μητέρα μου πέθανε 97 ετών. Λοιπόν, δούλεψε όλα της τα χρόνια εδώ στο φαρμακείο. Και αυτή δούλεψε παρέχοντας πρώτες βοήθειες είναι και αυτό κατι το σημαντικό, ενώ ήταν φαρμακοποιός. Διότι έπεφταν όλοι εδώ, στον χώρο. Μέχρι το ’70, το υπουργείο δεν είχε πάει σε κάποιο οίκημα, κάποιο δικό του, να στήσει το αγροτικό ιατρείο. Κάποια στιγμή έπρεπε να γίνει αυτό και πολύ κράτησε αυτό το πράγμα. Και τότε η Ύδρα είχε 3.500 κόσμο, δεν είχε 2.000 που είναι σήμερα, κι έχουμε και νοσοκομείο. Λοιπόν, και ο πατέρας μου σαν γιατρός δεν έφυγε ποτέ από νησί. Αυτές είναι κάτι λεπτομέρειες, αλλά για έμενα είναι πολύ σημαντικές. Δηλαδή αγροτικός γιατρός-δημόσιος υπάλληλος. Σήμερα οι αγροτικοί ιατροί παίρνουν 15 μέρες Χριστούγεννα, 15 μέρες Πάσχα και ένα μήνα το καλοκαίρι άδειες. Πού να πάει ο πατέρας μου; Όχι άπλα δεν έπαιρνε τις άδειές του, γιατί δεν ήθελε να… Η Ύδρα ήταν ζωή του. Αλλά πήγαινε και στις Σπέτσες ή στον Πόρο — αυτά τα θυμάμαι χαρακτηριστικά — να αντικαταστήσει τους αδειούχους γιατρούς, που έλειπαν οι γιατροί με την άδειά τους, θα πήγαινε μια ή δυο φορές την εβδομάδα στις Σπέτσες. Αυτό το θυμάμαι, όταν έπαιρνε ο γιατρός των Σπετσών άδεια ή του Πόρου. Ματίνα μου, αυτά. Αν θέλεις κάτι άλλο…

Είμαστε σε έναν χώρο δηλαδή γεμάτο ιστορία πραγματικά.

Εντάξει, είναι πάρα πολλά. Για να μην σου πω το ’40, την εποχή της κατοχής, τι γινόταν εδώ μέσα. Μπαίνανε οι Γερμανοί, μπαίνανε, βγαίνανε. Ένας μεθυσμένος, ελέγετο Χανς, όχι επί τούτου, δηλαδή δεν το έκανε επίτηδες, αλλά έπεσε πάνω στο δεύτερο βάζο — υπήρχανε δύο όμοια τέτοια βάζα — έπεσε πάνω, ήταν εδώ σ’ αυτό το σημείο, και το ’σπασε και έχει μείνει μόνο η βάση του. Αλλά αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στο φοβερό και ανεπανάληπτο και ανεπανόρθωτο. Συνελήφθη ο αδελφός του πατέρα μου ο Τάκης ο Ραφαλιάς από τους Γερμανούς και εκτελέστηκε στην Κόρινθο το ’44. Τον έπιασαν οι Γερμανοί μαζί με άλλους δυο Υδραίους σαν αντιστασιακούς, να μην σε μπούμε σε λεπτομέρειες, και εκτελέστηκαν.

Δεν ξέρω αν θέλετε κάτι άλλο να μου πείτε. Εγώ θα ήθελα να ακούσω και άλλες ιστορίες. Όπως…

Τώρα αυτό που με ενδιαφέρει είναι η ιστορία. Δηλαδή όχι μόνο η δίκαια μου, αλλά και γενικά με τον Βονιφάτιο Βοναφίν που ήρθε στην Ύδρα το 1826. Κατάφερα μέσω του δήμου και πήρα την έγκριση και ομόφωνα, μάλιστα, για να ονομαστεί ένας δρομάκος στην μνήμη του Βονιφάτιου Βοναφίν. Και μάλιστα εκεί όπου είχε ανοίξει το φαρμακείο του. Δηλαδή, ύστερα από έρευνα 30 ετών κατάφερα και επεσήμανα πού ήτανε το σπίτι του και στο ισόγειο το φαρμακείο του. Ήταν ακριβώς πίσω απ’ το παλιό Γυμνάσιο. Λοιπόν, αλλά λόγω του ότι είχαμε και τον covid τώρα τελευταία και την οικονομική κρίση, δεν μπορέσαμε να δώσουμε την πρέπουσα σημασία σε αυτά τα γεγονότα. Διότι ο Βονιφάτιος Βοναφίν έχει μείνει στην ιστορία, έχει γίνει πολύ διάσημος, διότι ήταν ο άνθρωπος ο οποίος ταρίχευσε τον Καποδίστρια, όταν δολοφονήθηκε στο Ναυπλιο έτσι.

Βλέπω, όσο περνάει η ώρα, σας έρχονται πολλά πράγματα.

Εντάξει τώρα, κοίταξε να δεις, τώρα να δώσουμε ονοματοδοσία σε ένα Ουάσινγκτον και σε έναν άλλον που δεν ξέρει κάνει τι ήτανε, τι κάνανε στην Ύδρα… Και για τον Βονιφάτιο Βοναφίν, που αναφέρονται στον 14ο τόμο των αρχαίων Κουντουριωτών μόνο εγώ ενδιαφέρθηκα. Τέλος πάντων. Μετά — πρέπει να το πούμε κι αυτό — όταν ένας χώρος έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, είτε είναι μαγαζί αυτό, είτε είναι ακίνητο, [00:20:00]είτε σπίτι, μικρός ή μεγάλος χώρος έπρεπε να είχε από το Υπουργείο Οικονομικών κάποια άλλη αντιμετώπιση. Διότι αυτό το φαρμακείο συντηρεί τον εαυτό μου, συντηρεί υποτίθεται τα παιδιά μου. Άσχετα αν σήμερα είναι ανεξάρτητοι επαγγελματίες. Αλλά δεν επιτρέπεται από ένα φαρμακείο να μου ζητάνε και 12.000 ΕΝΦΙΑ για το σπίτι, για ένα ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Δηλαδή ένα τεράστιο ποσό για έναν χώρο, ο οποίος θέλει συντήρηση. Οι νωπογραφίες μόνο που έχει, τα «φρέσκο» τα λεγόμενα σε 400 τ.μ., ταβάνια πώς θα φτιαχτούνε; Από τα ντεπόν και τις ασπιρίνες που πουλάω;  Λοιπόν, γι’ αυτό πωλούνται το ένα σπίτι μετά το άλλο, τα μεγάλα σπίτια της Ύδρας. Για παράδειγμα του Μπουντούρη το πήρε η Καρπίδα. Η Καρπίδα η ζάμπλουτη. Τώρα το σπίτι του Χατζηδαμιανού. Ο Χατζηδαμιανός ήταν, την εποχή του παππού μου, οδοντίατρος της εποχής. Είναι μάλιστα στην φωτογραφία που έχει βγει το 1890 και κάτι εδώ μέσα στο φαρμακείο. Το πήρε ένας Αμερικανός, μετά το πηρέ ο Μπουτάρης και τώρα πουλήθηκε και απ’ τον Μπουτάρη. Εντάξει, αυτοί δεν είναι Υδραίοι. Αλλά για τους Υδραίους, για τους ντόπιους θα έπρεπε να υπήρχε μια ιδιαίτερη φροντίδα, μια ιδιαίτερη μέριμνα. Να πούνε ότι: «Είσαι ντόπιος Υδραίος και έχεις ένα αρχοντικό, ένα ιστορικό διατηρητέο μνημείο, ένα σπιτάκι μικρό, το οποίο είναι 200 ετών; Δεν θα πληρώσεις τίποτα, αρκεί να το κρατάς όρθιο, να μην γκρεμιστεί». Γιατί ένα σπίτι 200 ετών είναι χτισμένο από χώμα και ασβέστη. Τίποτα άλλο δεν έχει μέσα. Και πέτρα. Και θέλει κάθε τρεις και λίγο συντήρηση. Αυτά, Ματίνα μου…

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

Όποτε θέλεις είμαι πάλι εδώ, για το οτιδήποτε.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ, κύριε Βαγγέλη, να είστε καλά. Θέλω σίγουρα να βγάλω φωτογραφίες.

Να βγάλεις όσες θέλεις.